No. 57
Woensdag 5 December 1928
43e Jaargang
HEHDRIKSE&Co'sBAHK-EDES
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 December vervallende
COUPONS EN LOSSINGEN
worden verzilverd door
Staten-Generaal.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkanfoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259.
ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post. f3.—
Losse nummersf0.05
Prijs der AdvertentiSn:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 d
Bij abonnement belangrijke korting.
De gevolgen.
Uit een brief van den correspondent van
het „Handelsblad" te Boedapest blijkt, dat
het aantal echtscheidingen in Hongarije
onrustbarend toeneemt.
In het jaar 1906 kwamen daar 57 echt
scheidingen op de 100.000 gesloten huwe
lijken voor; in 1916 was die verhouding
152 en thans is zij naar de minister van
Staat Istvan von Bernath in het Hooger-
huis verklaarde bijna verdriedubbeld.
Terecht zag hij hierin een bewijs hoe
diep Hongarije in moreel opzicht gezon
ken is, een opvatting die door den minister
van Justitie werd onderschreven.
Als een der oorzaken van dit droeve ver
schijnsel wordt door den correspondent
genoemd de gemakkelijke huwelijksontbin
ding die bet lichtzinnig verbreken van hu
welijken in de hand werkt. Van wettelijke
maatregelen verwacht hij echter niet veel,
omdat ook de lichtzinnige huwelijken als
een belangrijke factor moeten worden aan
gemerkt.
Natuurlijk is hier een wisselwerking.
Als de Overheid het huwelijk niet meeï
al's een goddelijke inistellin'g erkent, maar
het beschouwt al's een soort contract, dat
top el'k willekeurig oogenblik kan worden
verbroken, dan is het noodzakelijk ge
volg, dat daardoor lichtzinnige huwelij
ken in de hand worden gewerkt. En
naarmate de lichtzinnige huwelijken
die met het Christelijk huwelijk al zeer
weinig overeenkomst vertoonen toe
nemen, wordt ook de drang om te schei
den weer grooter.
Het is de onverbiddelijke wet van-oor
zaak en gevolg die hier werkt'.
Intusschen is Hongarije in dit opzicht
voor ons land een waarschuwend voor
beeld.
Ook hier is een "krachtig streven om
de echtscheiding te vergemakkelijken, en
de Christelijke huwelijksopvatting los te
laten.
Laat Hongarije voor ons een waar
schuwend voorbeeld zijn.
De goddelijke wetten worden niet straf
feloos overtreden.
De ziekte van den Engeisohen koning.
Het. bulletin van gisteravond omtrent
den toestand van den koning meldt, dat
de verhooging van temperatuur, waar
van in het namiddagbulletm melding werd
gemaakt, bleef aanhouden. Dientengevol
ge was de toestand minder wel. Overi
gens bljft de toestand onveranderd.
Als gevolg van de moeilijkheden, die
gerezen zijn met betrekking tot het tee
ltenen van staiatsstukken, is beslotten een
commissie te benoemen, die namens den
koning zal optreden.
Deze commissie omvat den lord-kan-
pelier Hailsham, den aartsbisschop van
Canterbury, den hertog van York, den
eersten minister en den lord-president
van den ministerraad lord Balfour.
De laatste keer, dat een dergelijke com
missie werd benoemd, was in Maart 1925,
toen de koning met zijn jacht een kruis
tocht maakte op de Middellandsche Zee
tot herstel van zjn gezondheid.
De nood van den Dultsohen landbouw.
De Duitsche rijksdag heeft gisteren de
beraadslagingen over den noodtoestand
van den landbouw ten einde gebracht.
Namens de democraten verlangde "de
afgevaardigde 'Tantzen een zakelijke po
litiek, die boven de partijen, moet staan.
De grondslag van den Duitschen landbouw
is nog gezond, doch het gevaar voor het
bestaan van den landbouw is nooit zoo
groot geweest als tegenwoordig. Bijna alle
landbouwproducten bewegen zich onder
het peil der prijzen van de overige goe
deren. Invoerrechten kunnen den land
bouw wel niet helpen, doch Duitschland
kan de invoerrechten niet afschaffen. Het
is te hopen, dat er eens één tolgrens
voor geheel Europa zal komen.
De spreker .der Beiersche volkspartij
verlangde, dat de productie van den land
bouw zal toenemen in het belang van
de handelsbalans, aangezien Duitschland
op den duur niet van.schulden kan leven.
Uit het stelsel van de beschermende rech
ten kan geen schakel worden gemist
De Beiersche volkspartij wenscht invoer
rechten, welke den landbouw in staat
stellen te leven.
De sprekers der sociaal-democraten en
der communisten verklaarden zich voor
opheffing van de invoerrechten op vee
voeder en verhooging van het belasting
vrije contingent van bevroren vleesch.
De minister voor de volksvoeding be
antwoordde de verschillende sprekers en
wees er op, dat een verhooging der in
voerrechten niet het -gewenschfce resul
taat zal opleveren. Van groot belang acht
te hj de bevordering van de coöpera
tieve beweging. Ook is 'het noodig, dat
aan den landbouw billijke landbouwcre-
dieten ter beschikking worden gesteld.
Ten slotte werden de meeste moties
naar de commissies verwezen. De moties
der sociaal-democraten en communisten
voor de verhooging van het contingent
van bevroren vleesch, werden verworpen.
Sneeuwmassa's.
Do sneeuwval in Tirol is overal van
zelden waargenomen hevigheid geweest.
In Innsbrück ligt de sneeuw 40 k 50
c.M. hoog, in Seefeld 1.20 M. De voet
gangers in Innsbrück verkeeren door de
lawine van de daken in gevaar.
Op den Hafelekar bereikte de sneeuw
gisteren een hoogte van vier meter en
het bedrijf van de kabelbaan moest stop
gezet worden.
Op de Mittenwaldbahn kon het verkeer
gisteren slechts hervat worden, nadat mi
litairen den weg vrijgemaakt hadden. Op
den Arlberg zijn de ruimingswerkzaam
heden in vollen gang.
Het lijdelijk verzet der Oostenrijksche
postmannen.
De eerste dag van het lijdeljk verzet
der Oostenrijksche P.T.T.-ambtenaren had
een kalm verloop, maar heeft belangrijke
storingen in het bedrijf veroorzaakt.
Bj de telegrafie bedraagt het aantal
storingen het drievoudige van het nor
male aantal.
De vertraging op de stations-postkan
toren was zoo groot, dat de gisteravond
vertrokken treinen de aanwezige poststuk
ken niet vervoeren konden.
De met het innen van postkwitanties
belaste beambten verlieten gistermorgen
de kantoren te half twaalf in plaats van
om half acht.
Dit tijdelijk verzet is de inleiding tot
stakingsplannen tegen Kerstmis. Of het
echter, bij niet-inwilliging van de gestelde
eischen, eventueel tot een staking zou
komen, staat vooralsnog te bezien. Ver
geleken bij drie jaar geleden staat de
regeering er heel wat sterker voor. Waar-
schjnljk zouden bovendien de „Heim-
wehren" zich in zoo'n geval niet buiten
de gebeurtenissen houden.
Op het Weensche hoofdpostkantoor sta
pelen zich de onafgedane postzendingen
reeds bij duizendtallen op.
Dreigende oorlogsgevaren?
Het is weer een beetje rumoerig in
Frankrijk's binnen- en "buitenlandsche po
litiek. Painlevé, de minister van oorlog,
heeft in de Kamer verklaringen afgelegd
over de sterkte van het leger. De ver
houding tot Italië is eensklaps verscherpt-
In de „Quotidien" heeft Pierre Bertrand
de ongerustheid nog wat doen toenemen
door "te vertellen dat Briand in zjn jong
ste verklaringen in de Kamercommissie
voor buitenlandsche zaken een alarmee-
rende mededeeling heeft gedaan met strikt
verzoek haar geheim te willen houden. In
duidelijke bewoordingen zegt Bertrand dat
Jtalië op het oogenblik méér dan Duitsch
land een gevaar voor Frankrijk vormt-
Staat Frankrijk tegenover een werke
lijk gevaar? Briand zou in zijn geheim
gehouden verklaringen hebben gezegd dat
Frankrijk een politiek van uiterste voor
zichtigheid in acht moet nemen omdat
er gevaren dreigen.
Aldus zou Frankrijk staan tusschen zjn
verdragsbelofte om te zullen ontwapenen
en de werkelijke noodzakelijkheid te moeten
bewapenen. De vraag is echter, of Briand
zijn alarmeerende mededeelingen niet
deed om de oorlogsbegrooting er gemak
kelijker door te krijgen.
De aardbeving in Chili.
Volgens berichten uit Santiago be
draagt het aantal ernstig gewonden bij
de aardbeving in Chili 585. De overleven
den in Talca ljden aan gebrek aan drink
water. De militaire autoriteiten hebben
overal noodkeukens ingericht. Op de kerk
hoven zjn tengevolge van de aardbeving
vele lijken aan de oppervlakte gebracht,
waardoor het gevaar voor besmettelijke
ziekten zeer is toegenomen.
Het water van de rivier Cachapcal, dat
voor de irrigatie diende, is door het bre
ken van den stuwdam in de kopermijn
van Teniente met vergiftigde stoffen ver
mengd en vormt thans een ernstig ge
vaar.
Een groote opiichterszaak.
Nadat al een paar dagen gezinspeeld
was op onregelmatigheden, ontdekt bj
de combinatie van financiëele onderne
mingen, gegroepeerd om de „Gazette du
franc" te Parijs is thans naar het Hdbld
meldt, do bom gebarsten. Het justitiëele
onderzoek heeft tengevolge dat wegens
oplichting gearresteerd zjn de organisa
trice van deze onderneming, Madame Ha-
nau en haar echtgenoot Lazare Bloch-
Uit de eerste bijzonderheden, die om
trent de zaak bekend geworden zijn, is
gebleken, dat men hier te doen heeft
met een enorme zwendelarj, loopende
over tallooze millioenen, die van het
Fransche publiek in Parijs en in de pro
vincie, vooral van kleine spaarders zijn
afgetroggeld-
Het echtpaar Bloch, dat in 1920 ge
scheiden is, maar dat in zaken steeds
is blijven samenwerken, is op zeer be
scheiden voet begonnen. Ze waren oor
spronkelijk beiden handelsreizigers. Mme
Hanau heeft in 1925 de „Gazette du
franc" opgericht, een eekblad, dat be
doeld heette te zijn om den franc te ver
dedigen. In werkelijkheid was het blad,
en het financiëele persagentschap, dat er
aan verbonden was, echter vooral bedoeld
om de ondernemingen te lanceeren, die
achtereenvolgens werden opgericht.
Het systeem, dat Mme Hanau toepaste,
is zoo oud als de wereld, althans als
het crediet. Het bestaat in het toezeggen,
en het aanvankelijk ook uitbetalen, van
zeer hooge winst-percentages aan de deel-
nemens. Hun werd een rente van 48 pCt.
voorgesteld, die ook uitgekeerd Icon wor
den, doordat steeds nieuwe naïvelingen
toetraden, wier geld diende om hun voor
gangers te betalen. Men moest zich ver
binden om met de mededeelingen, die
door de directie gedaan werden, genoegen
te nemen, want de beursoperaties, waar
mede de winsten behaald werden, moes
ten geheim blijven.
Deze zaak krijgt een "bijzondere betee-
kenis in de eerste plaats door den om
vang van de oplichterijen, die op hon
derden millioenen geschat worden, in de
tweede plaats door de personen en bla
den, die er bij betrokken zjn. De „Ami
du Peuple" noemt onder de eersten den
senator Rio, oud-onderminister van de
koopvaardij. Van de bladen is het bekend
dat de „Quotidien" en de „Rumeur" hun
beursrubrieken aan het agentschap „in-
terpres.se" hadden verpacht.
De resultaten van het onderzoek heb
ben groot® opwinding gewekt in de krin
gen der renteniers. Vooral in de provin
cie iis het aantal slachtoffers groot.
Te Rjissel, want de „Gazette du Franc"
een filiaal had, werden de bureaux letter
lijk belegerd en de politie moest ingrij
pen om de oTde te herstellen. De geleden
verliezen zijn enorm. Het aantal slacht
offers loopt in de duizenden.
Korte betichten.
Ten gevolge van den dikken mist,
welke in de .Hamburgsche haven en op
de beneden-Elbe heerscht, is de scheep
vaart volledig gestremd. Eenige uitgeva
ren schepen zijn weder voor anker ge
gaan.
De Belgische ministerraad heeft een
eerste subsidie van 10 millioen francs
goedgekeurd voor de slachtoffers van de
overstrooming.
Bj Prisrend heeft een bloedige bot
sing tusschen Albaneesche Katschaken en
Joego-Slavische gendarmerie plaats ge
had. Er moeten in totaal zeventien Kat
schaken zjn gedood. Verscheidene gendar
men werden gewond.
Een ongepast adres?
Het Tweede Kamerlid Bjlevéld heeft
den minister van defensie de volgende
vragen gesteld:
1. Is het juist, dat de heer H. Eggink,
majoor der militaire administratie, hoofd
van het Centraal Magazijn van militaire
kleeding en uitrusting te Woerden, een
adres heeft gericht tot den raacl der ge
meente Woerden, naar aanleiding van een
besluit van dien raad in zake het sub
sidie afin een bijzondere neutrale H.B.S.
in die gemeente, in welk adres op herzie
ning van dat besluit wo .at aangedrongen,
onder opmerking:
dat ondergeteekende meent er uw aan
dacht op te moeten vestigen, dat hij
als hoofd van het Centraal Kledingmaga
zijn, behalve aan het vaste personeel daar
van, aan een aantal gezinnen te Woerden,
varieerende tusschen de plin. 50 en 120,
werk verschaft;
dat een .groot aantal daarvan, indien dat
werk zou ophouden, ten laste van uw ge
meente dan wel van de openbare lief
dadigheid zoju komen;
dat er van hoogerhand reeds geruimen
tjjd een. streven bestaat vorenbedoeld
werk te doen verrichten door instellingen,
ressorteerende onder het departement van
justitie dan wt>l op andere wjjze;
dat het hem, zjj het ook met groote
moeite, tot dusver is mogen gelukken te
voorkomen, dat aan genoemd voornemen
uitvoering werd gegeven;
dat hij uit de door uw raad gevoerde
onderwijspolitiek, speciaal in zake de H.
B. S., den indruk heeft gekregen, dat het
algemeen belang aan partijpolitiek wordt
opgeofferd;
dat het uw college daarom niet kan
verwonderen, indien, mocht die indruk
juist blijken, het ondergeteekende niet mo
gelijk zou zijn, zijh medewerking te blijven
verleenen aan dan wel zich in te span
nen voor maatregelen in het belang'
der gemeente Woerden of die harer inwo
ners
2. Indien het antwoord op vraag 1 be
vestigend luidt, acht de minister het ge
oorloofd., dat een hooggeplaatst militair
zijn waren of vermeenden ambtelijken in
vloed aldus in het geding brengt, ten einde
een druk uit te oefenen op de plaatselijke
overheid tot het bereiken van een door
hem gewenscht doel, dat op geenerlei
wijze samenhangt met lands- en legerbepa-
lingen?
3. Acht de minister een militair, die
blijk geeft ten deze niet juist te kunnen
onderscheiden, op dezen verantwoorde
lijken. post zonder meer te handhaven?
Nederland en België.
De correspondent van de N.R.Ct. te
Brussel meldt:
In de Kamer, waarin Dinsdagmiddag
verscheidene leden interpelleerden over
de overstroomingen in Vlaanderen, heeft
het 'Katholieke Kamerlid voor het arron
dissement Antwerpen de Kerchove
d'Exaerde, betoogd, dat een der oorzaken
van, de huidige ramp gelegen is in de
slechte afwatering van Vlaamsche polders
via Nederland. Ingevolge het tractaat van
1839 moet Nederland voor het onder
houd van de afwateringsgrachten Zorgen,
maar dat gebeurt niet. Voor sommige
streken is dit een kwestie van kapitaal
belang en spr. kondigde dan ook aan, dat
hj bij de aigemeene beschouwingen over
de begrooting van 'buitenlandsche zaken
dit vraagstuk nogmaals te berde zal bren
gen.
In strijd met wat verwacht werd, heeft
da Dinsdag gehouden ministerraad zich
niet bezig gehouden met het Belgische
antwoord op de voorstellen van de
Nederlandsche deskundigen betreffende de
verbinding AntwerpenRijn qyer Neder
land.
Emigratie naar Canada.
Naar aanleiding van een circulaire, wel
ke de Emigratie-Centrale Holland aan 18
gemeentebesturen in de drie Noordelijke
provincies heeft gezonden inzake de voor
genomen emigratie van een beperkt aantal
jonge landarbeiders naar Canada tegen
liet a.s. vo'orjaar, heeft het hoofdbestuur
van den Nederl. Landarbeidersbond een
brief gericht aan al zijn getrokken leden
met de opwekking, die emigratie in ern
stige overweging te nemen voor hun kin
deren, die aan de gestelde voorwaarden
voldoen en die gezond en sterk zijn en
den noodigen durf bezitten om in het
verre land met energie te wenken aan
da vestiging van een beter bestaan, daD
ons land hun. ooit kan bieden. In den
brief wordt verder nog medegedeeld, 'dat
het in de bedoeling der Emigratie-Centrale
Holland ligt, aan de ©migreerende perso
nen gedurende drie maanden les te doen
geven in de Engelsche taal.
Burgemeester van Deventer.
De burgemeester van Deventer, jhr. mr
T. A. M. A. Humalda van Eysinga, heeft
thans aan H. M. de Koningin met 1 Fe
bruari a.s. ontslag gevraagd.
Jhr. Ruys de Beerenbrouck
Gemeld wordt, dat de toestand van jhr
Ruys de Beerenbrouck, minister van staat
en voorzitter van de Tweede Kamer, steeds
vooruitgaande is.
Inspecteur der burger
wachten.
Als opvolger van wijlen gepens. luit.
generaal De Block, inspecteur der Burger
wachten, zou, naar men meent te weten,
ernstig in aanmerking komen oud-luit.
generaal R. B. A. N. de Quay, voormalig
commandant der derde divisie te Breda.
C. W e r k h o v e n. f
Gistermiddag is de heer Werkhoven, se
cretaris van de S.D.A.P., te Bussum op
41-jarigen leeftijd overleden.
Extra-uitkeering personeel
Ned. Spoorwegen.
Naar het „Hbld." meldt, heeft de Raad
van 'Commissarissen de directie der Ned.
Spoorwegen gemachtigd, aan het perso
neel een (extra)-uitkeering te doen.
Binnenland.
De heer Werkhoven, secretaris van de
S. D. A. P. overleden.
Exfra-uitkeering aan het spoorwegper
soneel?
Hier en daar nog last van het hooge
water.
De gedragingen van een majoor te
Woerden.
Weer een verdachte van den moord
te Rotterdam gearresteerd.
Behandeling van de begrootingen van
Onderwijs en Waterstaat in de Tweede
Kamer.
De IJm. 58 als verloren beschouwd.
Buitenland.
De nood van 'den Duitschen landbouw.
Sneeuw in de bergstreken.
Financiëel schandaal in Frankrijk.
Het Tijdel jk verzet bij de Oostenrijksche
posterijen.
TWEEDE KAMER.
De Onderwijsbegrooting.
Gisteren heeft de Tweede Kamer de
behandeling van de begrooting voor On
derwijs voortgezet.
Een prettige dag was het niet voor den
Minister. Van verschillende kanten weord
zijn beleid vrij heftig becritiseerd.
De heer A1 b a r d a (S.D.) betoogde,
dat de minister vrijwel niets gedaan heeft
om de onderwijisverslechteringen onge
daan te maken. Spreker drong voorts
aan op bevordering van het onderwijs
in de Friesche taal.
Mej. Westerman '(Lib.) juichte de
voorzichtigheid van den minister toe ten
aanzien van liet nijverheidsonderwijs. Zji
vestigde de aandacht op- de aanstelling
van te veel religieuze onderwijskrachten,
waardoor leekenonderwijzers op wacht
geld komen, en klaagde over oprichting
van te veel kleine schooltjes.
De heer Duymaer van Twist
(A.R.) klaagde over de terzijdestelling van
zjn nota betreffende de instelling van een
leerstoel in de homoeopathie. Hij noemde
de houding van den minister onwel
levend, ongepast en ontoelaat
baar. Spreker betreurde zeer het zijns
inziens partijdige optreden van den minis
ter die bepaalde stukken onthield aan
de adviseerende colleges.
De heer Oud (V.D.) sloot zich aan bj,
den heer Albarda wat aangaat het onder
wijs in de Friesche taal en betoogde
verder, dat de minister bedroevend wei
nig gedaan heeft om de bezuinigingsmaat
regelen ongedaan te maken. Spreker criti-
seerde de ongeregelde subsidieering van
liet njverheidsonaerwjs.
De heer dr M o 11 e r (R.K.) sloot zich
ten deele aan bij de geuite klachten. De
Minister heeft zich te veel door den Mi
nister van Financiën laten remmen. Tegen
onderwjs in het Friesch had spreker geen
bezwaar, maar men denke dan ook aan
andere streken. In Zuid-Limburg spreekt
men Oost-Neder Frankisch, in Zeeuwsch-
Vlaanderen West-Vlaamsch, Ook in de
Saksische streken van ons land spreekt
men een bepaalde taal. Verder drong
spreker aan op vereenvoudiging van de
spelling.
De heer Zjlstra (A.R.) noemde als
zijn groote grief, dat de minister is geko
men met een voorstel tot herstel van
den zeven-jarigen leerplicht zonder de
leerlingenschaal voor de kleine scholen
t6 verbeteren.
De kosten van het nieuwe regeerings-
ontwerp zullen allicht 3^2 millioen meer
bedragen dan die van het initiatief-voor
stel. Spr. acht het daarom onbegrijpelijk,
dat dit initiatief-voorstel werd afgewezen
onder do leus: Er is geen geld voor.
Verder bepleitte spreker meer vrijheid
van beweging, meer geestelijke vrijheid
dus. Mej. Westerman blijkt niets geleerd
te hebben door de geschiedenis van den
schoolstrijd; zj komt weer met het ver
haaltje, dat de pacificatie oorzaak is, dat
het onderwjs zooveel kost. De schoolloka
len kosten niet meer, of het openbare dan
wel bijzondere zjn, de onderwjzers evm-
