DE ZEEUW
DERDE BLAD.
HET ADRES
A. WIL KING
Zoeklichtjes
Uit de Provincie.
Treurige gevolgen van de overstroomingen veroorzaakt door den storm. Een triestig
tafereeltje in de Vechtstreek bij Nieuwersluis. Om door de kamer te kunnen loopen
zijn overal planken gelegd, terwijl de kachel op een blok hout is geplaatst.
VAN
ZATERDAG 1 DEC. 1928. No. 54.
DE ELECTRIFICATIE VAN DE
MIDDENGROEP.
Gisteren meldden wij reeds, dat Ged.
Staten aan de Prov. Staten voorstellen het
besluit tot den bouw van een eigen centrale
voor de middengroep in te trekken en
thans te besluiten tot overname van het
bedrijf der Sociétè Anonyme te Vlissingen.
Zij refereeren zich daarbij aan een schrij
ven van den Raad van Bestuur der
P.Z.E.M. en een rapport van den heer H.
Lohr, directeur van de P.G.E.M. te Arn
hem, die bereid is bevonden, zoo ge-
wenscht in de Statenzitting van 21 Dec.
a.s. de noodige inlichtingen te verstrekken
Drie mogelijkheden zijn onder de oogen
gezien: voorziening uit eigen centrale,
overneming van het bedrijf der S. A., voor
ziening door stroom van haar in te koo-
pen, terwijl daar nog bijkwam het denk
beeld van een lid der Staten om de con
cessie aan de S. A. te verleenen voor
stroomlevering. De Raad herinnert er ver
der aan, dat hij, toen aandeelhouders der
S. A. het voorstel van de commissarissen
om het bedrijf voor f 2.000.000 te verkoo-
pen hadden verworpen, schreef, dat het
hem leed deed, dat dit middel, om tot de
meest logische oplossing van het vraag
stuk der electrificajie van de Middengroep
te 'komen, niet heeft mogen slagen. Nu
deze oplossing weder tol de mogelijkheden
behoort, zal het geen verwondering wek
ken, dat de raad haar in beginsel en dus
afgescheiden van de voorwaarden van
overneming de voorkeur geeft. Alleen het
platteland met alleen een centrum als Goes
brengt mede, dat de centrale groote ge
deelten van den dag met geringe belasting
loopt en bij den bouw van een eigen cen
trale was getracht daaraan te gemoet te
komen door den bouw van kleinere ma
chines. Hoe geheel anders wordt het, als
m'en dooT overneming van de Centrale te
Vlissingen ook de stroomvoorziening van
Middelburg en Vlissingen te verzorgen
krijgt. Geeft de Raad dus in beginsel aan
aankoop der centrale te Vlissingen verre
de voorkeurboven de stichting van een
eigen centrale, de voorwaarden van aan
koop zijn niet van dien aard, dat hij op
grond daarvan tot een ander inzicht komt.
Zooals reeds vroeger gemeld hebben de
deskundigen van beide zijden de commer-
cieele of bedrijfswaarde per 1 Jan. 1928
op f2.750.000 geschat. Voor uitbreiding der
ketelcapaciteit, magazijnvoorraad, over
drachtskosten, gelden gebracht op kapi
taalrekening na 1 Jan. 1928, komt daarbij
f 448.400, totaal dus f 3.198.000 of rond
f3.200.000. Als men aanneemt, dat het
bruto-overschot voor de P.Z.E.M. gelijk zal
zijn aan dat van de S. A., dan kan een
saldo worden aangenomen van f 83.000.
Daarbij mag echter niet uit het oog wor
den verloren, dat het over te nemen per
soneel ambtenaar wordt en de P.Z.E.M.
voorloopig f25.000 voor pensioenbijdrage
moet rekenen.
Daarbij moet ook gerekend worden op
de tariefsverlaging ingevolge het nieuwe
contract met Middelburg. De ontvangsten
zullen rond f20.000 verminderen, doch
gemeend wordt, dat dit door uitbreiding
van debiet zal worden gecompenseerd. Dit
wordt ook van de verlaging der tarieven
te Vlissingen verwacht.
Tegenover 'deze factoren staan echter
ook omstandigheden, die een gunstigen
invloed zullen hebben. De S. A. heeft toch
een belangrijk contract met de Schelde ge
sloten, met de werking waarvan in het 'bo
venstaande geen rekening is gehouden.
Mede door dit contract wordt verwacht,
dat de vermindering der inkomsten door
tariefsverlaging zal worden geneutrali
seerd.
De Raad meent, dat de bedongen koop
prijs, hoe hoog ook in vergelijking met
vroeger genoemde bedragen, geen onover
komelijk bezwaar is tegen de overneming
van het bedrijf. Bij overneming der cen
trale wordt voor de eerste 6 jaar te sa
men een winst berekend van f 359.450 en
bij bouw van een eigen centrale een verlies
van f 29.000, alzoo een verschil van rond
f388.000, waarbij dan nog niet is gere
kend met een normale toeneming van het
debiet te Middelburg en Vlissingen. Daar
bij komt nog dat de S. A. op enkele punten
nog is tegemoet gekomen, als steun in de
zorg voor het pensioen van het personeel,
dat nu 55 jaar of ouder is, en het niet ten
laste brengen van de P.Z.E.M. van reeds
door de S. A. verleende pensioenen.
In de nieuwe stroomleveringscontracten
door de S. A. gesloten zijn geen bepalin
gen, die door de P.Z.E.M. niet zijn na te
komen. De Raad geeft toe, dat het groote
sprongen zijn wat de overnemingssom be
treft, in 1923 f 1.200.000, in 1927
f2.000.000, en nu de genoemde som, maar
het is verklaarbaar; in 1923 zat de S. A.
met de moeilijkheid van den lagen fran-
kenkoers, in 1927 waren de omstandig
heden veel verbeterd en was ook de tram
baan verbeterd, al had die door haar ver
laagd tramtarief haar aantrekkelijkheid
verloren, maar daartegenover was het
stroomleveringsbedrijf sterk vooruit ge
gaan. Het is de overtuiging van den Raad
dat de bedrijfswaarde van de S. A. zal
stijgen door de vele vraag naar electrici-
teit, en als dan ook nu niet tot overneming
wordt besloten, dan acht de Raad de kans
om ooit tot overeenstemming te komen
uitgesloten.
Komende tof ■hid; r het
vraagstuk, wordt er op gewezen, dat de
Centrale steeds is vergroot, doch dat het
op den duur noodig zal zijn het machine-
vermogen uit te breiden. Het nieuw ge
bouwde schakelhuis is echter berekend op
afgifte van een aanzienlijk grooter vermo
gen dan in de centrale thans beschikbaar
is; de gebouwen, de netten en de tram zijn
goed onderhouden en de tram volkomen
bedrijfswaardig. Liever ware het den
Raad geweest zoo het trambedrijf niet be
hoefde te worden overgenomen. De
P.Z.E.M. stelt zich de exploitatie van een
dergelijk bedrijf niet ten doel en treedt
daarmede op een gebied, dat het hare niet
is en waarop zij voor moeilijkheden zal
komen te staan. De S. A. heeft echter be
zwaar gemaakt, haar bedrijf met uitslui
ting van de tram over te dragen en de
pogingen om de tram buiten de overdracht
te houden zijn niet geslaagd. De overne
ming van het trambedrijf is dus een con
ditio sine qua non.
Het streven zal er echter op gericht zijn,
zich van de exploitatie van het trambedrijf
weer te ontdoen.
Na uitvoerig de bezwaren tegen inkoop
van stroom te hebben uiteengezet welke
door de 3 deskundigen prof. Feldmann en
de heeren Lohr en Streefkerk ten volle
worden onderschreven, o.a. omdat men bij
exploitatie van een eigen centrale veel
vrijer staat dan bij het verleenen van
concessie aan de S. A., wijst de Raad er
op, dat op een enkele uitzondering na alle
electriciteitsbedrijven van eenige beteeke-
nis in ons land in handen zijn van de over
heid of van lichamen, op welker gestie de
overheid overwegenden invloed oefent,
waardoor men de zekerheid heeft, dat de
winsten, hetzij den verbruikers ten goede
komen of althans ten bate van het, alge
meen worden aangewend. De Raad kan
niet inzien, dat men er financieele voor-
deelen mede zal behalen als Zeeland op
dezen regel een uitzondering maakt.
Zooals uit zijn mededeeling blijkt, voor
ziet de Raad, dat de electrificatie der Mid
dengroep als geheel, bij overneming der
centrale te Vlissingen, geen offers van de
Provincie zal vorderen, en hij kan hier
aan toevoegen, dat in het bijzonder de heer
Lohr de toekomst nog veel rooskleuriger
inziet.
Maar aan den anderen kant zal men de
S. A. niet bereid vinden, de voorziening
van het nog niet geëlectrificeerde gedeelte
van de Middengroep aan de hand eener
prov. concessie zonder offers van de prov.
op zich te nemen.
Men mag juist het beste gedeelte der
provincie niet aan het verzorgingsgebied
der P.Z.E.M. onttrekken. Het zou trou
wens in strijd zijn met het beginselbesluit
van 1917.
voor Manufaoturen
Dames- en Klnderconfectle
Tapijten - Gordijnen
Bedden - Ledikanten en
aanverwante artikelen Is
GOES HULST
HetkanaalHuls tA x e 1 s c h e
S a s s i n g. Door het bestuur van de ver-
eeniging tot bevordering van den aanleg
van een kanaal van Hulst naar de Axel-
sche Sassing, worden, in verband met een
haar gestelde vraag op Zaterdag 8 Dec-
a.s. te Axel afgevaardigden van belang
hebbende gemeente- en polderbesturen
bijeengeroepen teneinde het gevoelen dier
afgevaardigden in te winnen over de mo
gelijkheid tot het bijeenbrengen eener bij
drage in de kosten van het eventueel te
graven kanaal. Het Bestuur heeft onlangs
naar aanleiding van een over dat onder
werp gehouden conferentie met de Perma
nente Vlascommissie als haar meening
te kennen gegeven, dat haar 'n bijdrage uit
de streek ten bedrage van 20 pet. der
op 3 millioen gulden geraamde kosten
billijk en ook mogelijk voorkwam.
Voor den vrede. Deze week
hield Mej. M. van Goeijen op verschil
lende plaatsen in onze provincie een
lezing met lichtbeelden in het belang der
actie voor den vrede.
Het leed van den wereldoorlog, aldu3
spr., is toch zeker reden om te ijveren
voor den .rede. En dit doen zoovelen.
dat doet de Jeugdige Vredesactie, dat doet
Genève, dat doen de kerken, ieder op hun
wijze. Spr. herinnert aan de oorlogsjaren
en zegt dat men op moet passen dat ons
nageslacht niet meer in zulk een hel komt
Al is Nederland dit maal er buiten ge
bleven, dan is er een volgende maal, ge
zien den volkenbond, 99 pet. kans, dat het
er in betrokken wordt.
Maar afgescheiden daarvan, de strijd
voor den vrede gaat in het belang van
de geheele menschhei'd.
^Hierna heeft mej. van Goeijen een zeer
groote reeks van lichtbeelden vertoond,
alle betrekking hebbende direct of indirect
op den oorlog. Zoo zag men o.a. de ver
pleging van vluchtelingen en kinderen,
o.a. in de familie van spreekster, maar
later werd een, reis in beeld geprojecteerd
door de familie van Goeijen in 1919 ge
maakt met een motorboot door de oor
logsgebieden van België en Frankrijk. De
verschrikkingen van den krijg, de ver
woestingen, de ellende, alles werd in
woord en beeld nog eens weer scherp
belicht.
Ten slotte kwamen wij in gedachten
bij Verdun en daar vond spr. gelegenheid
om fyj de graven van 25.000 Amerikanen,
mede uit hun naam nog eens met groote
kracht op te wekken, alle krachten te
mobiliseeren voor den vrede. Deze inte
ressante rede en tegelijk reisbeschrijving
werd overal met een dankbaar applaus
beloond.
Goes. Gisteravond hield de A. R. Kies-
vereeniging in de Chj. Bewaarschool haar
63-ste Jaarvergadering. De secretaris, do
heer W. L. B. J. Dekker, moest in zijn
verslag melding maken van een kleinen
teruggang van het aantal vrouwel. leden.
De penningmeester, de heer J. Laport,
begon zijn boekjaar met een nadeelig sal
do van f 119.06 en zal het straks kun
nen afsluiten, als alle schulden betaald
zijn, roet een tekort van plm. ,f 70. Spr-
wekte de leden op, dit tekort spoedig aan
te zuiveren.
In deze vergadering achtte ook de voor
zitter, de heer N. J. Bastmeijer, den tijd
gekomen om met het oog op zijn hoogen
leeftijd af te treden. Zijn vele verdiensten
werden gememoreerd door den secretaris
en den heer B. C. Sliggers. Beiden legden
er den nadruk op, dat de A. R. Partij
en de Goesche Kiesvereeniging veel aan
den heer Bastmeijer verschuldigd zijn.
Op voorstel van het Bestuur werd de heer
Bastmeijer onder applaus tot eere-voor-
zitter benoemd, waarna hem staande werd
toegezongen Ps. 134:3.
De heer Bastmeijer bracht dank voor
de woorden hem toegesproken en de'ze
genbede, hem toegezongen, dankte in de
eerste plaats God, den Iieere, Die hem
in staat had gesteld iets voor de A.-R.
Partij te mogen doen cn verzekerde, dat
hij wel de leiding uit handen gaf, maar
zich niet losmaakte van den arbeid der
kiesvereeniging.
De aftredende Bestuursleden, de heeren
R. Buitenhuis, W. L. B. J. Dekker, en
B. C. Sliggers, werden bij acclamatie her
kozen, evenals de afgevaardigden naar
Centrale en Prov. Comité. Tot voorzitter
werd .gekozen dhr R. Zuidema, en tot
bestuurslid in de vacature-Bastmeijer dhr
A. de Jonge Nz.
Tevens sprak in deze vergadering de
heer Mr P. Dieleman uit Middel
burg een politieke rede uit. Spr. wees
op de politieke malaise, die er tegenwoor
dig heerscht, op de bezwaren, die er in
derdaad aan het politieke leven kleven,
en op den feitelijk beginselloozen tijd,
waarin we leven.
Zuivere politiek is echter 'bevordering
van het algemeen welzijn. Ze is niet
egoïstisch. Ze gaat uit van bepaalde rich
ting, van een levensbeginsel.
Wij, Anti-Revolutionairen, vangen bij
onze beschouwing over het staatkundig
leven aan met het geloof in God en gaan
niet uit van phantasieën. Er staat geschre
ven en er is geschiedt Dat is onze grond
slag.
We hebben ons te wachten voor bet
conservatisme en het radicalisme.
Wij zijn niet revolutionnair, ook niet
contra-revolutionair, maar anti-revolutio
nair.
We moeten zoeken naar wat de Chris
tenen verbindt, en betreuren de onnoo-
dige splitsing in onzen tijd, maar we
handhaven tegenover allerlei paganisti-
sche factoren de Christelijke grondslagen
van den Staat.
De antithese is niet uitgevonden, maar
ze i s er Ze loopt niet tusschen het per
soonlijk gelooven en niet-gelooven, maar
over de vraag: erkent ge voor het staats
leven als uitgang. ».n wil en het
Woord van >j' i chAijke rede,
een tegenstelling, die zelfs mannen als
Cort v. d. Linden en S. van Houten er
kennen.
Sprekende over de a.s. verkiezingen,
hoopte spr., dat we weer zullen krijgen
een parlementair kabinet, gedragen door
een grondprincipe en een krachtige volks
vertegenwoordiging, een kabinet dus met
regeerkracht.
Na nog uiteengezet te hebben het ka
rakter der volksvertegenwoordiging, de
A.-R. opvatting over het kiesrecht, de
beteekenis van het Calvinisme voor het
staat- en volksleven, eindigde spreker met
te wijzen op de zware taak, niet het
minst op het sociaal terrein, voor do
A.-R. partij.
Dhr Zuidema beëindigde deze welge
slaagde, maar niet druk bezochte jaar
vergadering met dankgebed.
Hansweert. Benoemd tot commies le Iel.
de commies te water T. Verhaegen, alhier.
Gistermorgen had een aanvaring
plaats tusscheo de schepen „Johanna"
en „Mawa" waarbij laatstgenoemd schip
belangrijke schade aan het achterschip
bekwam. Het schip kon échter "de reis
voortzetten.
Gistermorgen is nabij Hoedekens-
kerke het schip „Nothung" omhooggeva
ren en blijven zitten. Tegen hoogwater zal
het schip-vermoedelijk vlot komen. Ver
moedelijk is het schip gebroken. Een
pompboot is in de nabijheid.
De sleepboot „Aloys" is gistermor
gen' nabij Walsoorden omhooggevaren en
blijven zitten. Gisternamiddag over den
vloed is do boot vlotgekomen, en heefl
de reis naar Dordrecht voortgezet.
Veerc. Donderdag werd ter aarde be
steld het stoffelijk overschot van den heer
W- vim den Ilamme, gedurende ongeveei
een kwart eeuw arts en gemeente-genee-j-
heer te Veert; en Vrouwepolder en secre
taris der Gezondheidscommissie te Veere.
Het gemeente-bestuur van Veere, de
Voorzitter en leden der genoemde com
missie, verschillende collega's en vrienden
waren aan de groeve. Dr Weyland dankte
namens de familie voor de vriendschap',
het vertrouwen en den steun welke de
overledene en de familie in zoo ruime
mate' van autoriteiten, collega's en vrien
den mochten ontvangen en voor de be
langstelling aan dit graf. (M. C.)
Domburg. Donderdagavond had alhier
de tweede lezing in dit zevende seizoen
plaats van de „Winterclub Domburg", in
het lokaal „Rehobdfh".
De voorz., dhr L. J. van Voorthuy-
s e n, trad als spreker op en behandelde
het onderwerp: „een en ander óver oud-
Domburg". Hij begon met op te merken,
dat hij ditmaal niet, zooals de beide vo
rige malen, zijn toehoorders lange reizen
zou laten maken, naar Spitsbergen, het
land van Sjef van Dongen, en naar Con-
stantinopel, maar ditmaal „thuis"- zou
blijven en het een en ander vertellen over
Domburg-zelf, en wel voornamelijk o^et
het oude Domburg en de Nelralennia's.
Achtereenvolgens behandelde/ hij den
naam, het ontstaan, do prentafbeeldingen
en de geschiedenis der plaats, de oude
buitenplaatsen als St. Jan ten Heere, Dui
nenburg, Westhove, "Duinbeek, Berken
bosch, de villa's gebouwd in de vorige
eeuw, 16 in getal, en wat er bekend is
van den naam, de altaren en den dienst
van de heidensche godin Nehalennia.
Vele oude kaarten en prenten van Dom
burg, de oude zilveren beker der gemeen
te, alsmede verschillende charters, waar
onder het alleroudste van Graaf Floris IV
waarin doze in 1223 aan de stad F s»
De deftige, hoogstaande, liberale N.
Rott. Crt. heeft met haar relletje tegen
Minister Donner, vanwege diens partij
dige notarisbenoemingen, toch een leelijke
pijp gerookt.
Deze week bij de beh.udeling van
Justitiebegrootingen werd rog wel even
over de benoemingen gesproken, maar er
was niemand, die het voor het liber
blad opnam en'den Minister van partij.i g-
heid durfde beschuldigen.
Van de lange akte van beschuldiging
bleef niets, maar dan ook niets over.
De Minister, die zich door deze leu
genachtige campagne, zooals vanzelf
spreekt, diep gegriefd gevoelde, stond fier
en frank voor de Kamer en verklaarde
in gemoedc volkomen overtuigd te zijn,
dat hij zich nooit aan partijdigheid bij be
noemingen had schuldig gemaakt.
En er was niemand, die het weersprak.
Er was niemand, die ook zelfs maar
twijfel opperde.
Intusschen en dat is wel diep treu
rig heeft de N. R. Crt het niet noo
dig geoordeeld openlijk te erkennen, dat
zij door hare publicaties de eer en den
goeden naam van den Minister had aan
getast en openlijk aan Minister Donner
hare excuses aan te bieden.
Voor den Minister is dit niet zoo erg.
De modderspatten op zijn kleed gewor
pen, deren hem niet.
Maar van een blad als de Nieuwe Rot
terdammer had ik toch wat anders en
wat beters verwacht.
OPMERKER.
'burg stedekeuren verleent (de oorspronke
lijke zijde van hs:t zegel zit er nog aan),
lagen ter tafel en werden gedurende do
pauze bezichtigd. Met lichtbeelden werd
een en ander toegelicht. De vice-voorzit-
ter, Dr B. Vaandrager, dankte na. afloop
dep spreker in zeer waardeerende be
woordingen voor het gebodene, ook na
mens de talrijke aanwezigen.
Westkapclle. Het mag verwacht wor
den, dat bij goed weer nog vele belangstel
lenden een kijkje zullen gaan nemen aan
den Westkapelschen dijk om uit eigen
aanschouwing zich van de aangerichte
schade te overtuigen. Zij zullen dan aan da
meest beschadigde plaatsen marechaussee
aantreffen, die hen zal verzoeken niet te
dicht bij de werken te komen. Dit is niet
gedaan, omdat er iets te verbergen valt,
maar alleen omdat de te werk gestelden
geen hinder zullen ondervinden en niet
over de aangebrachte zakken zand zal
worden geloopen. Intusschen zal het ieder
vrij staan op de duinen ter plaatse te'klim-
men om vandaar af de schade in oogen-
schouw te nemen en de herstellingswerken
te volgen.
Donderdagavond gaf het fanfare
corps „Oefening kweekt Kunst" in het
„Koffiehuis" alhier een uitvoering. Aan
de zaal, welke geheel gevuld was, was een
feestelijk cachet gegeven. Het muziekgezel
schap vierde zijn 20-jarig bestaan.
Bij de opening van deze bijeenkomst
herinnerde de voorz. aan den tijd van vóór
1908, toen Westkapelle nog geen muziek-
vereeniging bad. Spr. bracht hulde aan de
oprichters voor hun initiatief en volhar
ding. Verder deelde bij mede, dat de di
recteur van bet gezelschap een jubileum-
marsch voor deze gelegenheid bad gecom
poneerd. Hij stelde den ijver en de toewij
ding van den heer L. Minderhoud Pz., het
eenige lid, dat van de oprichting af had
meegespeeld, als voorbeeld voor de jonge
ren en hoopte, dat „Ooefening kweekt
Kunst" onder de tegenwoordige leiding
nog vele jaren zou kunnen oefenen.
Daarna nam de burgemeester, do beer
mr Woldringh van der Hoop, het woord,
die met den wethouder B. Louwerse, als
vertegenwoordigers van het gemeentebe
stuur aanwezig waren. Spr. sprak waar
deerende woorden over bet werken en
streven en over de prestaties van do jubi-
leerende vereeniging; bij hoopte, dat ze
nog lang zou bestaan en bood namens het
gemeentebestuur een groote zilveren .me
daille aan.
Daarna werd een 8-tal muziekstukken
gegeven.
No. 1 van het programma de jubileum-
rnarsch werd op verzoek 'bij de finale an
dermaal uitgevoerd.
Een warm applaus viel de uitvoering
van elk muziekstuk ten deel.
Den beer P. de Rooy, muziekonderwijzer
te Vlissingen, komt zeer zeker een woord
van lof toe voor zijn ijver om dit gezel
schap op zoo hoog peil t8 brengen.
Ook gisteren brachten de tram en
auto's vele belangstellenden naar de ge
meente, om een kijkje te nemen bij de toe-
gerichte schade aan den Westkapelschen
dijk. Blijkbaar zagen deze met groote in
teresse, hoe de stoere Westkapelsche dijk
werkers met groote kennis van het hun
opgelegde werk, ijverig bezig waren om de
schade zoo vlug mogelijk en afdoende te
herstellen.
Oo8tkapelle. Vrijdag vergaderde de ge
meenteraad voltallig. Op een verzoek van
de Kon. Ned. Vereen, voor Luchtvaart
om subsidie, of om als lid toe te tre
den, werd afwijzend beschikt.
Een verzoek van het gemeentebe
stuur van IJsselmonde om adhaesie te be
tuigen aan een adres inzake art. 122 a
der Gemeentewet wordt voor kennisgeving
aangenomen. Ingekomen is een schrijven
van den Raad der gemeente Axel' om
mede aan te dringen bij Ged. Staten op
verlaging van de salarissen, van burge
meester, secretaris en ontvanger. B. en
W. stellen voor om hierop afwijzend te
beschikken. Dhr Brand 8't bet niet noo-
