No. 35
Vrijdag 9 November 1928
43e Jaargang
nci
14cent
HEtiDRtKSE Co's BANK - GOES
PER PAK
SPAARBANK
EERSTE BLAD.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
MET CADEAU
Belangrijkste Nieuws.
4 pCt.
RENTEVERGOEDING.
Uit de Provincie.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG,
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post.
Losse nummers
Prijs der Advertentiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 cl
Bij abonnement belangrijke korting.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259.
Christelijke arbeiders en politiek.
In de Chr. Amsterdammer behandelt
da heer Amelink de vraag, die ook in ver
schillende districtsvergaderingen met de
Christelijke Besturenbonden aan de orde
werd gesteld, of het niet noodzakelijk
moet worden geacht, dat door de Chris
telijke arbeiders met een eigen Candida,-
tenl'ijst aan de verkiezingen wordt deel
genomen.
Hij beantwoordt deze VTaag beslist ont
kennend.
De Christelijke Vakbeweging moet blij
ven in haar eigen belang: politiek neu
traal'.
Ook de vorming van een Christelijke ar
beiderspartij kan hij niet aanbevelen, daar
de splitsing van het Prot. Christel', volks
deel dan nog' grooter zou worden, wat zou
b'oteekenen dat dit volksdeel' zichzelf uit
schakelde van het invloed uitoefenen op
den gang van zaken en 3at geen dier
groepen eenigje beteekenis had.
„V ergeten mag ook niet worden, zegt de
schrijver verder, „dat de sociale politiek,
hoe belangrijk ook, toch maar een onder
deel is vap de geheele politieke actie.
Daar zijn vragen als die van -de hand
having van liet gezag, van Zondagsrust,
van publieke eerbaarheid, van huwelijks
recht, om maar eenige te noemen, waaruit
voldoende blijkt dat de politieke actie
veel meer omvat dan alleen vragen, van
sociale politiek. Dat mag nimmer uit het
oog worden verloren."
Dit schijnt ons juist gezien.
Uit zulk een afzonderlijke organisatie
kan niets goeds geboren worden.
We zouden dan een partijtje rijker wor
den dat niet den minsten invloed zou
kunnen uitoefenen. Het eenige gevolg zou
zijn, dat de Prot. Christelijke partijen nog
al meer verbrokkeld werden, en dat ook
de Christ, vakbeweging in de knel ge
raakte.
Ook met de opvatting van den schrijver
dat de Christelijke arbeiders in de be
staande politieke partijen invloed moeten
uitoefenen, kunnen we ons vereenigen,
evenals wj onderschrijven' dat van de
Christelijke politieke partijen mag worden
gevraagd en «verwacht dat zij er mee
rekenen dat er een Christelijke arbei
dersbeweging is en dat deze ook sociaal-
politieke verlangens heeft; dat ook de
arbeiders erkend moeten worden al's een
volwaardig deel van het geheel, dat gelijk
berechtiging vraagt naast andere standen.
Of dit nu juist ook moief uitkomen in
de personen, die naar het parlement wor
den afgevaardigd, is een andere vraag.
Noodzakelijk is het niet.
De onderwijsbelanigen. kunnen worden
behartigd o.ok zonder dat een' onderwij
zer zulks doet; voor de behartiging van
de visscherjjbel'angen is het niet noodig
da.t er eer, visscher in het parlement
zit; de belangen van den middenstand
kunnen worden igediend ook door met
middenstanders.
Noodig is het niet. Maar gewensch't kan
het wél zijn. Daarom verdient het toejui
ching dat de Chr. Hist. Unie een man
als den heer Bakker naar het parlement
zond en dat de A.R. partij den heer
Smeenk, voorzitter van „Patrimonium" en
destijds 2e voorzitter van het C.N.V.'in de
gelegenheid stelde in de Kamerclub en
in de Volksvertegenwoordiging de wen-
schen van de Christelijke arbeidersbewe
ging te vertolken.
Misschien kan en moet in deze richting
verder worden gegaan.
Tot op zekere hooigte hebben de Chr.
arbeiders dit zelf in 'hun hand, door
hun invloed in de kiesvereenigingen te
laten gelden.
Tot op zekere hoogte, want ontkend
kan niet worden, dat in kieskringbestüren
e.d. mede als gevolg' van den tijd waarop
gewoonlijk vergaderd wordt, de stemmeD
der arbeiders vaak weinig worden ge
hoord. Hierin zou met ©enigen goeden wil
wel verandering gebracht kunnen worden,
wat althans dit goede gevolg kon hebben,
dat het vertrouwen jverd versterkt
Maar dan moeten onze arbeiders zich
ook meer, veel meer dan tot nu toe,
geven aan de politieke actie.
Zij moeten dat doen met het oog op
hunne belangen, zij moeten het ook doen
en wel in de allereerste plaats omdat
ook zij geroepen zijn naar vermogen mee
te werken tot de hanidhaving en de be
vestiging van de Christelijke grondslagen
van ons volksleven.
De tweede dag.
De tweede dag van hot bogrootings-
debat heeft er niet toe meegewerkt de po
litieke nevelen op te doen klaren.
De leider van de Soc.-Democratische
fractie, die reeds meermalen blijk gaf over
een helderzienden geest te beschikken,
heeft wel verschillende voorspellingen ge
daan, maar een klare voorstelling van den
loop van zaken heeft hij toch"nog niet.
Volgens hem staat het vast dat het met
de samenwerking van de rechtséhe par
tijen voorgoed gedaan is.
De rechtsche meerderheid heeft geen
regeerkracht meer en ze brokkelt boven
dien geregeld af, dank zij dé actie van
mannen als Mr Arts, Ds Lingbeek, Ds Ker
sten en de S. D. A. P.
Als de coa'itie mocht herleven, dan zal
het toch slechts van korten tijd zijn. Een
periode van vier jaar zal zij het zeker niet
meer uithouden.
De coalitie heeft dus afgedaan.
Maar wat dan'?
Hieromtrent was de roode ziener min
der duidelijk.
Het ideaal zou zijn samenwerking van
Socialisten en R.-Katholieken.
Maar uit de wijze waarop deze zaak be
sproken werd zou men kunnen opmaken
dat men in Socialistischen kring, na de
vele huwelijksaanzoeken die reeds gedaan
werden aan de vervulling van dit ideaal
begunt te wanhopen.
Op hoogen toon werd althans betoogd
dat de S. D. A. P. alleen dan tot samen
werking bereid zal zijn als de R.-K.
Staatspartij zich flink en moedig uit
spreekt voor een democratisch program,
waarvan enkele punten worden genoemd
die in R.-K. kringen zeker geen bijval zul
len vinden.
Niet onmogelijk dat dit gedaan werd in
verband met den toenemenden afkeer in
socialistische kringen tegen het gehengel
naar ministerzetels. Door de zaken scherp
te stellen kan men dan altijd nog de schuld
van het niet verkrijgen van een „democra
tisch bewind" schuiven op de ruggen van
de 'R.-Katholieken.
Een paar punten uit de rede van den
heer Albarda ver-dienen nog nadere be
lichting.
Vooreerst het merkwaardige feit dat op
nieuw de eisch van medezeggenschap der
arboiders naar voren werd gebracht, ter
wijl in de bedrijven der S. D. A. P. de ar
beiders tevergeefs op eenige medezeggen
schap aandringen.
Dan de vrij heftige ontkenning van
eenigen vermeerderden invloed van den
godsdienst op het Socialisme.
En eindelijk de blijdschap waarmee ge
wag werd gemaakt van het optreden van
mannen als Ds Kersten en Ds Lingbeek,
waardoor de Prot. Chr. partijen worden
verzwakt en waarvan de revolutionaire
partijen profiteeren.
Vooral het laatste is zeker niet zonder
beteekeniis.
De uitbarsting van den Etna.
De lavastroomen uit den Etna naderen
thans Giarri, een stad van ongeveer vijf
en twintigduizend inwoners. Alle verbin
dingen zijn verbroken, zoodat de geheele
zone van de wereld gescheiden is, terwijl
tevens alle electrische draden vernield
werden, waardoor de geheele streek in het
donker zit. Ook de waterleiding is ver
woest. De dorpen Mascali en Annunziata
zijn slechts van een algeheelen ondergang
gered, doordat zij gebouwd zijn op kleine
verhevenheden van het terrein, waardoor
de -lava in een stroombed onderlangs
stroomt.
Te Mascali werd echter, ondanks deze
gunstige omstandigheid, toch nog het
grootste gedeelte der huizen verwoest. De
lava stroomde over het marktplein, deed
het gemeentehuis instorten, benevens ver
schillende kerken, bereikte vervolgens de
hoofdkerk, welker ge-vel en toren echter
nog overeind staan. In Annunziata was de
verwoesting nog grooter.
Dramatische tooneelen speelden zich af
te Mascali, waar het feest gevierd werd
van den schutspatroon. Slechts weinige
inwoners waren in de nabijheid gebleven
van hun bedreigde woningen. Zij hadden
zich verzameld rond een altaar, dat bui
ten de kerk was opgericht. Priesters leid
den den dienst aan het altaar, doch het
gebed der geloovigen, die op den grond ge
knield -lagen, werd onderbroken door het
kraken van instortende huizen, toen de
gloeiende lava over de randen van de
stroombedding liep en in het dorp door
drong. Sommigen vluchten in paniek, ter
wijl anderen naar hun huizen snelden om
nog te redden, wat er te redden viel. Intus-
edhen schoof de lava langzaam doch on
verbiddelijk voort, alles vernielende wat
zij op haar weg ontmoette. Spoedig was de
lucht boven het dorp zoo heet als in een
oven. Het dorp was verlaten, overgegeven
aan den Etna voor zijn vernietigingswerk.
Alles wat slechts even branden kon vloog
in brand, hetgeen bijdroeg tot het schrik
aanjagende van dit ontzettende schouw-
spel.
Het heeft nog niet het aanzien, dat het
einde van deze uitbarsting nabij is. Vul-
canologen voorspellen integendeel, dat het
een langdurige uitbarsting zal zijn.
Gemeld wordt nog, dat de spoorlijn
GiarreMessina verbroken is. In deze
laatste plaats is een radiostation opgericht
voor het verzenden van draadlooze berich
ten, daar ook de telefoon- en telegraaf
kabels zijn verwoest.
De spoorwegverbinding Messina-Cata-
nia is nu verbroken, nadat een lavastroom
van ongeveer 60 meter breedte den spoor
dijk heeft vernield. Het verkeer wordt met
stoombooten in stand gehouden. In de
laatste 12 uur heeft de Etna zooveel lava
uitgestooten als bij de vorige groote uit
barsting in vier dagen.
De kabinetscrisis in Frankrijk.
Volgens Havas zal president Doumer-
gue waarschijnlijk vanmiddag in staat zijn
een staatsman met de kabinetsvorming te
belasten. Men neemt aan dat Doumergue
zich allereerst tot Poincaré zal wenden en
dat de crisis tamelijk spoedig wordt opge
lost indien Poincaré de opdracht aan
vaardt.
In parlementaire kringen wordt er daar
entegen de nadruk op gelegd, dat te ver
wachten is dat Poincaré zal weiggren. Bij
de liiïSsche partijen is men van meening,
dat Poincaré nauwelijks meer kans heeft
een meerderheid bijeen te brengen.
De uitsluiting in Duitschland.
Het Duisburger arbeidsgerecht heeft den
eisch afgewezen van een uitgesloten me
taalarbeider, tot uitbetaling van werkloos
heidssteun, omdat het niet om werkloos
heid maar om uitsluiting gaat.
Tegen deze uitspraak is beroep aange-
teekehd.
De uitsluiting doet zich reeds gevoelen
in het ertsvervoer op den Rijn, omdat een
deel van de aanvoeren in de Rotter-
d a m s c h e haven opgeslagen en niet
naar Duitschland doorgezonden wordt.
De Vereinigte Stahlwerke slaan hun
voorraden op te VI aarding©n-0os t.
Ook te Rotterdam wordt door ver
schillende bedrijven erts, voor Duitsch
land bestemd, opgeslagen.
De aanvoer ter zee, die deze
week nog zijn gewonen gang
gaat, zal ook spoedig vermin
deren.
Inzake een event, bemiddelingsactie tus-
schen de partijen in het loonconflict ver
klaren de vakvereenigingen, dat overeen
stemming slechts mogelijk is op den
grondslag, dat de wet wordt nageleefd,
doordat de werkgevers de arbitrale uit
spraak aanvaarden. Een bemiddelings-
actie hieromtrent bestaat geen twijfel
kan niet worden op touw gezet, zoo
lang de uitspraak niet is aanvaard.
De elfde verjaardag van de Russische
revolutie.
Aan de te Moskou gehouden parade
hebben zestien duizend soldaten deelge
nomen, terwijl vervolgens 450.000 arbei
ders voorbij het graf van Lenin defileer
den. Een en twintig kanonnen, die achter
het Kremlin opgesteld waren, losten scho
ten, terwijl de muziek de Internationale
speelde en nieuwe vliegtuigen over het
Roode Plein vlogen. Dozijnen tsjaika's,
lichte vierwielige wagentjes, met twee ma
chinegeweren, die door twee wilde galop-
peerende paarden werden getrokken, re
den eveneens voorbij het graf van Lenin,
gevolgd door hereden kozakken met lan
sen. Daarna kwamen tien batterijen veld
geschut.
De. correspondent van het Berliner Ta-
gehlatt schrijft, dat de menigte niet zoo
geestdriftig gestemd was als anders. Wo-
rosjilof, de volkscommissaris van oorlog,
inspecteerde niet de troepen te paard, zoo
als dit gewoonlijk het geval is. Kalinin
deed het in zijn plaats, gezeten in een
Amerikaanschen automobiel.
De Duitsche begrooting.
Het Duitsche kabinet begon Woensdag
met de behandeling der rijksbegrooting
voor 1929 en hesprak in de eerste plaats
de beginselen, volgens welke zij zal wor
den opgesteld.
Men was bet er over eens, dat het een
begrooting der bezuiniging moest worden
en dat alle niet absoluut noodzakelijke uit
gaven moeten worden vermeden, om het
deficit, dat onvermijdelijk is, zoo laag mó
gelijk te houden.
Reeds thans mag 'het zeker worden ge
acht, dat het tekort, hetwelk door nieuwe
belastingen moet worden gedekt, aanmer
kelijk 'beneden de 600 milliocn mark zal
blijven.
N V- IEEPFABBIEKEN -v/H
DE MAAS A VAN BRERO
APELDOORN
Hoe het ontbrekende bedrag zal wor
den opgebracht zal later een punt van be
raadslaging uitmaken.
Korte berlchton.
De Schotscbe gemeenteraadsverkie
zingen werden gekenmerkt door een ver
nietiging der communisten, 'die zelfs in
Glasgow nauwelijks 1 pet. der uitgebrachte
stemmen op hun candidaten vereenigden.
DIRECTEUREN VAN GASFABRIEKEN
EN DE GEMEENTEBEGR00TING.
Voor den Raad van Statei, afdeeling
voor de Geschillen van Bestuur, zijn be
handeld de beroepen der gemeenten Utin-
geradeel, Lemsterland, Leeuwarderadeel
en Smallingeriand, tegen de besluiten van
Ged. Staten van Friesland, waarbij goed
keuring werd onthouden aan de begroo
tingen voor die gemeenten, op grond,
dat de directeuren van de gasfabrieken
in die gemeenten, 'die zich aan corrup-
tiove handelingen hadden schuldig ge
maakt, niet meer als hoofden van die
bedrijven mogen worden gehandhaafd.
Mr Vos trad op als gemachtigde van
het gemeentebestuur van Smallingeriand.
Spraker was van meening, dat het gebruik
dat Ged. Staten hebben gemaakt van
hun goedkeuringsrecht, geheel indruischt
tegen de aan de gemeenten verleende
zelfstandigheid.
De niet-goedkeuring der begrooting
heeft niets te maken met het financieel
beleid van het gemeentebestuur en daar
om zijn Gedep. Staten, hun bevoegdheid
te buiten gegaan.
De heer Van den Berg, optredende als
gemachtigde van Lemsterland, sloot zich
volkomen aan bij de opmerkingen van
mr Vos. Spr. keurde de gascorruptie ern
stig af, maar de wijze waarop Ged. Sta
ten van Friesland het gevaar trachten
te keeren, achtte hjj niet juist, aangezien
de corruptiegevallen, die zich in Fries
land hebben voorgedaan, nu juist niet
van de ernstigste zijn geweest.
Voor het college van Ged. Staten van
Friesland werd het woord gevoerd door
mr Gerbrandy, lid van dat college.
Spr. herinnerde aan een vroegere Kon.
beslissing, volgens welke de bevoegdheid
van Ged. Staten om begrootiflgen niet
goed te keuren, aan geen enkele beper
king gebonden is.
Voorts deelde spr. mede, dat Ged. Stq-
ten zich in de onderhavige gevallen ab
soluut niet willen bemoeien met de maat
regelen, welke tegen de corruptieve amb
tenaren moeten worden getroffen. Het be
zwaar van Ged. Staten richt zich er al
leen tegen, dat men de directeuren in
dezelfde leidende functie wil handhaven.
Dit nu achten Ged. Staten geheel in strijd
met een goed financieel beleid.
Spr. kwam daarna aan de bespreking
van de grief, dat Ged. Staten zouden
hebben aangetast de gemeentelijke auto
nomie. Naast gemeentelijke autonomie is
er echter ook provinciale autonomie. Aan
de gemeentelijke autonomie is echter naar
verschillende zijden, zoowel horizontaal
als verticaal, een grens.
Voorts wordt de autonomie ook vaak
beperkt door een hooger toezicht, welk
toezicht op de meest aangename wijze
wordt uitgeoefend. Wanneer Ged. Staten
dan een beslissing nemen, waarmede de
gemeente zich niet kan vereenigen, wel
nu, dan kan diezelfde gemeente als vol
komen gelijkgerechtigde partij met Ged.
Staton hier voor den Baad van State
1 verschijnen.
Binnenland.
Voortzetting der politieke debatten in de
Tweede Kamer.
Het radio-telefonisch verkeer tusschen
Holland en Indië.
De Minister van Buitenl. Zaken over de
verhouding met België.
Memorie van Antwoord van den Minister
van Binnenl. Zaken en Landbouw.
Een ammoniakfabriek te Axel?
Buitenland.
Vandaag een kabinetsformateur in Frank
rijk?
De uitbarsting van den Etna duurt voort.
De gevolgen der uitsluiting in Duitschj-
land ook voor ons land.
Er is dus autonomie, en er lean van
afbreuk doen aan die autonomie geen
sprake zijn in de gevallen, waarin hoo
ger toezicht is voorgeschreven.
Verder verdedigde mr Gerbrandy de
stelling, dat Ged. Stalen bij: het onder
zoek dor begrooting bevoegd zijn in een
beoordeeling te treden van het geheele
beleid van het gemeentebestuur.
Wanneer Ged. Staten handhaving van
deze ambtenaren zouden goedkeuren, dan
zo'U daarmede de kiem zijn gelegd voor
een nog grootere corruptie, en waar spr.
tot de conclusie is gekomen, dat regeeren
niet langer mogelijk is, wanneer de amb
tenaren zich niet ontzien, om zich ie
laten omkoopen, waren Ged. Staten de
meening toegedaan, dat zij hier een streng
tonazicht op de begrootingen moeten toe
passen.
Hierna volgde re- en dupliek, waarbij
een der aanwezige burgemeesters opmerk
te, dat naar zijn meening. het financieel
belang der gemeenten eer benadeeld dan
bevorderd zou worden, wanneer de di
recteuren zouden worden ontslagen.
De Kon. beslissing volgt later.
De K.N.M.V. kampioensrit 1928.
Naast de vele betrouwbaarheidsritten,
van plaatselijke Motorclubs, houdt de
groote landelijke vereeniging de Konink
lijke Nederlandsche Motorwielrijders-vor-
eeniging jaarlijks een kampioensrit, waar
in de beste motorrijders van Nederland
elkaar bestrijden.
Dit jaar vindt de rit plaats op Zaterdag
10 November a.s. 's Morgens om half
vijf vertrekken de deelnemers uit Breda
en rijden over Roosendaal en Bergen
op Zoom naar Middelburg, welke plaats
om 7 uur 's morgens bereikt wordt. Ver
volgens wordt een rondrit over het eiland
Walcheren gemaakt en daarna door het
zuiden van Zuid-Beveland naar Bergen
op Zoom terug gereden, waar van 10 tot
11 uur gerust wordt.
Na de rust volgt een rondrit over het
eiland Tholen, waarna door het Noorden
van West-Brabant het eindpunt te Breda
weer om half vier des middags wordt be
reikt.
Er zijn niet minder dan 93 deelnemers
terwijl 8 clubteams voor het clubkampi
oen-schap en 8 merkenteams voor het
merkenkampioenschap ingeschreven heb
ben. Twee teams van het Regiment Wiel
rijders uit Den Bosch en een team van de
Militaire Motordienst te Haarlem zullen
elkaar bestrijden om het Militaire kam
pioenschap.
Deze interessante rit verheugt zich in
een groote belangstelling.
Het morgen-traject is als volgt:
Breda (vertrek le deelnemer 4.30),
Roosendaal, Bergen op Zoom, Korteven,
Krabbendijke (le deelnemer) .554, Krui-
ningen 6.04, Vlake 6.10, Kapelle 6.13,
Goes 6.27, 's Heer Arendskerke 6.36, N-
en St. Joosland 6.57, Middelburg 7.03,
Koudekerke 7.12, Biggekerke 7.1.8, Zou-
telande 7.24, Westkapelle 7.31, Domburg
7.40, Oostkapelle 7.46, Serooskerke 7.52
St. Laurens 7.57, Middelburg 8.03, Nieuw-
land 8.09, Nieuwdorp 8.24, Ellewoutsdijk
8.47, Kwadendamme 8.59, Schoresche
Brug 9.20, Kruiningen 9. £3, Krabbendyke
9.33, Rilland 9.41, Korteven 9.56, Ber
gen op Zoom. Einde Morgenrit. Eén uur
rust.
