43e Jaargang
Sèeffb/iïicus
&/foe/<aar3S5&£
BESTEVAER
HEHDRIKSE&Co's SANK - GOES
EERSTE BLAD,
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
stpeeft naap
verbetering
van toestanden
en vereuiminó
van bet
menschel ijk
beataan.
'tb vanzelf
spiekend dat
hij bjdc keuze
van zn tabak hulde betuiöt aap
het tabpikaat dat doop ppjja en kwali?
tei't aan dezeerschen tegemoet komt.'
aan de zachte geurige
Belangrijkste Nieuws.
per 1 November 1928
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZÜIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Adminfstratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. 'Tel. no. 259.
ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per posL f3.
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 d
Bij abonnement belangrijke korting.
Bewaarschoolonderwijs.
In het ontwerp-Program van actie der
A.-R. partij wordt omtrent het bewaar
schoolonderwijs het volgende gezegd:
Wettelijke regeling van het voorbe
reidende onderwijs in dien zin, dat
de ongelijkheid van behandeling van
openbaar en bijzonder voorbereidend
onderwijs verdwijne en de opdrijving
van kosten zooveel mogelijk worde
vermeden.
Bij het lezen van deze passage ko
men onwillekeurig verschillende vragen
top.
Om te beginnen: meet hier een wet
telijke regeling noodzakelijk worden ge
acht? En dan, hoe kan men zich een
wettelijke regeling denken zonder een
geweldige opdrijving der kosten?
„De Standaard" die op het ont
werp een breede toelichting gaf, geeft
hier het 'gewenschte licht en schrijft:
„Van financiëele gelijkstelling wordt ge
sproken bij de punten h en d; bij het
Middelbaar en Gymnasiaal Onderwijs en
bij het Voorbereidend Onderwijs. 1
Het zal evenwel de aandacht niet ont
gaan, dat de wijze, waarop hier wordt
heengewezen naar gelijkstelling, verschilt.
Dat kon ook moeilijk anders, al ware
het slechts hierom, dat de eerstgenoem
de soort van Onderwijsinrichtingen (H.
B.S., Gymnasia en Lycea) van R ij k s-
wege reeds steun ontvangen, en we dus
slechts om een betere regeling behoe
ven te vragen, terwijl de zorg voor de
bewaarscholen om nu dezen
term maar te gebruiken althans voor
zoover ze niet' door het particulier ini
tiatief worden opgericht en in stand ge
houden, geheel, op gemeentelijk terrein
ligt. Het Rijk doet voor deze scholen
niets, nóch voor de gemeentelijke, nóch
voor de particuliere,
Wol is er meer dan ééne gemeente
in het land, die ook de particuliere be
waarscholen subsidiëert, maar regel is
dit allerminst en ook bestaat daartoe
geen enkele verplichting.
't Gevolg is, dat het bewaarschoolon
derwijs in hoofdzaak van de gemeenten
uitgaat en dat het bijzonder voorbe
reidend onderwijs, enkele uitzonderingen
daargelaten, geheel op eigen kracht moet
bouwen. Hier komt de toestand dus vrij
wel overeen .met dien bij het Lager
Onderwijs vele jaren geleden.
Nu zijn er theoretisch vier middelen
om dien ongezonden toestand te verhel
pen.
Het eerste middel zou zijn om alle
bewaarschoolonderwijs tot Rijkszaak te
maken en het openbare en het bijzon
dere daarbij op voet van gelijkheid te
behandelen. Die oplossing bevelen we
niet aan. Zij is in dezen tijd eenvou
dig niet te betalen.
De tweede methode zou kunnen zijn
om het bewaarschoolondeiwijs tot ver
plichte gemeentezorg te maken, met
gelijke behandeling van het openbare en
het bijzondere. Maar ook deze weg kan,
om der kosten wil, evenmin worden in
geslagen als de eerstgenoemde.
Een derde uitweg zou hierin gele
gen kunnen zijn, dat alle bewaarschool-
onderwijs van het particulier initiatief
zou uitgaan. In beginsel zouden we die
oplossing boven elke andere verkiezen.
Maar ze stuit o.i. af op de rechten uit
de gemeentelijke autonomie voortvloei
end en wordt bovendien door het prac-
tisch bezwaar gedrukt, dat in de groo-
tere centra, waar het 't minst ontbeerd
kan worden, het voorbereidend onder
wijs dan danig in het gedrang zou komen.
Zoo blijft dan, naar ons oordeel, slechts
het vierde middel over.
Men verplichte de gemeenten niet
tot het geven van bewaarschoolonderwijs,
maar indien ze de publieke kas voor
dat onderwijs openstellen, dan besta ook
de plicht om het bijzonder voorbereidend
onderwijs te behandelen op voet van
gelijkheid met het openbare.
Het za:l nu wel duidelijk zijn waar
om punt d van onze onderwijsparagraaf
luidt zooals ze luidt; met aan het eind
dan nog de opwekking om vooral toch
alle weelde te vermijden en kosten-op-
drijving te voorkomen."
Geheel bevredigd zijn wij door deze
toelichting niet.
Met het onder één en twee opge
merkte zijn we het van harte eens. En
wij zjjn ook wel van meening, dat i n-
d i e n de gemeente in strijd met hare
roeping scholen voor voorbereidend
onderwijs onderhoudt, het bijzonder be
waarschoolonderwijs niet achtergesteld
mag worden.
Een andere zaak is echter of de Rijks
wetgever zich met deze zaak moet be
moeien.
En dan zijn wij geneigd deze vraag
ontkennend te beantwoorden. Hef.
komt ons voor, dat dit punt beter op
een gemeenteprogram op zijn plaats is.
Wenscht men bet echter op het pro
gram van actie te handhaven, dan zou
heit o.i. gawenscht zijn duidelijk uit te spre
ken, dat het niet op den weg der Over
heid ligt openbare bewaarscholen te stich
ten of te onderhouden en dat de finan
ciëele bemoeiing der Overheid met het
bewaarschoolonderwijs behoort bepeikt te
blijven tot het geven van een subsidie,
waarbij alle richtingen op voet van ge
lijkheid worden behandeld.
Een fout hersteld.
In het nummer van Vrijdag hebben wij
via „Feiten en Cijfers" uit de Arnh. Post
overgenomen een artikel waarin gezegd
werd dat de Burgemeester van Amster
dam niet bij de sluiting van de Olympiade
tegenwoordig was geweest.
Van bevriende zijde maakt men er ons
echter opmerkzaam op, dat dit niet juist
is. De heer de Vlugt heeft wel niet de
Olympische vlag in ontvangst gemoi-
men, maar hij was wel bij de sluiting1 aan
wezig.
Natuurlijk niet uit persoonlijke sym
pathie, maar omdat hij als Burgemeester
van Amsterdam tegenover H. M. de Ko
ningin zekere representatieve plichten had
te vervuilen, doch dit verandert niets aan
het feit van zijne tegenwoordigheid.
Wij willen hierover niet al te hard
oordeelen, daar de taak van 'den heer
de Vlugt als burgemeester van de hoofd
stad, waar het antirevolutionaire volksdeel
slechts een zeer kleine minderheid vormt,
een uiterst moeilijke is, maar toch be
treuren wij het dat de heer de Vlugt ge
meend heelt, H. M. de Koningin bij' deze
gelegenheid te moeten begeleiden.
Of dit aan „De Banier" het recht geeft
op dezen bewindsman en in hem op de
A.R. partij zulk een feilen aanval te doen
is een andere zaak.
Maar daar gaat het hier thans riiet
over.
Wij hebben ons op gezag; van het aange
haalde blad vergist. En wij stellen er prijs
op deze fout openlijk te herstellen.
De tocht van de Zeppelin naar Berlijn.
Ter geleigenheid van het bezoek van de
Zeppelin aan Berlijn zijn vandaag van
alle openbare gebouwen, de vlaggen uit
gestoken.
Naar verluidt is dr Eckoner met. den
chef van hot vliegveld Staaken overeen
gekomen ,dat een beperkt aantal' passa
giers tegen betaling van 1000 mark den
terugtocht van Berlijn naar Friedrichtslia
fen zal kunnen jneemaken.
Als de weersomstandigheden gunstig
bijven, zal 'het luchtschip zijn route kie
zen over Ulm, Neurenberg1,. Hof, Pl'auen,
Zwickau, Chemnitz, Dresden, en dan .jn
Noordelijke richting naar Berlijn vliegen,
25 personen zullen den tocht meemaken,
o.a. dr Diirr, de houwer van het lucht
schip.
Het feest der overwinning.
Gistermorgen vierde men in heel' tIta
lië het feest der overwinning. Voor deze
gelegenheid kwamen niet minder dan hon
derdduizend mensehen uit de provincie
naar- de hoofdstad en wel 60.000 boe
ren, 32.000 oud-strijders en 8000 oorlogs
verminkten. Alleen voor het transport der
landbouwers had men reeds 72 lange
extratreinen moeten inschakelen. Hotels,
scholen, huizen der fasci, al'les was bezet.
Het feest was dóór en dóór fascistisch;
niet de troepen defileerden, doch de
zwarte syndicaten en de jeugdbondenI
Mussolini heeft een speech gehouden,
waaruit men nogmaals vernam, dat alles
uitstekend gaat en dat de fascistische
staat sterk is naar binnen en naaf bui
ten.
De Etna in werking.
Naar de Italiaansche bladen melden, is
de Etna weer gaan werken.
Vrijdagavond stegen zware rookwolken
op uit een krater, die reeds sedert langen
tijd als gedoofd werd beschouwd. Spoedig
daarop volgde een uitbarsting eu vloeide
pen lavastroom pit den kgater. Tegen
7 uur was de berg weder in rust.
In de omliggende gemeenten werden
lichte aardschokken gevoeld.
De Elna-uitbarsting is Zaterdagochtend
ppnieuwi begonnen ,en ..was zeer hevig.
Da lavastroom ging gepaard met lichte
aardschokken en - krachtig onderaardsch
gerommel.
Weer een huis ingestort.
Te Parijs is Vrijdagavond een huis van
vijlf verdiepingen ingestort. Voor zoover in
den loop van het opruimingswerk geble
ken is, zijn er geen menschenlevens te
betreuren. De beide nachtwakers bevon
den zich op het oogenblik van. de ineen
storting in een ander deel van het ge
bouw doch kunnen van zenuwachtigheid
zelfs geen beschrijving van de toedracht
van het gebeurde geven.
In verband met het late uur waren
er op dit punt slechts weinig voorbij
gangers
Het gebouw was bestemd om,als thea
ter te worden ingericht.
De dreigende hongersnood in China.
Volgens een bericht uit Shangai neemt
het gevaar voor een hongersnood in China
steeds toe.
De Oogstberichten uit verschillende dee-
len van China worden van dag tot dag
slechter, zoodat het tekort aan levens
middelen onrustbarend groot zal' worden.,
De rijstoogst, die het voornaamste voed
sel moet opleveren, heeft onder de
droogte zeer geleden en de rijsthandelaars
schatten, dat do oogst niet meer dan
55 pet. van een normalen oogst zal be
dragen. 1 i i I'
Een gebied met oen bevolking van
200.000.000 zielen wordt door hon
gersnood bedreigd.
Crisis in Roemenië.
De Roemeensche regeering is afgetre-
do regentschapsraad een concentratie-
regeering vormen. De kansen hierop zijn
echter zeer gering.
Alles wjst erop, dat Manoe opdracht
zal ontvangen tot vorming van een ka
binet.
De leiders der oppositie zullen door
den regentschapsraad worden ontvangen.
De nationale boerenpartij, die de oppo
sitie in het parlement vormt, stelt zich
op het standpunt, dat de vorming van
een coalitie-kabinet onmogelijk is.
Mohammedaansche actie,
J.l. Vrijdag op den elfden verjaardag der
verklaring van Balfour, hielden ruim 600
mohammedaansche notabelen te Jeruza
lem een vergadering, waarin werd gepro
testeerd tegen de beweerde schending van
mohammedaansche heiligdommen door de
Joden.
In deze vergadering waren delegaties
verschenen uit geheel Palestina, Trans-
jordanië en Syrië. Uit Egypte werden te
legrammen van sympathie ontvangen.
De vergadering besloot het mohamme
daansche standpunt ten aanzien van den
Klaagmuur aan den Volkenbond en an
dere officiëele instanties voor te leggen.
Verder werd besloten 'in de geheele
mohammedaansche wereld een krachtige
propaganda te voeren en een pan-islamie-
tisch genootschap ter bescherming der
heilige plaatsen op te richten.
De Zeppelin-diensien over den Oceaan.
Naar uit welingelichte kringen te New-
York verluidt, zijn de onderhandelingen
inzake de instelling van een transatlan,-
tischen luchtschependienst door de kor
telings plaats gehad hebbende besprekin
gen tusschen dr Eckener en vertegen
woordigers van de Goodyear Company
te Cleveland, goed gevorderd.
Er zal een nieuwe maatschappij opge
richt worden onder den naam „Goodyear"
Zeppelin Corporation", welke voor de
opening van den dienst, vier Zeppelins zal
houwen. De dienst zal zoo worden inge
deeld, dat telkens twee luchtschepen om
de vier dagen het Amerikaansche en het
Europeesche continent verlaten.
Het hiervoor benoodigde kapitaal zal
ongeveer 60 millioen Mark bedragen en
door de Goodyear Company en de Duit-
sche Zeppelin-Gesellschaft gezamenlijk ge
fourneerd worden.
De crisis in den Duitschen landbouw.
Op 1 November heeft de Duitsche
minister van financiën het bestuur van
den Rijkslandbond ontvangen.
De vertegenwoordigers van den Bond
schilderden volgens de D. Tageztg. den
noodtoestand, waarin breede kringen van
den landbouw verkeeren, en wezen er met
name op, dat in weerwil van den gunsti-
ten oogst de landbouw geenszins ren-
eert, daar tegenover de grootere op-
brengst aanzienlijk lagere prijzen staan.
De minister erkende, dat de toestand
moeilijk is en beloofde het mogelijke te
doen om te helpen. Vooreerst zullen de
nog steeds bestaande voorschriften tot
leniging van den toestand gehandhaafd
blijven. Gedwongen verkoopingen wegens
belastingschulden zul en zooveel mogelijk
worden vermeden, waarbij rekening zal
worden gehouden met de financieele
draagkracht der landbouwers.
De uitsluiting i.d. Duitsche ijzerindustrie.
Een telegram uit Berlijn meldt, dat de
communistische rijksdagfractie een voor
stel tot onmiddellijke bijeenroeping van
den rijksdag in verband met de uitsluiting
in het Roergebied, heeft ingediend.
De rijksdagpresident heeft intusschen
reeds, zooals be'kend, den rijksdag tegen
13 November bijeengeroepen; men ver
wacht niet, dat hierin verandering zal
worden gebracht.
De bond van christelijke vakvereenigin-
gen eischt in een manifest krachtige maat
regelen tegen diegenen, die openlijk de
levensbelangen des volks bedreigen. De
bond eischt van de werkgevers, die onder
schending van het verdrag hun bedrijven
sti1 legden, volledige schadevergoeding.
De hond acht een spoedige bijeenroeping
van den rijksdag noodzakelijk, wijl onver
wijld maatregelen moeten getroffen, om
bet staatsgezag en het recht tegen der
gelijke aanslagen te beveiligen.
De gevolgen van de uitsluiting in de
metaalnijverheid beginnen zich ook in an
dere bedrijven te doen gevoelen.
De kolenmijnen van de Vereinigte
Stahlwerke en andere ondernemingen
hebben reeds in verband met de dreigende
afzetcrisis een verkorten werktijd inge
voerd.
De uitsluiting in het Roergebied bij de
Noordwestelijke groep van de vereeniging
van Duitsche ijzer- en staalindustriëelen
is vrijwel algemeen. Slechts drie onderne
mingen houden hun personeel aan het
werk. Twee daarvan zijn niet bij de groep
aangesloten, de derde heeft dispensatie
gekregen van den werkgeversbond, omdat
het op gang houden van dit bedrijf een
„levenskwestie" is. Tezamen werken bij
deze ondernemingen ongeveer 1100 tot
1200 arbeiders, dus slechts een gering deel
der arbeiders die door de uitsluiting zijn
getroffen..
Te Boehum is een druk bezochte open
bare vergadering van uitgesloten arbei
ders gehouden. Deze bijeenkomst was be
legd door de communisten. Na afloop van
de vergadering trokken honderden arbei
ders in optocht door de straten onder het
zingen van revolutionaire liederen. Een
groote politiemacht zorgde ervoor dat de
orde nergens gestoord werd.
Het conflict zal zich waarschijnlijk ook
tot het kantoorpersoneeel uitstrekken.
Naar verluidt hebben de Vereinigte
Stahlwerke den bedienden aangezegd, zich
gereed te houden om onder technische
leiding bepaalden arbeid te verrichten, die
anders door arbeiders wordt gedaan.
De vakvereenigingen hebben tegen dezen
maatregel geprotesteerd en vroegen om 'n
gerechtelijke beslissing, die waarschijnlijk
vandaag zal worden genomen.
De aanstaande Presidentsverkiezing in
Amerika.
Naar uit Washington wordt gemeld,
heeft president Coolidge aan Hoover, den
Binnenland.
Prof. Mr W. v. d. Vlugt overleden.
De stand van de Zuiderzee-werken.
Buitenland.
De Zeppelin te Berlijn.
Het Roemeensche kabinet afgetreden.
De verkiezingsstrijd in Amerika.
Dreigende hongersnood in China.
De Etna in werking.
De toestand in de Duitsche ijzerindu
strie!.
republikeinschen candidaat voor het pre
sidentschap, telegrafische gelukwenschen
gezonden bij het einde der verkiezings
campagne en daarbij verklaard, dat hij de
verkiezing van Hoover verzekerd acht.
De republikeinsche candidaat Hoover.
Coolidge zegt verder in zijn telegram,
dat 'hij het ambt aan Hoover zal over
dragen in de vaste overtuiging, dat de
welvaart van het land ondfy het presi
dentschap van Hoover gewaarborgd wordt
Deze verklaring heeft in de Veroen.
Staten veel opzien gewekt, omdat het
staatshoofd hierdoor voor het eerst in
de geschiedenis der V. S. in het openbaar
partij beeft gekozen voor een der candi
dates
Tot nu toe had ook president Coolidge
steeds geweigerd zich in het openbaar
uit te laten, er zich op beroepende, dat
ook vroeger een president der V. S. dat
nooit heeft gedaan.
Hoover zet intusschen zijn reis naar
Californië voort- Dezer dagen heeft hij in
vergaderingen te Louisville en te Si Louis
het woord gevoerd.
Aan Hoover worden nog steeds de
beste kansen gegeven.
De democratische candidaat Smith.
