No. 14 Dinsdag 16 October 1928 43e Jaargang
BIKSE& Go's BANK-GOES
EERSTE BLAD.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post. f3,
Losse nummersf 0.
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 cl
Bij abonnement belangrijke korting.
e»
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259.
V Parlementaire Kabinetten.
In het „Vaderland" geeft de bekende
journalist D. Hans een verslag van een
vraaggesprek dat hij had met Minister
de Geer.
Daarbij kwam ook ter sprake het vraag
stuk van de parlementaire Kabinetten.
„Bent u, zoo vroeg de heer Hans, niet
van oordeel, dat we, gezien de parlemen
taire en politieke verhoudingen, de theo
rie en de mogelijkheid van parlementaire
kabinetten voor de naaste toekomst zul
len moeten prijsgeven?"
„Dit zou te betreuren zij'n," antwoord
de de minister. „Wel ligt er een bedenking1
in parlementaire kabinetten, zooals die
zich nu en dan hebben voorgedaan. Want
parlementaire kabinetten en plarlement'.Ue
kabinetten zijn twee. Indien een parlemen
tair kabinet, optredend, zich vóóraf giant
verzekeren van den steun van verschil
lende fracties op een bepaald program,
in dier voege dat er naar gestreefd yrordt
om reeds dadelijk bij het optreden de
medewerking van een meerderheid voor al
die punten in z'n zak te hebben, dan is
dit feitelijk eon ontaarding van het parle
mentaire kabinet. Zoodoende toch wordt
feitelijk reeds over belangrijke punten van
staatsbelang beslist, voordat het publie
ke licht er over geschenen heeft en vóór
het parlementaire debat heeft plaats ge
vonden. Maat zulk een methode is niet.
een essentieel bestanddeel van het werke
lijke parlementaire kabinet. Niet steeds
gebeurde het zóó. Toen b.v. om eens
vèr terug te grijpen in '88 het kabinet-
Mackay optrad, en ook menigmaal later,
heeft de formateur zich niet te voren
vergewist, of hij een meerderheid voor
al zijn program-Punten had."
„Dus u wilt
„Kjjk eens men oordeel'e: de stembus
heeft uitgewezen, dat de rechterzijde of
de linkerzijde een meerderheid heeft, wel
nu, dan meenen wij te kunnen optreden
steunende op een. meerderheid, waarvan
wjj weten dat zij' in hoofdlijnen in onzen
geest denkt, en kennende haar program-
unten, waarmede wij acooord gaan* In
at verhouwen en in die wetenschap tre
den wij op, zonder van tevoren óns van
de medewerking omtrent speciale punten
te verzekeren. Dit standpunt, deze me
thode leidt tot het zuivere parlementaire
kabinet. Een kabinet moet en mag niet
zijn de mandataris van eenige fracties,
wier' wil het moet uitvoeren. Daarom be
hoort een parlementair kabinet op te tre
den in vertrouwen op de meerderheid
waarop het steunt en met wier beginselen
het accoord gaat, en zonder te voren die
meerderheid aan een gedetailleerd pro
gram te hebben gebonden. Tk geef toe,
dat deze methode er toe leidt om met
iets minder zekerheid in zee te gaan, maar
zjj is correcter."
Indien de hier verkondigde theorie
juist is, dan is het niet precies duide
lijk, waarom het Kabinet-de Geer zich
als een intermezzo-kabinet heeft aange
diend.
Immers de stembus had in 1925 uit
gewezen dat de rechterzijde de meerder
heid had.
En nu was er in November van dat jaar
wel verschil van meeningi openbaar ge
worden over een concreet punt, maar
ondanks dat, kon. toch wanneer opnieuw
een rechtsch kabinet werd .gevormd, wel
worden aangenomen, dat de meerderheid
der Kamer in hoofdlijnen in zijn geest
dacht.
Ditzelfde geldt tot op zekere hoogte
ook van het tegenwoordige kabinet, als we
letten niet op de beperking die het zich
zelf heeft opgelegd, maar opl de richting
waartoe de meerderheid der ministers be
hoort.
Hieruit zou volgen, dat wanneer dit
Kabinet het intermezzo-cachet wegdeed,
we een bij uitstek parlementair Kabinet
zouden hebben. Dat we nu eigenlijk zou
den hebben een zuiver parlementair
Kabinet, terwijl vroegere ministeries de
„ontaarding van het parlementaire Ka
binet" zouden demonstreeren.
De argumenten die Minister de Geer
voor zijn opinie aanvoert, komen ons
echter niet steekhoudend voor.
Dat zou wel het geval' zijn, wanneer
een Kabinet zich verlaagt tot de manda
taris van verschillende fracties, wier wil
het moet uitvoeren.
Op die wijze worden de grenzen1 tus-
schen Regeering enj Volksvertegenwoordi
ging uitgewischt.
Maar dat is toch nog heel' iets &n-
-ders dan wannieeir een Kabinet eern pro
gram opstelt en zich wat de hoofdzaken
betreft, de medewerking van eenige frac
ties verzekerd.
Ook al bestaat er, wat de hoofdzaken
betreft, ook omtrent speciale punten, over
eenstemming, dan blijft er toch, de ge
schiedenis heeft het geleerd, ruimte voor
vruchtbaar parlementair overleg.
Gaat men daarentegen op goed geluk
in zee, dan staan allerlei ongelukken te
vreezen, met het gevolg dat het parle
mentaire stelsel zooal niet wordt ver
moord, dan toch in bedenkelijke mate ont
wricht.
Het spoorwegongeluk In Engeland.
Uit nadere berichten blijkt de toedracht
van het ontzettende spoorwegongeluk bij
Gharfield deze geweest te zijn:
De exprestrein, die om 10 uur van Leeds
naar Bristol vertrokken was, beyond zich
bij dikken mist ongeveer halverwege tus-
sehen Gloucester en Bristol op de hoofd
lijn. Een goederentrein was op 'het punt
om van die lijn een zijspoor op te rijden.
Nog voor dit gebeurd was, 'hoorde men het
gedender van den naderenden exprestrein.
Er werden nog wanhopige pogingen ge
daan om den goederentrein bijtijds weg te
krijgen, meur de passagierstrein kwam
onder den smallen doorgang onder een
brug aan en trof de locomotief van den
goederentrein mot een slag die slapende
menscben in een omtrek van eenige kilo
meters wekte. Hij vloog van het spoor en
tegelijk op een anderen goederentrein die
op de andere lijn in tegenovergestelde
richting aankwam.
Toen volgden er uren van verschrikking.
Men hoorde vrouwen en kinderen gillen
boven den sissenden stoom uit. En toen
sloegen de eerste vlammen uit de waggons
van den goederentrein die met benzine en
olie geladen waren.
Er verliep meer dan een uur vóór men
den passagiers de eerste hulp kon verlee-
nen.
Middelerwijl droegen spoorwegbeamb
ten, politie-agenten en burgers door pij
nen verwezen en gewonde passagiers uit
den brandenden wrakhoop weg. Zoo lang
er echter nog geen water was, stonden
honderden toegesnelde dorpelingen er wer
keloos bij, terwijl de slachtoffers hartver
scheurend om hulp riepen. Een passagier
rende uit een brandend rijtuig weg, en
riep toen: „Ik ben mijn bagage vergeten".
Hij liep ijlings terug en men -heeft 'hem niet
meer teruggezien. Een sorteerder van de
post, die in den oorlog aan granaatschok
geleden had, werd krankzinnig en moest
razend en tierend met geweld weggebracht
worden.
Een passagier redde eerst zijn vrouw,
door het raampje van de coupé stuk te
slaan en haar naar beneden te laten zak
ken, toen verleende hij zijn zuster hulp,
maar deze zat beklemd tusschen hout
werk. Hij werkte als een razende, terwijl
de vlammen steeds dichter bij kwamen. Hij
zette zijn schouder tegen een beschot om de
vrouw los te krijgen, maar kneusde toen
zijn schouderblad en zijn linkerarm werd
daardoor onbruikbaar. De vlammen be
gonnen hem te omringen en zijn zuster
riep hem toe: „Red je zelf!"
Zoo waren er tal van akelige tooneelen.
Het aantal dooden werd 'gisteren op 14
gesteld, maar er liggen waarschijnlijk nog
meer -slachtoffers onder den wrakhoop.
Van de 14 slachtoffers van het spoor
wegongeluk te ■Charfield bij Bristol zijn er
slechts 5 herkend 'kunnen worden, de an
dere lijken waren volkomen verkoold. Er
zijn bovendien door familieleden nog drie
aangiften gedaan van vermissing, maar
ten aanzien van de zes andere personen
tast de politie nog volkomen in het duis
ter.
Hos de boeren behandeld worden.
De bekende communist Molotow gaf op
een bolsjewistische vergadering de volgen
de beschrijving van de wijze, waarop de
boeren in Rusland gegeeseld worden, pre
cies als in den tijd, toen er nog lijfeigen
schap en slavernij bestaan hadden.
Einde Juni werden in drie dorpen van
de autonome „republiek" der Wotjaken
(in het Oeralgebied) S00 boeren gegeeseld.
Om 4 uur des morgens werden de boeren
van het dorp Loedorwaj bij de school ge
geeseld; daarna werd het werk voortgezet
in de brandweer-schuur. De meeste boeren
pleegden geen verzet en lieten zich gedwee
ranselen. Geranseld werd op zulk een
wreede wijze, dat sommige boeren dagen
lang ziek in bed lagen. Men ranselde niet
alleen volwassenen, maar ook jongens van
1415 jaar, kinderen dus. Het gegil van
de gcmartelden, het gehuil van de vrou
wen en moeders weerklonken den geheelen
dag. Wie zich niet vrijwillig aanmeldde
om geranseld te worden, werd met geweld
naar de executie-plaats gesleept. Sommi
gen probeerden zich te verdedigen, maar
zij werden overmeesterd en geranseld.
Waarom de boeren eigenlijk geranseld
werden, weet niemand met zekerheid, ook
Molotow niet. Het heet, dat de eenige
schuld -der gestraften bestond daarin, dat
zij de schuttingen voor hun veestallen niet
in orde hadden, zoodat hun vee de akkers
van de buren vertrapt 'had. Er werden
echter zeer veel boeren geranseld, die bun
schuttingen wel in orde hadden.
Het geval is overigens in Sovjet-Rus
land geen unicum. Het ranselen van boe
ren door de communistische overheid komt
er vaker voor. Typisch voor de tegenwoor
dige Russische toestanden is, dat de sov
jet-regeering de schuldigen nooit vervolgt.
Ook in het geval, dat Molotow wereldkun
dig had gemaakt, zijn de schuldigen onge
straft gebleven."
De toestand te Lodz.
Te Lodz is -gisteren de algemeene staking
begonnen. Niet minder dan 15 verschillen
de categorieën arbeiders nemen aan de be
weging deel.
De telefoonbeambten besloten alleen of-
ficieele verbindingen te verzorgen. Da te
lefooncentrale zou door technische troepen
worden bezet en bediend.
Men kan zich dus eenigszins voorstel
len, welk een toestand er thans te Lodz
wellicht heerscht.
Lang zal het, naar verwacht wordt, in-
tusscheri wel niet duren, want de goed ge
vulde kassen schijnen te ontbreken. Blijk
baar waren de autoriteiten beducht voor
botsingen enz., want de vorige week is de
commandant van de stad naar Warschau
ontboden om instructies te ontvangen.
Reeds Zaterdag is het stadsbestuur, dat
grootendeels soc. is, begonnen kostelooze
maaltijden te verstrekken aan de stakers.
Dezer dagen zullen groote bedragen voor
dat doel worden beschikbaar gesteld.
De vraag is of de beweging naar andere
deelen van het land zal overslaan.
De toestand is zeer ernstig.
De socialistische burgemeester Ziemie-
cki beeft getracht in te grijpen en daartoe
compromisvoorstellen aan de vereenigin-
gen van werkgevers gezonden. De in-
dustrieelen bleven echter op hun weiger
achtig standpunt staan en verklaarden,
dat een grootere loonsverhooging dan 5
pet. onder de huidige omstandigheden niet
kon worden toegestaan.
Doordat ook de drukkers tot een sym
pathiestaking van één dag hebben beslo
ten, zijn behalve eenige Joodsche bladen
geen couranten te Lodz verschenen.
Een Wolfftelegram meldt nog, dat ook
het hotelpersoneel en zelfs de huisportiers
aan de staking deelnemen. Alleen tot de
ziekenhuizen is de staking niet overge
slagen.
De rust werd tot dusver nergens ge
stoord.
Een groote menschenmenigte beweegt
zich op straat.
Een naspel van de Ncordpoolexpeditle.
Volgens berichten uit Bergen (Noorwe
gen) is er een strijd ontstaan over de
vraag, wie recht heeft op het loon voor de
aan het Duitsche stoomschip „Monte Cer
vantes" dat gedurende een toeristenreis
zware lekkage kreeg, verleende hulp.
De Russische regeering beweert, dat zij
als eigenaresse van den ijsbreker, recht
heeft op het loon; doch anderen beweren
dat de Italiaansche regeerin'g, die de hulp
expeditie van dit schip bekostigde, ook de
baten van het schip mag incasseeren.
Eerst nu is bekend geworden, dat de
Italianen alle uitrusting, zooals kolen en
proviand, van den ijsbreker betaald heb
ben en zelfs ook de kosten van de herstel
lingen in Stavanger voor hare rekening
namen, waarmede totaal 240.000 gulden
gemoeid zijn geworden. De Sovjetregeering
had geëischt, dat het schip onbeschadigd
in Leningrad teruggeleverd moest worden
en dat de verzekeringskosten voor den Ita-
liaanschen Staat waren.
De vaststelling van het bergloon is nu
onderworpen aan de uitspraak van een
scheidsgerecht, dat tegelijkertijd zal on
derzoeken wie recht op het bergloon zal
■kunnen doen gelden.
Naar herstel van het koninkrijk in
Hongarije?
Do Hongaarsche ministerpresident
graaf Bethlen heeft in een redevoering ge
zegd dat het oogenblik gekomen was de
grondwet aan de veranderde omstandig
heden aan te passen. De Hongaarsche na
tie heeft het recht daarover zelfstandig te
beslissen. De legitimischo kringen vatten
dit zoo op, dat Bethlen een grondwet heeft
uitgewerkt, waarin in de keuze van een
koning wordt voorzien.
De verkiezingen voor de Algemeene Raden
Zondag zijn over geheel Frankrijk de
verkiezingen gehouden voor de helft vein
de leden der Conseils Généraux.
De conservatieven verliezen vier zetels,
de linksch-republikeinen 15, de republi-
keinsch-socialisten (onveranderd), de ra
dicalen en radicaal-socialisten drie, de
communisten een. De republikeinen win
nen vijf zetels, de onafh. radicalen vijf, de
socialisten dertien.
De verkiezingsstrijd verliep kalm behal
ve op Corsica, waar een vechtpartij één
dood" en vijf gewonden veroorzaakte.
De Matin is van oordeel dat de verkie
zingen een nieuw succes der Nationale
Unie vormen, welke het land en de regee
ring trouw zullen blijven.
Een motor-ontploffing op een schip.
Op het motorschip Kungsholm (18000
ton), op de werf van Blohm en Voss te
Hamburg gebouwd, is Zaterdag bij een
proeftocht in de nabijheid van Helgoland
een motor ontploft.
Onder de bemanning die juist aan het
eten was ontstond een paniek. Van de op
varenden (meest Zweden) zijn twee ge
dood en tien gewond. Onder de twee doo
den is een Deen en een Zweed. De won-
len van de tien gekwetsten (voor het mee-
rendeel Zweden) zijn ernstig.
11 Een nader bericht meldt, dat één der
.tien gewonden overleden is, en do toestand
van twee anderen hopeloos is. Van de an
dere zeven valt nog niets ^e zeggen.
Eckener centra Zeppelin.
Dr Eckener, de commandant van de
Graf Zeppelin, is niet altijd de enthousi
aste pro-Zeppelin man geweest, zooals
men hem thans over de geheele wereld
kent. Integendeel. Immers in zijn vroegere
levensjaren heeft dr Eckner behoord tot
de „andersdenkenden", wier geloof in de
toekomst van het bestuurbare luchtschip
van bet Zeppelin-stelsel, lijnrecht stond
tegen dat van den oud-cavalerie-officier,
graaf Ferdinand von Zeppelin.
Het was in de eerste jaren der proef
nemingen met Zeppelin's „starre systeem"
te Friedrichshafen, dat in een naburig
provinciaal blad regelmatig corresponden
ties uit Friedrichshafen verschenen, welke
met een schuilnaam waren onderteekend,
en die op Zeppelin en zijn plannen een bij
tende critiek uitoefenden. „Onzin, geld
wegsmijten, dwaze hersenschimmen van
een cavalerist, die van techniek geen flauw
begrip heeft'-'. Zoo ongeveer werd over de
uitvinding van Zeppelin geschreven.
De oude graaf was woedend!
Wie kon de schrijver -zijn?
Men speurde maanden lang, tot men er
achter kwam, dat een zekere literator, dr
Hugo Eckener genaamd, de schuldige was,
die op deze wijze het werk van Zeppelin
in de oogen der wereld belachelijk trachtte
te maken. Op een zonnigen ochtend trok
de „alte Graf" er op uit, ontdekte Ecke
ner bezig zijn tuintje om te spitten, en riep
hem over de heg toe: „Goeien morgen, ik
ben Zeppelin!"
„Morgen. Ik heet Eckener."
„Ja dat weet ik," zoo begon nu Zeppe
lin, „En ook weet ik, dat, u de schrijver
van die venijnige stukjes tegen mijn lucht
schip is."
„Zoo zoo!"
„Jawel: zoo zoo. Maar waar schrijft u
over, mensch? Heeft u ooit in een lucht
schip meegevlogen?"
„Neen?"
„Nou, dan vliegt u morgen maar eens
mee. En dan kunt u na afloop voor mijn
part nog tienmaal gemeener stukjes schrij
ven dan vroeger.
„Afgesproken!"
En Eckener vloog met Zeppelin. En
werd andersdenkende, een der vurigste
Zeppelin-geestdriftelingen. Schrijven deed
hij niet meer. Geen letter. Hij kwam bij
den ouden graaf in de leer, werd diens
opvolger, en geldt thans als de grootste
man ter wereld op het gebied van- Zeppe
lin-luchtschepen.
Ontploffing in een chemische fabriek.
Bij een explosie van ontplofbare stoffen
en chemische producten in een fabriek op
Rambles-eiland, in Essex (Eng.) zijn twee
mannen en drie vrouwen gedood.
Door de explosie, die buitengewoon hef
tig was en waarbij tevens brand uitbrak,
zijn verschillende gedeelten van het ge
bouw ingestort. In de naburige dorpen van
het vasteland werden schokken gevoeld
die op een aardbeving leken.
Politie en medische hulp waren spoedig
op de plaats van de ramp gearriveerd.
Op het eiland bevinden zich, behalve de
chemische fabriek, slechts eenige huizen
van het fabriekspersoneel. Een onderzoek
naar de oorzaak van de ramp is in vollen
gang.
Binnenland.
Dr J. W. Jenny Weyerman naar Suri
name.
De H-N.A.F.D. beeft te Rangoon averij op
gekropen.
Moordaanslag te Utrecht.
Buitenland.
De Zeppelin in Amerika aangekomen.
Ernstige toestand te Lodz.
Bijzonderheden over het vreeselijk spoor
wegongeluk in Engeland.
Verkiezingen voor den Alg. Raad in
Frankrijk.
neemt GELDEN In DEPOSITO
tegen hooge rentevergoeding.
SPAARBANKBOEKJES a 4 pCt
BRAND- en INBRAAKVRIJE KLUIS.
Vraagt inlichtingen.
De pantserkruiser.
Vandaag is het de laatste dag van het
communistische referendum inzake den
bouw van den pantserkruiser in Duitsch-
land. Volgens de thans bekende resultaten
zou het voor een rijksreferendum noodige
aantal handtee'keningen bij lange na niet
bereikt zijn. Het communistische initiatief
is dan van de baan en zal niet door den
Rijksdag in behandeling worden genomen.
Zeer tot vreugde van de sociaal-democra
ten, die danig met de kwestie verlegen zit
ten 1
Korte berichten.
Volgens opgave van bet Hongaarsche
bureau van statistiek nam de woningbouw
in Hongarije in het tweede kwartaal van
1928, vergeleken met het eerste, wat het
aantal woonhuizen betreft, met 84- pet. en
wat het aantal der zich daarin bevindende
woningen aangaat, met 58 pet. toe.
Tot nu toe zijn er twee-en-veertig
dooden onder de puinboopen van het in
gestorte gebouw te Praag vandaan ge
baald.
Tengevolge der ontploffing van den
ketel van een visschersboot op 7 mijl van
de Italiaansche kust, werden 3 matrozen
gedood, en 3 andere gewond. Een bleef on
gedeerd en werd gered.
Te Eisleben is een monument ont
huld voor Friedrich Ebert, den eersten
president van de Duitsche republiek.
De leider der Engelsche Arbeiders
partij, Ramsay MacDonald, is uit Praag
te Berlijn aangekomen.
De inwoners der provincie Stylo'j
(Macedonië) hebben geweigerd belasting
te betalen. De regeering heeft scherpe
maatregelen genomen tot herstel der orde
en ter bestraffing der schuldigen.
De Duitsche democratische Rijksdag
fractie heeft een voorstel ingediend vol
gens hetwelk laden van den Rijksdag en
den Landdag geen verantwoordelijk re
dacteur van periodieken mogen zijn.
In het afgeloopen jaar heeft een
1000-tal touristen, meerendeels Amerika
nen, Petrograd bezocht.
In het Noorden van Bohemen zijn
gisteren 35 vergaderingen van stakende
mijnwerkers gehouden. Op sommige plaat
sen kwam het tot botsingen met de poli
tie, waarbij deze van baar wapens ge
bruik moest maken. Tal van personen wer
den bij deze botsingen gewond, terwijl ook
talrijks arrestaties plaats hadden.
Stakingen te Gouda.
Het conflict in de Goudsche aardewerk
industrie heeft zich verscherpt, daar de
arbeiders, overeenkomstig bet door de sa
menwerkende werknemersorganisaties ge
nomen besluit, hedenmorgen het werk
hebben neergelegd bij de kunstaardewer'k-
fabriek „Regina" van de firma v. d. Want
en Barras Goedewaagen's Kon. Pijpen- en
Aardewerkfabrieken en de plateelbakkerij
en pijpenfabriek „Zenith" van de firma
P. J. v. d. Want Azn. Te zamen zijn bij
deze drie fabrieken ongeveer 150 stakers
en vijf werkwilligen, terwijl het aantal
werkloozen in de geheele aardewerk
industrie, de stakers en uitgestotenen van
de sinds 17 September stilliggende plateel
bakkerij „Zuid-Holland" meegerekend, 400
bedraagt. De fabrieken „Regina" en „Ze
nith" zijn door het geheele personeel ver-
