No. 9
Woensdag 10 October 1928
43e Jaargang
„MATADOR"
HEHBRHTSE S Co s BANK - GDES
EERSTE BLAD.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
over wiens komst wij U de vorige maa! in
lichtten, is inderdaad nu aangekomen,
hij is
prachtig van kleur,
fijn van snit en
heeft een buitengewoon fijne smaak
U kunt nog heden met deze Matador
kennis maken door uw winkelier te
vragen een half ons
PRIMA ZWARE SHAG
voor slechts 10 ct. per pakje
„MATADOR"
geeft U GRATIS BONS voor
WAARDEVOLLE CADEAUX
U zult
dubbel
over deze kennismaking
en dwars tevreden zijn
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post. f 3.—
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 el
Bij abonnement belangrijke korting.
Buiten de kiezers om.
Wat zich thans in de kringen van den
Vrijheidsbond afspeelt werpt wel een
eigenaardig licht op de wijze waarop in
dezen democratischen tijd Kamerzetels
worden bezet.
De feiten zijn dn hoofdzaak bekend.
De heer Walrave Boissevain is zoo ver
standig om te erkennen dat het wethou
derschap van een groote stad als Amster
dam niet is te combineeren met 'het lid
maatschap van de Tweede Kamer, welks
leden zichzelf eenige jaren geleden een
sterk verhoogde toelage plus vrij reiskos
ten en pensioen verzekerden omdat het
Kamerlidmaatschap „den vollen menseh"
eischte.
Wordt dit voornemen uitgevoerd, dan
zal 'hij worden opgevolgd door Dr I. H. J.
Vos, eveneens wethouder, die dan echter
zijn wethouderlijke functie zal neerleggen.
Hij is 'daartoe echter eerst dan bereid
als hij zeker weet, dat 'hij in 1929 een vei
lige plaats op de candidatenlijst van den
Vrijheidsbond zal krijgen.
En dus zal hij mot het nemen van een
beslissing wachten tot de kiezers in de
kiesvereenigingen zich daarover hebben
uitgesproken?
Neen, de p a r t ij r a a d zal hieromtrent
eerstdaags een beslissing nemen.
De partijraad beslist. En de kiezers heb
ben niets anders te doen dan ja te knikken.
Wij schrijven dit niet om den Vrijheids
bond onaangenaam te zijn.
Soortgelijke gevallen doen zich ook in
andere partijen voor.
Maar wij wijzen hierop om nogeens aan
te dikken wat wij de vorige week schreven,
dat de malaise onder de kiezers voor een
deel een gevolg is van de weinig-democra
tische wijze waarop het Evenredig kies
recht vaak wordt toegepast.
Het gaat alles buiten de kiezers om.
En 't gevolg is, dat de kiezers die er
voor bedanken louter als trekpaarden te
worden gebruikt, er den brui aan geven en
zich om de publieke zaak steeds minder
bekommeren.
■Gelukkig dat in de A.-R. partij naar het
schijnt een andere koers zal worden ge
volgd.
Een andere lezing!.
De Preangerbode geeft van de rede door
den Gouverneur-Generaal op Bali gehou
den een eenigszins andere lezing dan aan
de N. R. Crt. werd geseind.
Volgens de Preangerbode zou de G. G.
zich in dezen ^in hebben uitgedrukt: dat
„de cultuur, steunende op de Baiische adat
en godsdienst, die zulke kunstuitingen te
weegbracht, een kostbaar bezit is, waar
van de Baliërs gelukkig doordrongen zijn.
De Regeering zegt van haar kant toe te
zullen waken tegen eiken aanslag op die
cultuur door vreemde elementen en pene
tratie van ongewensohte ideeën".
Het verschil is niet groot.
De toon in het verslag van de N. R. Crt.
is meer beslist tegen de zending gekeend.
Het hier boven afgedrukte citaat laat
nog ruimte voor vraagteekens, en voor de
mogelijkheid dat de G. G. zich minder be
slist tegen de Christelijke zending heeft
uitgesproken dan aanvankelijk vermoed
werd en door bladen als de „Middelb.
Crt." en de „Goesche Crt." zoo hartelijk
wer'd toegejuicht.
Intusschen blijft nadere opheldering ge-
wensch't.
GROOT BOUWWERK TE PRAAG INGE
STORT.
Het aantal dooden geschat op 62.
Gisteren is de hoofdstad van Tsjeoho-Slo-
wakije Praag, door een vreeselijke ramp ge
troffen. Omstreeks drie uur in den middag
stortte een in aanbouw zijnd huis aan een
der voornaamste verkeersaders van de stad
in. Op dit werk bevonden zich bijna 90
arbeiders. De mannen werden onder de puin
hoopen bedolven. Onmiddellijk reden de po
litie, de brandweer en militairen met alle
mogelijke reddingsmiddelen naar de plaats des
onheils. In den loop van den avond zijn
reeds 10 dooden geborgen en 20 gewonden,
waarvan een deel zeer heeft geleden. Tot
zeven uur in den avond hebben zich nog
slechts 16 arbeiders als gered aangemeld.
Onder de dooden bevindt zich ook bet vree-
sebjk verminkte lijk van een vrouw, die op
het oogenblikvan de ramp voorbij wandelde.
Men neemt aan, dat nog verschillende andere
voorbijgangers onder de puinhoopen bedolven
zijn. Volgens geruchten zou dit aantal 20
tot 30 bedragen. In ieder geval schijnt het
zeker, dat de eerste officiëele opgaaf, welke
het aantal bedolven personen op 50 schat,
veel te laag is. De meeste arbeiders bevon
den zich in den kelder en hadden geen ge
legenheid .meer zich te redden. Men schat
bet aantal dooden op minstens zestig.
Vele duizenden menschen staan in groote
opwinding bij de plaats des onheils. Zij wor-
den door politie en militairen op een afstand
gehouden.
Over de oorzaak van de ramp wordt ge
meld, dat de bouw van het zeven verdiepin
gen hooge huis van gewapend beton, in gen
onzinnig tempo werd uitgevoerd. Betonnen
blokken, die in de puinhoopen werden ge
vonden, vielen uit elkaar alsof zij uit droge
aarde bestonden.
De firma zelf schrijft het ongeluk toe aan
de slechte kwaliteit cement. ZÜ kon haar
behoeften niet geheel uit de gewone fabrie
ken dekken, doch moest bij de schaarschte
aan bouwmateriaal gedeeltelijk haar toevlucht
nemen tot kleiner ondernemers. De Primaat
van Praag heeft wel wat laat bevolen, dat
binnen 24 uur alle nieuwe gebouwen door
vakkundigen moeten worden onderzocht.
Volgens latere berichten van de plaats des
onheils werd om 8 uur 's avonds het aantal
dooden reeds op 62 geschat. Het opruimings-
werk wordt met koortsachtige haast voortgezet.
Voortdurend worden onder de puinhoopen
zwaargewonden en dooden te voorschijn ge
haald, die vaak ontzettende verwondingen
hebben.
Hongersnood1 en opstand in Kansoe1.
Bfl de permanente Amerikaansche com
missie tot leniging van hongersnood in
China, zijn berichten ingekomen over ont
zettende toestanden, die in de Chineesche
provincie Kansoe heerschen.
Kansoe ligt tusschen Tibet en Mon
golië en een derde deel der bevolking
bestaat uit Mohammedanen, die wegens
mislukking van den oogst in opstand zou
den gekomen zijn en niet minder dan 200
duizend Chineezen zouden vermoord heb
ben. Door den burger-oorlog is de pro
vincie vrjjwel geheel van troepen ontbloot
en de opstandelingen zouden de eerste
14 dagen vrij spel hebben gehad om na,ar
hartelust te moorden en te brandschatten.
Het Amerikaansche Roode Kruis en de
commissie tegen den hongersnood in
China zullen onmiddellijk rijst en geld
naar de betimken streek zenden, mits de
regeerinig te Nanking voor bedwinging van
den opstand wil zorgen.
Ondeugdelijke Amerikaansche gerst.
Naar vernomen wordt, heeft de Duits-
sche regeering zich langs diplomatieker!
weg tot de Amerikaansche gewend, om
de aandacht te vestigen op den door uit
voer van onbruikbare gerst naar Duitsch-
land .ontstanen toestand.
Tegelijkertijd heeft de Duitsche regee
ring uitvoerig materiaal inzake bet onder
zoek van de regeeringscommissie, inge
steld in de in hoofdzaak getroffen Noord-
Duitsche districten, ter beschikking ge
steld. Het bacteriologisch-microscopisch
onderzoek naar den ziekteverwekker duurt
nog voort.
De actie tegen den Godsdienst.
In de „Prawda" stond dezer dagen een
artikel van een der meest vooraanstaan
de leiders der Bolsjewiki, waarin deze
zijn groote ontstemming uitdrukte over
het feit, dat er nog meer dan twee mil-
lioen Russische arbeiders hij verschillen
de godsdienstige genootschappen waren
aangesloten, terwijl de „Bond van God
loochenaars" nog geen 123.000 leden
telde.
„Er moet zoo spoedig mogelijk een ge
weldige actie begonnen worden om God
uit de maatschappij en uit de harten der
menschen te verbannen. In de -scholen;
moeten de leeraren het geloof aan God in
de kinderen trachten uit te roeien en te
vernietigen. De films zullen het idee moe
ten propageeren dat godsdienst gevaarlijk
en verderfelijk is voor het volk. Er zal
scherp worden toegezien dat aan de jeugd
beneden 18 jaar geen godsdienstonderwijs
meer wordt gegeven.
„In werkplaatsen en fabrieken moet nog
meer dan voorheen een krachtige anti
godsdienstige propaganda worden ontwik
keld""
„Werkt als duivels", zoo besluit de
schrijver in de „Prawda" zijn goddeloos
artikel.
De storm aan id!e kust van Japan.
De hevige storm aan de kust van Ja
pan heeft volgens berichten uit Tokio
een groot aantal slachtoffers geëischt. Er
zouden 'niet minder dan 100 zeelieden
om het leven gekomen zijn. Het aantal
vermiste visschersvaartuigen is nog niet
bekend.
Matador
Postzegelnieuws.
De Fransche minister van handel, post
en telegrafie heeft aan den burgemeester
van Orleans doe'n weten, dat ter gelegen
heid van den öOOsten verjaardag van de
bevrijding van Orleans de postzegel van
50 centimes gedurende zes maanden de
beeltenis zal drag'en van Jeanne d'Arc.
Sowjet-propagandisten.
De Poolsche grenswacht heeft twee uit
Rusland komende propagandisten, Olge-
rowitsj en Breinb'erg, aangehouden, toen
zij stilletjes over de grens trachtten te
komen. Zij hadden papieren hij zich, die
betrekking hadden op de posities van
het Poolsche leger, speciaal van de grens
wacht. Breinberg had buitendien nog brie
ven, waaruit bleek, dat hij te maken had
met de leiding' van de staking te Lodz.
De Zeppelin in Amerii<a verwacht.
Wolff meldt uit New-Jersey, waar te
Lakehurst de haven is voor marine-lucht
schepen, dat de voorbereidingen voor de
landing van de „Graf Zeppelin" gereed
zijn. Honderden matrozen zullen hij de
landing behulpzaam zijn.
De telegraaf- en telefoonmaatschappijen
hebben eveneens bijzondere maatregelen
getroffen, omdat zij' verwachten, dat ei
van hun diensten voel gebruik zal wor
den gemaakt- Vliegers zullen het bericht
van het in het zicht komen van het lucht
schip verbreiden, terwijl de spoorwegen
extra treinen hebben ingelasclit, om de
vele toeschouwiers naar Lakehurst te ver
voeren.
De Rotary Club en de officieren van
het vlootstation zijn voornemens aan di
Eckener, Rosendahl en de bemanning' val}
de Zeppelin een feestmaaltijd aan te bie
den. Bij- de aankomst van het luchtschip
zullen ook de Duitsche vereenigingen uit
New-York, New-Jersey en Philadelphia
vertegenwoordigd zijn.
Landverhuizing naar Canada.
Mackenzie King, de cerste-minister van
Canada, is te Londen aangekomen, en
de pers verwacht dat hij met de Britsche
regeering overleg zal houden over ;een
groot plan om in tien jaar tijds 20.000
Britsche gezinnen naar zijn land over te
plaatsen.
De storm op den Atlantisc'hen Oceaan-.
Alle schepen, die Zondag te Plymouth
binnenvielen, hebben bericht gebracht van
de vreeselijke stormen, die midden op
den Atlantischen Oceaan gewoed hebben.
Op de Caronia hadden verscheidene pas
sagiers en leden van de bemanning kwet
suren opgeloopen door de vervaarlijke
slingerbewegingen van het schip.
Een aardbeving; in Mexico.
Volgens berichten uit Mexico-City heb
ben gisterennacht hevige aardschokken
deze stad en ook Vera Cruz geteisterd.
Nadere berichten melden, dat de aard
beving ongeveer vij'f minuten duurde. Toen
de aardschokken begonnen, snelden dui
zenden in paniek uit de huizen, bioscopen
en hotels de straat op. Op dit oogenblik
was de Mexicaansche Kamer van Afge
vaardigden juist bijeen. De zitting werd
onmiddellijk geschorst en de afgevaardig
den brachteii zich door een snelle vlucht
in veiligheid.
In negen steden van Mexico is de aard
beving gevoeld. Voor zoover bekend, zijn
geen menschenlevens te betreuren. Daar
entegen is de materiëele schade' in het
bijzonder in de stad Caxaca, waarvan het
zuidelijk gedeelte geheel verwoest zou zijn
zeer groot.
Personentrein ontspoord.
Aan de Spaansche kust in de nabijheid
van Pontevedra is een personentrein ont
spoord. Verscheidene wagons vielen in
zee. Een trein-bëambte is gedood; twee
passagiers werden gewond.
Korte berichten.
De burgemeester van de havenstad
Danzig: is voorloopig van zijn ambt ont
heven. Het bestuur van de stad is in
verband met dit besluit afgetreden. De
oorzaak van dezen maatregel is niet be
kend gemaakt.
Het totaal aantal we'rkloozen in En
geland per 1 October is met .41.166. toe-
Binnenland.
De opening van de brug over „De
Eéndracht".
Drama te Sluis. Een meisje .doodge
schoten.
Een beschouwing over het Belgisch
tractaat.
Minister Kan naar Zeeland.
De Deputatenvergadering1 in 1929-
De R.K. Staatspartij en de komende
verkiezingen.
Buitenland.
Hongersnood en opstand ihl Kansoe.
Een groot bouwwerk te Praag ingestort.
Aardbeving in Mexico.
neemt GELDEN In DEPOSITO
tegen hooge rentevergoeding.
SPAARBANKBOEKJES a 4 pCt
BRAND- en INBR AAKVRIJE KLUIS.
Vraagt inlichtingen.
genomen vergeleken big een week tevo
ren. Vergeleken bij vorig jaar bedraagt
de vermeerdering 266.525. In totaal zijn
er thans 1.336.000 werkloozen.
Het Fransch-Chineesch incident van
Nanking is bijgelegd. China betuigt zijn
leedwezen, terwijl Frankrijk zijn belofte
om de verdragen te herzien, vernieuwt.
Op de helling van de Monte Mag-
giore raakte een auto met 10 inzitten*
den in brand. Een passagier verbrandde,
de overige negen werden met zware
brandwonden naar het ziekenhuis te Tu
rijn vervoerd.
In New York zijn ongeveer 1000
clandestiene drankgelegenheden ontdekt,
die in korten tijd dertig sterfgevallen door
alcohol-vergiftiging hebben veroorzaakt.
De Gedeputeerden-vacature in
Noord1 Holland.
De heer Jan ter Haar Jr., heeft, aan
de Chr. Hist. Statenleden van Noord-
Holland medegedeeld, dat hij o-p zijn toe
zegging, zich voor het lidmaatschap van
Gedep. Staten beschikbaarte stellen, is
teruggekomen. De Chr.-Hist. leden heb
ben in verband daarmee de volgende ver
klaring aan de Protestandsch-Christelijke
Statenclub' gezonden
De Chr. Ilist leden der Prof. Chr. Sta
tenfractie;, gelet op- de mededeeïing hunner
anti-revolutionaire medeleden, dat dezen
den heer Bruch als candidaat voor de
vacaturo-v. Lennep in het college van
Gedep'. Staten zullen stellen en zulks on
geacht het feit, dat het hier een tus-
schentijdsche vacature betreft en ongeacht
den wensch van de meerderheid der Prot.
Chr. Statenfractie-, den heer Ter Haar te
candideeren; betreurende deze handeling
der minderheid, waardoor de eenheid der
fractie ernstig schade zou kunuen lijden;
overwegende evenwel, dat de heer Ter
Haarin deze omstandigheden gemeend
heeft, de belangen der Prot. Christ. Sta
tenfractie hooger te moeten stellen dan
den uitdrukkeiijken wensch zijner Chr,
Hist, medeleden, en mitsdien verklaard
heeft, op zijn aanvankelijke toezegging
terug te komen en dus geen candidatuiur
voor Ged. Staten te willen aanvaarden;
besluit de candidatuur van den heer mr
A. Bruch te zullen steunen.
In den loop dezer week zullen de groe
pen, die geen eigen candidaat stelden,
afzonderlijk bijeenkomen. Verwacht wordt,
dat de sociaal- en vrijzinnig democraten
alsook de roomsch-katholieken, mede de
verkiezing van mr A. Bruch zullen bevor
deren.
De R.-K. Staatspartij en 'de komende
verkiezingen.
Zaterdag heeft, naar het „Centrum"
meldt, het bestuur der R.K. Staatspartij
te Utrecht vergaderd.
In verband met het feit, dat bij de be
handeling van het program 1929 in de
Kiesvereenigingen de vraag besproken
wordt van de toekomstige samenwerking
met andere politieke partijen, deelt het
Partijbestuur als zijn éénstemmige mee
ning mede:
dat het naaste doelwit der Partij mét
het oog op de verkiezingen van 1929 is
1. de samenstelling van een het katho
lieke volk bevredigend program;
2. de verkiezing van tenminste 31 ge-
