Vrijdag 5 October 1028
43e Jaargang
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS en LOSSINGEN
Kerknieuws.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
ALLE per 1 October verschenen
worden door ons verzilverd.
HENDRIKSE Go's BANK
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
L: Redactie en Administratie no. 11
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post. f3.—
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, eike regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrijke korting.
V* De candidaatstellingen.
De N. R. Crt., die sterke bezwaren
tegen de tegenwoordige kieswet heeft,
komt thans met een voorstel om
daarin verbetering te brengen.
Veel heeft het niet om het lijf.
Als een zeer belangrijke verbetering
wordt toch aangegeven, dat de candida-
tenlijsten korter moeten zijn, en dat elke
kieskring met een eigen lijst moet uit
komen.
We zijn het met deze gedachte in hoofd
zaak eens.
Maar het is niet daórom, dat we een
gedeelte van het artikel, waarin dit be
pleit wordt overnemen, doch wel om wat
wordt medegedeeld, omtrent de wijze
waarop soms de candidatenlijsten tot
stand komen.
Het liberale blad, dat blijkbaar wel eens
achter de schermen heeft kunnen kijken,
schrijft dan:
„Wanneer eene partij, die kans heeft
uit haar lijst in een bepaalden kieskring
één candidaat verkozen te krijgen niette
min met eene heele reeks candidaten in
het strijdperk treedt, is dit, op de keper
beschouwd, niet veel anders, dan eene
voor-den-gek-houderij op groote schaal.
Sommige candidaten worden aan die lijst
toegevoegd, puur en alleen om hen eens
in het zonnetje te zetten. Meneer X heeft
zich voor de Éiesvereeniging als secreta
ris ,of penningEneester of wellicht als
propagandist, zóó verdienstelijk gemaakt,
dat hij met een plaats op de candidaten-
lijst wordt vereerd. „Zie" schijnt hel
partijbestuur tot zoo iemand te zeggen
„wij vinden u zoo'n buitengewoon man
dat wij u best een zetel in de Kamei
waardig keuren."
Doch wie achter de schermen over zulk
eene candidatuur eene opmerking maakt,
wordt gerustgesteld: „Nu ja, hij komt ei
immers toch niet in!" Ronduit gezegd,
wij begrijpen niet, dat er nog steeds zoo
velen zijn, die zich voor zulke candidatu-
ren in het fond der zaak niet anders
dan speculaties op hunne ijdelheid
laten vinden. Zjj laten zich openlijk 'et-
mee in het ootje nemen.
Verscheiden© anderen worden candidaat
gesteld, omdat zij in een klein kringetje
„igetapt" zijn, om welke reden dan ook,,
de een, omdat hij jood is, een ander, om
dat hij middenstander is, in sportkringen
geëerd, of ook bloot omdat hij onder
een groepje als zoo'n leuke vent ge'dt,
Al deze en dergelijke candidaten worden
er niet alleen zeiven tusschen genomen,
maar dienen, om onnoozele kiezers voor
den mal te houden. Zij dienen om stem
men van kiezers, die niet hard nadenken,
te visschen. Tien, twintig kiezers stemmen
op den een, een aantalïetje kiezers stem
men den ander, zonder zich ervan reken
schap te geven, dat hun candidaat geen
schaduw van een schijn van kans heeft,
om verkozen te worden. De partijhestu
ren, die deze candidaturen hielpen bevor
deren, weten dit opperbest. Sterker, er
zijn er soms onder, die de besturen wel
licht zouden hebben geweerd, indien ei
eenig vooruitzicht op hun verkiezing be
stond. Nu laten zij de candidatuur maai
over hun kant gaan. Al die lokvinkjes
krijgen met mekaar misschien een hon-'
idercL of een paar honderd stemmen, dio
de eigenlijke candidaat niet zou hebben
verworven waarom zal men dit zoete
winstje niet opsteken?
Dit is eene onwaardige vertóoning. Die
lange lijsten brengen niets anders aan
den dag, dan die minachting, waarmee de
kiezers worden behandeld. „Zij loopen
er wel in" redeneeren de verkiezings
leiders „ze stemmen op Jan, die vooi
parade op de lijst staat, en wij strijken
de stem op voor Piet" vo-or Piet, dien
de kiezers van Jan misschien voor geen
geld willen hebben.
Er worden tegen elke nieuwe verkie
zing nieuwe partijtjes opgericht, die dan
dadelijk beginnen met in hetzelfde mis
bruik te vervallen. Doch er moest eens
eene neutrale vereeniging van verstandige
kiezers worden gemaakt, die zelve geen
candidaten stelde, en niets anders deed,
dan tegen het kiezersbedrog van de lange
candidatenlijsten propagandeeren."
Inderdaad, wanneer bij de candidaat-
stelling voor een college als de Tweede
Kamer op zóó lichtzinnige wijze gehan
deld wordt, dan behoeft het niet te ver
wonderen ,dat de kiezers er genoeg van
krijgen.
Gelukkig betreft het hier practijken, die
misschien in de kringen, waaraan die N.
R. Crt. verwant is, voorkomen, maar die
volstrekt niet algemeen zijn.
Bovendien en dat is hier het voor
naamste zijn ze niet inhaerent aan
de tegenwoordige Kieswet, maar zijn ze
een gevolg van het misbruik, dat van
die wet gemaakt wordt.
De bestaande regeling is verre van
volmaakt. Maar er zou nog heel wat van
te maken zijn indien de p 1 a a t s e 1 ij k e
kiesvereenigingen meer werden
erkend, en er minder een streven was
alles van boven af te regelen en te
bedisselen.
De storm op den Atlantisc'hen Oceaan.
De felste storm, die in drie jaar op de
rechtstreeksch-e scheepvaart-route tus
schen Enigeland en Amerika had gewoed,
heeft zich meer dan een etmaal lang over
een uitgestrekt gebied midden in demAt-
Iantischen Oceaan laten gelden.
Uit draadlooze berichten van de sche
pen, die onderweg waren, bleek, dat de
kracht van de winden die van een ge
wonen storm overtroffen, en dat zij uit
alle streken van het kompas over een
oppervlakte van vierduizend vierk. mijlen
woeien.
De Cunard-boot Carmania meldde van
een punt, elfhonderd mijlen ten W. van
Ierland, Westenwind met een stormkracht
die .te vergelijken was met die van den
orkaan, die pas Amerika en West-Indie
geteisterd heeft.
De Zeppelin is niet boven Doorn gewit®',st.
Tal van bladen hebben gemeld, dat da
Zeppelin _took Do-o-rn heeft aangedaan era
heel laag heeft gevlogen boven bet huis
van den ex-keizer. De republikieinsche
pers bleek over dat vermeende bezoek erg
ontsticht en viel er Dr Eckener hand over.
Thans meldt de Voss. Ztg wier verslag
gever aan boord van de Zeppelin was
en dr Eckener zelf, dat het luchtschip
in het geheel niet boven Doorn is ge
weest, doch van Nijmegen rechtstreeks
koers heeft gezet naar Rotterdam.
De staking: op die Duitsche werven.
De Hamburgsche werf van Blohrn en
Voss heeft alle stakende arbeiders der'
onderneming ontslagen, ongeveer elf dui
zend' man. Men verwacht algemeen, dat
de overige scheepswerven dit voorbeeld
zullen volgen. De eerstegevolgen van de
staking zijn reeds merkbaar daar heit her
stel van enkele schepen die Duitscbe ha
vens wilden binnenloop en aan buitenland -
sche scheepswerven is opgedragen.
De bevolking van België.
Eind vorig jaar telde de Belgische be
volking 7.932.077 zielen, wat een vermeer
dering geeft van 473.174 op de bevolkings
statistiek van 1920.
De cijfers van 1927 vermelden een in
wonersaantal van 3.923.120 mannen en
4.008.957 vrouwen.
Politieke moord te Sofia.
Naar de „Wreme" uit Sofia verneemt,
heeft Dinsdagavond een aanhanger van
den vermoorden generaal Protageroff, ze
kere Simeon Ton-eff, in een restaurant in
het centrum der stad meerdere schoten ge
lost op den comitadji-leider, Kyrill Dran-
gon, en dezen doodelijk gewond.
Drie comitadji's, die zich in gezelschap
van Drangon bevonden, doodden daarop
Toneff. De moord -op Drangon moet door
de aanhangers van Protageroff bevolen
zijn.
De stakingen in Polen.
'Zooals gemeld is er geen overeenstem
ming bereikt in de geschillen tusschen de
werkgevers en de arbeiders in de textiel
industrie te Lodz, zoodat de staking begon
nen is.
De- arbeiders van do mijndistricten van
Dombrowa en Krakau hebben eveneens
besloten, den arbeid neer te leggen, daar
ook hier geen overeenstemming over de
gevraagde loonsverhooging werd bereikt.
Het bestuur- van den Poolsc'hen mijn-
werkersbond zal te bepalen hebben, wan
neer de staking zal ingaan.
Het aantal stakende textielarbeiders te
Lodz is vandaag tot ruim 30.000 gestegen,
zoodat de meeste bedrijven stilstaan.
De betoogangen in Wiener Neustaidt.
De troepentransporten naar Wiener
Neustadt zijn reeds begonnen. Naar ra
ming zullen ongeveer 5.000 man in Wie
ner Neustadt worden -geconcentreerd. Ook
de toegangswegen zullen nauwkeurig wor
den gecontroleerd.
De maatregelen van de overheid zijn
zoo omvangrijk, dat incidenten niet te
verwachten zijn.
Men verwacht niet minder dan 3000
journalisten.
„Der Abend" brengt een artikel, waarin
de arbeiders opnieuw worden aange
spoord om op 7 October te demonstree-
ren. „De arbeiders zullen echter niet zoo
dom zijn, om in de bajonetten te loo
pen. Niet provoceeren en zicli niet laten
intimideeren moet het wachtwoord zijn."
De communistische „Rote Fahne" ver
wijt den sociaal-democraten, dat zij ge
capituleerd hebben en spoort de arbeiders
aan den opmarsch van de fascisten te
verhinderen. Het spoorwegpersoneel moet
de fascisten niet naar Wiener Neustadt
vervoeren en de arbeiders moeten reeds
Zaterdag de stations en de straten bezet
ten. Het sterkste wapen zal echter de
aigemeene staking zijn.
Dreigende slaking in ihet Roergebied.
Woensdag, hebben de onderhandelingen
plaats gehad tusschen de vertegenwoordi
gers van den werkgeversbond van het
district der Noord-Westelijke groep en de
drie metaalarbeiders-vakvereenigingen in
het Ruhrgebied.
De vakvcreeniginigen hadden voor alle
arbeiders boven de 21 jaar een 'loons
verhooging van 15 pfenning per uur bo
ven de bestaande loonen geëischt en alle
contracten opgezegd.
De werkgevers beweerden dat de sche
matisch en zuiver formeel verschillend
opgestelde tariefloonen misleidend waren
en dat het alleen aankwam op de werke
lijke verdienste. De effectieve verdiensten
waren sedert December 1927 belangrijk
meer'toegenomen dan de volgens tarie
ven vastgestelde verhoogingen. In deze
omstandigheden kon van een rechtvaar
diging der looneiischen niet gesproken
worden.
Zooals de toestand op het oogenblik is,
kan er niet aan getwijfeld worden, dat
de situatie buitengewoon ernstig is.
Korte berichten.
Mussolinni heeft bij- de Kamer een
wetsontwerp ingediend betref rende de ver
betering van den Itaiiaanschen bodem.
Daarmede zal een bedrag van 7303 mil-
lioen zijn gemoeid. De wet beoogt droog
legging van moerassen, irrigatiewerken,
en andere werken die den landbouw zul
len bevorderen.
Volgens een bericht van betrouwbare
zijde zou de Turksche regeering weigeren
het nieuwe koninkrijk Albanië te erken
nen.
Ten gevolge van den slechten moes
son, wordt een ontzagljjk gebied in
Britsch-Indiö met hongersnood bedreigd.
In de geteisterde streken .leven 80 pot.
van do bevolking van den landbouw. Men
vreest .ernstige moeilijkheden.
Het gerechtshof te Abö heeft in het
groote oommunistenproces te Abö van de
49 beklaagden er 41 wegens hoogverraad
veroordeeld tot gevangenisstraffen van 6
maanden tot 15 jaar. Onder hen zijn twee
gewezen Rijksdagleden, die ieder twee
jaar gevangenisstraf gekregen hebben. De
andere1 acht zjjri vrijgesproken.
De staking der werfarbeiders te
Hamburg is reeds merkbaar. Eenige sche
pen, die te Hamburg zouden worden gere
pareerd, zijn reeds naar huitenlandscbe
havens gezonden.
De staking in de bouwnijverheid te
Gent, die juist een maand heeft geduurd,
is thans geheel geëindigd, daar het socia
listisch syndicaat zich heeft neergelegd bij
dezelfde voorwaarden, die de vorige week
reeds door de katholiek georganiseerden
werden aanvaard.
De buitengewone koude in Noorwe
gen heeft reeds een slachtoffer gemaakt.
Een jonge herder, die in het gebergte naar
verdwaalde schapen zocht, is doodgevro
ren gevonden.
De reigeering te Kashmir heeft een
besluit gepubliceerd, waarbij de beruchte
kinderhuwelijken voortaan verboden zijn.
Jongens en meisjes1 mogien voortaan niet
meer in het huwelijksbootje stappen, als
zij respectievelijk den leeftijd van 18 en
14 jaar nog niet hebben bereikt. Iedereen
die heit huwelijk van kinderen tot stand
brengt, zal streng worden gestraft.
De postviuchten naar Indië.
Het vierde postvliegtuig, de H-N.A.F.D'.
is te 10.20 uur uit Neurenberg vertrok
ken en te 15.05 uur te Boedapest aan
gekomen. Alles is wel aan boord. Vandaag
(Vrijdag) wordt doorgevlogen. Het weer
is gunstig.
Het ongeval aan de
H - N. A. F. C. overkomen
D'e Ned.-Indische Luchtvaartmaatschap
pij heeft een nader bericht uit Cawnpore
van de bemanning van het derde vlieg
tuig ontvangen. Het luidt als volgt:
„Wij vertrokken Dinsdag te 14.30 uur
Indische tijd uit Nasirabad. Daar Koppen
vandaar óm 14.55 uur naar Allahabad
vertrokken was en het daglicht duurde
tot 18.30 uur, meenden wij eveneens vol
doende tijd te hebben om Allahabad te
bereiken. Was er in het begin geen wind,
later kregen wij krachtigen tegenwind. Om
17.30 uur bevonden wij ons nog slechts
op een afstand van 120 K.M. van het
militaire vliegterrein van Cawnpore en
zetten daarheen koers. Om 18 uur echter
ging de zon reeds onder, terwijl zeer
donkere wolken van een naderende don
derbui het licht der schemering wegna
men. Om 18.10 uur was het reeds volko
men duister. Wij bereikten Cawnpore om
1.8.20 uur en nadat wij tevergeefs gewacht
hadden op lichtsignalen van den grond,
landden wij om 18.30 uur,. Wij zweef
den het terrein in en daarbij raakten
wij eën zes voet hoogen hooiberg, die
aan de grens van het vliegterrein stond
en in het duister niet te zien was. Het
gevolg was, dat, zooals wij reeds sein
den, het linkergedeelte van het landings
toestel averij kreeg. Wij hebben hulp van
de Armoured Car Company, die hier ter
plaatse een werkplaats heeft. Het lan
dingsterrein is goed, doch omgeven door
vele hooibergen. De Engelsche officieren
hebben ons gastvrij opgenomen in de
mess van het vliegterrein."
Luchtvaart-correspondentie voor Nederi.
Indië.
Door de Nederlandsche postadministra
tie, zijn, in overleg mot den Indischen
dienst, maatregelen getroffen om hen, die
geen relaties in Indië hebben, toch in da
gelegenheid te stellen, correspondentie,
voorzien van luchtpostzegels, terug te ont
vangen-
Betrokkenen moeten daartoe deze cor
respondentie adresseeren aan het hoofd
van de afd. Vervoer Posterijen te Ban
doeng.
De kosten voor terugzending moeten in
den brief zijn gesloten of tijdig afzonder
lijk zijn toegezonden. .Hiervoor kan ge
bruik worden gemaakt van Indische fran
keer- en luchtpostzegels of antwoordcou
pons.
Indische frankeer- en luchtpostzegels
zijn wat de gewone frankeerzegels
betreft in verschillende waarden tot f 2.59
en wat de luchtpostzegels aangaat in
waarden vair 10, 20, 40, 75 en 150 cent
tot 11 October a.s. dagelijks verkrijg
baar o.a. aan de postkantoren: Bergen
op Zoom, Goes, Middelburg, Neuzen en
Vlissingen. Waar niet verkrijgbaar kunnen
zij tot elk bedrag schriftelijk worden aan
gevraagd aan het postkantoor te Am
sterdam met bijvoeging van de kosten,
vermeerderd met die voor toezending van
de zeg.els per aangeteekenden brief.
In herinnering wordt gebracht, dat voor
de terugzending van Indië naar Nederland
voor een brief met de gewone mail'ver
schuldigd is 12i/2 ct. tot 20 gram en 7V?
cent voor elke 20 gram daarboven.
Wenscht men terugzending met de lucht
mail (dus met het 5e vliegtuig, dat te
rugkomt), dan is bovendien luchtrecht
verschuldigd, dat in de richting Indië
Nederland eveneens 40 ct. per brief
kaart en 75 ct. peir* 20 gram voor de*
overige stukken bedraagt.
De trottoirs der Rijkswegen binnen dei
gemeenten.
Tusschen den Rijkswaterstaat en ver
schillende gemeentebesturen bestaat ver
schil van meenin'g over de vraag wie voor
den aanleg en het onderhoud van de
trottoirs moet zorgen langs d'e Rijkswegen,
voor zoover die in de bebouwde kom van
gemeenten liggen.
Het Rijk meent, dat het gedeelte van
den weg, uitsluitend voor voetgangers be
stemd, ten laste van de gemeentebesturen
komt, omdat het Rijk alleen voor het
doodgaande verkeer, dus rijweg en rijwiel
pad1, heeft te zorgen. Bovendien voorziet
het Rijk, dat de 'aanleg van trottoirs en
het onderhoud daarvan, bij- de dikwijls
groote lengte van het bebouwde gedeelte
eener gemeente, veel losten, zal mede
brengen.
Binnenland.
Beschouwingen over het wetsontwerp in
zake financieele verhouding tusschen
Rijk en Gemeenten.
.Voorgestelde wijziging der telefoontarie
ven.
Het stoomschip Celaeno vervolgt zijn
reis.
Herdenking van het feit: 5 Oct. 1578
eerste Hervormde prediking in de
Groote Kerk te Goes.
Buitenland.
Storm op den Atlantischen Oceaan.
Stakingen in Dnitschland, Frankrijk en
Polen.
Politieke moord te Sofia;.
GOES
Van den anderen kant meenetn ge
meentebesturen zooals dat van Haar
lem dat het Rijk een geheele weg
moet afleveren en geen weg, waar geen
plaats is voor voetgangers. Op dit ver
schil van meening hokt o.a. de aanleg van
een pad voor voetgangers langs den Rijks
weg HaarlemAlkmaar in het voormalig
Oud-Schoten, nu gemeente Haarlem.
Voor de gemeentebesturen is deze kwes
tie ver niet louter een van rechthabere|i,
maar er zit ook een financië-elen kant aan,
daar niet zelden de aanleg van de voet
paden het moeilijkst is, omdat daarvoor
aankoop van grond en onteigeningen noo-
ddig zijn. Voor een gemeentebestuur ge
ven dergelijke kwesties veel rompslomp.
Naar wij vernemen wordt door het Rjjk
nu naar een formule gezocht, die beide
partijen kan bevredigen.
Binnenkort zijn daaromtrent jegelingetn
te wachten.
De Tweede Kamer.
Thans zijn de leden der Kamer bijeen
geroepen ter vergadering op Dinsdag 16
dezer te één uur. In deze vergadering
zal de voorzitter voorstellen het wets
ontwerp tot herziening van de finan
cieele verhouding tusschen het Rijk en
de gemeenten en tot wijziging van eenige
bepalingen der gemeentewet te verzen
den naar een commissie van voorberei
ding.
Een dok naar de Zuiderzee
werken.
Gisternacht is uit de Am'stefdamscht
haven vertrokken een sectie van een der
dokken van de Amsterdamsche Droog
dok-Maatschappij, welke sectie door de
sleepboot Drente van de firma Wijsmuller
te IJmuidem over de Noordzee naar Den
Helder wordt gesleept, alwaar dit dokge
deelte overgenomen zal worden door
eenige sleepbooten van de Maatschappij
tot uitvoering van Zuiderzeewerken. Deze
sleepbooten zullen het dokgedeelte naar
Den Oever op' Wierin'gen brengen. De
Amsterdamsche Droogdok-Maatschappij
heeft de sectie bestemd voor het dokken
van al het drijvende materiaal! van de
M.U.Z. i j
Ned. Herv. Kerk.
Drietal te 's-Gravenhage (vac.-Vermeer) P.
Veen te Utrecht, J. J. v. d. Wal te Gro
ningen en G. B. Westenburg te Feijenoord.
(Vacature-de Groot) R. Dijkstra te Amster
dam, W. H. Oosten te Feijenoord en A. J.
Worragoor te Bussum.
Beroepen te Wanswerd en Jislum Wi. L.
Mulder te Voorthuizen; te Stadskanaal
D. J. Peterse te Hien en Dodewaard.
Aangenomen naar Longerhouw en Schettens
F. Kloek te Goudswaard; naar Molenaars
graaf J. Lekkerkerker, cand. te Snelrewaard.
Bedankt voor Rhü'nsaterwoude, Loon op
't Zand en Wijngaarden J. Lekkerkerker, cand
te Snelrewaard.
Geref. Kerken.
Beroepen te Middelharnis C. Steenblok te
Lopik; te St.-Anna Parochie S. J. Koster
te Wons.
Aangenomen naar Drachtster-Compagnie R.
Schippers, cand. te IJsselmonde.
