No. 4
Donderdag 4 October 1928
43e Jaargang
VAN H00GER ORDE.
Buitsnland.
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS en LOSSINGEN
Binnenland.
FEUILLETON
ALLE per 1 October verschenen
worden door ons verzilverd.
HENDRIKSE Co's BANK
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post. f3.
Losse nummersf0.05
Prijs der Adverfentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrijke korting.
Niet die eenige oorzaak.
Wij beschouwen de Evenredige Verte
genwoordiging volstrekt niet als de eerste
en de eenige oorzaak van de onverschil
ligheid ten opzichte van de politiek.
Met de N. R. Crt. die de politieke
malaise toeschrijft aan de malaise die
de kiezers bevangen heeft, welke malaise
dan zoo goed als uitsluitend aan de Even
redige Vertegenwoordiging wordt toege
schreven, gaan wij niet accoord, maar
wel geven wij toe, dat de nadeelen van
dit stelsel als één der oorzaken moeten
worden beschouwd en dat er in de scher
pe critiek door dit orgaan op de E. V.
uitgeoefend, een element van waarheid
schuilt.
Het kan toch niet worden ontkend,
dat de tegenwoordige kieswet de persoon
lijke keuze vrijwel geheel tot utopie
maakte en dat de practijk der verkiezin
gen zich steeds meer in fascistische rich
ting heeft ontwikkeld.
Den kiezer is inderdaad weinig of geen
gelegenheid gelaten, persoonlijke voorkeur
tot uiting te brengen; zijn stem legt ge
tuigenis af, niet in de eerste plaats van
zijn vertrouwen in den candidaat, dien
hij formeel kiest, doch van zijn ver
trouwen in de partij, dat hiji kenbaar
maakt door op een der oandidaten van
de partij te stemmen.
(Wij zijn het niet eens met de N.
R. Crt. wanneer deze uitroept: Wat kan
het de massa schelen, of partij A. of
partij B. wint of verliest.
Dit moge waar zijn ten opzichte van
de liberale kiezers die misschien in de
eerste plaats op de belangen letten en
niet op de beginselen en bij wie de per
soon van den candidaat onevenredig veel
gewicht in de schaal legt, van de massa
der kiezers geldt dit zeker niet.
Zij vragen wel degelijk niet alleen naar
den persoon van den candidaat maar
ook naar de beginselen die hij belijdt
en de partij waartoe hij, behoort.
Maar aan den anderen kant blijft het
juist, dat door de Kieswet de partijbe
sturen teveel zijn geschoven tusschen het
parlement en de kiezers, met als gevolg,
dat er geen of zoo goed als geen band
meer bestaat tusschen kiezers en geko
zenen en dat de onmondig verklaarde
kiezers, zich voor de verkiezingen steeds
minder gaan interesseeren.
Daarmee is echter niet alles, daarmee
is niet het voornaamste gezeigd.
De malaise onder de kiezers heeft,
zooals wjj nader hopen aan te toonen,
een andere, dieper liggende oorzaak.
Geen zending op Bali?
De heer Bjjleveld heeft den Minister
van Koloniën enkele vragen gesteld in
zake de verklaring van den Gouverneur-
Generaal, waarbij hij toezegde, adat, ge
woonten en godsdienst van de bevolking
van Bali tegen vreemde penetratie te zul
len beschermen.
Gevraagd werd of de woorden van den
G.-G. juist zijn weergegeven en zoo ja
of deze verklaring moet worden opge
vat als een door den Gouverneur-Gene
raal aan de bevolking van Bali gedane
belofte van bescherming tegen de toe
lating der Christelijke zending op Bali.
De Middelb. Crt. hiervan melding
makend, acht een nadere verklaring over
bodig, daar toch duidelijk is uitgespro
ken dat Christelijke en mohammedaan-
Naar het E n g e 13 c h.
83) o—
Onder theetijd kwamen deze met een
menigte vragen aangaande den armen
Tommy Baines; waar hij heengegaan was,
waarop de moeder eenvoudig antwoordde
met de woorden van den bijbel „hij
is niet meer, want God heeft hem weg
genomen". Maar toen zij Mary Baines
buiten zagen huilen, vroeg Muriel, „waar
om zij toch schreide, daar het immers
God was, die kleine Tommy had weg
genomen?"
Later trachtte zij van mij in bijzon
derheden te weten te komen, wat voor
een plaats het was, waarheen hij was
gegaan; en hoe hij er heen was gegaan;
of hij ook al zijn kleeren mee had geno
men en de groote tros kamperfoelie, wel
ke zij hem gisteren had gezonden; en
vooral of hij alleen gegaan was of diat
sommige engelen, welke zoo groote plaats
in Muriel's gedachten innamen, en over
wie zij altoos sprak, hem hadden meege
nomen. Zij hoopte, ja zij dacht wel zeker,
dat die het hadden gedaan. Zij wilde
maar, dat zjj zo ontmoet had of hen
sche zendelingen daar geweerd zullen
worden, en zij voegt er aan toe, deze
verklaring toe te juichen.
Een „zendingsijveraar" moge het ver
keerd vinden, „wij voor ons vinden het
uitnemend, dat de Gouverneur-Generaal
bescherming toezegt tegen pogingen om
hun hun godsdienst te ontnemen. D©
godsdienst heeft waarlijk wel zijn hooge
waarde voor het leven der Baliërs ge
toond in hun maatschappij en samen
leving, in hun kunst enz."
Wij hebben van vrijzinnige zijde wel
eens andere stemmen beluisterd.
Meer dan eens werd van dien kant
zij 'tdan niet altijd op godsdienstige
gronden met groote waardeering over
het zendingswerk gesproken.
Hier wordt echter het weren der Chris
telijke zending zonder meer toege
juicht. Waaneer de Kerk van Christus
het Evangelie zou willen brengen ook
aan de heidenen op Bali, dan zou de
Middelb. Crt. het toejuichen, wanneier
zulks door de Regeering werd verhin
derd.
Wij zijn benieuwd of andere vrijzinnige
bladen met deze toejuichingen zullen in
stemmen. Het is altijd goed als men pre
cies weet wat men aan elkaar heeft.
En vooral in verkiezingsdagen.
Maar nog meer interesseert ons de
houding van de Regeering, van wie toch
verwacht kan worden, dat zij zulk een
openlijke tegenwerking van de zending
niet zal xdulden.
Zelfs niet van een Gouverneur-Gene
raal, die deswege van vrijzinnige zijde
een mooi cijfer krijgt.
i 7 October te Weenen.
De sociaal-democraten hebben In den
Nationalen Raad een dringende interpel
latie ingediend, waarin betoogd wordt, dat
de „Heimwehre" in den laatsten tijd lang
zamerhand een fascistische formatie ge
worden z'jj'n, en de grondwet bedreigen
met een gewelddadige revolutie.
Vermoedelijk zullen ongeveer 2000 man
troepen en 2500 gendarmes en politie-be-
ambten Zondag in Wiener-Neustadt de
orde handhaven.
Bjj de afzonderljjke besprekingen van
den gouverneur van Beneden-Oostenrijk,
dr Buresch,met, de vertegenwoordigers,
van de „Heimwehre", den „Schutzbund"
en de socialistische organisaties eener-
zijdis en der stad Neuwienerstadt ander
zijds, zijn door beide partijen de voorstel
len van dr Buresch over de regeling'
der betoogingen op 7 Oct. aanvaard.
Deze overeenkomst houdt in:
Het voornaamste plein van de stad zal
tot twaalf uur in den middag' ter beschik
king staan van de Heimwehre en na
dien tijd aan de sociaal-democraten wor
den afgestaan. De routes, die de beide'
demonstraties zullen volgen, worden met
wederzijdsch goedvinden zoo gekozen, dat
botsingen tusschen de beide partpen naar
menschelijke berekening niet zullen plaats
vinden.
Ontruiming; van het Rijnland binnen
anderhalf jaar?
Het Fransche blad. de Intransigeant zegt
over de aanstaande bijeenkomst van ïi-
nanciëele deskundigen, dat het wa.arschijn-
in het huis gehoord had. Ziende dat de
gedachten van het kind hier zoo sterk
mee bezig waren, trachtte ik haar, zoo
eenvoudig mogelijk, uit te leggen, dat
sterven was, het leven afleggen, en de
onsterfelijkheid aandoen.
Ik wilde, dat mijn lieveling, die nooit
in werkelijkheid den dood zou kunnen
zien, hem niet als iets verschrikkelijks
zou opvatten, maar enkel als een kalmen
slaap en een blij ontwaken, in een ande
re wereld, welker heerlijkheid geen oog
ooit had gezien, geen oorrhad geboord.
„Geen oog ooit gezien!" herhaalde Mu
riel in gedachten, „kan men daar zien,
oom Phineas?"
„•Ta, mijn kind, daar is geen duisternis"
Z\j zweeg een oogenblik -em zeide toen
ernstig: „Ik wil er graag heen ik wil
er erg graag heen. Hoe lang zal 'tdurein.
denkt ge, dat do engelen om mij zullen
komen?"
„Vele, vele jaren, mijn schat", zeide
ik, huiverend. Enkele minuten later speel
de zij weer vroolijk met haar broertjes
en haar lieve duifjes.
We zonden de kinderen vroeg naar
bed dien avond en zaten lang bij den
haard om te overleggen, bee wij het best
de besmetting zouden kunnen voorkomen.
John geloofde vast in Dr Jenner en de
inenting. Wij gingen erg gerustgesteld naar
bed en bet huisgezin viel in kalmen slaap,
lijk schijnt; dat men het eens zal worden
over een basis van circa 40 milliard'
goudmarken, waarvan er een dertigtal aan
Frankrijk zouden toekomen. De Duitsche
schuld zou gemobiliseerd worden in an
nuïteiten van 215 millioen.
Anderzijds zou de ontruiming der 2
laatste Rijnlandzones binnen 18 maanden
plaats hebben.
De Zeppelin.
Gistermiddag vloog het luchtschip graaf
Zeppelin boven Saksan en Tliüringen. Te
halfvijf werd het boven Bieberach gezien,
koers zettende naar Friedrichshafem. In
deze stad hadden zich vele duizenden
personen verzameld, om, getuigen te zijn
van de aankomst van het luchtschip. Uit
alle doelen dep wereld werden telegram
men met gelukwenschen ontvangen. Te
vijf minuten voor vijf kwam het luchtschip
in het gezicht van de stad. Het kruistej
eerst over de Bodensee. Na een landings
manoeuvre, die. 25 minuten duurde, is het
luchtschip tenslotte tegen halfzes vlot ge
land.
De aansiagi op dien Japanschen keizer.
In verband met den aanslag van den
Japanschen anarchist op den keizer, heeft
de politie te Tokio 47 personen gearres
teerd. De Japansche arbeiderspartij werd
ontbonden en de vertegenwoordigers der
partij werden gearresteerd. Zij worden er
van beschuldigd, den aanslag op den kei
zer te hebben voorbereid.
Het blad' „Hochi" eischt de uitwijzing
van alle Russische communisten, daar zij
de aanstichters van den socialen burger
oorlog zijn.
Mannheimer graanfirma In moeilijkheden.
De Mannheimer Getreide und Futtermit-
telhandel Isidor Weiszmann Co, is in
financieel© moeilijkheden geraakt. De ver
liezen .bedragen 200.000 R.M. Men ver
wacht, dat de familie bjj zal springen en
i daardoor een faillissement voorkomen zal
kunnen worden. Bij deze moeilijkheden
zijn verschillende groote N e d e r 1 a n d-
sche firma's en expeditie-kantoren be
trokken.
Openbare werken in dien komenden
winter,
Mussolini heeft aangekondigd, dat in
den loop van den komenden winter open
bare werken tot een bedrag van fD/s
milliard lire in het geheele koninkrijk
zullen worden gebouwd. Van dit bedrag
zal besteed worden: 470 millioen voor
wegenaanleg; 1312 millioen voor verbete
ring en instandhouding der spoorwegen,
10 millioen voor nieuwe postgebouwen,
253 millioen voor de eleetrificatie der
spoorwegen, 62 millioen voor telefoon
verbindingen, 110 millioen voor de lucht
vaart en 235 millioen voor een aantal
andere dringende werkzaamheden.
De overstrooming bij den IJzer.
Volgens de- laatste berichten uit Nieuw-
poort is een aanzienlijk deel van het
oindergeloopen land thans weer1 van wa
ter bevrijd en wordt g.een herhaling der
ramp meen1 gevreesd. Van1 verscheidene
katholieke en socialistische Kamerleden
en senatoren heeft de regeering verzoeken
ontvangen om een interpellatie te mogen
houden over de oorzaken der ramp en
vergoeding der geleden schade. Ook is
bij den Boerenbond te Leuven op on
middellijke steunverleening aan de boeren
hoewei, onder hetzelfde dak, in nog die
per slaap, het kleine doodo kind lag.
Het kamertje aan den anderen kant
van het huis, dat ik had ingenomen,
was erg stil en ik sliep er rustig en
droomde. Midden in den nacht werd ik
wakker door een zacht gestommel en
dacht, dat ik nog droomde; want ik zag
aan mijn voeteneinde een witte gedaante
glijden zoo zacht en geluidloos, dat het
de geest van een kind had kunnen zijn
en het ging in de kamer van het dooda
kind.
Een oogenblik, door bijgeloovige vrees,
welke wij, geloof ik, allen min of mee,r
bezitten, was ik stom van schrik. Toen
probeerde ik te luisteren. Ik hoorde on
getwijfeld, zeker een geluid in het aan
grenzend vertrek een menschelijk ge
luid.
AI de verhalen, welke ik ooit gehoord
had over schijndooden en te spoedig be
lgraven kwamen mij angstwekkend in de
gedachten. Ik overwon mijn bijgeloovige
vrees, om eene besmette kamer binnen te
gaan, sprong uit bed, deed enkele klee-
dingstukken aan, nam een licht en ging
binnen.
Het kleine lijk lag daar nog rustig en
stil voor immer. En als ware het zijn
eigen geest, die de wacht hield in de
nacht, zat aan 't hoofdeinde Muriel. Ik
pakte haar op en liep zoo hard ik kon
der geteisterde streek aangedrongen. In.
den Woensdagmiddag gehouden Kabinets
raad heeft de minister-president mede
gedeeld, dat alle gevaar voor een nieuwe
dijkbreuk in het iJzeïgebied geweken is.
Het door .zeewater overstroomde land
heeft een oppervlakte van 230 hectaren.
Verkiezingsprogram der Engelsche
arbeiderspartij.
Het congres van de arbeiderspartij te
Birmingham heeft gisteren het verkie
zingsmanifest dat den titel draagt „Aan
de natie" besproken. Macdonald zeide,
da.t het program socialistisch was omdat
het vooral van het grondbeginsel uitging,
dat de kapitalisten tot een klasse der
samenleving behooren en de arbeiders
tot een andere, tusschenwelke slechts
strijd kon heerschen.
Maar het programma was niet revolutio
nair, omdat de partij geloofde, dat door
gewone wettige middel;n de hervormin
gen konden bereikt worden, die de over
macht van het kapitaal zouden breken.
Zekere Maxton oefende vrij scherpe kri
tiek op het program, dat volgens hem
vooral veel te langzaam was en dat niet
duidelijk maakte, dat slechts door sfaaïs-
l^ocialisatie van de voornaamste indu
strieën heil voor den arbeider te ver
wachten was
Nadat Clynes en nogmaals Macdonald
het programma verdedigd en er vooral op
gewezen' hadden, dat het manifest de kie
zers tot de overtuiging moest brengen
van de weldaden van het socialisme, dat
geleidelijke en bereikbare hervormingen
zou brengen, werd het met bijna' alge
meen® stemmen aangenomen.
Het zeekanaal Antwerpen—Brugge.
Bij de opening der gewone jaarlpsche
zitting van den provincieraad van West-
Vlaanderen heeft de gouverneur van dit
gewest, baron Janssens de Bisthoven, met
vreugde geconstateerd, dat thans, tien jaa,r
na het einde van den oorlog, de sporen
van het oorlogsgeweld vrijwel geheel ver
dwenen zijn. De gouverneur kwam vervol
gens, evenals de vorige jaren, terug op het
door hem met voorliefde opgewekte
droombeeld der verbinding van Ant
werpen met Brugge en Zeebrugge door
middel van een zeekanaal'. „Het werke
lijke gevaar dat de toekomst van den
Scheldestroom bedreigt, zeide hij, zal ons,
vroeg of Iaat, er toe dwingen een soort
van binnen-Schelde te graven, geheel loo
pend over Belgisch grondgebied, be
schermd tegen de grillen der natuur en,
meer nog, tegen de verrassingen der in
ternationale politiek."
De gouverneur sprak dan ook de hoop
uit, dat de provincie zich, op het ge
paste oogenblik, de noodige opofferingen
zal weten te getroosten, ten einde dit
plan, dat niet alleen West-Vlaanderen,
Oost-Vlaanderen en Antwerpen, maar ook
de rest van den staat België moet ten
goede komen, te verwezenlijken.
Korte berichten.
Streseman is reeds zoover hersteld,
dat hij hoopt zjjn ambtsbezigheden einde
dezer maand te kunnen hervatten.
Gistermiddag' is een commissie uit
do Duitsche sociaal-democratische partij
bijeengekomen tot nauwkeuriger vaststel
ling' van het sociaal-democratisch stand
punt nopens de landsverdediging. Na een
algem-eene beschouwing: werd besloten
met haar de kamer uit, doodelijk ver
schrikt. Zij verbopg haar gezicht tegen
mijn schouder en rilde. „Ik heb toch
niet verkeerd gedaan, heb ik? Ik wilde
weten hoe het was wat er over was
van kleine Tommy; ik heb het aange
raakt 'twas zoo kond.
O, oom Phineas I dat is toch niet de
arme, kleine Tommy?
„Neen, mijn lief, dierbaar kind denk
er maar niet meer aan!" En bijna nietl
wetend, wat ik doen moest, riep ik John
en vertelde hem, waar ik zijn kleine doch
ter gevonden had. Hij sprak geen woord,
maar rukte haar uit mijn armen en sloot
haar in de zjjne, nam haar vervolgens,
mee in zijn kamer en sloot de deur.
Sedert leefden wij in gestadige vrees.
Een geheele week pasten we op, sloe
gen de kinderen elk uur nauwkeurig gade
letten op elke verandering, welke er te
zien was op elk klein gezicht; daarop
werd Muriel ziek. Ik moest het aan haar
vader vertellen, toen ik hem tegemoet
ging op een avond, dat hij thuis kwam.
Het was voor hem bijna een do odelij ka
slag-
„O, mijn God! haar niet, iedereien, be
halve haar!" en zoo wist ik, wat ik al
lang vermoed had, dat zij hem het liefst
was van al zijn kinderen.
Edwin en Walter werden ook ziek,
maar in lichter graad. Niemand was in
Binnenland.
Het vierde postvliegtuig naar Indië te
Schiphol gestart.
De suikercampagne aan „de Zeeland" be
gonnen.
Een Nederlandsch stoomschip in zinken
den toestand.
Buitenland.-
Compromis tusschen de socialisten en de
Heimwehr in Oostenrijk.
De Zeppelin weer geland.
GOES
eenige rapporten aan te vragen en na
hun inlevering in November opnieuw te
vergaderen.
Gisterochtend is in een sneltrein
uit Leipzig een reiziger, Serra genaamd,
bij het station Zschortau door een trein-
roover overvallen, zwaar gewond en be
roofd. Het gelukte Serra tjjdens de worste
ling met den aanvaller aan. den noodrem
te trekken, waarop de roover, die Cos-
mella heet, uit den trein spirong. Hij is
later zwaar gekwetst aan den dijkge
vonden en naar een ziekenhuis overge
bracht.
In de maand December zal ëeh con
ferentie van de roode vak-international©
plaats hebben, welke hoofdzakelijk gewijd
zal zijn ,aan de behandeling van vraag
stukken, verhand houdende met dë fi
nanciering van stakingen iq de Wiest-
Europeesche landen.
De politie te Melbourne heeft een
inval gedaan in het communistisch hoofd
kwartier aldaar. Vuurwapenen werden niet
gevonden, maar een groote hoeveelheid
brochures en ander schriftelijk materiaal
zijn in beslag genomen.
133 slagers van Parijs worden ver
volgd', wegens het ontduiken van den
prijsrooster, door den prefect van politie
vastgesteld om de levensduurte te be
strijden. De meesten worden vervolgd, om
dat zij het vleesch in een hooigere kwa
liteitsklasse brachten dan de abattoirs bet
hadden geclasseerd.
De vliegtochten naar Indië.
Omtrent de averij, welke het dof de
vliegtuig H.-N.A.F.C. in Britschlndië bij
Cawnpore heeft gekregen, deelt de direc
tie der N.I.L. het volgende mede:
Uit een telegram, ontvangen van de be
manning, Prillwitz, Wegner en Lischer,
blijkt het volgende:
Op weg van Nasirabad naar Allahabad
heeft het vliegtuig met krachtigen .tegen
wind te kampen gekregen en is door de
duisternis overvallen, alvorens het doel
was bereikt; De eerste bestuurder heeft
gevaar, behalve Muriel. Weken aaneen
hadden we, wat men noemt „ziekte in
huis"; die schrikkelijk dreigende scha
duw, welke op het huis hangt en welke
moeder en vader droegen hun deel en
droegen het flink. Wanneer zij niet meer
kon, wat niet vaak voorkwam, beurde hij
haar weer op. Nacht aan nacht waakte
hij en zorgde hij met ongeloofelijk ge
duld, nadat hij den ganschen dag aan
het werk was geweest.
Het moeilijkste oogenb'ik van de Vier
entwintig uren van een dag was, denk ik,
dat, als hij mij in de verte zag, terwijl
ik hem opwachtte als hij thuis kwam
's avonds; dan zag ik, als we naar huis
liepen, wat niemand zac behalve God. Op
zulke ooigenblikken dacht ik dikwjjlls bij
mij zeiven, hoe groot wel Zijn liefde
moest wezen, die zichzelven „De Vader"
noemt.
En Hij bracht ons behouden door on
zen tijd 'van nood, Hij liet ons al onze
.kleinen. Op een Zondag in November,
toen de velden in mist waren gehuld en
de regen zacht neerdrupto op de aarde,
waren we allen weer b'jeen, dankbaar en
verheugd. Muriel kwam triomfantelijk be
neden in de armen van haren vader en
lag met een glimlach op de sofa, 't licht
van den haard speelde over haar klein,
wit gezicht wit maar zonder litteeke-
nen. (Wordt vervolgd.)
S