No. 2 Dinsdag 2 October 1928 43e Jaargang
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
ALLE per 1 October verschenen
COUPONS en LOSSINGEN
worden door ons verzilverd.
HENDRIKSE Co's BANK
GOES
Binnenland.
D irecteur-H oof d redacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259,
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post. f3.—
Losse nummersf 0.05
Prijs der Advertent i en:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrijke korting.
Deelen in die winst.
Als een der middelen om te komen
tot betere sociale verhoudingen en een
betere pdsitie voor de arbeiders is ook
aangegeven het stelsel, waarbij aan het
personeel een aandeel in de winst wordt
verzekerd.
Dit kan op verschillende manieren. In
Amerika waar dit stelsel het meest toe
passing vond, heelt men het gedaan in
den vorm van aandeelenbezit. Een be
paald percentage der aandeelen wordt dan
aan het personeel toegekend, zoodat het
ook een aandeel in de winst ontvangt.
Het voordeel hiervan is, dat de spaar
zaamheid wordt geprikkeld, dat de in
komsten van de arbeiders vermeerderen en
dat men verkrijgt een indirecte ouder
domsverzorging, terwijl bovendien verkre
gen wordt, dat er bij de arbeiders meer
belangstelling voor "het bedrijf wordt ge
wekt, met als gevolg de betrekkingen
tusschen ondernemers en arbeiders ver
beteren.
Volgens de laatste opgaven wordt dit
stelsel in Amerika bij een kleine 400
ondernemingen toegepast; de waarde, van
de aandeelen der arbeiders zou in totaal
1 milliard dollar bedragen.
In ons land is hier en daar ook wel
iets in deze richting gedaan, door een
zeker percentage van ae winst aan het
personeel uit te koeren. Voor dei arbei
ders beteekent dit als regel een niet on
belangrijke positieverbetering. Een voor
deel is ook, dat zij op die wijze direct
belang krijgen bij de uitkomsten van het
bedrijf, wat op hun werklust .„en hun
belangstelling in den arbeid niet anders
dan gunstig kan werken evenals op de
onderlinge verhoudingen.
Een groot bezwaar is echter, dat heit
kan voorkomen, dat geen winst wordt
gemaakt. Is dat het geval, dan brengt
dat voor de betrokken arbeiders vaak
niet geringe moeilijkheden. Onwillekeurig
wordt al vrij spoedig op een jaarlijksche
uitkeeririg gerekend. En wanneer die dan
uitblijft, dan is Leiden in last.
Nu kan dit bezwaar worden ondervan
gen door op een of andere wijze fonds
vorming toe te passen, waardoor de uit-
keeringen worden geëgaliseerd.
Naar wij vernamen komt dit bij som
mige landbouwbedrijven in Zeeland voor,
en &ijn de resultaten alleszins bevredi
gend.
Wij bevelen dit denkbeeld ter over
weging aan.
De positie van vele landarbeiders is
ver van gunstig. Als gevolg daarvan laten
ook de onderlinge verhoudingen vaak te
wenschen over.
Nu is 'tniet altijd mogelijk een bevre
digende oplossing te vinden. De wal keert
soms het schip.
Maar dit ontslaat ons niet van den
plicht te zoeken naar verhoudingen die
meer en beter aan het Christelijk ideaal
beantwoorden.
De naderende strijd in Amerika.
Het tijdstip voor de presidents-verkie
zing in de Vereenigde Staten nadert. Op
6 November is het de groote dag, en
steeds meer interesseert men zich voor'
de vraag: wie het winnen zal, de demo
cratische candidaat Smith, of zijn rapu-
blikeinsche mededinger Hoover.
Tot dusver wordt in breeden kring de
grootste kans gegeven aan Hoover. Maar
nu heeft een weekblad, de „Littierary Di
gest", een soort proefstemming georga
niseerd, om eeniig© zekerheid te krijgen.
Het blad zond aan 19 millioen kiezers
stemkaarten echt Amerikaansch mei
het verzoek hun stem uit te brengen en
van die 19 millioen hadden verleden week
924.j24'7 kiezers hun kaart ingezonden.
Van de tot dusver getelde stemmen kreeg
de republikeinsche candidaat 198.29,2 st.,
de candidaat der democraten 92.855.
Daar op de stemkaarten van het blad
echter ook aangegeven was, op wien de
kiezer de laatste maal heeft gestemd,
kon worden geconstateerd, dat meer dan
50 pet. der stemmen, die op Smith waren
uitgebracht van vroeger republikeins,cbe
kiezers afkomstig waren, terwijl omge
keerd Hoover slechts 12 pCt. der stem
men van vroeger 'democratische kiezers
vefkreeig. Dit is dus een gunstig teeken
voor Smith.
Naar aanleiding' der laatste verkiezin
gen voor het presidentschap in 1924 had
het hlad eenzelfde proefstemming gehou
den, evenwel van kleineren omvang'- Hel
resultaat kwam voor 99 pet. overeen met
den lateren officiëelen uitslag.
Zooals men weet hemmen pp 6 No
vember do kiezers niet rechtstreeks op
Hoover en Smith, doch op kiesmannen
stemmen worden Staat voor Staat uitge
bracht.
Prettige verkiezingen.
In Geesthacht zouden Zondag de ver
kiezingen voor de stedelijke vertegenwoor
diging plaats vinden, welke echter tenge
volge van een bloedige botsing tusschen
communisten en leden van het Re-ichs-
banner voor den afloop moesten worden
afgebroken.
Zondag kwamen in Geesthacht verster
kingen van de roode frontstrijders en le
den van de zoog. roode marine, benevens
©enige honderden leden van het Reichs1-
banner aan. Tegen half een ontstond voor
een kieslokaal tusschen de 'leden van. het
Reiichsbanner en van den rooden front-
strijdersbond een ernstige vechtpartij',
waarbij gummistokken, pieken en vuur
wapenen gebruikt werden, met het gevolg,
dat 2 personen zwaar en ongeveer 20
licht gewond werden.
Tusschen 3 en 4 uur 's middags volg
de een tweede treffen voor een ander
kieslokaal. Hier vielen ook van den kant
der strijdenden schoten. Een aanhanger
van den rooden frontstrijÜersbond kreeg
doodelij'ke verwondingen. Door houw- ©n
steekwonden werden verder 6 personen
zwaar ,en ongeveer 50 licht Verwond.
De uit Hamburg versterkte politie gelukte
het ,de rust weier te herstellen.
Brood van zemelen. I
Te Moskou is het nu zoover met 'den
voedselnood gekomen, dat er brood van
zemelen gebakken wordt. De „Bjednota"
beweert, dat het den bakkersknecht Soesj-
kow gelukt zou zijn, een middel te vin
den zemelen op scheikundige wijze in
meel van de allerbeste kwaliteit te ver
anderen. Maar te Moskou hecht men geen
waarde aan deze voeding. Intusischen ho
pen de sovjets, door zemelen te gebrui
ken, de beschikbar© hoeveelheid meel met
anderhalf millioen ton te kunnen opvoe
ren.
De misoogst in verschillende gedeel
ten van de 'Oekrajin© (de graanschuur
van Rusland) heeft de bevolking tot den
bedelstaf gebracht. D© regeering heeft
voor de organisatie van hulpverleiening
aan de hongerlijdende bevolking, voor de
levering van zaaizaad en het verstrekken
van veevoeder 31.200.000 roebel uitge
trokken. Hiervan worden 10 millioien be
stemd voor het verschaffen van voed
sel aan de hongerlijdende bevolking. De
bevolking van de streek ,waar nu hon
gersnood heerscht, bedraagt drie' milli
oen zielen.
Het kanaal van Antwerpen naar Gent.
D'oor den provincieraad van Oost-Vlaan-
deren is Maandag in principe besloten
om van het graven van een kanaal voor
schepen van 1350 ton tusschen Antwer
pen en Gent door het Waasland af te
zien en genoegen te nemen met een
kanaal voor schepen van 600 ton, dat
tevens als afwateringskanaal kan „gebruikt
worden en het noorden van de provin
cie voor wat de afwatering, betreft, o n -
afhankelijk moet maken van de
Zeeuwsch-VlAamsche waterin
gen.
Snelle was der Zwstsflrsche rivieren.
In Zwitserland zijn gisternacht aanzien
lijke hoeveelheden neerslag gevallen. D©
groote rivieren stijgen snel. Reeds op 900
meter hoogte ligt sneeuw.
Congres der Engelsch© arbeiderspartij.
Het Congres der Engelsch© arbeiders
partij is gisteren te Birmingham geopend.
Er waren ruim duizend gedelegeerden
aanwezig.
In zijn openingsrede aeade de voor
zitter Lansbury, dat een arbeidersregiee-
ring onmiddellijk de normale diplomatieke
en handelsbetrekkingen met Rusland zou
herstellen, maar op bet standpunt zou
blijven staan van geen officieel© com
munistische inmenging in de binneiqlanld-
sche politieke toestanden. Ieder Engelsch
communist mócht zooveel propaganda
maken voor het communisme als hij wil
de, maar Russische agenten moesten in
Rusland of elders blijven
Hij trok voorts tegen de liberalen te
velde, wien hij tweeslachtigheid verweet.
Zij zouden beter doen, als politieke partij
te verdwijnen, daar ze in de praktijk
feitelijk nu al geen feden van bestaan
meer hadden en alleen nog een aantal
aanhangers telden uit traditie. Hiji ont
raadde iedere samenwerking met de libe
ralen na de verkiezingen, ten sterkste,
ook al zou de arbeiderspartij niet ovieir?
de absolute meerderheid beschikken.
Dit is een uitspraak van befeekewis,
daar er in den laatsten tijd telkens ge
ruchten de ronde deden over ©en moge
lijke jpvereenkomst tusschen de liberalen
en de arbeiderspartij voor de a.s. ver
kiezingen.
Het congres beeft later met een ver
pletterende meerderheid de aanbeveling
van den uitvoerenden raad aangenomen
om de communisten uit t,e slui
ten van de partij.
Nooidiweier aan de Belgische kust.
In den nacht van Zondag op Maandag
beeft op de Noordzee een hevige storm
gewoed. Tal fan schipbreuken moeten
plaats gehad hebben, want groote hoe
veelheden kisten, levensmiddelen en wijn
vaten zijn op de Belgische kust aan
gespoeld.
De dijk, die opgeworpen was, om het
herstel mogelijk te maken van de IJzer-
sluizen te Nieuwpoort. is door den sterken
vloed bezweken. B'e velden langs den IJzer
staan reeds onder water.
Een later bericht ze-gt, dat de overs,troo-
ming e-en grooten omvang aangenomen
heeft en dat de schade aanzienlijk is.
Er worden geen slachtoffers gemeld.
De 'hujjpdijk, door soldaten opgewor
pen tengevolge van de doorbraak van
den dijk van het Kanaal van Veurne naar
Nieuwpoort, hield stand tegen den vloed.
Het water stroomde echter opnieuw
door de bres in den dijk en zette ten Oos
ten van het Kanaial alles blank tot Wul
pen. De aardappeloogst ©n 'de stroomij-
ten zijn verloren.
Uit Ze_ehrugge wordt gemeld: Tengevol
ge van "den hevigen N.-O. wind, samen
vallend met een boegen vloed, is de
'dijk over een afstand van 30 m-eter be
zweken, waardoor de spoorweg wed weg
gespoeld. Onmiddellijk zijn nooddammiein
opgeworpen.
B'e „Msb." verneemt nog, in verband
met de overstroomingen in de streek van
Nieuwpoort, dat de genie-soldaten daar
bezig zijn om met cement en zakken
zand de bressen in den dijk te stoppen.
Echter schijnt het werk geen vordering
te maken, daar de dijk thans ook op
andere plaatsen afbrokkelt.
Het water beslaat ongeveer dezelfde
oppervlakte als gedurende de fame-use
IJser-overstrooming van 1914, die den
Duitschen opmarsch moest stuiten.
Een aanslag: op Smith.
T'e Rochester gelukte het twee Italia
nen het gebouw binnen te dringen, waar
zich gouverneur Smith, de candidaat voor
het presidentschap der Vereen. Staten be
vond. Zij konden doordringen tot de door
Smith bewoonde kamers, doch werden
hier door de geheim© politie-agenten .gear
resteerd. Een 'fier gearresteerden had
een in een zakdoek gewikkelde revol
ver bij zich. Tijdens het verhoor beweer
de hij, dat hij den revolver bij zich
droeg sinds zijn broeder vermoord was.
De krach van da Privatbaniren.
Ia de zitting van de conservatieve frac
tie van den .Deenschen rijksdag van Vrij
dagavond werd een uit acht vooraanstaan
de parlementsleden bestaande commissie
gevormd die met de regeering onderhan
delingen zal voeren over een gemeen
schappelijk© oplossing van de Privatban-
ken-crisis.
De minister-president heeft voorsbands
echter geweigerd met deze commissie in
contact te treden.
De algemeen© indruk is, dat de bank-
kwestie thans een sterk politieke tint heeft
gekregen.
Ini kringen der liberale reigeerin'gspaxtij
stelt men zich op het standpunt, dat de
staat in deze aangelegenheid niet de min
ste risico mag loopen, m.a.w. geen waar
borgen' mag verschaffen. Van conserva
tieve zijde legt men er den nadruk op,
dat medewerking van den staat deneinde
ernstige .ontwrichting van het economisch
leven, te voorkomen, absoluut gerwenscht.
is. De sociaal-democratische partijleider
Staunin'g heeft zich aldus geuit, dat de
rijksdag moet ingrijpen indien de regeering
tot geen besluit kan komen.
Het ministerie van handel heeft yootl'oo-
pigl verzocht dé volgens de faillissements-
wet uit dei surséance voortvloeiende g'e-
volgen voor den tijd van 14 dagen uit te
stellen.
Uitsluiting van 45000 textielarbeiders.
De laatste pogingen van de eerste bur
gemeesters van MunchenGladbach en
Rheijdt, de dreigende uitsluiting van 45
duizend textielarbeiders, in hun district
te voorkomen, zijn mislukt. De beide bur-
igemeesters hebben zich zoowel tot d©
vereenigingem van werkgevers als tot de
vakvereenigingen in de textielindustrie ge
wend 'en hadden gevraagd of de partijen
bereid waren een gemeenschappelijke uit
spraak to publiceoren, waarin zij verklaar
den een weg te zullen zoeken, om het
stilleggen van het werk te voorkomen.
Beide partijen hebben evenwel geweigerd
af te zien van bun eischen. Gisteren zijn
alle textielbedrijven in de districten Mun-
chen-Gladbach en Rheijdt sti-gelegd.
Een verduistering van 13 millioen franc.
D© beheerder van een Brusselsche maat
schappij is aargehouden terzake verduis
tering van 30 mill. frs. D© benadeelde
maatschappij is de Compagnie cotonnière
congoiaise.
De gearresteerd© beheerder heeft het
geld in beursspeculaties verloren. Ook de
speelzaal, waar hij trachtte een grooten
slag te slaan, slorpte groote bedragen
op. Hij was tevens beheerder van diverse
andere financieele zaken o.a. de Banque
Albert van Parijs, de Vicinaux du Con
go enz.
Staking bij de zeescheepswerven.
In alle D'uitsche steden aan de Noord
en Oostzee, die scheepswerven bezitten,
is gisteren een staking onder het per
soneel dezer werven uitgebroken. Het aan
tal stakers wordt op zestigduizend ge
schat, waarvan alleen vijftienduizend te
Hamburg en 12.500 te Kiel.
D© arbeiders schijnen voor de staking
geen gunstig oogenblik te hebben gekozen.
De toestand op alle scheepswerven is
verre van goed. Honderden arbeiders zijn
enkelen tijd geleden o.a'. bij' Blohm en
Voss te Hamburg, A. G. Weser te Bre
men ontslagen. De werven hebben thans
weinig werk en zullen vermoedelijk van
de staking gebruik maken om hun per
soneel nog meer in te krimpen. Voor
enkele ondernemingen komt de staking
ongelegen, o.a. voor de Nord-D'eutsche
Lloyd, die thans bij de voltooiing van
de beide nieuwe schepen aanmerkelijke
vertraging zal krijgen.
Korte berichten.
Zondagmorgen om twee uur is in
Amerika de zomertijd reeds geëindigd.
In Nederland eindigt naar men weet,
evenals in Frankrijk, Engeland en België
de zomertijd eerst aanstaanden Zondag
morgen.
Gistermiddag brak boven Erfurt en
Noord-Thüringen bij donkeren hemel een
zwaar onweer los, dat met zwaren ha
gelslag en sneeuwbuien vergezeld ging.
De telefoonverbindingen waren korten tijd
verbroken.
Gemeld wordt, dat groote gebieden
in Portugal door stormen en overstroom
mingen geteisterd zijn. In de provincie
Beira hebben de watermassa's verschei
dene openbare gebouwen en huizen ver
nield. Vier menschen werden door den
bliksem gedood. Het noodweer blijft voort
duren.
In een dorp bij Bichfeld is een
auto, bestuurd door een dronken chauf
feur, het trottoir opgereden. Een voor
bijganger werd gedood en drie zwaar
gewond. De chauffeur maakte zich zoo
snel mogelijk uit de voeten.
D'e luchtverbinding Antwerpen
Brussel en vice-versa is met ingang van
gisteren, 1 October, stopgezet. D'e orga-
niseerende onderneming, de Sabena, is
van oordeel, dat waar noch de regeering
noch de stad subsidie verleenen, het haai
onmogelijk wordt gemaakt de verdere ex
ploitatie van dezen dienst te verzekeren.
Gistermorgen is bij het station Kai-
serslautern een personentrein in botsing
gekomen met een ledigen trein. De twee
de wagon van den personentrein werd'
in den eersten wagon ig-edrukt. Tot nu
toe zijn er 1 dqode!, 2 zwaar- en 6 licht
gewonden. Naar de oorzaak van het on
geval wordt een onderzoek ingesteld.
De Griefcsche. minister-president Ve-
nizelos is Zondagavond in Londen aan
gekomen.
Een staking is uitgebroken onder het
personeel van de petroleuminstallaties te
Antwerpen. D'e beweging dreigt zich uit
te breiden tot alle petroleum-, benzine
en aanverwante ondernemingen.
Na afloop van een betooging, die
door Berlijnsche nationaal-socialisten gis
teren in het Sportpaleis werd gehouden, is
hevig gevochten tusschen nationaal-socia
listen en communisten. D'e politie moest
met gummistokken de omliggende straten
zuiveren. 42 personen werden ingerekend.
Na reeds twee dagen gevlogen te
hebben, bevinden zich Broek en Schlee,
die verleden jaar door de lucht naar
Tokio gingen over Europa, zich nog steeds
in de lucht om een nieuw wereldduurre-
cord te vestigen. Zij meenen genoeg ben
zine te hebben om 80 uur te'vliegen.
D© politie van Boedapest heeft
in een steeg te Boedapest een geheime
communistische drukkerij gevonden. Al
het aanwezige materiaal is in beslag ge
nomen. 4 communisten en een vrouw zijn
gearresteerd.
Binnenland.
Vragen van mr H. Bijleveld over de rede
van den gouverneur-generaal van N.O.
Indië.
Buitenland.
Boos weer en overstroomingen in Bel
gië, Duitschland en Portugal.
Congres van de arbeiderspartij in Enge
land.
Voedselgebrek in Rusland.
De rivieren in Zwitserland' wassen.
Stakingen in Duitschland.
De Koningin -naar Het Loo.
Met den gewonen Staatsspoortrein van
7.34, waarin zich het koninklijk salonrij-
tuig' bevond, is dei Koningin gisteravond
weder voor eenigen tijd naar Het Loo te
ruggekeerd. Zij werd vergezeld door de
eerste hofdame, jkvT. v. Swinderen - en
den adjudant, majoor jhr. de Jonge van
Ellemeet. i
Gedeputeerden-vacature in Noord-
Holland.
Gistermiddag is te Amsterdam die bij
eenkomst gehouden van leiders van frac
ties uit de Provinciale Staten van Noord-
Holland, belegd door mr L. M. de Jong
Schouwenburg, president van de Protes-
tantsch-Rechtsche Statenclub. Alle geno-o-
digden hadden aan de invitatie gevolg
gegeven.
De leider der conferentie, mr De Jong,
Schouwenburg, zétte uiteen dat het ging
om het bezetten van een zetel in het col
lege van Gedeputeerde Staten van Noord-
Holland, die z jj n e fractie toekomt. De
vraag was nu, daartoe werd deze confe
rentie belegd, of de leiders van de an
dere fractiosi dit standpunt deelden.
Namens de Statenfractie van den Vrij
heidsbond heeft d© heer Abr. Asscber met
grooten nadruk verklaard, dat dé openge-
komen plaats niet aan de Club van den
Voorzitter, doch aan z'ijne partij moest
worden toegew-ezen. De Vrijheidsbond-
fractie van den beer As-scher is, p.ldns
het betoog, met haar tien leden de derde
in sterkte; zij heeft dus recht op een zetel
in bet college ©n stelde als candidaat'
Dr I. H. J. Vos, wethouder van Amsteo
dam. I
Na deze uitvoerig© verklaring, werd den
heer De Jong Schouwenburg gevraagd,
met welken candidaat zijne Statenclub
dacht uit te komen. Daarop antwoordde
de president der conferentie, dat daarom
trent tusschen de Christeljjk-Historistohel
en Anti-Revolutionn aire fracties nog geen
overeenstemming was bereikt. Do Chris
telijk Historischen hebben de candiida-
tuur-Ter' Haar naar voren geschoven, de
A.--R. noemden de namen van mr A.
Bruch en J. Douwes Jr.
Tot eenig resultaat hebben de bespre
kingen niet geleid.
Binnenkort zullen nn de R.-K., S.-D.,
en V.-D.-fracties, ieder afzonderlijk, ver
gaderen. i
De r-esultaten van deze samenkomsten
zullen aan de "belanghebbende groepen
worden medegedeeld.
Herziening der Gemeentewet.
In het thans ingediende wetsontwerp
tot herziening van de financieele verhou
ding tusschen het Rijk en de gemeenten
wordt meegedeeld, dat dit ontwerp- zal
worden gevolgd door een voorstel tot
herziening van de Gemeentewet.
Die herziening zal', naar wij vernemen,
voor een groot deel van enkel technischen
aard wezen, doch op één punt belangrijke
wijziging in de wet voorstellen. Het be
treft thans in de artikelen 121 en 122 ge
regelde bevoegdheid der gemeentebesturen
om met andere gemeenten gemeenschap
pelijke zaken, belangen, inrichtingen of
werken te regelen. Men weet, dat de thans
bestaande artikelen in de praktijk onvol
doende zijn gebleken en dat reeds langen
tijd aangedrongen is op een .betere re
geling. Deze zaï thans worden voorgesteld,
tegelijk met ©en aantal wijzigingen 'der
Gemeentewet, welke in hoofdzaak redac
tieverbeteringen of aanvulling van lacunes
beo,ogen,.
