No. 297
Maandag 17 September 1928 42e Jaargang
BESTE.VA1R
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
'weet by ondervindinóvelk een
pofi te, opoffering,
framing en doon iii^Wlin
zettinösvepmogen ÊrWWsk]
iet kost, de
loodste ppes-
xiti'e televen
Hg waardeert
daarom temeer
het record in
kwaliteitsaanbod
zoo schitterend - -T
^slagen door de verrukkelijke
&5iggeku2P°s9aÉêtk
Irecteur- H oof d redacteur:
B. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259.
2Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post f3.
Losse nummers
f 0.05
Prijs der Advertentiin:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrijke korting.
1
ZIJ, DIE ZICH THANS OP „DE
ZEEUW" ABONNEEREN, ONTVAN
GEN DE TOT 1 OCTOBER A.S. VER
SCHIJNENDE NUMMERS GRATIS.
DE ADMINISTRATIE.
V Eendracht en samenwerking.
Naar aanleiding van het voortdurend
pogen van sommige zijden om Art. 36
N. G. B. te plaatsen in het centrum der
politiek en de perspolemi,eiken die daar
van het gevolg zijn, schrijft Ds G. Hof
stede, Doopsgez. predikant te Blokzijl, in
de „Rotterdammer" een ernstig waar
schuwend woord, waarin hij op bezinning
pn samenwerking aandringt.
„Het komt m\j voor, zoo zegt hij, dat
de politieke ontwikkeling der laatste 25
jaren, waarbij de rechterzijde van strijden
de minderheid tot regeerende meerder
heid werd, een deel dier rechterzijde aan
zelfoverschatting heeft doen lijden, waar
bij veiigeten werd, dat niet de rechts-
jrotestanten regeerden, maar eene gecoa-
iseerde Christelijke meerderhefd; waai bij
vergeten werd, dat van een toepassing
van het beginsel van art. 36 gesteld,
het ware principieel te aanvaarden en
men was het over de uitlegging eens
in dezen tijd en in ons land zeker geen
sprake kan zijn.
Natuurlijk, wjj moeten ons helder be
wust zijn van, hetgeen eene Christelijke
Overheid krachtens hare roeping tot be
vordering der eere Gods heeft te doen;
maar wij behoeven niet te gaan redetwis
ten over „uitroeiing van ketterij" en over
de ware kerk, door de Overheid als zoo
danig le erkennen.
Onvruchtbaar getwist. Wat wil men?
één derde der bevolking is Roomsch;
van het resteerende twee derde is de
grootste helft vrijzinnig of rood en het
dan overblijvende rechts-protestantscbo
dieel denkt over art. 36 en zijne toepas
sing zeer verschillend. Bij deze verhou
dingen kunnen wj wel zwaarwichtig rede
neeren over dit vraagstuk, maar wij be
reiken er niets mede on het gevolg zal
zjn, dat wj van allen invloed op da
regeering beroofd worden en er van toe
passing der beginselen niets terecht komt.
Anti-revolutionnairenl laten wij toch op
houden het oog naar het verleden en den
rug naar het heden te keeren; 1 a t e n w ij
toch de oogen open houden vooï
de 'groote geestelijke worste
ling van onzen tijd, voor de ge
varen, die heel onze Chris te-
ljke cultuur bedreigen en in
breed front met allen, die deze
gevaren zien en willen bekam
pen, worstelen om af te weren
van ons volk het verderf.
De revolutionaire machten groeien in
de volkeren ,en wij? Wij brengen onze
onderlinge kerkelijke geschillen in het
centrum der politiek en splitsen ons in
vier, straks, zoo God het niet verhoede^
in vijf groepjes, die met machteloosheid
geslagen zijn, en middelerwijl gaat de
ontwikkeling der wereld door in anti
christelijke richting en passen die bols-
jewiki die geestelijke roeping der over
heid en de uitroeiing der ketters toé
op hunne wjze door te woeden tegeh
allen godsdienst.
Laten we in het centrum plaatsen, wat
in dezen tjd in het centrum moet staan;
laten we, als wijze mannen bedenken,
dat in afzienbaren tjd er in ons land geen
sprake zal zjn van een regeering, die onze
beginselen in al hun consekwenties toe
passen kan, met open oog voor de gees
trijke nooden van onzen tijd de gele
deren gesloten houden en ijveren voor
datgene, wat wij in samenwerking met
anderen verkrijgen kunnen.
Misschien word ik wat pessimistisch
bj het klimmen der jaren; maar ik zie
de toekomst donker in. Wanneer de splijt
zwam nog verder gaat doorwerken; wan
neer de onderlinge kerkelijke geschillen
in de politieke steeds weer verdeeldheid
tweeken, wordt onze kracht in het volk
zwakker en zie ik ons land in de naaste
toekomst reeds geregeerd worden buiten
ons om."
Met instemming nemen wj' dit ern
stige woord van dezen trouwen mede
strijder over.
Of het weerklank zal vinden?
Wj vreezen.
Doordat voorbijgezien wordt de hooge
ernst van dezen tijd en meer gelet wordt
°P wat kan verdoelen, dan op wat ver-
eenigt, wordt de verbrokkeling bj de
rechtsche partijen steeds grootier.
Er schijnt zelfs sprake van te zjn, dat
straks weer een nieuw partjtje zal war
den gesticht, mot natuurlijk geen ander
gevolg, dan dat de kracht van def rech
terzijde in 't algemeen en de Anti-revo
lutionaire partij in 't bijzonder nogal meer
wordt verzwakt en dat de partijen die
staan op den bodem van ongeloof en
revolutie reden hebben om te juichen.
Mogen de oogen voor de hier drei
gende gevaren nog tijdig geopend wor
den I
Vlaamsch in het Belgische leger.
De Belgische Kamer heeft met 97 stem
men tegen 1 (de socialisten hadden zich
teruggetrokken) het wetsontwerp op de
militie en met 93 tegen 7 en 5 onthoudin
gen het wetsontwerp op het gebruik der
talen in het leger aangenomen.
De hoofdschotel der discussie was art.
9 van de .taalwet, dat bepaalt, dat de vol
ledige opleiding van den soldaat in zijn
moedertaal dient te geschieden. Over dit
artikel en amendementen door de Vlaarn-
sche nationale groep en socialistische le
den ingediend, ontstond een langdurig en
vinnig debat, waarna echter artikel 9 on
gewijzigd werd aangenomen.
Ook de artt. 10, lObis en 11, bepalend,
dat de betrekkingen tusschen officieren en
minderen in de taal dezer laatsten dienen
plaats te hebben en dat alle geschreven
mededeelingen in de twee gr'oote lands
talen dienen gedaan te worden, werden
zonder toevoeging van amendementen
goedgekeurd.
Toen de eindstemming bij naamafroe-
ping over de militiewet ging' aanvangen,
verliet de heele oppositie de vergaderzaal
onder applaus van katholieken en libera
len.
Het regeeringsvoorstel werd aangeno
men met 97 stemmen .tegen 1.
De orkaan in Amerika.
Volgens de laatste berichten uit Roek-
ford (Illinois) is het aantal slachtoffers
van den orkaan veel aanzienlijker dan de
eerste berichten deden veronderstellen.
Onder de puinhoopen van de meubelfa
briek zijn reeds 30 lij'ken vandaan ge
haald, terwijl reeds 150 gewonden naar de
ziekenhuizen zijn overgebracht.
De brandweer vermoedt, dat zich nog
ongeveer 70 dooden onder de puinhoopen
bevinden.
Het aantal gewonden wordt op 300 ge
raamd. Daar bovendien 300 huizen in de
stad vernield zijn, vreest men, dat het aan
tal slachtoffers nog -zal toenemen.
De tornado bereikte de stad 's middags
buitengewoon plotseling. De snel duister
wordende hemel was de oenige waarschu
wing. Op den met ontzettend geweld voor-
bijtrekkenden wervelstorm volgde een
wolkbreuk, die de algemeens chaos nog
verhoogde.
Volgens verklaringen van ooggetuigen
werd het fabrieksgebouw letterlijk in stuk
ken gescheurd. Eerst werd het dak losge
rukt, daarna stortte de muur in, de zich
in de fabriek bevindende personen begra
vend.
Op Porto Rico is de waterleiding ver
nield, zoodat men vreest, dat epidemieën
zullen uitbreken. Het Amerikaansche
roode kruis organiseert een hulpactie op
'groote schaal.
Volgens de berichten, die omtrent den
orkaan zijn ingekomen uit de streken,
waar de wervelstorm heeft gewoed, zijn
er in de Staten Nebraska, Zuid-Dakota en
Wisconsin 43 dooden, en tal van gewon
den, terwijl de stoffelijke schade op over
de 2.000.000 dollar wordt geschat.
Deerische verkiezingen.
Vrijdag zjn in Denemarken de vierjaar-
lijische verkiezingen gehouden van de
vertegenwoordigers, die op hun beurt de
helft der verkozen leden van het Land-
sting, de Eerste Kamer van den Deen-
schen Rijksdag, moeten kiezen. De uitsla
gen toonen een aanzien! jken vooruitgang
voor de sociaal-democraten, die 614 ver
tegenwoordigers kregen tegen 411 bj de
vorige gelegenheid. De regeeringspart j, de
liberalen, verkreeg slechts 643 vertegen
woordigers tegenover 696. In de positie
der andere parijen is geen noemenswaar
dige verandering gekomen; de radicalen
kregen 185 vertegenwoordigers tegenover
177, de conservatieven 268 tegen 262 en
de Duitsch-SIeeswjkers 26 tegen 24.
Verwacht wordt, dat als deze thans ge
kozen vertegenwoordigers binnenkort sa
menkomen om de eigenlijke leden van het
Landsting te kiezen, de eoc.-dem. één ze
tel zullen winnen ten koste van de libera
len, doch hierdoor zal het conservatief-
liberale blok toch nog een kleine meerder
heid hebben boven het soc.-dem.-radicale
bloc.
Angina In Oostenrijk.
Eenigen tijd geleden hebben zich in
Oostenrijk een reeks van streptococcen.-
angina voorgedaan, meestal In de aman
delen, die tot een ongewoon groot aantal
■sterfgevallen gen id hebben. Thans behoo-
ren echter de ernstige gevallen weer tot
de uitzonderingen. De medische dienst
stelt 'de bevolking, die zich ongerust was
gaan maken, gerust met die mededieieling,
dat er van een epidemie geien sprake is
en dat de „anginastrooim" weer vrijwel
geheel verdroogd is.
Omvangrijke fraude.
Te Frankfurt is een bedrog in grooten
stijl ontdekt.
Een firma had voor de stad levering
van kiezel, zand en steenen op zich ge
nomen. De firma moet nu van de stad
grootere sommen uitbetaald gekregen heb
ben, dan haar feitelijk toekwamen. Aan
de bedriegerijen moeten ook de stede
lijke beambten en employe's hebben deel
genomen.
De zaak is aan de justitie in handen
gegeven. De beschuldigde lemployé's wer
den geschorst.
De firmant der betrokken onderneming
heeft reeds toegegeven, in 1927 door de
bedriegerijen 30.000 Mark meer verdiend
te hebben dan hem toekwam.
De noocf onder de Engielsche
mijnwerkers.
Het bestuur van de Engelsche rnijn1-
wericersfedieratie heeft, mot het oog op
den nood .onder de mijmworkers, beslo
ten, een beroep te doen op het publiek,
om steun in den vorm van geld en bij
dragen in natura. Volgons de jongste of-
ficiëele opgave bedroeg het aantal wieiik-
looze mijnwerkers 324.9.32. Bovendien
wordt eT door velen slechts een gedeelte
van de week gewerkt,. Meer dan vijf
maanden geleden heeft de lord major van
Londen, een steunfonds voor de mijn
werkers geopend, doch hiervoor is tot
dusver nog geen 100.000 pond ontvangen.
Een electrisoh voortbewogen
passagiersschip.
Zaterdagmiddag is aan de Clyde (En-
eland) een nieuw passagiersschip van
e P. O.-maatschappij fe water ge
laten dat een geheel nieuw type vertegen
woordigt. Het zal namelijk voortgestuwd
worden door electriciteit. Het schóp is
Viceroy of India gedoopt en zal vierhori-
derdvjftig eerste-klas-passagiers afzonder
lijk kunnen onderbrengen, voorts is er
ruimte voor ruim 200 tweede klas-reizi
gers en een bemanning van 400 koppen.
De aanstaande presidentsverkiezingen
in ide Vereen. Staten.
Omtrent de presidentsverkiezingen in
de Vereenigde Staten wordt gemeld, dat
de progressieve partij baar aanhangers
waarschijnlijk zal adviseeren, om op
Smith, den candidaat der democraten, te
stemmen.
Bj de laatste verkiezingen heteft deze
partij de candidatuur van senator La Fol-
letta gesteund. Daar de partij naar schat
ting over 5 millioen stemmen beschikt,
gelooft men, dat de kansen van Smith
hierdoor belangrijk zullen stijgen.
Korte berichten.
De Raad van den Volkenbond heeft
een langdurige geheime zitting gehouden,
waarin hij zich bezighield met de vraag,
of de tegenwoordige Volkenbondscommis
saris te Danzig, prof. van Hamel, door een
Italiaan moet worden vervangen. Er werd
nojg geen besluit genomen.
De dingga-,epidemie trekt van de
Balkanlanden steeds noordeijker. Ook in
de Russische Karpathen zjn reeds ver
scheidene ziektegevallen voorgesteld.
Sterfgevallen zjn echter nog niet voor
gekomen.
Victor Emanuel, die koning van Italië,
heeft een telegram gezonden aan Primo
de Rivera om hem geluk te wenschen met
bet vijfjarig bestaan van de dictatuur in
Spanje.
De staking in die Australische havens
is geëindigd. De havenarbeiders zullen
vandaag het werk hervatten.
Het hulpcomité heeft den ijsbreker
Krassin geïnstrueerd om zich naar Frans
Jozefsland te begeven en tot eind Septem
ber opsporingen te doen Z. 0. van het
eiland Leigh Smith tot de 'kust van Frans
Jozefsland. De bemanning zal er levens
middelendepots aanleggen en dan naar
Moermansk terugkeeren.
De vlucht naar Indië.
De bijzondere correspondent aan boord
van het Postvliegtuig H. N. F. A. seinde
Zaterdag uit Aleppo aan Aneta-Vaz Dias:
Wij zijn na 'n goede reis hier vlot geland.
De afstand van Sofia is afgelegd in negen
uur. Het weer was mooit en de belangstel
ling op het vielgveld groot. Morgen, Zon
dag, gaan wij naar Bagdad.
Dezelfde correspondent seinde Zondag
uit Bagdad:
Wij zijn hier na een goede reis aange
komen en hadden een vlotte landing. Er
was veel belangstelling hij onze aankomst.
De afstand van Aleppo werd in 414 uur
afgelegd. Maandag vertrekken wij naar
Bender Abbas.
Mr P. J. Reymer.
De burgemeester van Hilversum, mr
P. J. Reymer, lid der Eerste Kamer, is
ernstig ongesteld. Buiten de ontsteking
aan het dijbeen, waaraan hij reeds eenigen
tijd lijdende is en die geleidelijk aan be
terde, bljjkt er nu een geval van pleu
ritis zich voorgedaan te hebben, die beide
longen aangetast heeft. De patiënt gevoelt
zich zwak.
Een S.-D. oppositieblad.
„Het Volk" meldt: Verschenen is het
proefnummer van „De Socialist", onder
redactie van Edo F'immen, J. de Kadt
en P. J. Schmidt en met medewerking
o.a. van v. d. Goes, Kiès, Nathans, Sten
huis. Er wordt in meegedeeld, dat de
geregelde verschjning van het blad 1
October begint.
Dit is het blad van de Open-brief-groep.
Naar men weet had een door die j»roiap
aangewezen contactcommissie zich tót ons
Partijbestuur gewend met de vraag, óf
het tegen uitgave van een oppositieblad
bezwaar had. Het overleg daarover is
no-g niet afgeloopen. De groep geeft in-
tusschen toch reeds het blad uit.
De Antillen door een storm geteisterd.
Van den waarnemend Gouverneur van
Curasao is dd. 14 September jl. bij hetsDe
partement van Koloniën het navolgende
telegram ontvangen:
„Ontvang zoo juist radiogram gezag
hebber St. Martin, luidende:
Storm van groote intensiteit die van 12
op 13 dezer deze streek der Antillen ge
teisterd heeft ook op Bovenwinden sterk
gewoed.
Laagste barometerstand 29.56 maximale
kracht hier bereikt in den nacht van
Woensdag op Donderdag, toen de wind in
vla'gen woei van minstens 100 mijlen, ge
paard met regen, ruwe en hooge zeeën.
Behalve het neerwaaien van hekken, te
lefoon- en electrische palen het luchtnet
draadlooze en dergelijke is dit eiland ge
lukkig gespaard gebleven van ernstige
rampen.
Een op de reede liggende boot is het
slachtoffer gewerden der golven.
Van St. Eustatius en Saba kan nog niet
worden gerapporteerd, doch vermoed
wordt, dat zij er meer gevoeld hebben.
Lot der Virginia onbekend, hoewel ook
vermoed wordt dat zij in de reede St.
Eustatius ten anker lag.
Zal t.z.t. v§rdere bijzonderheden seinen.
Z'oodra deze verdere bijzonderheden
ontvangen, zal ik u deze seinen".
Een serenade aan Prinses
Juliana.
De Vereeniging van vrouwelijke studen
ten te Leiden heeft Vrijdagavond een sere
nade gebracht aan Prinses Juliana te
Katwijk aan Zee. Ongeveer 60 meisjes
studenten zijn langs het strand gegaan
met brandende lampions en zijn daarna
gezamenlijk getrokken naar de villa van
de Prinses, waar zij werden ontvangen.
Na er eeni'gen tijd te hebben vertoefd zijn
zij weer naar Leiden vertrokken.
Bezuiniging hij de Sociale
Verzekering.
De minister van Arbeid, Handel en Nij
verheid heeft het advies van den Hoogen
Raad van Arbeid gevraagd over het voor
stel van de Commissie van deskundigen in
zake de sociale verzekering (de zooge
naamde commissie v. IJsselsteyn, inge
steld op voorstel van de Bezuinigingscom
missie), om de uitvoering der sociale Ver
zekering, voor zoover die uitvoering zal
geschieden door openbare organen, op te
dragen aan een centraal orgaan, met me
dewerking van met zekere mate van zelf
standigheid toegeruste plaatselijke afdee-
lingen.
De minister heeft aan den Raad over
gelegd de aan de Bezuinigingscommissie
over dat voorstel uitgebrachte adviezen
van het bestuur der Rijksverzekerings
bank, den Verzekeringsraad en het Be-
Binnenland.
Donderdagmorgen vertrekt het tweede
vliegtuig naar Indië.
Zaterdag had do sluiting der Kamers
plaats.
De vierde Scheveningsche uitbreker ge
pakt.
Het eerste Holland-Indiëvliegtuig te Bag
dad aangekomen.
Storm op de Antillen.
Een notariskantoor te Assen staakt zijn
betalingen.
Liebermann gearresteerd.
Buitenland.
De orkaan in Amerika.
Angina in Oostenrijk.
De gewijzigde Belgische legerwet aange
nomen.
stuur van de Vereeniging van Raden van
Arbeid. Deze laatste stukken zijn échter
vertrouwelijk en dus niet voor publicatie
bestemd. De minister zou het waardeeren,
wanneer het advies van den Hoogen Raad
van Arbeid hem «enigszins spoedig zou
kunnen hereiken.
De onbewaakte overwegen.
Het Tweede Kamerlid mevr. Bakker
Nort heeft aan den minister van Water
staat de volgende vragen gesteld:
Heeft de minister kennis genomen van
het feit, dat opnieuw bij een onbewaakten
spoorweg, nl. bij Heiligerlee, op den zeer
drukken weg van Winschoten naar Veen-
dam, eenige slachtoffers vallen te betreu
ren? En acht de minister thans den tijd
niet gekomen om opnieuw bewaking in te
stellen op overgangen van dergelijke druk
ke verkeerswegen, opdat nog niet meer
slachtoffers vallen van de te ver gevoerde
bezuiniging op de bewaking der spoorwe
gen?
Het tweede vliegtuig voor
Indië.
Op Schiphol is Zaterdag het tweede
vliegtuig, dat voor de Ned. Indische Lucht
vaart Maatschappij naar Batavia zal vlie
gen, de H-NAFB, te bezichtigen geweest.
Zeer velen hebben van de gelegenheid
gebruik gemaakt om de Fokkermachine te
gaan bekijken.
Wij herinneren eraan, dat de H-NAFB
Donderdag 20 September des ochtends om
6 u. 15 vertrekken zal. Eerste bestuurder
is J. J. Mol, tweede bestuurder M. van
Haselen en werktuigkundige S. Elleman.
Ook voor deze vlucht bestaat gelegenheid
post mede te geven.
Nationale Land stormdag.
Op den nationalen landstormdag, welke
ter gelegenheid van het tienjarig bestaan
van den Bijz. Vrijw. Landstorm op 27
Sept. a.s. te 's-Gravenhage wordt gehou
den, zullen de landstormtroepen des mid
dags voor de Koningin defileeren.
Het Eerste Kamerlid Jhr. Mr
de Savornin Lobman.
In een kort onderhoud, dat de Java-
Bode met Jhr. Mr De Savornin Lobman,
lid v^n de Eerste Kamer der Staten-Gene-
raal, 'die weer te Batavia terugkeerde, had,
deelde hij mede, dat zijn reis eerst op 5
October a.s. zou eindigen. De heer de Sa-