DE ZEEUW tweede blad. Uit de Provincie. de mormonen in zeeland. FEUILLETON VAN HOOGER ORDE. Zoeklichtjes. tegei^k gehuwd werden. Grijs-" aards trouwden vaak met meisjes van nog ge>en 12 jaar. Vrouwen hadden ook wa meerdere manneg en het kwam niet zelden voor, dat men onderling mannen en vrouwen verkwanselde. Jar- man deelt mede, dat hij; eens een zijner medebisschoppen ontmoette, die tegelijk met zes zusters gehuwd was en dit verdedigde, omdat hij nu sjeohts met één schoonmoe der te maken had." Verder wijst hij op een uit spraak van Susan Young Ga tes, die in onderscheide ne Amerikaansche bladen schreef: „Voorname man, nen hebben steeds de veel wijverij voorgestaan en in praotijk gebracht, hetzij dan op wettige, hetzij op onwet tige wijze. De voordeelen der veelwijverij waar die onder Goddejjke goedkeuring wordt beoefend zijn van '.ichame- lijken, verstandelijken en geestelijken aard. De veelwij verij, is het voorrecht der go den en de verachting der minst ontwikkelden". Wij zouden nog tal van dergelijke uitspraken kunnen aanvoeren, maar wijzen al leen op de „Declaration of grievances and Protest" aan President Cleveland, waarin het hemelsch en meervoudig huwelijk ge noemd wordt een wezenlijk deel van hun godsdienst en geloof. Maar op heden aldus de zendelin gen komt do veelwijverij onder de Mormonen niet meer voor. Is dat juist? Bij het beantwoorden van deze vraag verwijzen wij naar een juist dezer dagen verschenen boekje van I) s P. J. van M e 1 le te Nij'kerk (Uitg. Neerbosch' Boekb,), die erkent, dat de schandelijke toestanden, die vroeger in Utah heersch- tem, daar niet meer voorkomen, maar om er aan toe te vo eigen, dat de clan destine polygamie, bezegeld door de Kerk daar nog niet verdwenen is, terwijl in de officiëele boeken van het Mormonisme, do veelwijverij openlijk wordt goedge keurd, en de vrouw, die hare toestemming weigert, met Godis geduchte tijdelijke en eeuwige straf wor£t bedreigd. Ds van Melle zegt verder: „De Mormonen hebben nooit een tittel of jota van hunne beginselen, ook op dit punt, losgelaten. In zijne voorrede voor bet boek van Gertr. Major, The Revelation in the Mountain (1909), schreef rechter Goodwin van S. L. City dat velen der aanzienlijkste Mormonen nog geen twee jaar na Woodruff's manifest (1890) weer openlijk met meerdere vrouwen leef den. In 1904 verklaarde Jos. Smith, de. toenmalige president, opnieuw het meer voudig huwelijk voor eene Goddelijke in stelling. Bij een van Regeeringswege in gesteld onderzoek bleek toen ook dat 'hij zelf 5 vrouwen had, en met zijne mede- apostelen samen 33 vrouwen en 200 kin deren. In 1906 wegens polygamie Veroor deeld, schijnt hij zich daarvan weinig te hebben aangetrokken. De Regeering der Unie is blijkbaar huiverig om door te tasten. Zij verschuilt er zich achter, dat deze meervoudige huwelijken niet wet telijk gesloten zijn. Geen wonder. Die huwelijken worden in het diepste geheim in den Tempel of in het Endowment-huis gesloten (verzegeld)." Dit komt overeen met wat de heer van der Valk in zijn eerder aangehaald werk meedeelt: „Lorenzo Snom, de voor laatste president der Mormonen, die v i er vrouwen had, ondanks het verbod, zei „dat het geen zedelijk noch godsdienstig kwaad is om polygamie te bedrijven." Joseph Smith, neef van den profeet, die ook president geweest is en in 1918 stierf had vijf vrouwen en was vader van veertig kinderen. Hij heeft vanzelf nooit een woord tegen da veelwijverij gesproken." Wij citeeren niet verder Het is duidelijk als de dag dat de Veel wijverij bij de Mormonen nog volstrekt niet is afgeschaft Wij eindigen met 'hier te laten volgen "Woensdag bracht H. M. de Koningin, H. K. H. Prinses Juliana en Z. K. H. Prins Hendrik een bezoek aan Zwolle, waar zij per auto arriveerden. De Koningin en Prinses Juliana tijdens den rondgang in het Nieuwe Binnengasthuis. El'k van de oudjes werd door H. M. afzonderlijk toegesproken. wat Ds van Melle, na er eerst op gewezen te hebben, dat de Mormonen veel spreken van bet Evangelie, maar dat dan bedoeld is het Mormoonsche, aan het slot van zijn bovenaangehaald boekje opmerkt: „Tal van Mormonen waren persoonlijk achtenswaardige lieden. En dit is nog zoo. Ik ken ze. Ze zijn veel beter dan hunne leer. Er zijn er trouwens velen onder hen, die van de veelwijverij niets wiDen weten. Maar het stelsel en de geméen- schap zelve kunnen niet genoeg verfoeid en geschuwd worden. Het Mormonisme ligt, blijkens zijn veel godendom en zijn opvatting van 'den persoon en het:werk van Christus, bui ten de grenzen van het Chris tendom. En elke kerk en gemeente moet de oiogen openhouden voor het voortdurend gevaar, waarmede de ruste- looze propaganda der Mormonen haar be dreigt. Men geve allen, die eenige neiging ver toon en om zich bij hen aan te sluiten, kennis van de feiten, die aangaande het ontstaan, de geschiedenis en de leer dezeir secte uit de bronnen door mij en anderen openbaar gemaakt zijn. Ed. men geve hun gerust bet Boek van Mormon in handen. De lezing van een paar hoofdstukken van dit eentonig geschreven boek moet alleen reeds, naar 't mij voorkomt, wer ken op verhitte gemoederen als een koud bad." Diefstal met braak. Hen de zer dagen ging de arbeidster M-, woon achtig te Eede, des namiddags;, na eerst de vensters harer woning en de deur te hebben gesloten, naair haar werk. Toen zij des avonds terugkeerde, bemerkte zij dat een raam van haar woning openstond, terwijl een ijzeren bout, waarmede het venster .was afgesloten, op de tafelin de kamer 'lag. Toen de vrouw binnen kwam, zag zij dat een kast, die afgesloten was geweest, thans openstond en daar uit eenige doosjes met gouden en zilveren sieraden, die een belangrijke waarde ver tegenwoordigden, waren verdwenen. De politie werd gewaarschuwd, die dan ook onmiddellijk een onderzoek instelde, even wel zonder resultaat. Eenige personen hadden in den namiddag in de om geving van 3e woning een landl'ooper zien -rondscharrelen, doch deze bleek bij onderzoek reeds de grens te zijn gepas seerd. Diefstal van een zeiljacht. Donderdag 1.1. strandde nabij Valkenisse onder de gemeente Hontenisse op een plaat een zeiljacht, dat uit Antwerpen afkomstig bleek te zijn. In den loop van den dag vervoegde een persoon hit Ant werpen zich bij de Marechaussee te Hon tenisse, mededeelende eigenaar van bet gestrande jacht te zijn en aangifte deed van diefstal van het vaartuig. De m'ar rechaussees begaven zich aan boord van het schip en troffen aldaar slapende aan een persoon die van Amerikaansche na tionaliteit bleek te zijn. De man werd aan een verhoor onder worpen, waarbij: hij erkende het zeiljacht met nog eenige andere personen te heb ben gestolen, en reeds Zondag LI. uit Antwerpen te zijn weggevaren. De andere metgezellen jjadden hem één dezer dagen in den^teek gelaten en waren er met een roeiboot vandoor gegaan. Eij onderzoek te Antwerpen bleek de persoon die zich bij de politie meldde inderdaad de eigenaar van het zeiljacht te zijn. j t. De Amerikaan is door de politie aange houden en zal ter beschikking van de Justitie worden gesteld. De Godshuizen te Middel burg. In het gasthuis te Middelburg werden in 1927 verpleegd 834 patiënten, w.o. 4 dagpatiënten. Het aantal verpleegdagen bedroeg in de kliniek 19.455 en in 't paviljoen 5342, of gemiddeld totaal 68 per dag:. Het hoogste aantal verpleegden op één dag aanwezig was 84 en het kleinste aan tal 51. Voor rekening van bet Burg. Armbe stuur te Middelburg werden verpleegd 183 patiënten. Het totaal der wegens verpleging of be handeling in het gasthuis uitgeschreven rekeningen bedroeg f 136.846-11. Onder deze bedragen zijn begrepen de verpleeg- gelden enz. komend voor rekening van het Burg. Armbestuur te Middelburg ten bedrage van f41.218-37. Het aantal verpleegden in het Oude Mannen- en Vrouwenhuis bedroeg op 1 Januari 52 en wel 26 mannen en 26 vrouwen. In het Burger Weeshuis waren 9 wee zen opgenomen, waarvan 6 voor rekening van het Biurg. Armbestuur. De Prov. schietwedstrijden van de burgerwachten In Zeeland zullen 8 en 15 September op de schietbanen te Sou burg worden gehouden. Door den Commissaris der Koningin is tot gemeenteveldwachter te St. An- naland benoemd Chr. Schipper mare chaussee te Steenbergen. De benoemde moet op 1 Oct. a.s. in dienst treden. Middelburg. Het bezoek van vreemde lingen aan onze stad was ook gisteren, gezien het vergevorderd seizoen, zeer groot. Van Breskens naar Vlissingen wer den niet minder dan I960 personen en 31 auto's overgezet. VAN VRIJDAG 7 SEPT. 1928. No. 289. Naar aanleiding van wat Ds Horvath ie vorige week over dit onderwerp in ons blad schreef, ontvingen wij een be zoek van eenige Mormonen-zendelingen, Üe verKlaaxden door het schrijven van Ds H beleedigd te zijn en gelegenheid vroegen om zich daartegen te verdedi- ?e\Vij hebben ons gaarne bereid verklaard ie noodige ruimte af te staan. Wanneer iemand beleedigd wordt, mag hem de gelegenheid om zich daartegen te verde digen, niet worden onthouden. Als' gevolg daarvan -ontvingen wij van bedoelde zendelingen -een schrijven ter plaatsing in „De Zeeuw", waarin wel wordt gesproken van laster, van vialscbe laster enz., imaar waarin geen argumen ten worden aangevoerd om het gespro kene te weerleggen. Het artikel is niets anders dan een aanprijzing van het Mormonisme, zonder dat daaromtrent iets anders wordt mede gedeeld, dan dat het -een evangelische strekking heeft en het s-préekt w-el van zelf, dat „De Zeeuw" zich voor een der gelijke propaganda niet leent. Ten opzichte van één punt, het meervoudig huwelijk moeten we echter een uitzondering maken, omdat althans getracht wordt, wat daaromtrent geschreven werd te weerleggen. In het ons ter plaatsing gezonden schrijven wordt daaromtrent het volgende opgemerkt „Do vragen over de polygamie, waarover zoovele vuile len lasterlijke leugens op het Mormoonsche volk geworpen wor den, kan ik slechts in weinige woorden beantwoorden, n.l. dat polygamie op heden, onder wélken vorm of gedaante dan ook, niet onder de Mormonen be staat, gedurende de laatste zeven en dertig jaren' is zelfs niet een huwelijk van dien aard met goedkeuring van de kerk voltrokken geworden en zelfs voor dien waren slechts weinig meervoudige hu welijken voltrokken door de Mormonen. Het meervoudig huwelijk heeft eens onder de Mormonen bestaan, doch niet in den vorm, noch met het do-el, zooals zulks voorgesteld wordt door hen, dia de Kerk op laaghartige en liederlijke wijze beschuldigen." Volgen enkel© opmerkingen aan het adres van Ds H. en van de predikanten in het algemeen van zoo beleedigenden aard, dat wij za in cms blad niet wen- schen af te drukken. Hier wordt dus naast de beleedigende verdenking waaraan de bestrijders van het Mormonisme worden blootgesteld met zooveel woorden erkend, dat de veel wijverij vroeger wel voorkwam onder ""de Mormonen, zij het dan op kleine schaal, maar beweerd dat deze zondige prao- trjken thans tot het verleden behooren! Is deze voorstelling juist? Wij meenen op grond van wat door zeer deskundigen op dit gebied geschre ven werd deze vraag ontkennend te moeten beantwoorden. Kwamen vroeger slechts weinig meervoudige huwelijken voor? Het sterk gedocumenteerde boek Van M. H. A. van der Valk „De profeet der Mormonen" leert het wel anders. De schrijver toont met de stukken aan, dat in 1852 de veelwijverij als een bevel van God publiek werd afgekondigd en door de leidero op Bijbelschö gronden en met een beroep op eene openbaring, gegeven door „Joseph ,den Ziener" werd aangeprezen. En dan schrijft hij VerdeT (bladz. 204): „Vast staat derhalve, dat de Mormonen van hun ontstaan feitelijk af, meervoudigs huwelijken hebben gesloten: mannen met meerdere vrouwen, soms met hunne eigen dochters en zusters. Lee had er 17, Smith meer dan 30, waarvan sommigen, als Mrs Dr Jacobs, Mrs Buel, Mrs Thearer reeds gehuwd waren. Young in de 50 waarvan soms wel moeder en dochter Naar het Engelsch. 62) —o— «Ah! yerrnkt te zien mon beau cousin. Dit is hij, Emma," terwijl zij zich wendde tot de dame, die naast haar zat wat een beminnelijk gezicht Mad die damel geen wonder, dat 't de mannen gek maak te; ach, zelfs dien dapperen man, in m^S ^efTen deze groote zonde kan worden geboekt, dat hij door haar betooverd werd. John ving haar naam op misschien herkende hij ook wel 'tgezicht 'twas helaas maar al te publiekl „U is geheel gezond waarlijk daar ziet hij naar uit n'est ce pas, ma chère?" John hield zich goed, terwijl de oogen van de beide dames, met al te kenbare be wondering, op hem gericht waren en by hoog plechtig. „En hoe gaat 'tmet onze jonge bruid, onze schat, welke gij gestolen hebt nee,^„ 'twas geheel eerlijk geheel eerlijk. Hoe gaat 't Ursula?" „Ik dank u, mevrouw Halifax is wel." Lady Caroline glimlachte. „Ik ben verrukt, dat ik u ontmoet heb. Werkelijk, we moeten vrienden wezen. Iemands vrienden behoêven niet altoos dezelfde te wezen als die van je man, wel, Emma? Ge zult opgetogen wezen over on ze schoone bruid. We moeten beide do eerste gelegenheid de beste aangrijpen en als vermomde princessen mevrouw Hali fax komen bezoeken." „Laat mij u nogeens bedanken, Lady Caroline. Maar „Geen „maren", ik ben vast besloten. Mr Britbw^od zal 't nooit weten. En als hij 'twel te weten komt wel, wat zou 't! Ik houd van u beiden. Ik ben van plan beste vrienden met elkaar te worden, als ik toevallig in Norton Bury ben." En leunend op haar groote, hermelijnen mof, zag zij John recht in 't gezicht, met die veroverende liefelijkheid, welke na tuur, niet de boven, verleende aan die schoone trekken welke reeds begonnen te verwelken en door de kunst hun pijnlijk verval trachten te verbergen. John beantwoordde dien blik half droe vig; 'twas zoo faaTd, vriendelijkheid te be antwoorden met koelheid. Maar een licht zinnige lach van de andere dame trof zijn oor en alle aarzeling, zoo hij die had ge voeld was voorbij. „Neen, Lady Caroline, 't kan niet. U zal spoedig zelf inzien, dat 'tniet kan. "Wo nend, zooals wij doen, in de zelfde huurt, mogen we elkander toevallig ontmoeten en steeds, hoop ik, vriendschappelijk, maar, onder de huidige omstandigheden ja, onder welke omstandigheden ook, ge meenzaamheid tusschen uw huis en 't onze zou onmogelijk zijn." Lady Caroline trok de schouders op, ietwat geraakt. „Zooals u wilt! Ik maak mij zelf nooit druk om te dingen naar iemands vriend schap. Le jeu ne vaut pas lachandelle." „Versta mij niet verkeerd," zei John, ernstig. „Denk niet, dat ik ondankbaar ben voor uwe vroegere vriendelijkheid voor mijn vrouw; maar 't verschil tus schen haar en u tusschen haar leven en 't uwe is zoo grOot." „Waarlijk!" en weer trok zij de schou ders op, met een lach, een bitteren lach. „Onze wegen liggen ver uiteen wijd als de polen; ons huis en onze conversatie zon u niet passen; en voor mijn vrouw zou de uwe niet passen," en terwijl hij keek van het eene naar het andere gezicht, met valsche rozen beschilderd en door valsche glimlachen beschenen „neen, Lady Ca roline,",feci hij ferm, ,,'tis onmogelijk." Zij was voor een oogenhlik als doodelijk getroffen, en toen hernam zij hare vroo- lijkheid, welke niets lang verbannen kon „Hoor hem, Emma! Zoo jong en zoo on vriendelijk! Mais nous verrons. U zult wel tot andere gedachten komen. Au revodr, mon beau cousin." Zij reden snel weg. „John, wat zal mevrouw Halifax wel zeggen?" „Mijn onschuldig kind! Gelukkig, dat zij goed en wel weg is van hen allen dat zij veilig is aan het hart van een arm, maar eerlijk man." Hij sprak zeer ont roerd. „Zag je wie naast haar zat?" „Die mooie vrouw?" „Arme ziel! jammer voor haar schoon heid! Phineas, dat was Lady Hamilton." Hij sprak niet meer en ik ook niet. Bij de deur nam hij afscheid van me met z'n ouden, vroolijken lach, terwijl hij me als van ouds bij den schouder greep. „Jongen, pas op je zelf, nu ik er niet ben om 't te doen. Denk er aan, ik ben even zoo goed je tiran als toen ik hier nog woonde." Ik lachte en hij ging heen naar zijn eigen, rustig, gezegend tehuis. HOOFDSTUK XXL De winter en de lente gingen kalm voor bij. Ik was veel lijdend en kon erg weinig uitgaan; maar zij kwamen me gedurig op zoeken, John en Ursula, vooral de laat ste. Gedurende deze ziekte, als ik verlan gend leerde uitzien naax haar vriendelijk L..MWH .11,1 ip^ In verband met het toenemend aantal theologische studenten den laatsten tijd, met name voor de Geref. Kerken, hoorde ik onlangs de meening verkondigen dat er over niet te langen tijd voor jonge predi kanten geen plaats meer zal zijr. Zelfs schijnt men in sommige streken ver strekken van studiebeurzen stop te z-nten, teneinde den toevloed alvast wat te perken. Ik begrijp zooiets niet. Een oppervlakkige telling leert dat Zeeland bij de Ned. Herv. Kerk, de Kerken, de Chr. Geref. Kerk en de i. vr Gemeenten in totaal een 170 predik- uit plaatsen zijn. Nu is de bevolking van Amsterdam maal zoo groot als die van Zeeland. verhouding zou men daar dus moeten heb ben ongeveer 400 predikanten, terwijl er in werkelijkheid in totaal slechts een 50 zijn. Nu zal men zeggen dat zulk een vergelij king niet opgaat. Ik geef dat toe. Maar uit deze cijfers blijkt toch wel zooveel, dat we ons over een teveel aan predikanten heusch nog niet bezorgd behoeven te maken, maar dat er nog altijd reden is om te bidden dat meerdere arbeiders in den wijngaard mo gen worden uitgestooten. OPMERKER. Do Gemeen tebegrooting. Door Burg. en "Weth. is aan den Raad ter vaststelling aangeboden de ontwerp-ge- meentebegrooting voor 1929. De gewone dienst wijst een eindbedrag in ontvangst en uitgaaf aan van f 742,356,6014, tegen f768,068,09 voor 1928. De post onvoor zien is uitgetrokken op een bedrag van f29.259,3314 tegen f42.975,1114 op de oorspronkelijke begrooting 1928. Terwijl de begrooting voor 1928 aan ving met een kwaad slot van de rekening 1926 groot f12.732,9414, kan nu met een goed slot van de rekening 1927 worden, begonnen. Dit was oorspronkelijk groot f 67.848,5714. Er is bij de vaststelling van het vermenigvuldigingscijfer voor de be lasting naar het inkomen reeds f 19.500 op de begrooting 1928 overgebracht. Thans moet doordat tot een bedrag van f 32.553,76 aan uitgaven over 1927 eerst in 1928 kon worden voldaan en f 8773,01 aan inkomsten over 1927 eerst in 1928 konden worden - geïnd, nog f 23.780,75 naar de begrooting 1928 worden overge boekt. Voor de begrooting 1929 blijft dus een goed slot 1927 over van f 24.567,8214. Voor ontvangsten uit den post Belas ting naar het inkomen, is geraamd f '545.000, voor 1928 werd op de ontwerp- begrooting 1928 f 600.000 geplaatst. Dit werd hij de vaststelling door den Raad f 570.000. Bij de vaststelling in Mei j.L van het vermenigvuldigingscijfer werd f 550.500 voldoende geacht, doch werd toch een berekening gemaakt, die ruim f 568.000 opbrengst zal geven. Als winst uit het electriciteitsbedrijf wordt geraamd f 31.059.11, tegen f 21.887,29 voor 1928 en een gemaakte winst van f29.319,47 over 1927. De gasfabriek zal volgens de raming een winst opleveren van f 13.964,23, terwijl voor 1928 f 113,29 was geraamd en in 1927 f 4050.05 werd verkregen. Voor de duinwaterleiding is het ge raamde verlies f4892, voor 1928 is f268,27 winst geraamd, terwijl 1927 een verlies opleverde van f 6694,85. Voor het Burg. Armbestuur is evenals voor 1927 f 100.000 geraamd en voor steun en werkverschaffing aan de werk- loozen samen f40.000. Voor 1928 werd voor steun f 10.000 en voor werkverschaf fing f 30.000 geraamd, nu resp. f 3000 en f 37.000, omdat Burg. en Weth. er naar streven de werkloozen zooveel mogelijk door werkverschaffing tegemoet te komen. Betreffende den post bestrating wordt medegedeeld, dat het in de bedoeling ligt, het volgende jaar de Langedelft verder met koperslakkeien te bestraten vanaf de Nieuwe Kerkstraat tot de Korte St.Pieter- straat. Verder komen voor herbestrating in aanmerking de Zandstraat, de Potten bakkersingel vanaf de Zandstraat tot eflt met het Domburgsch Schuitvlot; Hout-, Turf- en Bierkade met de bestrating van af de boomenrij tot den Kademuur, de gezicht en luisterde naar haar vroolijke stem, zeide zij mij, dat ik haar „Ursula," en met mevrouw Halifax moest noemen. Gedurende de lange zomerdagen, als 't erg stil was in ons huis en akelig, had ik de gewoonte aangenomen, naar John's huis te gaan en daar uren lang te zitten onder de appelboomen in zijn tuin. 't Was nu heel wat anders dan de wildernis, wel ke hij er gevonden had. De oude boomen waren gesnoeid en verzorgd en jonge aan geplant Mevrouw Halifax noemde het trötsch „onze boomgaard", hoewel zij den top van den hoogsten boom met hare hand bereiken kon. Of anders als 'terg heet was, lag ik ge woonlijk in hun koele zitkamer te luiste ren naar haar stem en stappen door het huis, terwijl ze Jenny leerde of van haar leerde want de jonge dame had veel te leeren en schaamde zich daarvoor ook niet. Zij lachte om haar eigen fouten en probeerde nog eens; zij was nooit ledig of traag, niet één oogenhlik. Zij deed veel in huis zelf. I 1J -I N' G;IiZ21 Admiraal Nelsom (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1928 | | pagina 5