No. 282
Donderdag 30 Augustus 1928
42e Jaargang
ede
ist-Stoker,
vorden Advert
ementen aan'
DE MOOR te
EERSTE BLAD.
Buitenland.
ekkere smaakt
PEPERMUNT
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland.
nsche Lloyd
NK - GOES
ischrijving
in e n
Kalfvaars,
paarden,
tbode.
ten Kortgene,
Wissenkerke
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
„Ik meende, dat ik geen
pepermunt lustte, maar se-
"Hmm
heb geproetd, vind ik ze
heerlijkl"
tot Ml}.
te Cristobal.
27 Ouessant
Santa Marta.
a?ao 26 (8.36
ton.
loyd.
avre.
Perim'.
Soerabaja.
Finisterre.
Marseille,
irseille.
avia, via Antvr.
iraltar.
IBERICHT
ivond van 30
elijke tot Z.-Wl.
weinig of geen.
lag 2 uur.„
Ldag 752.
etsers:
betaling
's-Gravenpolder,
dweg, in pacht
boomen moeten
a. s. gerooid en
:n in te leveren
(otaris PILAAR
op den 4 Sep-'
oogst te koop
>de gronden en
lelegen in wel-
Noord-Holland,
stad, dicht bij
Leent zich ook
:lt van groenten
Vraag f2700
goed koopbaar,
ven onder letters
it blad te Goes.
GEBR. M. en
Schore.
OP:
ARENTHALS,
Kats.
KOOP:
Stamboekvee
crèdiet.
ren vliet", Zandt,
tegen October of
>R, Landbouwer,
(op Z. Beveland
e werken, goed
:t smidswerk en
k. Leeftijd tus-
Bij gebleken
vooruitzichten,
leeftijd, genoten
verkkring, gods-
lalaris onder lett,
t blad te Goes.
d wegens teleur-
ït.
landbouwer,
's-Gravenpolder.
D Irect eur- H oof d redacteur:
R. ZU1DEMA.
Bureau: Lange Vorstsfraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no, 11.
Postrekening No. 44455,
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per posL f3.—
Losse nummers fO.Q5
Prijs der AdvertentlBn:
14 regels fl.20, elke regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrijke korting.
Stad! en platteland.
Over dit onderwerp maakt J. W. Bos
senbroek; in „Patrimonium" enkele le
zenswaardige opmerkingen.
Hij betwijfelt of het wel' juist is, dat het
leven op het platteland zooveel hooger
staat dan in de groote stad en dat in
de groote stedeni de onzedelijkheid groo-
ter is dan in kleinere plaatsen.
Het komt ons voor, zegt hij, dat het
peil var. het zedelijk leven zoowel in
de groote stad als op het platteland
Zoowat even) verdorven is, al is de on
zedelijkheid wel anders van karakter.
We scheppen ons dikwerf een ideaal
van het leven buiten de groote stad en
zien dan eigenlijk geen feilen.
In „Witte Velden" bespreekt Ds D. v.
Dijk de vraag of het platte land evangeli
satie noodig heeft. De schrijver wijst er
op-, dat er geheele streken zijn, die geheel'
van de religie zijn vervreemd en vervolgt
dan:
„En wie nu zou meenen, dat dan toch,
meer dan' in de stad, op het land, ondanks
iireligieuziteit, het leven rein zou blijven,
die vergist zich. Ik zal niet ontkennen,
dat de zonde in de groote steden een
meer verfijnden vorm aanneemt dan op
het land.
Maar voor mij is het toch de vraag,
oï, als het er op aan komt, het land
reiner is, dan de stad. De eenzaamheid
der wjjde velden, die tot God moest lei
den) is voor velen een prikkel tot zonde;
zoo ook de geheimzinnige stilte der wou-
flert.
Wie eens een tijd met het landvolk,
als hunner één, om moet gaan, wordt ont
roerd door den geweldigen omvang, die de
sexueele zonde heeft, onder hen, die wij
ons zoo gaarne zoo onschuldig denken'.
Zelfs in streken, waar nog een zeer
sterk beljjdend element onder de land-
menschen is overgebleven, zijn er maar
enkelen, die zich boven die onreine at
mosfeer weten te verheffen en door hun
irivloed het onreine element uit de ge
sprekken, die men onder het werk met
elkander heeft, weten uit te bannen.
Het lijkt mij toe, dat juist de omgang
mot de natuur, bij den niet waarachtig
bekeerden mensch, die driften, waarin
hjj zich met de natuur verwant gevoelt,
lopwekt en prikkelt.
Het uiterlijk gelaat van) het leven mag
dan op het land reiner zijn, dan in de
stad de onreinheid knaagt verschrik
kelijk aan den wortel' van het leven- en
bedreigt de Godsvrucht, het levensgeluk,
den vrede van de menschen van het
land."
Voor m'enigeen zal dit citaat' wel een
jönjtnuchtering zijn; we denken ons de
toestanden buiten de groote steden vaak
Boo heel Veel beter, dam ze in werke
lijkheid zijhi.
De zonde wroet en werkt in het leVen
der menschen, zoowel in de groote ste
den' als op het vlakke land. Daarom
is het zoo juist gezien, dat alle vernieu
wing van binnen .uit moet beginnen. Eerst
als we allen te zamen oprecht bukken
Voor de wet Gods; als ons hart, dat van
feature geneigd is om kwaad te doen,
door de werking des Geestes is omgezet,
dan is er hoop; maar de natuurlijke
Mensch, dat is hij, die de dingen Gods
Met verstaat, en zich niet wil bukken
voor de majesteit Gods, hij kent geen
zonde, pmdat hjj de wet Gods niet kent.
En die menschen wonen zoowel in de
steden als in de dorpen en kleine gehuch
ten; de zonde werkt en wroet overal.
Dit is alles heel' juist op-gemerkt.
De plattelandbewoners hebben zeker
geen reden uit de hoogte op de stedelin
gen neer te zien en een houding aan te
nemen alsof ze beter zouden zijn en hoo
ger zouden staan.
D-e zonde woont in aller hart. Zei doet
hare verwoestende werking gevoelen ook
op het platteland, waar de schijn ook
Vaa|k bedriegt en- waar Soms op zed et-
rak gebied verhoudingen worden aange
troffen, die men, in soortgelijke kringen
Ml de stad tevergeefs zoekt.
Dit neemt echter niet weg, dat in de
Steden ongetwijfeld de verleiding veel
grooter is. terwijl mem daar mist de be
veiligende en weerhoudende controle die
Men in de kleinere plaatsen vindt.
In. de groote stad gaat men verloren
M de massa. Wie let er op óf jonge men
schen al of niet de kerk bezoeken? Wie
san constateeren waar ze hun vermaak
Koeken, in welke kringen zij zich bewei-
gen?
Het gevaar om ei ta glijden' ia in
de groote steden ongetwijfeld grooter.
Terecht merkt dan ook de heer B.
op, dat het verbazingwekkend is als men
er op let, dat ouders hun dochters naar
Amsterdam (of andere groote steden) zen
den om in een betrekking te gaan en zelfs
nalaten eerst te onderzoeken in welk
gezin hun dochter komt.
Men- zendt zijn kinderen maar weg, naar
de groote stad, zonder er aandacht aan
te schenken in welke verzoekingen zij
daar worden gebracht.
Een woord van waarschuwing )s daar-
pm hier op zijn plaats.
De ouders kunnen hunne kinderen niet
bewaren). Niet op het platteland en nog
minder in de groote stad. Rn zij kunnen
ze ook niet altijd houden onder het be
schuttende huiselijke dak.
Maar wel mag verwacht worden .e-n
geëischt, dat zij hunne kinderen, jongens
Zloowel als meisjes-, maar niet zonder
meer aan de gevaren van het groote-
stadsleven zullen blootstellen.
Nog slechts een Ideaal.
In verband met wat wij gisteren opi-
merkten omtrent het ontwapeningsvraag-
stuk, verdient ook de aandacht het ge
beurde in de vergadering van de Volken
bondscommissie voor het toezicht op de
wap-enfabricage te Genève.
Nu door de on-dertee-kening van het
Kell'og-verdrag door de contracteerende
partijen vde oorlog als instrument van
nutionale politiek in haar onderlinge be
trekkingen met zooveel geestdrift was
prijsgegeven, had men zeker te Genève
oip een milde stemming mogen rekenen'.
Men heeft zich immers plechtig ver
bonden dat de bijlegging of oplossing
van geschillen of conflicten uitsluitend
met vreedzame middelenl zal worden nage
streefd 1'
Welnu, zoo zo-u men zeggen, dan kan
er ook geen be-zwaar bestaan tegen een
toezicht vanwege den Volkenbond op) de
waperifabricage.
Toen echter puntje) bjj paaltje kwam)
krabbelden verschillende groote mogend
heden o.a. Engeland en Frankrijk, terug.
r 2Sj wenschten hunne bewapening ge
heim te houden, .m.a.w. gelegenheid te
hébben zich in het geheim voor den
oorlog toe te rusten.
Tweeërlei kan hiervan de oorzaak zijn.
Het kan zijn dat de o.a. bij de teer
kening van het Kellog-pact voorgewende
afkeer van den oorlog slechts schijn is
en' dat zij wel degelijk den oorlog als
instrument tot oplossing van geschillen
en conflicten wenschen te behouden.
Maar de mogelijkheid bestaat ook, dat
men, hoe vredelievend overigens ook, den
al-gemeenten to-estand niet vertrouwt en
dat men vreest, tegen zijn zin in %sn oor
log te zullen worden betrokken.
Hoe dit zij, feit is dat een dag na de
onderteekening van het Kell-og-verdrag
van een ontwapeningsstemming te Ge
nève niets te bespeuren viel, maar dat
men daarentegen de mogelijkheid van een
sterke uitbreiding van de- bewapening niet
wenschte prijs t.o geven.
-Wel een bewjjls, dat we oms ten opzichte
van de zoo fel begeerde ontwapening voor
overdreven verwachtingen hebben te hoe
den.
„Vrede door recht", het is pen mooi
ideaal, een Christelijk ideaal, dat met
kracht inoet worden nagestreefd, maar
toch vooralsnog een ideaal, 'dat ons niet
mag verleiden onzen plicht ten opzichte
van de bewaring van onze nationale zelf
standigheid te verzaken.
Minister Hijmans over Ihet Paot.
Hijmans, de Belgische minister van b-ui-
tenlandsche zaken, is gisteren uit Parijs
teruggekeerd.
Op -de vraag van journalisten, die hem
bij aankomst opwachtten, of er tijdens het
langdurig onderhoud dat hij met Briand
had, ook sprake geweest was van de
kwestie van een eve-ntueele ontruiming
van bet Rijnland zeide Hijmans woor
delijk: „In het geheel niet. Evenmin trou
wens als in den loop der gesprekken, wel
ke ik had met Poincaré, Philippe Bert,he
lot en Stresemann. Plaats en oogenblik
waren niet geschikt om dit onderwerp
aan te roeren."
Hijmans verklaarde verder nog in het
Pact een schrede vooruit te zien naar
de solidariteit en d.e pacificatie der vol
keren. Het is een eerevterbintenis met
al de moreele sancties, welke uit een
schending ervan zouden voortvloeien. Po
sitieve sancties zeilde de minister niet
in het Pact te zien, maaj toch, vervolgde
hij, is het bestaan van dit nieuwe diplo
matieke instrument geschikt om een volk
tot nadenken te stemmen. Het Pact maakt
den oorlog moeilijker en een avontuur
gevaarlijker. Dit is toch iets.
Een croesussc'hat vervoerd.
De Chase National Bank te N-ew-York
heeft nieuwe kantoren betrokken en heeft
al haar geldswaarde overgebracht naar
haar nieuwe kantoren. Drie weken zijn
voor dit vervoer noodi-g geweest, hoe
wel de afstand naar het nieuwe gebouw
niet meer dan vijf minuten was. De ver
voerde waarde bedroeg :7200 millioen
gulden.
Achttien gepantserde auto's waren ge
huurd om de geldswaarden te vervoeren;
maar in 'één slechts waren de schatten
gebo-iigen- De anderen dienden als -escorte.
Op elke auto stonden vijf man, ieder
met een .machinegeweer gewapend, dat
22 schoten in een seconde kon geven.
Voorts had iedere bewaker eenige traan-
bommen hij zich.
Vier-en-twintig politieagenten stonden
langs den weg, terwij-1 de ingangen van
het pude- en nieuwe gebouw door agen
ten bewaakt werden. lederen dag werd
wat overgebracht en thans is alles vei
lig opgeborgen.
Wolven in het Walenland?
Evenals het vorige jaar do-et in het
Walenland weer het gerucht de ronde,
dat wolven bjj- nacht ronddolen en vee
aanvallen.
Te Wasmuel blijken, naar de Peuple
meldt, 23 schapen te zijn doodgebeten.
Men veronderstelt echter, dat het zwer
vende wilde honden, waren, die deze scha
pen aanvielen, daar men er verscheidene
in dien omtrek heeft gezien.
in de haven van Antwerpen.
Voor de tweede maal sedert de jongste
algemeene staking in de haven van Ant
werpen, zijn moeilijkheden ontstaan tus-
schen de arbeiders, werkzaam bjj- het
laden en lossen van -erts, en hunne werk
gevers. Ditmaal kon het geschil niet bij
gelegd woerden, mot het gevolg, dat de
socialistische vakvereenigin-g de staking
van deze branche heeft afgekondigd. De
stakers eischen meer loon.
Elders in de provincie Antwerpen zijn
ook nog verschillende stakingen losge
komen, onder meer te Lier in de borstel
nijverheid, waar to-t algemeene staking
besloten is, en te Boom in de aldaar ge
vestigde groote bliemmolens.
Een mijn ondergeloopen.
De kolenmijn Charbonnages de la Meuse
bij Luik, welke onlangs gedeeltelijk onder
liep, wat aan 14 mijnwerkers het leven
kostte, is thans geheel ondergeloopen. De
directie heeft thans besloten' van alle ver
dere exploitatie af te zien. Getracht zal
worden de machines, die zich nog in
de mjjn bevinden te redden, waarna de
200 mijnwerkers zullen worden ontslagen.
Een gevaarlijk misdadiger.
Sinds korten Ijjd verspreidt -een ge
vaarlijk misdadiger angst en ontzetting in
de omgeving van Koningsbergen.
Zijn -eerste daad is geweest de aan
houding nabij de badplaats Krantz van
-een auto en de uitplundering van de in
zittenden, terwijl hij een grenswachter met
een kogel verwondde.
Daarna verdween hij, om dezer dagen
weer op te duiken nabij- Tapiau, waar hij
een postbeambte overviel, wien hij een
postzak ontrukte. Dien zelfden avond ook
bracht hij- een auto door lichtsigrtalen
tot staan, waarna hij de personen in
den wagen hun eigendommen afnam. Hij
werd vervolgd, schoot op het station een
beambte dood, verwondde een wissel
wachter en ontvluchtte. Den volgenden
dag ontdekte een marechaussee hém.
Het kwam tusschen hen tot een vuurge
vecht, maar weer ontsnapte de bandiet.
Gisteren werd bekend, dat 'n marechaus
see, die van een bank te Koningsbergen
300 M. had gehaald, buiten de stad was
doodgeschoten en beroofd van zijn gels'
e-n wapenen. De politieman had nog in
zijn notitieboekje kunnen opteekenen, dat
hij door den moordenaar was gedood.
Thans fs door de Overheid een klop
jacht op dezen gevaarlijken sinjeur ge
organiseerd.
Vermist vliegtuig gevonden.
Het vliegtuig, dat Zaterdag uit Victoria
in Britsch Columbië ,naar Seathle vertrok
en sedertdien vermist werd, is in de
Pugetsond in dertig voet water gevonden.
De lijken van den Engelschen politicus
Mac Callum Scott, van z;j-n vrouw en
van vijf andere personen waren in de
kajuit.
Scott deed een reis in Canada gedeel-
TÓNNEMA'S
CONFECTIONERY WORKS
telijk voor ontspanning en gedeeltelijk om
gegevens voor een boek over landverhui
zing en boschbouw te verzamelen. Hij is
liberaal parlementslid geweest en in 1922
als coalitie-liberaal door den socialist
Maxton verslagen.
In 1924 voegde hij zich bij de arbeiders
partij- -en thans was hij haar candidaa't
voor het district Oost-Aberdeenshire.
De vermiste vliegers op Groenland.
De pogingen om do vliegers Cramer
en Hassell te vinden op Groenland hebben
tot dusver geen resultaat opgeleverd. Met
motorbooten en kajaks wordt de kust af
gezocht terwijl een hulpexpeditie het ge
bied tusschen Fiskerneas en Mount
'Evans .afzocht. Knud Rasmussen, die op
Groenland vertoeft, neemt aan do hulp
expeditie deel. De landvoogd van Noord-
Groenland heeft medegedeeld, dat ver
leden week Zondagochtend te Fiskernaes
dus 202 mijlen ten zuiden van Mount
Evans een vliegtuig is gezien en da,t dit
denzelfden dag te Kagsersuak, dat is 50
mijlen ten noorden van Mount Evans in
de lucht zo-u zijn gehoord.
Naar de Deutsche Allgemeine Zeitung
meldt, heeft het Duitsche opmetingssdhip
Meteor, dat zich in de IJslandsche wate
ren bevindt, opdracht gekregen uit te
kijken naar de vliegers, die op Groenland
vermist worden.
Aanwas der bevolking in Palestina.
Het geboortecijfer in Palestina is het
hoogste van. de wereld. Het aantal ge
boorten -op de 10.000 inwoners was in
1925 428, in 1926 534r en in 1927 504.
De Mahomedanen hebben de meeste
kinderen, 561 per 10.000, dan de Chris
tenen, 389 per 10.000, en ten slotte de
Joden, 356 per 10.000. Maar de sterfte
is onder de Mohamedanen ook het grootst
in 1927 bedroeg deze 274 per 10.000
inw. Bij- de Christelijke bevolking was
het sterftecijfer in dat jaar 195 op de
10.000 inw. en bij de Joden 120.
Doordat de Joden zulk een klein sterfte
cijfer hebben, is de jaarlijksche toeneming
der Joodsche 'bevolking niet kleiner dan
die der Mahomedanen.
Het geboortecijfer der Joden in Pales
tina is het hoogste van alle Joodsche
gemeenten. In Tel. Aviv worden per jaar
evenveel Joden geboren als in Weenen
dat een vijf maal grootere Joodsche ge
meente heeft.
Korte berichten.
Een N.T.A.-bericht uit Parjjs meldt,
dat in het plaatsje St. Martin de Belle
ville (Savoie) twintig huizen en 21 boer
derijen door brand zijn verwoest. Men
vermoedt, dat er kwaadwilligheid in bet
spel is.
Lord Haldane heeft een legaat van
duizend pond nagelaten aan de universi
teit van Gottingen, waar hjj gestudeerd
heeft.
Kellogg en 'Cosgrave zijn gisteren
in le Havre scheep gegaan aan boord
van den Amerikaan schen "kruiser De
troit, die hen naar Kingston in Ierland
over zal brengen.
Binnenland.
Koninklijke onderscheidingen.
De ziektegevallen op de „ïnsulinde".
Voorgenomen wijziging der telefoonta
rieven.
De opschorting van den vaccinedwang
blijft gehandhaafd.
Buitenland.
Weer een' staking in de haven te Antr
werpen.
Een cycloon-ramp in Italië.
Het Koninklijk bezoek aan Drente.
Het tweedaagsch bezoek deT Konink
lijke familie aan Drente Is weder ge
ëindigd -en deze reis met zjjn zeer soci
aal doel: de 'bezichtiging van het re
sultaat van den Drents-opbouw-arbeid be
hoort weer tot het verleden.
Maar ongetwijfeld zal de Koninklijke
Familie aan deze reis de aangenaamste
herinneringen bewaren, niet alleen en al
lereerst omdat zij onder zoo gunstige om
standigheden plaats had, doch bovenal,
omdat uit hetgeen bezichtigd werd zoo
zeer sprak, hoe deze 'provincie in da
laatste jaren is vooruitgegaan, in eco
nomisch opzicht en welk een verrassende
resultaten de opbouw-arbeid in betrek
kelijk zoo k-oxten tijd heeft opgeleverd.
Inderdaad, ieder, die Drente de laatste
drie, vier jaar niet bezocht en thans de
reis medemaakte, moet getroffen zijn door
de sterke verandering ten goede, die hier
heeft plaats gehad.
De .o-ntginninigsarbeid, en de normali
satie van 4* verschillende riviertjes en
het [graven van nieuwe kanalen, die
zulks ter bestrijding van de werkloosheid
in werkverschaffing hebben plaats ge
had en nog plaats hebben en de ontgin-
ningsarbeid, zooals die nu door deN.V.
„Het Landschap Drente" en vereenigingen
als de Groen van Prinsterer vereeniging
en de R. Kath. Ver. „Drente Vooruit"
geschiedt, hebben op verrassend snelle
wijze groote en uitgestrekte onvruchtbare
gebieden in vruchtbaren grond herscha
pen. Daarom'herkent men wanneer men
zooals de Kon. fam. nu heeft gedaan
Drente doorkruist, deze provincie bijna
niet meer. Zeer sterk is dit het geval
met de ontginning „Witteveen" van het
„Landschap Drente". Drie jaren geleden
was daar alles nog woeste, onvruchtbare
grond. Thans is daar 125 H.A. in cul
tuur gebracht. Thans worden daar aard
appelen, boonen, wortelen, rogge en boek
weit verbouwd, thans staan daar drie
boerderijen, een vijftigtal arbeiderswonin
gen, een openbare lagere 6chool met een
kleine honderd leerlingen, kortom, daar
is een nieuw dorp verrezen met een nij
vere bevolking, die nu drie jaren geleden
in ellende en kommeT leefde door de
mindere in het veenbedrijf.
Doch er is meer geschied. En) dan den
ken wij aan de bevordering van het tuin
bouwbedrijf op de ontve-ende gronden,
speciaal in Drente's Zuid-Oosthoek. Dan
denken wij aan het prachtige „voorbeeld
bedrijf" op- het proefveld van „Het land
schap Drente" in 'het Gronerveld, aan
de tuinbouwcursussen, die nu en veelal!
met ongedacht succes op verschillende
plaatsen worden gegeven, en aan het werk
der Veilingsvereeniging te Nieuw-Amster-
dam, waardoor de mogelijkheid geopend
is, dat deze streek zal worden tot een
beteekenisvol tuinbouwcentrum.
Maar hiermede alleen komt men er met.
Er moet op den duur voor een deel der
bevolking permanent werk worden ge
vonden en daardoor is vestiging van
tiieu,we industrion noodig. Nu doet de
bebouwing van den -grond op den duur
wel bepaalde industrien ontstaan, o.a.
aardappelmeelfabrieken, conservenfabrie-
ken, machinefabrieken, e.d., doch dit gaat
niet zoo snel en daarom valt de stichting
van industrien als fte Drentsche Strooi
carton-fabriek te Coevorden en dö Drent
sche Klee-ding Industrie te Nieuw-Amster
dam en Coevorden in welke bedrijven
thans enkele honderden arbeidskrachten
-permanent werk hebben gevonden, zoo
toe te juichen, zulks te meer, waar de
kwestie der vervening van Drente de
moeilijke kwestie blijkt, omdat de ver
vening niet loonend is, maar anderzijds
Drente eerst tot bloei kan komen, wan
neer de bodem afgeveend is en op de
dalgronden ljet tuinbouwbedrijf tot ont
wikkeling kan komen. Het is dan ook
niets te verwonderen, dat nu de verleden
week gehouden bespreking tusschen de
ctommissie Zaalberg II over "het „kwartje
van Kan" (de toelage, die gegeven werd
