No. 225 Maandag 25 Jnni 1928 42e Jaargang
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middeüburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f 3.
Losse nummers f 0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
NIEUWE ABONNE'S.
Zij, die zich thans op „De Zeeuw" abon-
neeren ontvangen de tot 1 Juli verschij
nende nummers gratis.
De stemplicht.
De heer Zandt heeft onlangs toen het
voorstel tot wijziging van de Kieswet
aan de orde kwam, van de gelegenheid
gebruik gemaakt niet om het wetsontwerp
zelf te bespreken, maar om op „afschaf
fing van den met recht gehaten stem-
dwang", zooals hij zich uitdrukte, aan
te dringen.
Hij heeft het er bij die gelegenheid
wel een "beetje dik opgelegd.
„Deze stemdwang zoo betoogde Dis
Zandt is zoo iets on-Nederlandsch,
druischt zoo tegen ons volkskarakter in
en is zoo met onze volkshistorie in strijd,
dat wij met recht zouden kunnen zeggen:
zulk een wijziging kan niet wachten, geen
dag en geen nacht; de stemdwang behoort
vóór de komende verkiezingen uit de
Kieswet verdwenen te zijn. De stemplicht
heeft zooveel ergernis verwekt, zooveel
lieden met den strafrechter in aanraking
gebracht, zooveel eerbare vrouwen, schan
de genoeg, naar de gevangenis gevoerd,
dat die wetsverandering allereerst moet
worden voorgesteld."
Ds Zandt sprak vérder van een schreeu
wende onrechtvaardigheid, van een maat
regel die doet denken aan de tijden van
vervolging, van tyrannieke onderdrukking,
om dan te vervolgen: „Ik overdrijf niet,
wanneer ik zeg, dat de stemplicht met
al den aankleve van dien de symptomen
van barbarisme in zich draagt en .wel
een aanfluiting is tegen de zoo geliefde
voorstelling, als zoude onze tijd zijn
een tijd van verlichting en beschaving.
Van zulk een beschaving gruw ik, van
zulk een verlichting wend ik mij vol af
keer af."
Ondanks de verzekering van den spre
ker: „ik overdrijf niet", zal men moeten
toegeven, dat hier toch wel wat heel erg
overdreven werd.
De zaak is toch deze, dat niemand ge
dwongen wordt zijn stem uit te brengen,
daar de wet alleen de opkomstplicht voor
schrijft.
Wie, om welke redenen dan ook, niet
wenscht te stemmen, kan zj'n stembiljet
oningevuld in de bus doen. Niemand
wordt verplicht het roode potlood zelfs
aan te raken.
Er wordt dus wel heel sterk overdre
ven, wanneer het .wordt voorgesteld alsof
de z.g. stemplicht doet denken aan de
dagen van vervolging, enz.
Wij zijn geen voorstanders van den
stemplicht. Dit instituut schijnt ons in
strijd met den aard van het kiesrecht, en
wij juichen het daarom toe, dat van A. R.
zijde meer dan eens getracht, is, den stem
plicht uit de wet te verwijderen.
Maar men moet de zaak toch ook niet
erger maken dan ze is.
Ds Zandt diende te bedenken, dat hf|
door zijn overdreven voorstelling niemand
overtuigt, en er zelfs toe meewerkt, dat de
rustige, eenvoudige vrouwen, die in ge-
moede overtuigd zijn, dat ze niet mogen
stemmen en die misschien door verkeer
de adviseurs weerhouden worden hun fril-
jet blanco in de bus te werpen, in een
bespottelijk daglicht worden geplaatst.
Afschaffing mogelijk.
Door de heeren Zandt en Kersten is
in de Tweede Kamer een motie voorge
steld, waarin wordt uitgesproken, dat de
artikelen die den z.g. stemplicht betref
fen. uit de Kieswet behooren te wor
den verwijderd.
Deze motie zal wel niet worden aan
genomen.
Verschillende partijen hebben nu een
maal hun hart aan den stemplicht ver
pand.
Wel echter zal het waarschijnlijk mo
gelijk zijn, om voor hen die gewetensbe
zwaren hebben, op een gemakkelijke wijze
vrijstelling te verkrijgen.
Onze aandacht werd n.l. getroffen door
een artikeltje in het R.K. „Centrum"
(hoofdredacteur Mr Aalberse) waarin het
o.m. heet:
„Wij zijn en blijven warme voorstanders
van den stemplicht.
Maar hier gelijk elders zijn wy" ten
volle bereid, aan hen, die gewetensbe
zwaren hebben, zoover mogelijk tegemoet
te komen.
AVanneer dan ook de motie-voorstel
lers alleen kwamen met een motie, vra
gende degenen, die bij den burgemeester
vóór 1 Januari van elk jaar schriftelijk
een verklaring indienen, dat zij ernstig
gewetensbezwaar hebben tegen het deel
nemen aan verkiezingen, van den stem
plicht vrij te stellen, dan zouden wij
hen van harte steunen.
Maar terwille van de enke'e srewMens-
bezwaarden nu voor allen den stem
plicht af te schaffen, daar doen wij met
aan mee.
Men zie de jongste verkiezings-uitsla-
gen in Duitschland en FrankrijkHoe
geheel anders, en zelfshoeveel beter,
zouden deze geweest zijn, wanneer in die
landen verplicht stemrecht bestaan had!
Het is nu eenmaal zoo: de extreme ele
menten ontwikkelen steeds de meeste
activiteit!"
Dit R.K. orgaan wj.1 dus van afschaffing
van den stemplicht niet weten, maar 't is
gaarne bereid de bezwaarden zooveel mo
gelijk tegemoet te komen.
Practische politiek voeren is streven
naar het bereikbare.
Als Ds Zandt dus waarlijk de gemoeds
bezwaarden wil helpen en -aan 'deze
„schreeuwende onrechtvaardigheid" een
einde wil maken, dan zal hij de hier
gegeven wenk opvolgen - en zorgen dat
nog tijdig een voorstel in dien geest
de Tweede Kamer bereikt.
Als het werkelijk ernst is met zijn vlam
mende protesten, dan zal hij met een
dergelijk voorstel niet wachten, geen dag
en geen nacht.
Nobiie en Amundsen.
Omtrent het tweede bezoek van Madda-
lena aan Ndbile wordt officieel gemeld:
„De kapitein-luitenants ter zee Madda-
lena en Penzo zijn om halftien van de
Koningsbaai vertrokken en kwamen om
streeks den middag bij de groep aan. Het
vinden van de juiste richting en plaats
was hun vergemakkelijkt door korto
draadlooze seinen en door vlaggen, die op
daartoe geschikte plaatsen waren opge
steld. Al de artikelen, waar Nobile om ge
vraagd had (wapens, kacheltjes, kleeren,
brieven, accumulatoren) en die zorgvuldig
verpakt en voor het uitgooien in orde ge
maakt waren, schijnen in goede orde ont
vangen te zijn.
Majoor Penzo heeft Vrijdag getracht bij
de groep Nobile te landen en is daartoe
zelfs gedaald tot vijf meter boven het ijs.
Hij constateerde echter dat een landing
niet ten uitvoer kon worden gebracht. De
groep Nobile zou nu beproeven een baan
in gereedheid te brengen, geschikt om op
te landen.
Ook de Zweedsche corvettenkapitein
Tornberg heeft een bezoek aan No'bile ge
bracht. Vanuit zijn vligtuig liet hij wapens
en accumulatoren vallen.
Op den terugtocht werd de kust van
Noord-Oostland 'tusschen de Leighgletsjer
(bij Kaap Leigh Smith) en Kaap Platen,
nauwkeurig verkend, zonder dat evenwel
een spoor van de groep Maimgren werd
gevonden.
Tornberg deelt verder mede, dat hij zal
trachten de groep van No'bile te redden
met 'behulp van een vliegtuig dat van
ski's voorzien is om op het ijs te landen.
Hij verzocht Nobile van dit plan op de
hoogte te brengen.'
Uit Rome wordt bericht, dat de Itali-
aanschen senator Morello met anderen
een sera. van honderdduizend lire bijeen
bracht als prijs voor majoor Maddalena,
omdat hij Nobile heeft gevonden.
Omtrent Amundsen is er nog steeds
geen nieuws.
De Zweedsche en de Noorsche hulp
expeditie zullen aan de Westkust van
Spitsbergen en tusschen Spitsbergen en
het Beerneiland naar Amundsen zoeken.
Zaterdagochtend 10 uur heeft Penzo
met de Marina II het Westen van Spits
bergen afgezocht naar de Latham 47.
Penzo kwam tot 50 K.M. ten Z. van de
Zuidkaap.. De zichtbaarheid was zeer
goed. Hij zag geen spoor van het Fran-
sche vliegtuig.
Het Noorsche gezantschap te Moskou
seinde, dat de Russische ijsbreker Maly-
gin, die zich thans ten O. van Spitsbergen
bevindt, zeer zwakke radiosignalen boort.
Volgens een nader bericht kon de Ma-
lyngin van de draadlooze berichten niets
ontcijferen, behalve de letters Gil
waaruit misschien mag afgeleid worden
dat de seinen van den IFransclien vlieger
Guilbaud afkomstig waren, die zich met
Amundsen in het verdwenen vliegtuig be
vindt.
Ben later bericht meldt, dat
Nobile gered is.
Volgens een bericht, door het Zweed
sche ministerie van Marine ontvangen,
heeft de Zweedsche vlieger Tornberg N.o-
bile opgepikt en naar Virgo-baai ge
bracht .Kapitein Tornberg seint, dat hij
zijn opsporingen voortzet om Amundsen
te vinden.
Hoe Tornberg er in is geslaagd Nobile
mee te nemen, is op het oogenblik hog
een raadsel, maar nu reeds kan worden
gezegd, dat de Zweedsche vlieger het
onmogelijke verricht heeft door te landen
op schotsen, die ieder oogenblik dreigden
stuk te breken.
Zijn vliegtuig was van ski's voorzien.
Ook bij het Zweedsche ministerie van
Defensie te Stockholm is van den leider
der Zweedsche expeditie, Tornberg, een
bericht binnengekomen, dat Nobile is ge
red en dat het reddingswerk wordt voort
gezet.
Vandaag zullen Zweedsche vliegers
trachten de rest der bemanning op te
pikken.
„Het Volk" meldt nog nader;
Nadat Nobile draadloos andermaal drin
gend om hulp gevraagd en gemeld had,
dat het ijs, waarop hij en zijn mannen
zich bevonden, langzaam naar het Noor
den begon af te drijven, startten in den
nacht van Zaterdag op Zondag verschei
dene Zweedsche vliegtuigen. Ben dezer
vliegtuigen, de „Uppland" is er in ge
slaagd op het ijs te landen en met No
bile weer te vertrekken. Dit is een mees
terstuk van vliegkunst geweest en boven
dien buitengewoon gevaarlijk, daar de
ijsmassa onophoudelijk in beweging was
en de startbaan voortdurend dreigde te
veranderen .De mannen van Nobile had
den den geheelen nacht een wanhopiger!
strijd tegen de schotsen gevoerd. Schotsen
van honderden 'kilo's werden als veer-
jes heen en weer geschoven. De „Upp
land" nam generaal Nobile, die een been
gebroken heeft, aan boord en bracht hem
naar de „Quest", een hulpvaartuiig. Hier
wordt Nobile verpleegd. Zijn toestand
moet critiek zijn.
Ook de tweede groep gered?
Draadloos wordt gemeld, dat te Berlijn
berichten zijn ontvangen (we'ke tot dusver
evenwel nog niet zijn bevestigd), dat een
Ganadeesch schip tegelijkertijd met het
omhulsel van de ballon van de Italia
ook het afgedreven gedeelte van de be
manning heeft gevonden en aan boord
genomen.
De staking te Antwerpen.
De Nation Beige bericht: Zaterdag is te
Antwerpen 't referendum begonnen onder
de bootwerkers over de vraag of het
loongeschil aan de paritaire commissie
van de haven onderworpen moet worden
en ,of het werk Dinsdagochtend hervat
zal worden. Het referendum wordt van
daag voortgezet. Men gelooft algemeen
dat het bevestigend zal uitvallen en ijat
de werkgevers zullen toestemmen om te
onderhandelen .over het bedrag der loo-
nen.
De Msb. meldt echter:
In de staking is niet de minste wijziging
gekomen. De besprekingen, welke minis
ter Heyman met de partijen heeft gehad,
leidden tot nu toe nog tot geen enkel
resultaat.
Piet Somers, de leider der stakers, deel
de het volgende mede:
„Het onderhoud heeft ongelukkiglijk
geen resultaat gehad. De minister zei ons,
dat hij de hoop koesterde de twee par
tijen bijeen te brengen om over den toe
stand te beraadslagen, op voorwaarde dat
de arbeiders het ryerk zouden hernemen.
Daarop hebben wij geantwoord, dat het
heel goed mogelijk was dat deze veron
derstelling juist zou uitvallen, maar dat
de arbeiders nooit zonder waarborgen
het werk zouden hervatten.
Na drie dagen op straat te zijn geweest
zullen zij niet terug gaan werken zonder
dat er iets definitiefs geregeld is."
Minister Heymans zet zijn pogingen tot
verzoening evenwel onvermoeid voort. Za
terdag had hij een langdurig onderhoud
met den voorzitter der patroonsvereeni-
giKg-
De patroonsvereenigirig heeft een plak
kaat doen aanplakken, waarin de werk
willigen worden aangespoord het werk
te hervatten. Zij heeft tegelijkertijd een
beroèp gedaan op den burgemeester, op
dat de werkwilligen zouden beschermd
worden. De burgemeester heeft geant
woord, dat alle maatregelen daartoe ge
nome nworden. Zoo is het wel mogelijk
dat eenige werkwilligen weer aan den
slag zullen gaan.
Gisterochtend zouden de christelijke
dokwerkers, die 4000 man sterk zijn, een
vergadering he iden.
De kabaneiavorming in Duif3cliFancf.
Maller heeft in zijn bemoeiingen, om
een Rijkskabinet te vormen, een pauze
van verscheidene dagen laten intreden.
De Vossisclie Ztg. meent te weten, dat
Muller, als hij tracht een socialistisch
minderheidskabinet met enke'e niet-socia-
listische vakministers te vormen, den vol
genden afgevaardigden zal vragen een
portefeuille t.è aanvaarden:
v. Guerard (Centrum) vice-kanse'.ier en
landbouw; dr Stresemann (Volkspartij)
buiten!, zaken; Kotch-Weser (democraat)
justitie; dr Curtius (Volkspartij) economi
sche zaken; Schatzl (Beiersche Volks
partij) posterijen; Groeners Rljksweerbaar-
heid, en Brauns (Centrum) arbeid.
Als Müller zelf Rijkskanse'ier wordt en
zijn partijgenooten Hi'.ferding en Severing
financiën en binnenlandsche zaken krij
gen, zouden de portefeuilles van de be
zette gebieden en van Arbeid nog over
blijven. Daarvoor zouden in aanmerking
komen dr Wirth (Centrum) en een socia
list.
De Taglicbe Rundschau (die voor het
orgaan van Stresemann doorgaat) meent
echter met zekerheid te kunnen aannemen,
dat dr Stresemann weigeren za1, zich als
minister ter beschikking te stellen, wan
neer een coalitie in het leven geroepen
zou worden, die, zooals met de zooge
zegde coalitie van Weimar het geval is,
slechts over een minderheid in den Rijks
dag zou beschikken.
De algemeene indruk is, dat het van
liet centrum en de Beiersche volkspartij
zal afhangen, of Mjiller bij zijn pogingen
succes zal hebben. De houding van de
Beiersche volkspartij is echter zeer twij
felachtig.
Het kanaal Gent-Anfwerpen.
De raad der provincie Oost-Vlaanderen
heelt in buitengewone vergadering de
kwestie van het kanaalontwerp Gent-Ant-
werpen besproken.. De rapporteur, het
raadslid de Bock, betoogde in zijn uit
eenzetting ,jdat het kanaal van Krankeloon
(Antwerpen) tot Roodenhuize ((kanaal
Gent—Terneuzen) er in de allereerste
plaats moet komen om de afwatering
van de Waaslandsche polders te verze
keren, welke afwatering thans door N e-
d e r 1 a n d, in Z.--Vlaanderen, kan
worden tegengewerkt of verkinderd. De
huidige afwatering voldoet trouwens niet,
daar ieder jaar in den winter een deel
van het Waaslandsche' poldergebied on
derloopt.
Wethouder Balthazar, uit Gent, pleitte
voor een kanaal van grootere capaciteit
dan die welke in het regeeringsontwerp-
voorzien. Aan een kanaal voor schepen
van 600 ton heeft Gent niets: de capaciteit
moet op i350 ton worden gebracht. Voor
het kanaal AntwerpenLuik wordt dezelf
de capaciteit voorzien. .Schepen van 1350
ton komende uit Luik moeten rjiet alleen
Antwerpen, maar langs het nieuwe kanaal
ook Gent kunnen bereiken.
Ten slotte werd met 48. tegen 17 st.
een vefdagingsvoorstel aangenomen dat
de provincie Oost-Vlaanderen en de stad
Gent in de gelegenheid moet stellen met
de regeering een overeenkomst te sluiten
die iedereen kan bevredigen.
Noodweer in Roemenië.
Zware stortregens hebben Vrijdag te
Boekarest aanzienlijke schade aangericht.
Doordat een wolkbreuk met korte onder
brekingen 38 uur aanhield, werd ook
het tramverkeer getroffen, dat twee uur
volkomen gestremd was.
In de voorsteden staan verschillende
landhuizen onder water. De brandweer
was den geheelen nacht bezig.
Ben dergelijk noodweer heeft bjjna 'ge
lijktijdig geheel Roemenië geteisterd voor
al in het district Ismail in Bessarabië,
waar het met zeer sterke electrische ont
ladingen gepaard ging. In een dorp zijn
ten gevolge van het inslaan .van den
bliksem verschillende huizen in ylammen
opgegaan. Tien personen werden door
den bliksem gedood.
Naar het einde der staking in
Griekenland.
De staking der spoorwegarbeiders en
in andere bedrijven kan als mislukt wor
den beschouwd. In Saloniki worden on
derhandelingen gevoerd over bijleggin'g
van het conflict.
Algemeen verwacht men, dat spoedig
een oplossing zal worden gevonden in
het conflict, in de tabakindustrie in Ma
cedonië-
Na een botsing te Saloniki tusschen
politie en stakers vielen 7 dooden en
30 gewonden.
De stabjiisatie van den Franscften franc.
Poincaré heeft in de zitting vandefinan-
ciëele commissie uit dc Kamer thans den
voorgestelden stabilisatie koers van den
franc eindelijk officiéél békend gemaakt.
De koers bedraagt 124(21 per pond ster
ling en 25.52 per dollar.
Binnenland.
Begrafenis dr J. G- Scheurer.
Ben voorspel van Ged. .Staten inzake de
electrificatie der middengroep.
Buitenland.
Nog geen kabinet in Duitschland.
Hevige ontploffing in Brugge.
In .Roemenië woedde Vrijdag een
noodweer
Nobile gered. Amundsen nog zoek. De
redder van 'Nobile, Lundborg, kreeg bij
een tweede reddingspoging pech en kan
niet terugkeeren.
De stabilisatie van de Fransche franc.
Er zullen gouden munten van frs 100
worden geslagen en zilveren munten wor
den aangemaakt terwijl biljetten van vijf,
tien en twintig francs worden ingetrokken
De munten door de Kamers van Koop
handel uitgegeven, zullen eveneens wor
den ingetrokken en de gouden en zilveren
munten geslagen voor de afkondiging der
wet, zullen daarna geen wettig betaalmid
del meer zijn.
De Fransche Kamer nam in de zitting
van gisteren het regeeringsontwerp' met
450 tegen 22 stemmen aan.
Uit Joego-Siavfe.
Zaterdagmorgen vond te Agram onder
groote belangstelling van de bevolking de
begrafenisplechiigheid plaats van de ver
moorde afgevaardigden Paul Raditsj en
Basaritsjek. Niet alleen uit Kroatië maar
ook uit geheel Slowenië en DaJmaüë wa
ren deputaties met een groot aantal deel
nemers verschenen. Langs den weg, den
de stoet vo'gde, stonden vele rereenigm-
gen opgesteld. Hoewel de bevolking zeer
ppgewonden is, zijn de plechtigheden tot
nog toe vo' komen rustig verloopen. Daar
toe heeft de boodschap van den gewon
den Stefan Rafan Raditsj waarschijnlijk
veel bijgedragen. In deze boodschap maan
de de Kroatische leider de bevolking van
Agram tot rust en kalmte aan.
De toestand van Stefan Raditsj is Za
terdagmorgen eenigermate verergerd. De
wond begint te etteren. Gok werd zwakte
van het hart geconstateerd.
Te Agram moeten alle huizen, voor hef
publiek ..toegankelijke localen, bioscopen
enz. des avonds om 7 uur gesloten zijn.
Na V uur is het verkeer op straat ver
boden.
Onder de gearresteerden zonden zich
talrijke communisten 'bevinden. Sommige
communistische leiders zijn uit Agrarn ge
vlucht.
Korfe berichten.
Bij een brand te Damascus zijn
300 huizen en 70 bazars afgebrand. Ook
een museum met tal van kostbare voor
werpen is een prooi der vlammen ge
worden. De schade wordt op 12.000.000
goud francs geraamd.
Uit San Salvador wordt gemeld,
dat een trein van Guatamala uit de rails
is geloopen en in een ravijn is gevallen.
Er zijn negen dooden en verscheidene
gewonden. De overheid heeft een onder
zoek gelast daar men vermoedt dat sabo
tage in het spel is geweest.
Naar uit Rome wordt gemeld, is
voor het speciale gerechtshof het proces
tegen de leiders van de communistische
partij te Rome geëindigd. Het gerecht
hoeft in totaal 143 jaar gevangenisstraf
opgelegd, waaronder vijf straffen van
21 jaar. c;
De Thysville, met de Belgische Ko
ning en Koningin aan boord is te Boma
inden Congo aangekomen. Er was een
feestelijke ontvangst. Na het inspecteeren
der troepen begaf het Koninklijk echtpaar
zich naar het paleis van den gouverneur-
generaal, toegejuicht door een groote
menigte.
Naar uit Lissabon gemeld wordt,
is Vrijdag de vroegere Portugeesche mi
nister-president en leider der Februari-
revolutie van 1926 José Domingues ge
arresteerd.
Begrafenis Dr J. G. Scheurer.
Onder buitengewoon groote belangstel
ling had Zaterdagmiddag te Apeldoorn de
teraardebestelling plaats van het stoffelijk
overschot van het Tweede Kanïerlid, Dr
J. G- Scheurer. Op de begraafplaats waren
aanwezig leden der Tweede Kamer van
alle richtingen, enkele oud-Ministers en
verschillende predikanten.
Aan de geopende groeve voerde aller
eerst het woord Ds J. R. Goris, nestor
van de Geref. predikanten te Apeldoorn,
