No. 216
Donderdag 14 Juni 1928
42e Jaargang
Buitenland.
KOÏtZEEPFABRlEKENDE DUIF
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland.
RECHT VAN WERKSTAKING.
r ta&lettem
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersfO.
Prijs der Adverteniiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 et.
Bij abonnement belangrijke korting.
D ïrecteur- H oof d redacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259.
I.
In 1891 werd te Amsterdam onder
leiding van Dr A- Kuyper het eerste
Christelijk Sociaal Congres gehouden, ter
bespreking van de vraag: Welke onze
houding als Christenen moet zijn tegen
over de sociale nooden van onzen tijd.
Voor het. houden van zulk een congres
bestond alle aanleiding. De sociale nood
had beangstigende afmetingen aangeno
men. De toestand werd schier onhoud
baar. Arbeidsconflicten waren aan de
orde van den dag, er braken o.a. in
Friesland groote stakingen uit, waarbij
het vaak hard tegen hard ging en waar
van door de revolutionaire groepen een
dankbaar gebruik gemaakt werd om on
rust te stichten en hunne verderfelijke
theoriën te propageeren.
Geen wonder, dat vooraanstaande
Christenen behoefte gevoelden zich over
het sociale vraagstuk te bezinnen en geen
wonder ook, dat in dit congres aan de
orde kwam de vraag of werkstaking als
geoorloofd moet worden beschouwd en
dat gepoogd werd ten opzichte van het
recht van werkstaking te komen tot meer
vaste en afdoende begrippen.
Rapporteur over dit punt was de heer
A- Wiersiniga te Meppel, die na eerst
een omschrijving van het begrip werksta
king te hebben gegeven, de vraag behan
delde of er is een recht van werk
staking.
jSpr. begon er op te wijzen, dat al
heel gemakkelijk zich van de beantwoor
ding dezer vraag afmaken zij,die iedere
werkstaking revolutionair noemen en dus
de deelneming er aan zondig. Zij ont
kennen eenvoudig elk recht van werksta
king.
Vlak tegen'over deze groep staat een
andere, die in hoogheid des harten zich
stelt boven en tegen de ordinantiën Gods
en die de werkstaking, onder welke om
standigheden ook, predikt en aanmoedigt.
Hier dient dus wel' onderscheiden te
worden. Ejn dan werd allereerst opge
merkt, dat er ten onzent geen slavernij
meer is, maar vrije arbeid. De werkman
is, hoezeer ook aan zijnen heer onder
danigheid verschuldigd, door de gunste
Gods geen slaaf meer, maar een vrije. Hij
verhuurt zijne diensten "tegen een billijk
loon, doch geeft niet gelijk de slaaf,
zijne persoonlijkheid prijp.
De vrije arbeid staat hooger dan de
slavernij. Paulus wijst er in zijne brie
ven op, dat het slaaf-zijn niet onver-
eenigbaar is met het Christen-zijn, maar
toch acht hij de vrijheid meer begeerlijk.
Daaruit volgt, dat Paulus niet gewild zou
hebben, dat, door de omstandigheden,
onze vrije arbeiders, huns ondanks weer
slaaf werden gemaakt.
"Welnu, zoo vervolgde de rapporteur,
werkstaking, als daad op zichzelve
beschouwd niet verboden door de wet
Gods is somtijds het eenige middel,
waardoor de vrije arbeider ontkomen kan
aan een moderne slavernij; een slavernij
welke den werkman somwijlen -in nog
slechter conditie brengt dan die der oud
heid; en uit dat. oogpunt bezien mag
het recht van werkstaking geenszins wor
den ontkend.
Vervolgens betoogde spreker, dat er
twee zaken zijn die de werkgever in 't
algemeen verplicht is zijnen arbeiders
te verzekeren, n.l. een mensohelijke be
handeling: en ,een menschelijk bestaan.
Rij de bespreking van het eerste punt
werd er op gewezen dat de behandeling
zóó kan zijn en dat de persoonlijkheid
van den arbeider zoozeer wordt aange
rand, dat men niet alleen mag spreken
van het recht van werkstaking, maai
dat staking zelfs plichtmatig kan worden.
En dan is er het loon vraagstuk, een
der gewichtigste onderdeelen van de
sociale kwestie, waarbij het antwoord
op de vraag wat de arbeider noodig
heeft om, in den stand waarin de Heere
God hem geplaatst heeft, in zijn levens
onderhoud te kunnen voorzien, groot ge
wicht in de schaal legt.
In 't algemeen, zoo betoogde Spr., kan
men zeggen, dat de loonstandaard on
rechtvaardig is, wanneer de industrie den
ondernemer groote rijkdommen verschaft
en zij aan 'de andere zijde den werkman
zoo slecht beloont, dat deze voor zich
en de zijnen geen1 menschelijk bestaan
verkrijgt en'hij bijl tijdelijken nood en
in zijnen ouderdom de liefdadigheid van
anderen moet inroepen.
En nu kunnen de omstandigheden zoo
zijn dat de ondernemer tijdelijik in de
onmogelijkheid verkeert een voldoend
loon te betalen, in welk geval een
loonactie niet gerechtvaardigd zou zijn
althans wanneer de arbeiders gelegen,1
heid krijgen het bestaan van zulke om
standigheden te constateeren maar in
't algemeen genomen 'blijft het waar dat
de patroon geroepen is den arbeider
een menschelijk bestaan te verzekeren.
De werkman toch heeft van Godswege
een dure verplichting tegenover zijn ge
zin; hij moet daarvoor zorgen.
Geeft nu de werkgever, om eigen schat
ten te vermeerderen den werkman geen
voldoend loon, dan onthoudt hij de
zen het noodige, zoodat hij zijne roeping
tegenover zijn gezin niet kan nakomen.
Daardoor verbreekt de patroon zelf de
ware verhouding, die tusschen beiden
moet bestaan. Hij maakt gebruik van het
recht van den sterkste.
Welnu, zoo concludeerde de rappor
tour, ook in dat geval, mag men den
arbeider het recht van werkstaking niet
ontzeggen.
Werd alzoo het recht van werkstaking
volmondig erkend, er werd tevens op ge
wezen, dat zulk een staking alleen als
uiterst middel geoorloofd is en ver
volgens dat plicht soms kan gebieden
van het recht geen gebruik te maken
en dat het, zooals o.a. het voorbeeld
van Paulus leert, dikwijls een hooger
Christelijk standpunt openbaart, wan
neer men niet al te zeer op zijn recht
staat.
De vraag der II. Schrift „waarom lijdt
gij niet liever ongelijk", mag ook hier
herhaald, al past dit woord natuüriijk niet
in den mond eens werkgevers om daar
mede zijne arbeiders te bewegen afstand
te doen van den eisch: wegruiming van
rechtmatige grieven. Voor hem geldt in
dit geval het woord: „Doe uwen dienst
knechten recht en gelijk."
Na vervolgens gewezen te hebben op
de ellende, waarmede werkstakingen dik
wijls gepaard gaan, eindigde de heer
Wiersinga met op het herstellen van
't organisch verband op het terrein van
den arbeid krachtig aan te dringen.
Over de bespreking die op deze inlei
ding volgde, in een volgend nummer.
Be bemanning van de Itafia.
Volgens de laatste berichten uit Spits
bergen is daar een hevige sneeuwstorm
opgestoken, zoodat men over het lot van
die leden der expeditie, die van No-
bile gescheiden zijn zeer bezorgd is. De
radioseinen van Nobile worden steeds
zwakker en melden elk uur een andere
positie.
Uit de berichten, Dinsdagavond van
Nobile ontvangen blijkt, dat er drie ge
wonden zouden zijn, professor Malgreen,
die een ernstige kneuzing aan den rech
terarm opliep, de leider van den tech-
nischen dienst Cecioni wiens rechterbeen
onder de knie gebroken is en Nobile zelf,
die gewond is aan den rechterarm en
het rechterbeen. Malgreen kan als gene
zen beschouwd worden, daar hij 30 Mei
met de groep-Mariano naar de Noord
kaap vertrokken is. Cecioni zal geruimen
tijd noodig hebben om te herstellen. No
bile verzekert, dat zjjn arm genezen is
en dat zijn been weldra hersteld zal
zijn.
Amundsen heeft te Oslo meegedeeld,
dat hij tot zijn spijt zijn plan om een
hulpexpeditie voor de Italia uit te rusten
heeft moeten opgeven, omdat zijn Ame-
rikaansche vrienden hem de gelden
slechts wilden voorschieten in geval zij
door een of andere regeering tot het
uitzenden der expeditie aangezocht zou
den worden. Dit is niet geschied, waarop
zij hun medewerking hebben ingetrokken
en er voor Amundsen niets anders over
bleef dan zijn plan op te geven.
Er is nog steeds geen verbinding met
het deel der bemanning, dat met liet
luchtschip weggedreven is. Het lot dezer
manschappen is onbekend.
De Zweedsche regeering ontving Dins
dagmorgen een telegram van de „Citta
di Milano", waarin een watervliegtuig met"
verscheidene motoren werd gevraagd, het
best geschikt om aan de „Italia" hulp te
brengen.
De regeering besloot onmiddellijk, aan
de Zweedsche luchtvaart-maatschappij te
vragen, het groote driemotorenvliegtuig
„Upland" ter beschikking van de regee-
ripg te stellen.
De „Upland''-bemanning bestaande uit
vijf personen, hoeft aan boord schoenen,
kleeren, levensmiddelen en geneesmidde
len voor de „Italia".
Het rapport van Nobile over het ver
lies van het luchtschip verklaart, dat toen
in den morgen van den 25sten Mei- te
half elf de „Italia" regelmatig op 500
meter hoogte voer," het gewicht plotse
ling toenam, waardoor het luchtschip zeer
snel begon te dalen.
Het was onmogelijk de „Italia" te hou
den en twee minuten later zat men op
het pakijs. De hut en hef bovenste deel
van het geraamte braken af, terwijl het
luchtschip door den wipd in Oostelijke
richting werd voortgedreven.
Tusschen de stukken op het ijs waren
als door een wonder alle inzittenden van
de hut in leven gebleven. Bovendien wa
ren bijna alle voorwerpen welke zich
in de hut bevonden op het ijs terecht
gekomen.
Nobile voegt er aan toe, dat slechts
een minuut na den val hij en zijn met
gezellen geestdriftig „Leve Italië" riepen.
Mevrouw Nobiló brengt deze angst
volle dagen met haar dochtertje door
in de kerk van San Gioachino om voor
het behoud van haar geliefden man en
vader te bidden.
Grens-incidenfen.
Op 10 Juni 's ochtends wilden vier
arbeiders van het station Brenner-See van
af de Landshuter hut een beklimming
van den Kraxentrager ondernemen. Zij
werden door vijf Italiaansche soldaten
der douane, met geweren gewapend, die
op Oostenrijksch gebied kwamen, aan
gehouden en bedreigd. Toen zij- daarop
bleven staan, werden zij door de soldaten
geboeid en onder voorgehouden revolver
naar de hut geleid, waar zij werden gevi
siteerd en na anderhalf uur weer vrij
gelaten. Deze geheele quaestie speelde
zich op Oostenrijksch gebied af.
Uit Sofia wordt gemeld, dat bij Pe-
tritsj een bende van 10 man Bulgaarsche
emigranten uit Servië over de grens is
gekomen. Zij overviel twee Bulgaarsche
grenswachters, die van hun vuurwape
nen gebruik maakten. Na een kort ge
vecht trok de bende zich op Servisch
gebied terug. Kort te voren was een
andere bende over de grens gekomen,
die het plaatsje Ebresnik overviel en den
burgemeester van deze gemeente als gij
zelaar meevoerde. Enkele uren later werd
hij echter weder vrij gelaten.
Druk passagiersverkeèr over den
Aflantischen Oceaan.
Het s.s. Majestic, het grootste schip
ter wereld, hetwelk den 2den Juni van
New-York via Cherbourg naar Southamp
ton vertrok, had 1917 passagiers aan
boord. Dit is een record aantal passagiers
voor een stoomschip', dit jaar naar New-
York of naar Europa vertrokken.
Het s.s. Celtic, dat 2 Juni van Liver
pool naar Boston en New-York vertrok
met 1200 passagiers aan boord, vervoerde
meer passagiers dan welk ander stoom
schip ook dat dit jaar van Liverpool
vertrokken was.
De Duifsche Rijksdag.
De Duitsche Rijksdag is onder voorzit
terschap van den ouderdoms-president
Bock-Gotha (s.-d.) bijeengekomen. Deze
heeft in zijn rede o.a. gezegd:
„De nieuwe Rijksdag staat voor groote
moeilijkheden. Millioenen arme menschen
verwachten een verzachting van hun lij
den van hem. Ik herinner aa.n de oorlogs-
invalieden, de weduwen en weezen, de
kleine renteniers, die gedurende den oor
log en na den oorlog hun have en goed
verloren hebben door de inflatie en aan
de werkeloozen, die zuchten onder de
zware belastingen. De Rijksdag kan, wan
neer hij wil, den nood van deze krin
gen beslist lenigen.
Geroep bij de nationaal-socialisten
Maar de Rijksdag wil niet! (Vroolijkheid).
Nog wordt gemeld, dat de bij het Leip-
ziger proces tegen de communistische
centrale betrokken communistische Rijks
dagsleden er, ondanks de politiemaatre
gelen, in geslaagd zijn in het Rijksdag-
gebouw binnen te dringen in den loop
van den ochtend, zoodat zij aan dep
greep van de politie ontsnapt zijn: op
het oogenblik der opening van de eerste
Rijksdagzitting begint bovendien hun im
muniteit.
Ernstig vliegongeval fe Kopenhagen.
Gisterochtend te elf uur is te Kopen
hagen een zeer ernstig vliegongeval ge
beurd. Een door een officier bestuurd
vliegtuig, waarin zich als passagiers twéé
zeecadetten bevonden, dat voor een oefen
tocht was opgestegen, vloog op zeer ge
ringe hoogte' boven de stad en kwam
op een gegeven oogenblik in aanraking
met het dak van een huis. De schok was
zoo hevig, dat alle drie inzittenden uit
de machine werden geslingerd. Een van
hen viel dwars door het dak en de beide
anderen kwamen op het plaveisel terecht.
Allen waren op slag dood. De machine,
die nu zonder bestuurder was, zette haar
vlucht nog even voort en stortte ein
delijk in de villawijk van Kopenhagen
nèer, waarbij een jongen zware verwon
dingen bekwam.
V^CHR-PLEIhES-DEN^L^
Sabotage.
Maandagnacht zijn bij het station We-
del langs de spoorlijn van Brunswijk naar
Maagdenburg een aantal telefoondraden,
zoowel van de spoorwegen als van de
posterijen, stukgesneden. Kort daarop is
ook een signaallijn van .den spoorweg
doorgesneden. Door de oplettendheid van
het dienstdoende personeel is een on
geluk vermeden. De laatste week hebben
zich dergelijke gevallen herhaaldelijk voor
gedaan. De spoorwegdirectie heeft een
belooning voor de ontdekking van den
dader uitgeloofd.
IS LAAT UW MAM
£21 GERUIT ROQKEN
V 71 MAAR GEEF HEM
Korte berichten.
In de afgeloopen week zijn in het
elfde district van Weenen enkele gevallen
van buiktyphus geconstateerd. Een inge
steld onderzoek heeft aan het licht ge
bracht, dat de haard der 'besmetting ge
zocht moest worden bij een melkinrich
ting in hetzelfde district. Deze melkin
richting is gesloten.
Bij de Weensche rechtbank is een
onderzoek gaande naar tal van wijnhan
delaren, o.w. de oudste en grootste fir
ma's, die verdacht worden van ontdui
king van de accijns en knoeierij met wijn
op groote schaal.
In de streek van Bekes (Hong.)
zijn gedurende een hevig onweer eenige
boerderijen in de asch gelegd. Vier per
sonen zijn daarbij .levend verbrand.
De presidents-candidatuur van den
Amerikaan sch en minister van handel,
Hoover, schijnt thans definitief. Hoover
zal vermoedelijk meer dan 700 stemmen
verwerven, hoewel voor zijn candidaat-
stelling slechts 545 stemmen noodig zijn.
De Grieksche kamer heeft het han
dels- en scheepvaartverdrag met Duitsch-
land goedgekeurd. Daarentegen werd de
douane-overeenkomst met Sovjet Rusland
verworpen.
Een telegram uit Rome meldt: Om
9 uur werd gisteren te Modena en om
streken een aardschok gevoeld, die ze
ven seconden duurde en lichte schade
aanrichtte.
De Poolsche Maarschalk Pilsoedski
is geheel hersteld van zijn jongste ziekte
en heeft zijn ambtsbezigheden hervat.
De Berlijnsche aapjeskoetsier Hart-
mann, die in zijn koetsje van Berlijn naar
Parijs is gereden, heeft den terugtocht
aanvaard.
Binnenland.
Typhusgevallen te Middelburg.
Chr. Middenstandscongres.
Het invoerrecht van klompen op 8 pCt.
gebracht.
H.M. de Koningin en H.K.H. Prinses Juli
ana vertrekken Zaterdag a.s. naar Noor
wegen.
Buitenland.
De positie van de bemanning der ItaEa
wordt steeds hachelijker.
Druk passagiersvervoer over den Atlan-
tischen Oceaan.
Vliegongeval te Kopenhagen.
Oud-Gouverneur-Generaal van Ned.-Indië
de 'heer Mr Dr Fock hoopt 15 Juni zijn
70sten verjaardag te vieren.
Prinses Juliana.
Gistermiddag zijn de kinderen van de
Prinses Juliana-bewaarschool te Katwijk
aan Zee door -Prinses Juliana in da
nabijheid van haar verblijf aldaar opge
wacht.
De kleintjes zongen - de Prinses eenige
liederen toe en voerden daarna een ron
dedans uit. De Prinses overhandigde den
kleuters daarna ieder een geschenk en
eenige lekkernijen.
Chr. Middenstantfsvereenïgfng.
In de gisteren voortgezette vergadering
van de Chr. Middenstandsvereenïging,
werd eene commissie benoema ter be
studeering van het huurkoop-systeem.
Verder werd besloten, over te gaan tot
de stichting van een bedrijfsvereeniging
voor den middenstand, zulks in verband
met de e.v. invoering van de Ziektewet.
Te half tien ving hedenmorgen hef
congres aan, dat druk bezocht waa.
Onder de aanwezigen w'erd o.a. opge
merkt Minister Slotemaker de Bruine.
De heer M e i m a hield een referaat
over „Het euvel der uitverkoopen" waar
bij hij tot de volgende conclusies kwam:
le. Er kan In ons land gesproken wor
den van een euvel der uitverkoopen.
2e. Particulier initiatief kan hierin geen
afdoende verandering brengen.
3e. De Overheid is daarom verplicht,
de helpende hand te hïeden;
4e. Overheidshulp moet bestaan in den
vorm van een wet regelende de uitver
koopen.
5e. Vast moet worden gesteld, het be
gin en den duur van seizoen- en inven
taris uitverkoopen.
6e. Voor elke gelegenheids-uitverkoop
moet een aannemelijken grond aanwezig
zijn. Vooraf moet vergunning worden aan
gevraagd en de duur worden bepaald,
terwijl een lijst der uit te verkoopen goe
deren overgelegd moet worden, of' voor
daartoe aan te wijzen vertrouwensmannen
ter inzage moet worden verstrekt.
7o. De uitvoering der wet wordt
'zoo mogelijk opgedragen aan de Kamers
van Koophandel en Fabrieken.
(Applaus.)
Ontslag aan margarine-
fabrieken.
Het gerucht doet de ronde, dat het per
soneel van Verschure's margarine-fabrie
ken te Oosterhout, zijnde plus minus 250
man, binnenkort geheel zal worden ont
slagen wegens sluiting der fabriek. Bif
informatie naar de juistheid hiervan, zoo
meldt „Het Volk", werd dit bevestigd.
Dep. van Defensie.
Binnen enkele dagen kan een Kon. be
sluit worden verwacht, waarbij met in
gang van 1 September a.s. de depar
tementen van Oorlog en van Marine tot
één departement van Defensie worden
vereenigd.
