No. 213
Maandag 11 Jnni 1928
42e Jaargang
TELLE.
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Uit de Provincie.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
50
alen.
HJDER.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUiDEMA.
3ureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11
Postrekening No, 44455
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf 0 35
Prijs der Advertentiün:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrijke korting
oje, de
e voor
vormt
iet het
•dt ook
enstrt)-
i, vast-
ïzetten,
komen,
e hand
O
L-<o
-#■ Bewaarschóoionderwije.
Het gemeentebestuur van Utrecht is,
zooals wij indertijd reeds meedeelden, tot
het inzicht gekomen, dat de gemeentelijke
overheid ten opzichte van het bewaar-
schoolonderwijs geen eigen taak heeft,
maar dat de bevordering van dit onderwijs
aan het particulier initiatief behoort te
worden overgelaten.
De gemeentelijke bewaarscholen werden
dan ook gesloten.
Het gevolg van dit verstandige besluit is
geweest, niet dat nu het bewaarschool-
onderwijs werd stopgezet, maar wel, dat zij
die tot nu toe geheel op de gemeente
steunden, zelf de handen uit de mouw heb
ben gestoken en dat nu ook een bijzondere
neutrale Fröbelschool werd opgericht.
Bij de opening van deze school werden
door het lid van Ged. Staten, den heer
Kettlitz (V.B.) enkele opmerkingen ge
maakt, die ook in andere plaatsen en stre
ken wel ter 'harte mogen worden genomen
Deze vrijzinnige redenaar sprak er zijn
blijdschap over uit, dat het fröbelonderwijs
dat door de gemeente Utrecht, naar hij
meende, op overdreven wijze behartigd
werd, weer een zaak van het particulier
initiatief is geworden. Hij liet niet ondui
delijk uitkomen, dat hij zich met de op
heffing der gemeentelijke bemoeiing best
vereenigen kon en dat hij niet meer naar
den ouden toestand terug verlangde.
Al degenen, die zoo geprotesteerd had
den tegen de opheffing dezer bemoeiing,
moesten hun liefde voor het kind maar in
daden toonen; dan zouden weldra in allo
deelen der stad fröbelscholen veirijzen".
Dat was zeer juist opgemerkt.
Het is niet de taak van de gemeente om
bewaarscholen te stichten en te onder
houden.
Hier ligt een mooi terrein van werk
zaamheid Voor het particulier initiatief.
Zoo noo'dig kan dan de gemeente de hel
pende hand bieden.
Waarbij, dit spreekt vanzelf, het „gelijk
recht voor allen" volledige toepassing be
hoort te vinden.
Niet alleen de noodzakelijkheid van het
openbaar lager onderwijs, maar eveneens
de voortreffelijkheid van het openbaar be-
waarschoolonderwijs wordt voortdurend
in het licht gesteld met een beroep op het
neutraal karakter van deze inrichtingen,
waardoor ze voor alle kinderen toegan
kelijk heeten te zijn.
Immers, in die scholen worden de kin
deren geen bepaalde beginselen bijge
bracht; ieders godsdienstige overtuiging
wordt daar geëerbiedigd.
Zoo is de theorie.
Maar de heer Mr de Wilde, oud-wet
houder van Utrecht, die ook bij de ope
ning van bovengenoemde fröbelschool het
woord voerde, heeft daaromtrent geheel
andere dingen verteld.
Deze spreker betreurde het, dat de ge
meente zich had teruggetrokken en be
toogde verder, dat de liberalen, door mid
del der kinderen van de fröbelschool, den
hun toekomenden invloed op het maat
schappelijk bestel weer terug moeten zien
te krijgen. De liberalen, zoo zeide hij, moe
ten weer leiding gaan geven. Zij zijn daar
toe de eerst aangewezenen, want zij zijn
geen aanhangers van dogma's, welke den
gezichtskring noodzakelijk beperken
Neutraliteit beteekent volgens dezen
spreker dus het propageeren van de vrij
zinnige levensbeschouwing.
Daarmee, al was dat niet de bedoeling,
is tevens het goed recht en de noodzake
lijkheid van het Christelijk lager- en voor
bereidend lager onderwijs aangetoond,
evenals de onmogelijkheid van de neutrale
openbare school, die voor een ieder, onver
schillig van welke richting, toegankelijk
heet te zijn.
Volkomen terecht merkt het „Gentrum"
hierbij op:
„De eerlijke bekentenis van den heer De
Wilde moge de onzen weer eens goed doen
beseffen, welk een bedrieglijken klank het
woord „neutraliteit" heeft en ons weer
eens opnieuw het voornemen doen maken,
om op geen enkel terrein des levens ons
met die „neutraliteit" in te laten".
TREINRAMP BIJ NEURENBERG.
Meer dan twintig dooden.
Zondagmorgen omstreeks half drie is
de D-trein MünchenNeurenberg—Wrirz-
bergFrankfortKeulen een paar hon
derd Meter voorbij het station Siegels-
dorf aan de lijn FurthWürzberg veron
gelukt. De locomotief van den trein die
een snelheid van 80 K.M. had sloeg twee
maal over den kop en stortte van een
10 Meter hoogen dijk naar beneden. De
bagagewagen bleef overeind staan, reed
80 Meter door en bleef daarna stil staan.
De andere vijf wagens werden min
of meer ernstig beschadigd. De eerste
bleef aan den berm van den dijk liggen.
De andere wagens duikelden om. Het
ergst was de vierde wagen er aan toe.
Deze viel op de locomotief, werd onder
den vijfden wagen verpletterd en brak
doormidden. De seinhuiswachter die van
zijn post uit de ramp zag gebeuren,
waarschuwde onmiddellijk de oml'ggende
gemeenten. Een kwartier na de ramp
vertrok de eerste hulptrein uit Neuren
berg, 19 minuten daarna volgde een twee
de trein en een half uur een derde.
De hulpverleening was zeer moeilijk.
Met de steekvlam moest uiterst voor
zichtig worden te werk gegaan om te
voorkomen, dat de wagens nog in brand
zouden vliegen. Elf passagiers werden
levenloos uit de wagens gehaald. Negen
anderen gaven spoedig den geest. Veer
tien lijken zijn reeds herkend. Bij de
anderen is dat moeilijk omdat de brand
wonden door den stoom, die langen tijd
uit de locomotief stroomde, ze bijna on
herkenbaar heeft gemaakt. Een groot aan
tal gewonden is in verschillende zieken
huizen opgenomen. Verscheidenen zwe
ven in levensgevaar. Elf zwaar en twaalf
licht gewonden zijn te Fürth opgenomen.
Onder de dooden bevindt zich de ma
chinist van den trein. De hulp-machinist
en de stoker zijn wonder boven won
der slechts licht gewond. In totaal be
draagt het aantal gewonden meer dan
100.
Volgens de laatste berichten is het aan
tal dooden tot 22 gestegen.
Over de oorzaak van de ramp is niets
hekend. De locomotief lag achterstevoren
aan den voet van den dijk. Dit wijst
er op, dat zij op een hindernis zou zijn
gestuit. Er wordt ernstig met de moge
lijkheid rekening gehouden, dat een aan
sla» is gepleegd.
Naar gemeld wordt, bevinden zich blij
kens de gepubliceerde naamlijst der
slachtoffers, geen Hollanders onder hen.
Draadloos contact met de „Italia".
Officieel wordt bevestigd, dat het hulp-
Schip „Citta di Milano" Vrijdagavond te
10.19 uur een 'draadloos bericht heeft
ontvangen van de „Italia". Het luchtschip
bevindt zich ongeveer op 80 gr. 30' N.B.
en 28 gr. O.L., op ongeveer 20 mijl ten
Noorden van kaap Leighsmith. Daar het
telegram in vloeiend Italiaansch was ge
steld, acht men eiken twijfel aan de echt
heid van het telegram overbodig. De po
sitie van het luchtschip is van dien aard,
dat het mogelijk za.1 zijn spoedig hulp
te verleenen. Het hulpschip „Hobby"heeft
opdracht gekregen te trachten het lucht
schip zooveel mogelijk te naderen en daar
na sleden en honden op het ijs te bren-
fen om te trachten, de bemanning van
et luchtschip over het pakijs te bereiken.
De bladen te Oslo publiceeren speciale
edities met de eerste berichten over le
vensteekenen van de Italia. Men hoopt,
dat het weder weldra aan de Noorscho
vliegers zal toestaan, naar het N. O. deel
van Spitsbergen te vliegen. Men neemt
weliswaar aan, dat zij niet in staat zullen
zijn om te landen, daar hun watervliegtui
gen niet op het land of op het ijs kunnen
dalen, doch de vliegers kunnen Nobile op
sporen en na de ontdekking van de Italia
levensmiddelen en dergelijke naar beneden
gooien. Men meent, dat het voor gewone
Echepen zeer moeilijk zal zijn om tot dit
gedeelte van Spitsbergen door te dringen,
wegens de groote massa's pakijs.
Naar uit Kingsbay gemeld wordt, moet
vastgesteld zijn, dat de geheels beman
ning van de Italia nog in leven is.
Een ander bericht uit Oslo van Zater
dag laat weer een meer pessimistischen
toon hooren. Men twijfelt, of de signalen,
welke men gehoord heeft, wel van Nobils
stammen. Men neemt aan, dat men hier
met een zeer misplaatste grap van radio
amateurs heeft te doen.
De „Citta di Milano" zendt voortdurend
berichten uit om moed in te spreken en
mededeelingen te doen omtrent de in
voorbereiding zijnde hulpexpedities. ("Hier
door is waarschijnlijk het misverstand
ontstaan, dat er verbinding met de „Ita
lia" was verkregen.
Wat het weer op Spitsbergen betreft,
dat is nog steeds ongunstig. Er valt weer'
sneeuw. De „Hobby" en de „Braganza"
zijn geheel door ijs ingesloten.
Larsen is nog niet voor den groofen
tocht opgestegen, daar tengevolge van de
moeilijke ijsomstandigheden een landing
bij de „Hobby" onmogelijk is.
Het reddingswerk, zat echter ontzag'ij";ö
moeilijkheden opleveren. Het geheefe go-
bied tot den 84en graad bestaat uit ge
scheurd of ongelijk ijs, zoodat de vlie
gers de grootste moeilijkheden zuBen heb
ben om te starten of te landen. Het is
zelfs de vraag, of een landing in het
geheel wel mogelijk is.
Hevig tumuli in den Pruisfscfian
Landdag.
De Pruisische Landdag is Vrijdag ge
opend en heeft bij de eerste zitting
woeste tooneelen te zien gegeven.
De communisten tierden zoo geweldig,
dat de 83-jarige voorzitter graaf Posa-
dowsky, zich nauwelijks verstaanbaar kon
maken. Zij eischten in vrijheid stelling
van twee hunner nieuw-gekozen leden,
die momenteel gevangen zitten wegens
politieke misdrijven.
Dr Poniick, die zich tegen de heeren
verzette, bracht hen tot razernij. Zij wier
pen zich op dr Ponfick en dienden hem
verschillende vuistslagen toe. Er ont
wikkelde zich een woeste vechtpartij tus-
schen de communisten en hun rechtsradi-
cale tegenstanders, waarbij Ponfick, die
ten slotte uit zijn benarde positie kon
worden bevrijd, een bloedende wond aan
het hoofd opliep.
Ook bet verdere deel der zitting ver
liep uiterst rumoerig.
Zaterdag opende graaf Posadowsfcï we
derom de zitting van den Pruisischen
Landdag. Ook Dr Ponsick, met een zwart
verband voor zijn oog, was aanwezig.
Graaf Posadowski deelde mede, dat het
seniorenconvent den communist Gohlke.
die den vorigen avond dr Ponsick den
vuistslag op het oog heeft toegediend,
acht dagen van deelneming aan de zit
ting uitgesloten heeft, wat practisch neer
komt op een uitsluiting tot de herfatzitting
met inhouding van zijn abonnement op de
Staatsspoorwegen en andere ^privilegiën
tot dien tijd.
De vliegers van „De Bremen".
Huenëfeld, Koehl .en Fitzmaurice, de
eerste vliegers die door de lucht den'
Noord-Atlantischen Oceaan zijn overge
stoken van Oost naar West, zijn Vrijdag
naar Europa vertrokken met de „Co
lumbus". Het bleef heel kalm brj het
vertrek dat een groot contrast vormde
met de enthousiaste ontvangst die den
vliegers was te beurt gevallen bij hun
aankomst te New York van Greenly-
eiland.
De vliegtocht over den Stillen Oceaan
volbracht.
Het vliegtuig „Het Zuiderkruis" is te
Brisbane aangekomen.
Een groote menigte belangstellenden
bevond zich ter begroeting op het ter
rein. Onder de offieieele personen bevon
den' zich o.m. de Gouverneur van
Queensland. Het verloop van de ont
vangstplechtigheden werd per draaalooze
bekend gemaakt, zoodat de ouders van de
vliegers in staat waren van Sydney uit
de begroeting aan te hooren: Het door
de vliegers afgelegde traject bedraagt
7300mijlen en is het langste, dat ooit
door een vliegtuig boven water gevlogen
werd.
Herr5e in de Zuid-sravfsche Kamer.
Bij het begin van de parlementszitting
te Belgrado weigerden de 8 den vorigen
dag uitgesloten leden de zaal te verlaten.
De voorzitter'liet de wacht komen, die
voor het eerst sedert het bestaan van
het Zuid-iSlavische parlement de vergader
zaal betrad en den afgevaardigden ver
zocht heen te gaan. Er ontstond een
geweldig rumoer, doordat de oppositie
de uitzetting trachtte te voorkomen. De
openbare tribune werd ontruimd en de
vergadering achter gesloten deuren voort
gezet.
Reusachtige wo!keni<rabber.
Er bestaan vergevorderde plannen te
New-York voor den bouw van een ko
lossalen wolkenkrabber, die zal worden
ingericht als kantoorgebouw. De hoogte
zal ongeveer 200 M. bedragen bij een
oppervlakte van een acre; het bouwwerk
zal 52 verdiepingen bevatten.
Een bankconsortium heeft de onder
handelingen ter verkrijging van de noo-
dige middelen beëindigd. De kosten zul
len ongeveer 27 mi hoen dollar bedragen.
Deze nieuwe wolkenkrabber zal gele
gen zijn aan de 42ste straat, die 'bekend
is als -één van de drukste straten ter
wereld.
De staking in de Rijnvaart.
Ondanks de arbitrale uitspraak van het
ministerie van arbeid inzake de staking
bij de Rijnscheepvaaxt, is een verscher
ping in den toestand ingetreden, doordat
het personeel van de „Monopolschlep-
pergesellschaft" (60 booten met 300 man)
een sympathiestaking begon.
Uit China.
De laatste Noordelijke troepen hebben
Peking Vrijdagmorgen door de Oostpoort
verlaten, een uur voordat de voorhoede
van het leger van Sjansi binnentrok door
de Zuidpoort. De bevelvoerende gene
raal der Zuidelijken heeft een bezoek
gebracht aan den Engelschen gezant en
meegedeeld, dat nog 5000 man zijner
troepen, voor wier zin voor orde en
tucht hij kon instaan, de stad zouden
bezetten, terwijl 5 legerkorpsen ter sterkte
van ongeveer 120.000 man buiten de
poorten zouden bivakkeeren. Hij gaf
voorts de verzekering, dat leven en eigen
dommen der vreemdelingen volkomen
veilig zouden zijn. 's Avonds laat zijn
de bedoelde 5000 man in volmaakte orde
binnengerukt en hebben hun bivakken
betrokken.
Primo gaat niet trouwen.
Gemeld wordt, dat Primo de Rivera zijn
plan, om met mej. Castellanos. te trouwen,
opgegeven heeft. Hij heeft afgezien van
dit huwelijk, omdat 'zijn a.s. vrouw Maan
dag gegaan is naar een lokaal in een
restaurant, waaT een heurs gehouden
wordt en daar gespeculeerd heeft. Gene
raal Primo de Rivera beschouwt dit als
een onvoorzichtigheid en een dwaling van
het oordeel van juffrouw Casfeüanos
Korte berichten.
Boven Chili heeft een hevige wer
velstorm gewoed, waardoor overal aan
merkelijke schade werd aangericht. In
het bijzonder werd de omgeving van Val
paraiso geteisterd. Tal van huizen wer
den verwoest en boomen ontworteld. Ook
zijn menschcnlevens te betreuren. Op zee
werden kleine schepen door den storm
overvallen en op de kust geworpen.
De omgeving van D'yon (Fr.) werd
door een zwaren hagelslag, gepaard gaan
de met' hevig onweder, geteisterd. De
wijnbergen werden grootendeels-vernield.
De schade wordt geraamd op vele mil-
lioenen.
Volgens voorloopige gegevens fs de
stand van het winterkoren in Rusland irt
het algemeen zeer bevredigend. Anders
is het echter met het zomerkoren, waar
van de stand in de geheele sovjet-unie,
met uitzondering van de Krim, den noor
delijken Kaukasus en eenige gedeelten van
het Wolga-district, beneden het middel
matige blijft. In oeconomïsche kringen
wordt in verband hiermede ernstig ge
vreesd, dat er dit jaar geen graan voor
uitvoer naar het buitenland beschikbaar
zal zijn.
Uit Kaapstad wordt het overlijden
gemeld van prof. Reid, die zich veel naam
heeft gemaakt door de ontdekking van
verschillende kometen.
Luchtpostzeyels voor Indië.
Zooals bekend, ligt het in de bedoe
ling, eerlang over te gaan tot de uit
gifte van twee luchtpostzegels, ter voldoe
ning van het luchtrecht, dat boven de
gewone ffankeering verschuldigd is voor
correspondentie welke met een der 4
dit jaar uit te voeren Holland-Indië-vluch-
ten vervoerd wordt.
De zegels welke een waarde-aanduiding
van 40 en van 75 cent zullen dragen
resp. voor briefkaarten en, per 20 gram,
voor de overige stukken) worden vervaar
digd naar ontwerpen van Chris Lebeau;
de afmeting1 is iets grooter dan van de
gewone zegels omdat de nieuwe zegels
nagenoeg vierkant zullen zijn.
Met het oog op het gebruik waarvoor
deze zegels bij de uitgifte zijn bestemd
het luchtverkeer naar Ned.-Indië zal
door deze zegels de herinnering worden
vastgelegd aan de eerste vliegers, die
luchtpost naar Indië vervoerden; het'ze
gel van de hoogste waarde (75 cents)
zal de beeltenis dragen van Van der
Hoop, den leider van den „eersten vlieg
tocht, het zegel van '40 cents die van
luitenant Koppen, die de tweede post-
vlucht naar Indië volbracht. I>e lucht-
vaarders worden afgebeeld, zittende in
de cabine van hun vliegtuig. Daarboven
staat het woord „Nederland" er onder
de waardeaanduiding met het woord
„luchtpost".
Luchtverkeer gedurende Mef.
Schiphol, de luchthaven van Am
sterdam, werd gedurende de maand Mei
1928 aangedaan door 699 vliegtuigen van
het regelmatig burger-luchtverkeer en
door 302 militaire vliegtuigen van leger
Binnenland.
De Eerste Kamer over het Wegenfonds.
De begraafplaats-kwestie te Kapelle.
Ernstig auto-ongeval te Alfen a. d. Rijn.
Buitenland.
De vliegtocht over den Stillen Oceaan.
Ernstige spoorwegramp in Beieren. Meer
dan 20 dooden.
Met de „Italia" is draadloos contact ver
kregen. De bemanning leeft.
en marine, terwijl 13 extra vliegtuigen
aankwamen en vertrokken. Voorts had
er een aantal proef- en rondvluchten
plaats, terwijl het aantal pleziervliegers
13'23 bedroeg.
Waalhaven, de luchthaven van Rot
terdam, werd gedurende die maand aan
gedaan door B43 verkeersvliegtuigen en
door 131 militaire, terwijl er 50 speciale
vluchten (proef- en fotovluchten) met K.
L.M.-machines plaats hadden, 196 vluch
ten met Pander-vliegtuigen van de Rotter-
damsche Aero-club en 4 vluchten met
particuliere vliegtuigen. Het aantal ple
ziervliegers bedroeg 1232, waarvoor 208
vluchten werden uitgevoerd. Het aantal
bezoekers bedroeg 30.553, waarvan 317
schoolkinderen.
Verzoeningsverdrag Neder-
1 a n d-F inland.
Minister Beelaerts van Blokland en Pro
cope, de minister van buitenlandsche za
ken van Finland, hebben Zaterdag na een'
g'emeenschappelijken maaltijd van den
Volkenbondsraad het verzoeningsverdrag
tusschen Nederland en Finland ondertee
kend. Daar Nederland en Finland beide
reeds het facultatieve protocol van art. 36
van het statuut van het Haagsche Inter
nationale Gerechtshof onderteekend en
geratificeerd hebben en ze aldus reeds
verplicht zijn rechtsgeschillen aan de be
slissing van het Internationale Gerechts
hof te onderwerpen, was het in dit
verdrag noodig bepalingen omtrent arbi
trage in rechtskwesties op te nemen.
Daarom bepaalt het verdrag zich uitslui
tend tot de verzoeningsprotocolen „in po
litieke geschillen, zooals ook in het ver
drag tusschen Nederland en Zweden be
paald is.
Rijksveer Moerdjjk.
19 Juni zal de offieieele indienststel-
ling van de nieuwe veerpont van het
rijksveer over Tiet Hollandsch Diep tus
schen Moerdijk en Willemsdorp plaats
vinden.
Vier burgemeesters in
Woerden.
De nieuwbenoemde burgemeester van
Lange Ruige Weide, Papekop en He
kendorp zal zich in Woerden vestigen.
Woerden zal daardoor binnenkort de
woonplaats zijn van vier burgemeesters,
n.l. burgemeester van Woerden, burge
meester van Kamerik en Zegveld, burge
meester van Waarder, Barwoutswaarder
en Rietveld en burgemeester van Lange
Ruige Weide, Hekendorp en Papekop.
De Zuiderzee-commissie.
De algemeene synodale commissie der
Nederiandsche Hervormde Kerk, hande
lend in opdracht van de Algemeene Sy
node, benoemde in haar voorjaarsverga
dering zeven leden van een commissie
voor de kerkelijke belangen in het a.s.
Zuiderzeegebied, t.w. de heeren J. A-
Bakker te Menaldum, mr dr E- J- Beumer
te Utrecht, mr H. de Bie te Rotterdam,
ds D. den Breems te 's Gravenhage, ds
D. Eilerts de Haan t'e Heiloo; jhr mr D.
E- van Lennep 'te Heemstede en dr J.
Th. de Visser te 's Gravenhage. Deze
heeren hebben allen hun benoeming aan
genomen en Vrijdag zijn zijl door den
president der synode, dr Weyland in het
Gebouw der .Synode te 's Gravenhage ge
ïnstalleerd, die zijn vreugde uitsprak over
het feit, dat alle leden hun benoeming
hebben aangenomen, en de aanwezigen
dankte voor de groote toewijding waarvan
hun besluit getuigt. Zijn toespraak werd
door dr J. Th. de Visser beantwoord, die
vervolgens eenige vragen stelde, welke
samenhangen met de taak, welke de
commissie zal hebben te vervullen.
Met ingang van 1 Juli a.s. wordt
verplaatst de Rijksveldwachter Brigadier
titulair CL Moerdijk van Schenkeldijk ge
meente 's Gravendeel, naar Wemeldinge,
Vlissingen. Het aantal werkwilligen bij
de Kon. Mij. „De Schelde" alhier is ook
heden onveranderd.
