No. 150
Woensdag 4 April 1928
42e Jaargang
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
fa
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
A.-R. PARTIJDAG TE GOES.
ssua en
ns^ïjlden i
de haag
een der
in den
lerlei in-
eer veietl
orzaken.
ten van
i.
te haag;
verdient
•eze kan
;oedt als
laag steit
iderhoud
fet men
lax heeft,
ooit. In-
struiken
in den
hebben,
rens toit
e grond
omgetepit
'orteltjes
ngen en
mbelem-
tvordt de
mi grondl
kan heit
en wor-
mte van
er op
behoor-
'ulsthaag
estaandë
nu Ivor
's zooals
ndurenjde
gesnoeid,
r waken,
en, daar
omderetn
mes of
>1 behoe-
jeschaar
en d'uur
a is het
©i&'chaar
i
April.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. JiJIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11
Postrekening No. 44455
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
DeZeeu
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f 3.
Losse nummersf0.35
Prijs der Adverfentiën:
14 regels f1.20, eike regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting
Middagvergadering.
Rede van dhr Schouten.
De middagvergadering, dia zeer goed,
ooik door de dames was bezocht, werd
aangevangen met het zingen van Ps. 25:2.
De voorzitter verwelkomde den spreker
voor dezen middag, den heer J. Schou
ten, lid der Tweede Kamer.
De heer Schouten, het woord verkrij
gend, begint met op te merken, dat de
politieke toestand onbevredigend is en
een verwarrend karakter draagt. Het par
lementaire stelsel werkt momenteel niet
behoorlijk.
In het najaar van 1925 is aan de nor
male bewindvoering een eind gemaakt. De
werking van de parlementaire machine is
toen onmogelijk geworden. We hebben
gekregen een tusschentoestand, een inter
mezzo-kabinet, dat een tusschenpositie in
neemt. Het kiest noch voor rechts, noch
voor links. Het is opgetreden, omdat er
nu eenmaal een regeering moe't zijin, maar
het laat alles, wat met het beginsel ver
band houdt, i# den ouden tqestand.
We beginnen nu wel allen te begrijpen:,
dat aan dien tusschentoestand zoo spoedig
mogelijk een eind moet komen. Er worden
wetsvoorstellen verworpen, zonder dat dit
invloed heeft op de samenstelling van
het kabinet. Deze toestand is onbevredi
gend.
Alles kan schots en scheef door elkan
der geworpen worden. Daaruit moet op
den duur groeien een chaos in het parle
ment en een bewindvoering zonder rich
ting
Daaraan moet spoedig een eind komen.
Velen hopen daarom op de stembus van
1929. Elke politieke partij wil nu wel een
herstel van het gezonde parlementaire
stelsel.
Is Saarop uitzicht? Theoretisch is het
geval te stellen, dat de Kamerverkiezingen
.aan de linkerzijde een meerderheid bren
gen. Stel, dat dit geval zich voordoet is er
dan kans op een terugkeer van de nor
male politieke constellatie?
Neen, zegt Spr. ,want die meerderheid
wordt gevormd door een groep van Braat
tot L. de Visser. Ze geeft een hopeiooza
verdeeldheid te zien.
D'aax komt bij, dat de Vrijheidsbond
heeft te kennen gegeven in dat getval
niet van de partijl te zullen zijn.
Maar dan staat ook vast, dat de link-
sche groepen geen meerderheid voor hef
parlementaire stelsel kunnen opleveren.
Anderen willen de politieke scheidslijn
rechts-links doen verdwijnen. De eenige
wezenlijke tegenstelling is die tusschen
conservatieven en democraten, zeggen zij.
Wat is conservatief, wat is democra
tisch als criterium voor da groepeering
der partijlen, vraagt Spr.? In een bepaald
geval kan een conservatief democratischer
zijn dan pen democraat en omgekeerd.
De tegenstelling conservatief-demoora-
tisch is onaanvaardbaar, omdat ze niet
op een levensovertuiging is gebaseerd.
Er is nu eenmaal tweeërlei staats- en
maatschappij-beschouwing. De eene rekent
met God als Schepper,- de andere re
kent, met den autonomen mensch.
De tegenstelling conservatief- democra
tisch is principieel verwerpelijk, maar
en ook altfjd nog in de practijk fias
co gemaakt.
Spr. behandelde ook de samenwerking
rood-Roomsch. Br zijin ongetwijfeld R.-
Aathoheken in .ons land, die den weg
daartoe willen openhouden. Die soc.-demo-
craten willen deze samenwerking op de
meest eigenaardige wijze. Ze willen die
bevorderen op een manier als een jonge
man, die z'n meisje telkens weer zoo
.tdtschekft6 neerzet en zooveel mogelijk
Viji, Anti-Revolutionairen staan daar
ouiten. V ij bemerken niets van een yer-
angen bij de S.D.A'.P., om met ons sa
men te werken. Spr. noemt dat gelukkig,
net getuigt van de groota waarde onzer
beginselen.
Wijj moeten echter op die politieke
vrijage letten. Onze overtuiging, gebaseerd
ep het landsbelang is; Iaat ons, met bee
noud onzer politieke zelfstandigheid, er
altijd op wijzen, dat de- Roomsch-roode sa
menwerking zon zijn een poging om ijzer
en leem te verbinden.
Spr -riet maar één oplossing uit de
moeilijkheden.: als de drie rechtsche party-
en by de stembus in. 1929 de meerder
heid in de Tweede Kamer verkrijgen, dat
dan de samenwerking tusschen die drie
rechtsche partyen hersteld worde.
Die samenwerking is op grand van den
tegenwoordigen toestand verdedigbaar,
maar ooik op grond van de historie en
ten slotte op den grondslag van het A-R.
beginsel.
Hoe langer de tegenwoordige toestand
voortduurt, des te meer vrijbuiterij en
schisma zal er komen. Dat alles werkt de
ontbinding in de hand. En ontbinding,
leidt tot vermindering van kracht."
Wie de politieke geschiedenis na 1870
bestudeert, kan tot geen andere conclusie
komen, dan dat de rechtsche samenwer
king 'geleid heeft tot vruchtbaren arbeid.
Wij doezelen de verschillen tusschen
A.R. en R.K. niet weg. Evenmin tusschen
A.R. en OH. Maar met behoud van ieders
zelfstandigheid en beginsel, zijn er toch
algemeens beginselen voor regeer- en
staatsbeleid, die alle drie die partijlen be
lijden. Alle drie belijden als diepste oor
zaak van alle onrecht en verkeerdheid;
de zonde, en dat de eenige weg tot ont
koming is de weg tot Jezus Christus'.
Daarom zijn we ook in staat gezamen
lijk te geven Christelijke politiek.
Maar om tot herstel der samenwerking
te komen, is noodig, dat ze dit alle
drie willen. Is er een partij of zijn er
twee partijen, die dat niet willen, dan is
de mogelijkheid op herstel dier samen
werking er niet.
De A.R. partij is echter geen makelaar,
om de beide andere partijen tot elkaar
te brengen. Ze wacht rustig af, tolt de
beide anderen het met haar eens zijn,
dat tegenwoordige toestand, historie en
beginsel samenwerking gewenscht maken.
Het vraagstuk van de samenwerking
met de R.K. is den laatsten tijd in toe
nemende mate moeilijk geworden. En dat
zit 'em ten deele in het schisma op
politiek gebied. Er is onder de R.K. oen
smaldeel, dat niet zoo veel meer verschilt
van de S-D-A-P. En verder is er het
schisma van de Stk. Geref. Partij en Herv.
Geref. Staatspartij.
Nu waarschuwt Spr.. allereerst tegen
bangheid. Daardoor laten we ons leiden,
in plaats van zelf te leiden.
Geen angst voor ds Lingbeek of ds Ker
sten. Spr. zegt heel eenvoudig; wordt
Kersteniaan of blijft Anti-Revolutionair.
Een Anti-Revolutionair heeft nu eenmaal
geen Janus-kop.
Het A.R. beginsel heeft meer te zeggen
dan over Zondags- en vaccinatiekwestie.
Het zegt iets over karakter en roeping
der Overheid, over de staatstaak, oiver
de wijze van staatsbestuur. Hot geeft
antwoord op de vraag: geestelijke vrijheid
of geestelijke dwang.
De Anti-Revolutionair moet, ook tegen
over den Staatk. Gereformeerde, staan
op en spreken uit eigen overtuiging en
beginsel. Deed men dat van weerszijden,
dan zou het .politiek debat op hooger
peil staan.
Het A.-R. beginsel is niet veranderd.
Gaarne belijden wij nog ons program van
beginselen, zooals het in 1878 is vastge
steld.
Heeft men het over artikel 36 der
Ned. Geloofsbelijdenis, dan verwyst spr.
naar de vyf artikelen, door dr Kuyper
reeds in 1879 in „De Heraut" hierover
geschreven.
Onze Geref. vaderen hebben gestreden
voor vryheid van geweten, van geloof
en van geloofsprediking. Artikel 4 van
het program der Staatk. Geref. partij is
met die vrijheid in stryd. Dat is pre
cies hetzelfde, als wat het liberalisme
in de vorige eeuw opgedischt heeft. Waar
blyft zoo de geestelijke vryheid? Is dan
voor ds Kersten c.s. de geschiedenis te
verge; fs geschreven?
„In het .geestelijke geen dwang, maar
vrijheid", zei dr Kuyper. Er is maar één
macht in het geestelijke, die gezag heeft,
n.l. de macht van den Heiligen Geest.
Helaas gaan kerkelijke en dogmatische
geschillen al meer meespreken op po
litiek gebied. Dat is noodlottig. Wij, A.-R.
nemen het op voor de vrije kerk in den
vrijen staat.
Wees A.-R., leef A.-R., zegt Spr. ont
plooi de banier, kom ,op voor behoud
van de Christelijke grondslagen van het
staatsleven, bewaar de geestelijke vrij
heid, laat geen enkele macht treden tus
schen het hart van den mensch en God.
Dit is het positieve standpunt van het
Protestantisme.
Staatk. Geref. en Herv. Geref. Staats
partij noemen zich anti-Roomsch, maar
zij zijn beiden in wezen "door en door
Roomsch. Zij durven het met der vaad'
ren God niet wagen.
Geen zwaard in dienst van het Chris
tendom. Door Gods Geest zal het geschie
den. Wij hebben maar één zwaard: het
zwaard van Gods Woord.
Daarom moet de propaganda voor de
A.-R. beginselen met onverdroten ijver
onder ons volk worden gevoerd, opdat
het van zjjn dwaalwegen terugkome. Maar
geen wereldlijke macht in onzen dienst!
(Applaus.)
Nadat nog dhr J. W. van 't Hoff een
"raag had gesteld, en deze door den
heer Schouten was beantwoord, bracht
trie voorzitter den spreker hartelijk dank
'voor .zijn bezielende rede. Hierna werd
gezamenlijk gezongen Ps. 726, waarna
ds Scheele te Kapelle-Biezelinge met
dankgebed dezen welgeslaagden partijdag
Insloot.
De Islam geen staatsgodsdienst meer?
In de Turksche Kamer is door een groot
aantal afgevaardigden een voorstel inge
diend tot schrapping van het 'grondwets
artikel, volgens hetwelk de Islam de
Staatsgodsdienst van Turkije is.
De aardbeving In Klein-Azië.
Blijkens berichten uit Constantinopel
zijn gisteren opnieuw lichte aardschokken
1e Smyrna waargenomen. Dit is reeds de
derde nacht, welke 'de bevolking buiten
doorbrengt.
Bij de aardbeving van Zaterdag zijn te
Smyrna in het geheel 1700 huizen inge
stort. In totaal zijn 18 gemeenten door de
aardbeving geteisterd.
De werkloosheid in Amerika.
Volgens een bericht uit Washington
neemt de werkloosheid in de Vereenigde
Staten dreigende vormen aan. Het Ameri-
kaansche vakvereenigingsverbond schat
het aantal werkloozen in totaal op 7,2 mil
lioen. Andere ramingen luiden tusschen
de 4 en 6 millioen. Daarentegen geeft het
departement van arbeid 'het aantal werk
loozen slechts met 2 millioen op.
Communistische samenzwering in Canton.
De overheid te Canton is een nieuwe
communistische samenzwering op het
spoor gekomen en heeft bevel gegeven tot
re arrestatie van 15 der leiders. Naar ge
meld wordt, was een aanval op Canton
voorbereid, welke van drie kanten tegelijk
door arbeiders en boeren ondernomen zou
worden. Ook een deel der troepen zou met
de communisten hebben geheuld De staat
van beleg wordt weer in voDe scherpte
toegepast.
Staat van beleg te Leuven afgekondigd?
Te Leuven moet de staat van beleg af
gekondigd zijn. Meer dan vijf personen
mogen zich niet samen op straat vertoo-
nen.
Tot nog toe is echter van dit bericht
geen officieele bevestiging ontvangen. Het
zou verklaard kunnen worden doordat er
zich bij betoogingen ernstige incidenten
voorgedaan hebben.
Er gingen 'honderden congressisten naar
de gevangenis om dr Borms hulde te bren
gen; ze zongen strijdliederen en den
Vlaamschen Leeuw.
Plots verscheen een sterke afdeeling
gendarmen. De gendarmen joegen hen in
den rug op en stompten er met hun ge
weerkolven op los. Onder de betoogers wa
ren ook meisjes. De omsingelde studenten
kregen proces-verbaal. Op verscheidene
plaatsen is zwaar gevochten tusschen Vla
mingen en Walen.
Conflict in de Saksische metaal-industrie.
Een deel der arbeiders in de Saksische
metaalindustrie heeft met goedvinden van
de organisaties, het werk neergelegd.
De staking omvat 20.000 man.
Het conflict loopt over het nieuwe man
teltarief, dat door de werkgevers aange
nomen, doch door de arbeiders verwor
pen is. Over de bindendverklaring van
dit tarief zal in het rijksministerie van
arbeid vandaag worden onderhandeld.
Korte berichten.
Te Moskou loopt een gerucht, dat
Trotzki door een Armeniër zou zijn ver
moord, die tot de communistische jeugd
behoort. Geen enkele inlichting is dit
bericht tot nog toe komen bevestigen.
De typografenstaking te Dresden is
geëindigd, nadat de werkgevers conces
sies hebben gedaan. De burgerlijke cou
ranten zullen vandaag weer verschijnen.
De Belgische ministerraad besprak
Maandag de maatregelen, welke in sa
menwerking met de provincie Oost-Vlaan-
deren zouden kunnen getroffen worden
voor het graven van ëen kanaal Ant
werpen naar Gent. Anderzijds werd de
aanbesteding overwogen van de werken
aan de Brusselsche voorhaven Vilvoorde.
De gemeenteraad van Toulon wilde
daar de geldmiddelen Van de stad uit
geput waren, een productiebelasting voor
den landbouw invoeren. De boeren boden
echter hevig verzet en dreigden niet meer
hun land te zullen bebouwen, zoodat men
van de invoering dezer belasting heeft
moeten afzien.
Uit Madrid wordt gemeld, dat daar
eergisteren in een der hoofdstraten een
auto op het trottoir is gereden, met
het gevolg, dat vier kinderen gedood wer
den, terwijl nog verschillende personen
gewond zijn.
De begrafenis van Gustav Ador, den
oud-president van Zwitserland, vond gis
teren te Genève onder groote belangstel
ling plaats. Overal, waar de stoet langs
trok, had zich een dichte menigte belang
stellenden verzameld. In de kathedraal de
St. Pierre vond een eeredienst plaats, wel
ke geleid werd door ds Frank Thomas.
Prins Hendrik bevond zich onder de aan
wezigen.
In den trein tusschen Brussel en
Dendermonde wilde een jongeman zich
op een meisje werpen, dat zich in de
coupé bevond. Het meisje verzette zich
en gilde om hulp. De aanvaller, ,die uit
den trein sprong werd gegrepen door
een uit de andere richting in volle vaart
aankomenden sneltrein. Hij werd vermor
zeld.
De legatie-secretaris Schliep, die
door het Russische gezantschap te Mos
kou naar Ros tow was gestuurd, om een
onderzoek in te stellen naar den toe
stand der gevangen zittende ingenieurs,
bericht, dat de gevangenen geen klachten
hadden. Hun gezondheidstoestand is goed.
Aan boord van een Japansch schip
te Singapore heerscht cholera; er zijn
reeds zeven dooden.
Juslitie-begrooting 1928.
In de Memorie van Antwoord (Eerste
Kamer) betreffende de begrooting van het
Departement van Justitie voor 1928 deelt
minister Donner o.m. mede, dat middelen
worden overwogen, welke meer waarborg
beoogen tegen niet voldoend gegrond ver
blijf in een krankzinnigengesticht.
Inzake dierenbescherming zal de mi
nister met zijn ambtgenooten van Bïn-
nenl. Zaken en Landbouw en van Onder
wijs, K. en W. overleg plegen.
Wat betreft revisie in militaire straf
zaken, is een voorloopige schets opge
steld, welke door een commissie ad hoe
spoedig zal worden onderzocht.
Huldiging .van baron,van
Heemstra.
Op 23 April a.s. zal de afgetreden
gouverneur van Suriname, baron v. Heem
stra gehuldigd worden floor oud-ambte
naren en personen, die een reis naar Su
riname hebben gemaakt tijdens het gou
verneurschap van baron van Heemstra.
Mr Dr J. van Haaren, gouvernements
secretaris van Suriname, die thans hier
te lande met verlof vertoeft, zal de eerste
woordvoerder zijn ter aanbieding van een
blijk va,n erkentelijkheid voor genoten
vriendschap en gastvrijheid.
De Miss Cavell-film.
De uitspraak der Centrale Commissie
voor 'Filmkeuring van 22 Maart j.l. waar
bij1 de film Dageraad" (Miss Cavell)voor
vertooning aan personen boven den 18-
jarigen leeftijd werd toegelaten is gisteren
door de herkeuringscommissie niet ge
handhaafd. Laatstgenoemde commissie be
sliste dat de film niet voor openbare
vertooning kan worden toegelaten.
Ze moeten weer demonstreeren
De besturen der S. D. A. P. en van het
Nederl. Verbond van Vakvereenigingen
hebben, blijkens bericht in Het Volk be
sloten op Zondag 16 September vijf mee
tingen te houden, waar gedemonstreerd
zal worden voor ontwapening, voor staats-
pensionneermg, voor bedrijfsorganisatie
en medezeggenschap en voor handhaving
'en volledige doorvoering van de 48-urige
arbeidsweek. Deze bijeenkomsten zullen
gehouden worden te Amsterdam, te Dor
drecht, te Eindhoven, te Arnhem en te
Groningen.
Afschaffing van pascontrole
De uitgaande controle aan de Belgische
grens is sedert 15 October 1923 opgeheven.
Aan de Oostgrens bestaat deze nog. Hoe
wel het nut hiervan niet zonder meer ont
kend kan worden,, zal minister Donner,
naar hij in zijn Mem. van Antw. zegt, na-,
gaan of ook deze controle, met het oog op
de steeds voortschrijdende regulariseering
der toestanden, ook op het gebied van het
vreemdelingenverkeer, kan vervallen.
Invoering van den Zomertyid.
Op vragen van het Eerste Kamerlid
den heer Polak, luidende:
Binnenland.
De A.-R. partijdag te Goes.
Geen vergoeding voor „Werkspoor"?
De prestaties van de Kon. Luchtvaart Mij.
De gascorruptie te Hulst (Rechtsz.)
Buitenland.
Aardbevingen in Klein-Azië.
Leuven in staat van beleg.
1. Kan zijn excellentie mededeelen,
waarom ook dit jaar hier te lande de
zomertijd niet ingevoerd wordt op den
zelfden dag als zulks in België, Frank
rijk en Engeland geschiedt?
2. Is zijn excellentie bereid te bevor
deren, dat voortaan de zomertijd bier
ter zelfder tijd als in de genoemde landen
beginnen zal?
3. Zoo neen, ,wil zijn excellentie 'dan
mededeelen, waarom niet?
heeft de minister van binnenlandsche
zaken en landbouw geantwoord:
1. Reeds uit hoofde van de groote
landbouwbelangen, die daarbij betrokken
zijn, pleegt in de laatste jaren de zomer
tijd niet meer te worden ingevoerd te
gelijk met hetgeen te dien aanzien in
België, Frankrijk, en Engeland geschiedt,
maar met den aanvang van de zomer
dienstregeling der spoorwegen.
Daarvoor pleit bovendien, dat h^ rei
zend publiek allerminst gebaat zou zijn
met invoering van dien tijd op den dag,
dien België, Frankrijk en Engeland ge
woon zijn te kiezen. Immers Duitschland
kont geon zomertijd meer en het aantal
met de dienstregeling in dat land verband
houdende treinen is veel grooter dan de
treinen, die met ovengenoemde drie lan
den verbinding hebben. Mitsdien zou een
veel belangrijker omwerking van de win-
tcrdienstregeling ten onzent noodig zijn,
als onze zomertijd Correspondeerde met
dien in België, Frankrijk en Engeland,
dan thans het geval is.
2 en 3. In het bovenstaande ligt het
antwoord op deze vragen besloten.
Geen Rijkssubsidie voor
Werkspoor?
Naar „Het Volk" verneemt, heeft de
regeering besloten, geen subsidie te ver
strekken voor den bouw van de tien
locomotieven door „Werkspoor".
Men herinnert zich, dat de bedoeld?
door „Werkspoor" te bouwen Jien loco
motieven bestemd zouden zijn voor de
Nederlandsche Spoorwegen. Oorspronke
lijk bestond by dit semi-overheidsbedryf
het plan, de opdracht te geven aan een
Duitsche fabriek, die voor een lageren
prijs had aangeboden te leveren.
De commissie voor werkverruiming
hield zich toen met het geval bezig en
besprekingen leidden er toe, dat een op
lossing zou worden gevonden, bestaande
in het verleenen van een subsidie door
rijk en gemeente, terwijl verder finan-
ciëele tegemoetkoming zou worden be
toond, zoowel van de zijde van „Werk
spoor" als van die 3er Nederlandsche
■Spoorwegen. Tot 't verleenen van een ge
meente-subsidie, groot f 30.000, was in
geheime raadszitting reeds besloten. Daar
aan dit subsidie de voorwaarde was ver
bonden, dat ook het rijk steunde, wordt
het door "de beslissing der regeering thans
'zeer onwaarschijnlijk, dat een regeling
tot stand komt, zoodat de locomotieven
wel niet door Werkspoor zullen worden
gebouwd.
DE KONINKL. LUCHTVAART MIJ.
Overzicht van den winterdienst.
Plannen voor den zomer.
De Directie van de Kon. Luchtvaart
Maatschappij voor Nederland en Koloniën
heeft gistermiddag ten haren kantore te
's-Gravenhage de vertegenwoordigers der
Ned. Dagbladen weer in conferentie ont
vangen.
De directeur, de heer Plesman, heeft
over de resultaten van den afgeloopen
winter en de plannen voor den komenden
winter tal van interessante mededeelingen
gedaan.
We ontleenen daaraan, dat de K. L. M.
een buitengewoon drukken winter achter
den rug heeft, een echte winter met vorst
en ijs en sneeuw, die daardoor ook zeer-
veel heeft gevergd van de luchtvaart, doch
tenslotte ook ertoe heeft geleid, dat deze
eens in 'het bijzonder heeft kunnen toonen
waartoe zij, zelfs in het barre jaarge
tijde in staat is. In nog geen enkel win
terseizoen was het aantal luchtdiensten
op Nederland zóó uitgebreid en is het ver
keer op die diensten zoo aanzienlijk ge
weest.
In de vorige jaren had de K. L. M. zich
gedurende den winter steeds er toe be-