No. 141
Woensdag 14 Maart 1928
42e Jaargang
Buitenland.
Binnenland.
Uit de Provincie.
Belangrijkste Nieuws.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie na 11
Postrekening No. 44455
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. F. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
2Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3
Losse nummersf0.05
Prijs der AdvertentlBn:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ei
Bij abonnement belangrijke korting
net voorstel-Zfjlslra.
De Tweede Kamer heeft gisteren een
aanvang gemaakt met de behandeling van
het initiatief-ontwerp Zijlstra, inzake de
wijziging van de leerlingenschaal.
De strekking van het ontwerp is be
kend.
De Lager Onderwijswet-1920 gaf een ge
wone l.o. school recht op 1 onderwijzer tot
25 kinderen, 2 voor 26 tot 60 kinderen,
enz. De z.g. technische herziening van
16 Febr. 1923 rekte deze schaal uit tot
1 onderwijzer voor 32 leerlingen, 2 voor
33 tot 72 kinderen, enz. De bezuinigings-
wet van 30 Juni 1924 schortte deze schaal
tot 1 Jan. 1930 op en maakte er van:
1 onderwijzer per 48 kinderen. Deze
schaal is vooral voor de kleine scholen
zeer drukkend en dit zal in vele gevallen
nog erger worden, nu het 7e leerjaar
mét zijn schcolverplichting hersteld wordt.
Het wetsvoorstel-Zijlstra wil nu van 1
Juli 1928 tot 1 Jan. 1930 (datum, waarop
de schaal der technische herziening her
leeft) een ietwat verzachte schaal in
voeren, waardoor het aantal leerkrachten
zou bedragen 1 tot 32 leerlingen; 2 tot
72; 3 tot 136 leerlingen en voor ieder
öütal boven de 136 éé-n onderwijzer. Te
vens maakt het voorstel een eind aan
het instituut van de assistenten.
Wie rekening houdt met de belangen
van het onderwijs en in 't bijzonder met
de behoeften van vele plattelandsscbolen,
zal toestemmen dat we hier van een ge
lukkig initiatief mogen spreken.
Hierbij komt echter een maar.
Het ontwerp, wil het effect sorteeren,
heeft niet alleen noodig de goedkeuring
van de Staten-Generaal, maar bovendien
de medewerking van de Regeering.
En nu heeft de Regeering de vorige
week reeds te kennen gegeven, dat die
medewerking van haar niet is te ver
wachten.
Minister de Geer verklaarde nadruk
kelijk, dat de Regeering hoogere uitgaven,
voortvloeiende uit een verlaging van de
leerlingenschaal thans niet voor baar re
kening kan nemen.
Daarmede is feitelijk bet lot van het
ontwerp beslist.
Men kan dit betreuren, men kan bet
afkeuren, dat het intermezzo-kabinet wel
de verlenging van den leerplicht die bij
velen op principi ëele bezwaren stuit
voor zijne rekening neemt, terwijl het
dit zuiver technische ontwerp met beslist
heid afwijst, maar het feit ligt er toe.
En zoo rijst de vraag, of het in de
gegeven omstandigheden niet verstandiger
ware het ontwerp in te trekken.
Aan een mooi gebaar en daarop
zou de aanneming van het ontwerp, die
althans, wat. de Tweede Kamer betreft,
vrijwel zeker schijnt, neerkomen be
staat geen behoefte.
Er is en terecht aanmerking
op gemaakt, dat de sociaal-democraten
hun leerplicht-ontwerp handhaafden, toen
het vaststond dat de Regeering het in
geen geval zou sanctionneeren. Er werd
toen en alweer terecht gesproken
van een parade-ontwerp.
Maar juist daarom zou intrekking thans,
naar het ons voorkomt, aanbeveling ver
dienen.
.Ook voor den schijn des kwaads
dient gewaakt.
En de volle verantwoordelijkheid voor
wat thans gebeurt, blijft aan de Regeering
enaan hen, die het optreden van dit
Kabinet door hun destructieve politiek
hebben bevorderd.
V Achteruitptelling van 'het platte
land.
De klachten over stiefmoederlijke behan
deling van het platteland zijn algemeen
en maar al te vaak gegrond.
'tWas de heer Batter, die daarop in
de Tweede Kamer bij de behandeling
van hot wetsontwerp inzake het 7e leer
jaar nog eens de aandacht vestigde.
Hij wees op de classificatie waardoor
de trek naar de steden in de hand wordt
gewerkt en de plattelandsscholen worden
gedupeerd; op het opvoeren van het aan
tal leerlingen per klas, waarvan de scho
len op het platteland de nadeelen onder
vinden veel meer dan in de groote ste
den; op de kwestie van de wachtgelders
die vaak de schoolbesturen ten platte-
lande tot wanhoop brengt.
En dit geldt niet alleen van het on
derwijs.
Op het gebied van de verkeersmiddelen
zien wc precies hetzelfde.
In de sleden wordt alles gedaan om in
iedere buurt een tram te brengen. Niets
wordt nagelaten om het den menschen
gemakkelijk te maken.
Maar als op het platteland een spoor
lijn bestaat die de menschen tot op een
half uur van hun woonplaats brengt, dan
vindt de hooge Regeering dat voor het
platteland al meer dan genoeg en wordt
zelfs een particuliere autodienst, zonder
meer verboden.
Laat de plattelanders maar urenlang
aan de stations wachten en tenslotte lange
wandelingen door weer en wind maken,
dat is geen bezwaar, als de stedelingen
maar hunne moderij ingerichte, van alle
gemakken voorziene en goedkoope ver
voermiddelen hebben
Zoo wordt het platteland achteruitge-
steld.
Zoo wordt de trek naar de steden be
vorderd.
Maar zoo wordt óók het landsbelang
geschaad
De toestand in Roemenië wordt critiek.
De „Petit Parisien" bericht uit Boeka
rest, dat de binnenlandsche politieke toe
stand in Roemenië met den dag ernsti
ger wordt. De Boerenpartij is vast be
sloten de regeeringsmacht in handen te
nemen. Indien haar dit binnen een maand
niet met wettige middelen zoiu geluk
ken, zal de Boierenpartij zich tot prins
Carol wenden. Carol zelf heeft dezer da
gen weer een schrijven aan Bratianoe
gericht, waarbij hij nogmaals zijn aan
spraken op den Roemeenschen troon in
ultimatieven vorm kenbaar maakt.
De ramp ie Santos.
De inwoners van Santos zijn gisteren
opnieuw opgeschrikt doordat er na een
stortregen nieuwe scheuren verschenen in
de in 'beweging zijnde belling van den
Montserrat, zoodat men voor een nieuwe
aardstorting vreesde.
Dam in California doorgebroken.
"Waarschijnlijk ten gevolge van een
aardbeving is de dam bij St. Francis van
de Santa-Clara-rivier bezweken. Een ge
weldige waterval van ca. 8 M. hoogte en
3 K.M. breedte, stortte zich met groote
kracht in de richting van de San Fernan-
do-vallei, alles onderweg meesleurende.
Volgens nadere berichten uit Los An
gelos behoorde het reservoir, waarvan de
dijk 40 mijlen ten Noorden van Los Ange
los bezweken is, tot de waterleidingswer-
ken, waardoor o.a. Los Angelos van water
wordt voorzien.
De directie van de waterleiding deelt
mede, dat 150 man van het personeel om
gekomen zijn, terwijl er slechts één gered
is. Het reservoir bevatte 1344 millioen gal
lon water. Tal van boerderijen zijn over
stroomd, waarbij vermoedelijk nog tal van
slachtoffers 'het leven hebben verloren.
Politie en troepen zijn naar het door de
ramp getroffen gebied gezonden.
Of het ongel«k door een aardbeving
veroorzaakt is, zooals de eerste berichten
meldden, is nog onzeker, daar men elders
niets van een aardbeving heeft bespeurd.
Volgens berichten uit San Francisco
vreest men, dat 75 personen, die op het
terrein van een electrische centrale vlak
bij de plaats, waar de dijk door een aard
beving ingestort is, woonden, om bet le
ven zijn gekomen.
Naar schatting zouden drie- a vijfhon
derd personen bij de dijkbreuk om het le
ven gekomen zijn. Bij Kemp zouden 150
arbeiders gedood zijn, die door den stroom
verrast werden.
De Rijnscheepvaari
Van de zijde van het scheepspersoneel
bij de Duitscbe Rijnvaart wordt ontkend,
dat de groote Rijnreederijen niet rendee-
ren en de vakorganisaties zijn dan ook
vastbesloten zich met hand en tand te
verzetten tegen iedere loonsverlaging.
Daar de verhouding tusschen werkge
vers en werknemers den laatsten tijd zeer
gespannen is, dient men ernstig rekening
te houden met de mogelijkheid van een
arbeidsconflict. Een eventueele staking of
uitsluiting zou c.a. 10,000 man omvatten.
Buitengewone koude.
Te Moskou is uit Petronawlowsk bericht
ontvangen, dat op het schiereiland Kam-
schatka een buitengewone koude heerscht.
Op sommige plaatsen is een temperatuur
van 60 graden Celcius onder het nulpunt
geregistreerd. Tal van menschen en dieren
zijn doodgevroren.
De voorbereidende ontwapenings
conferentie.
Te Genève is de Russische delegatie
voor de zitting der voorbereidende com
missie voor de ontwapeningsconferentie
aangekomen.
Litwinoff is weder de leider der dele
gatie en ook Loenatscbarski is weder mee
gekomen. De beeren hebben ditmaal ge
reisd in een tweede klas compartiment in
tegenstelling met November, toen Zij met,
een salonwagen aankwamen.. Ook het ho
tel, waar zij logeeren, is heel wat minder
luxueus dan de eerste maal, hetgeen wel
licht een gevolg is van den spot in de we
reldpers over 'het dure optreden der sov
jet-gedelegeerden bij hun eerste aanwe
zigheid te Genève.
De Turksche regeering heeft de uitnoo-
diging om ook aan de ontwapeningsbe
sprekingen deel te nemen aangenomen. De
Amerikaansche delegatie is reeds aanwe
zig.
De voorzitter der commissie, onze land
genoot jbr. Loudon, is eveneens reeds aan
gekomen om met het volkenbondssecreta-
riaat voorbereidende besprekingen te hou
den.
De werkzaamheden der voorbereidende
ontwapeningsconferentie zullen twee we
ken duren.
De conferentie zal tot gewichtige be
sprekingen leiden, waaraan alle groote
staten zullen deelnemen.
Korte berichten.
De strenge koude is ook in Zuid-
Frankrijk merkbaar. In bet bijzonder heb
ben de wijnbergen van de lage tempera
tuur te lijden. Men vreest dat in verschil
lende streken de oogst slecht zal uitvallen.
Van het Hof.
De Koningin heeft gistermiddag vier
uur ten Koninklijken Paleize achtereen
volgens ontvangen de colleges van God.
Staten der provincies Friesland en Dren
the en daarna de heeren gezamenlijk een
thee aangeboden.
De tweede winter.
De kieviten, die in de tweede helft
van Februari en de eerste dagen van
Maart onze polders hadden bevolkt, heb
ben opnieuw de reis naar het Zuiden
aanvaard'. Zondag j.l. was het, naar het
„Vaderland" meldt, een doortocht, welke
dien van den herfst evenaardde. Vooral
langs den duinkant was de trek te zien;
van 's morgens vóór achten tot 's midldags1
na tweeën passeerden de vluchten, mees-
tentijids tusschen 10 en 00 vogel'sl tel
lende. De trekrichting was bijna steeds
Zuidwest; enkele troepen bielden meer
Westelijk aan.
Duizenden kieviten hebben dien dag
ons land weer verlaten.
Ook andere vogels veikeerden onder
den invloed van het wintersche weer.
Sp leeuw en schoolden samen en in zwear
men zochten riji wind- en sneeuwvrije
plaatsen op.
Overlegging van vaccinebewijzen.
Het Tweede Kamerlid de heer Kersten
beeft aan den minister van arbeid, handel
en nijverheid gevraagd:
Is het den minister bekend, dat burge
meester en wethouders van Monster ter
kennis der bevolking brachten, op 3 Maart
(dus ongeveer drie weken nadat de wet
tot stopzetting van den vaccinedwang in
het Staatsblad verscheen), dat gelegenheid
bestond tot bet aanmelden van nieuwe
leerlingen voor de openbare lagere school
te Ter Heyde, onder overlegging van
het vaccinebewijs?
Is de minister bereid, zoo noodig in
overleg met zijn excellence's ambtgenoot
van binnenlandsche zaken en landbouw,
maatregelen te treffen, dat dergelijke be
kendmakingen niet meer geschieden?
Omroep Scheveningen-Haven.
Het Tweede Kamerlid de heer Suiring
heeft aan den minister van waterstaat
gevraagd:
I. Is het juist, dat bet verzoek van de
N.V. Katholiek Internationaal Persbureau,
om door middel van den zender voor den
zakelijken omroep te Scheveningen-Haven
pers- en nieuwsberichten te verzendlan,
niet is ingewilligd'?
II .Indien ja, is 'de minister dan bereid
mede te doelen, op welke gromden inwil
liging van dit verzoek is geweigerd?
Een adires de
res dengenderwijis-
cfentrare.
De Onderwijs-Centrale verzocht in een
adres aan de Tweede Kamer om het
voorstel-Zijlstra inzake wijziging van de
L.O.-wet 1920 enz. zoodanig te wijzigen,
dat de leerlingenschalen van 1920 worden
hersteld, en zoo de meerderheid dier Kar
mer deze wijziging niet wenscht, het voor
stel over te nemen zooals hot thans luidt.
Massa-ontslag van m ij n -
werkers?
Naar „Het Volk" verneemt, zullen aan
de mijn Oranje-Nassau III te Heerlen,
met ingang van 1 April a.s. 150 mijnwer
kers worden ontslagen, terwijl bovendien
aan een groot aantal arbeiders een de
gradatie is aangezegd, wat tegelijkertijd
voor hen een loonsverlaging van 10 tot
15 pet. beteekent.
De oorzaak van dezen maatregel is
waarschijnlijk weer gebrek aan afzet.
De centrale filmkeuring.
In het tijdvak van 1 tot 9 Maart beeft
de centrale commissie voor de filmkeu
ring 84 films, met een totale lengje van
25,572 .meter, gekeurd. Aangebracht wer
den 9 coupures met een totale lengte
van 51.5 M. Toegelaten werden 79 films
voor alle leeftijden, 3 films voor per
sonen boven 14 jaar en 2 films voor
personen boven 18 jaar. Niet toegelaten
films: geen.
Radio-verbinding Nederland-
In d i 1
De minister van waterstaat mr Van de
Vegte heeft gistermiddag omstreeks twee
uur (Indische tijid: omstreeks negen uur
in den avond) een telefonisch gesprek
gehad met den directeur van 'het de
partement van gouvemementsbedrij'ven
in Ned.-Indië, ir D. de Iongh, te Ban
doeng.
Wederkeerig werden woorden van
hulde geuit aan het adres van degenen,
die de radio-verbinding tusschen Neder
land en Indië tot stand hebben gebracht.
Het gesprek duurde enkele minuten;
de stemmen klonken even duidelijk als
bij een gewoon stadstelefoongesprek.
Commissie van onderzoek
Zee uwsch-Vlaamsche Waterlei
ding. Dinsdag 1.1. kwam te Temeuzen
de Commissie bijeen, die ingevolge een
besluit van de algemeen» vergadering van
aandeelhouders der N.V. Z-Ylaamsche
Waterleiding-Mij. werd ingesteld om een
onderzoek in te stellen naar do plannen
en den opzet van de Z--Vlaamsche Water
leiding en zulks naar aanleiding van de
oppositie uit velerlei kring, welk» zich
den laatsten tijld deed gelden.
D» voorzitter der N.V-, Mr P. Diele-
man, presideerde de bijeenkomst en hield
een installatierede.
SpT. wees er op, dat deze Commissie
bestaat uit mannen uit geheel Z.-Vlaan
deren, uit eiken kring, zoowel uitgespro
ken tegenstanders als voorstanders, omdat
steeds dit als eenheid van verzor
gingsgebied op den voorgrond stond, daar
op steeds gebaseerd was de hulp van
Rijk en Provincie, het initiatief zelfs uit
ging van het Westen en dit nooit dan
tegen veel te hooge kosten anders den
zegen van een waterleiding zou krijgen
en dit toch voor rijn ontwikkeling even
zeer behoeft als ieder ander doel van
Zeeland. Uit eiken kring: omdat het een
algemeen belang is voor Landbouw en
Veeteelt, Industrie en Verkeerswezen,
Middenstand en Arbeid, de volksgezond
heid en algemeene welvaart, het brengen
ook tot hooger peil van beschaving. Voor-
en tegenstanders: ook tegenstander®, die
inderdaad toch wel eens blijk geven hun
oppositie moeilijk te kunnen laten varen
en door een te vroege critiek zoo moeilijk
objectief kunnen oordeelen; tegenstanders
zelfs die blijk gaven hun oppositie te
ontleenen aan persoonlijkheden óf ver
dachtmakingen van personen. Hoe ignobel
dat ook was, er is hier niets te verber
gen. Groot was de teleurstelling, zoowel
bij Provincie als Rijk en bij de Com
missarissen, dat waar met zoo'n groote
voortvarendheid was doorgewerkt na het
met algemeene stemmen genomen besluit
der gemeenten-aandeelhoudsters, dat er
stremming moest komen in de werkzaam
heden door een oppositie van meerdert
zijden. Ware dit anders geweest, men
zoude met den bouw reeds bezig zijn,
waardoor meteen een prachtige werkloos
heidsbestrijding zoude zijn bereikt.
Intusschen de oppositie ia er. D» taak
Uwer Commissie is deze samen te vat
ten, want de een heeft geheel andere
reden tot oppositie dan de ander. Ligt
het bij sommigen in persoonlijkheden, bij
anderen ligt dit in de vraag of niet
alleen voor Oostelijk Z.-Vlaanderen de
Waterleiding er moet komen, dewijl dat
veel goedkooper zal zijn, naar men ver
wacht. Bij weder anderen is er bezwaar
tegen de van' het Rijlk geëischte aanslui
tingsplicht. Weder anderen willen de ver
moedelijke tarieven, al moeten deze in
overleg met elkander nag worden vast
gesteld. Nog eens anderen en dat is bet
zwarte conservatisme, zijn persé er te
gen. Ook vroeger ging het goed »n werden
de menschen oud.
Velen hebben bovendien van meetaf
niet alles gelezen en gevolgd ©n kun
nen zoo moeilijk besluiten het werk hun
ner voorgangers en besturen voort t»
Binnenland.
De Tweede Kamer nam het wetsontwerp
tot wijziging der leerplichtwet aan.
De Commissie van Onderzoek van de
Zeeuwsch-Vlaamsche Waterleiding geïn
stalleerd.
Gascorruptie te Hulst.
Scheepsbrand te Rotterdam.
Buitenland.
De voorbereidende ontwapeningsconferen
tie te Genève.
Strenge kou in Rusland.
Ernstige geruchten pit Roemenië.
Overstroomingsramp in Californië.
zetten of vertrouwen te geven aan hen,
die hier zich voor gaven.
Daarnevens heerschte veel misverstand.
Dit alles zal de Commissie moeten onder
zoeken. Haar taak is in een overzicht
d» oppositie te vereenigem en te onder
zoeken, onbevangen, onbekrompen, met
eerlijkheid, objectief; onderzoeken ook, of
in vergelijking met andere deelen van
ons land, van Zeeland speciaal, de plan
nen der Mij. zoo jaadeelig zijn wat den
opzet betreft; af hier een onevenredig
dure tariefsheffing noodig zal zijn, verge
leken met Schouwen, Thalen, en ander»
deelen van het gewest. Onderzoeken .of
verplichting tot aansluiting noodig is, ook
met de restrictiën die er later bijgevoegd!
zijn. Onderzoeken of de economische situ
atie van Z.-Vlaamdëren zoodanig slecht is
dat bijzondere hulp van Rijkswege in het
algemeen belang moet worden geboden.
Onderzoeken of de ligging van Z.-Vlaan
deren een zoodanig bijzondere is, dat de
billijkheid eischt, dat een bijzondere voor
ziening met bijzondere hulp worde getrof
fen. Die taak is hoogst verantwoordelijk.
Want van Uw rapport kan voor de verre
toekomst voor Z.-Vlaanderen zooonein
dig veel afhangen. Z.-Vlaanderèn kan nog
meer achteruitgaan; 'het kan ook bij weder
opleving der zaken tot grooter bloei wor
den gebracht; ook door een waterleiding,
waarvoor overigens de energie, het taaie
volhardingsvermogen en de noeste vljjt
van het Z.-Vlaamsche volk waarborgen
biedt.
Wat nu geschied is, is een unicum, n.l'.
dat men besloot tot een groot werk in
het algemeen belang »n nog in de voor
bereiding zijnde, zich weer terugtrekt. In
ons land is zulk een voorbeeld „niet be
kend. Zefcëlr maakt dit geen verheiffenden
indruk. Laat het rapport der Commissie
toonen hoe men geheel objectief in staat
is met open oog en verren blik in dia
toekomst de zaak te bezien.
De commissie is natuurlijk te groot
voor werkcommissie. Het js veel eerder
de bedoeling dat deze commissie een
kleine werkcommissie van b.v. 7 personen
benoemt, die het onderzoek leidt, het
rapport voorbereidt en dit daarna in de
breede commissie behandelt. Dit wordt
zoo tpch een algemeen vastgesteld rap
port, aan Commissarissen uit te brengen.
Deze kunnen zich naar aanleiding daar
van beraden welke voorstellen zij aan
de aandeelhöüdsters zullen doen of even
tueel ook aan de Regeering.
Wjj wilden niet U eenig voorstel doen
om dezen of genen te benoemen, zelfs
niet den voorzitter van wiens leiding voor
den gang van 3e werkzaamheden zoo
veel kan afhangen. Niet ieder is trouwens
daarvoor bereid en nog veel minder ge
schikt.
Benoem in.ieder geval iemand die tjjd
heeft en bekwaamheid, want waarlijk het
■zijn moeilijke zaken. Hoeveel moeite kost
te het de meesten onder U om den gang
van zaken en den opzet eener water
leiding te begrijpen, vooral ook finantiëel
met de risico-garantie en het buiten be
zwaar bleven der gemeentekas. Politiek
blijve aan de beoordeeling vreemd. Des
kundige voorlichting is ongetwijfeld noo
dig: het Rijksbureau is bereid deze te
geven. De Minister geeft daartoe vrijheid1.
Dit bureau gaf zich geheel aan de zaak,
beschikt over ervaring over het geheele
land en heeft geen ander belang bij de
zaak dan het dienen van het algemeene.
De Minister heeft nog eenige gelden voor
de 'Commissie beschikbaar gesteld, om
de noodigste kosten uit te betalen. De
noodige stutten zijn natuurlijk op het
Rijksbureau ter inzage.
Persoonlijk wanhoop ik nog niet aan Z.-
Vlaamsche trouw, aan Z.-Vlaamsche on
bevangenheid. Er is meer moeilijk werk
van groote beteekenis in „eendracht en
onderling vertrouwen tot stand gebracht.
Moge de bevordering van de ontwikkeling
en den bloei van Z.-Vlaanderen in uw
handen veilig blijken te zijn. Laat in
eendracht en hartelijk vertrouwen daar
toe worden samengewerkt.
