No. 117 Woensdag 15 Februari 1928 42e Jaargang
EERSTE BLAD.
Belangrijkste Nieuws.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Berlijnsche Brieven.
HET SCHOOLARTSEN-VRAAGSTUK.
Buitenland.
Binnenland.
Direrfeur-Hoofdredacteuci
B. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie 00.11
Postrekening No. 44455
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHU1J, L. Bung. Tel. oo. 259
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f 3-~
Losse nummersf 0.05
Prijs der Advsrtentiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ot
Bij abonnement belangrijke korting
Tot ons genoegen kunnen wijf aan de
lezers mededeelen, dat vanaf beden, op
geregelde tijden Berlijnsche Brieven in
„De Zeeuw" zullen worden opgenomen.
Wij zijd er in geslaagd te Berlijn een
correspondent te vinden dia geacht kan
worden met de D|uitsche toestanden op de
hoogte te zijn en die tevens in staat
is de belangrijke gebeurtenissen die zich
d'aar voordoen, van uit een Christelijk
standpunt te belichten.
Ongetwijfeld zullen de lezers met genoe
gen van deze vermeerdering van Sen in
houd van ons blad kennis nemen. Moch
ten er zijn die omtrent bepaalde zaken
van algemeen en aard nadere inlichtingen
wenschen, dan zal, naar wij vertrouwen,
onze correspondent galama bereidi zijn
daarmee rekening te houden.
REDACTIE.
Weer een nieuw vraagstuk.
Of liever, niet een nieuw vraagstuk,
maar een zaak die den laatsten tijd weer
met hernieuwde kracht op den voor
grond wordt gebracht.
Enkele jaren geleden toen we neg in den
overvloed leefden en 't den schijn had
alsof op financieel gebied alles mogelijk
was, scheen het dat deze zaak op groot-
scheepsche wijze zou worden aange
pakt.
De Regeering kwam n.ï. het was in
1919 met een Ulgemeene regeling van
het schoolartsenwezen, waarbij het Rijk
financieelen steun zou verleenen.
Tegelijkertijd begonnen ook de provin
ciale besturen aan dit vraagstuk aandacht
te schenekn.
In Zeeland werd na onderzoek door
een daartoe ingestelde commissie bij de
Provinciale Staten een voorstel ingediend
om één of meer schoolartsen aan te stel
len, bestemd om op nader vast te stel
len voorwaarden ter beschikking van ge
meente- en schoolbesturen te worden ge
steld. Gedeputeerde Staten van Drente
kwamen met een vporstel tot aanstelling
van 5 beroeps-schoolartsen. In Fries
land en Gelderland! werd de zaak
door Statenleden aan de orde gesteld',
terwijl in Groningen door Gedepu
teerde Staten een regeling werd ontworpen
volgens welke groepen van gemeenten
gezamenlijk een schoolarts zouden bekos
tigen, waarbij op steun van Rijk en Pro
vincie gerekend werd.
Toen echter de financieele nood tie
Regeering dwong het wetsontwerp op de
gezondheidsdiensten terug te nemen, ge
raakten ook de provinciale plannen op
den achtergrond.
Terecht werd ingezien, dat een ge
organiseerde schoolartsendienst in elk ge
val niet tot de noodzakelijke din
gen kan worden gerekend. En waar nu
niet alleen het Rijk met financieele moei
lijkheden had te kampen, maar ook de
provinciën en de gemeenten vaJafc moeite
hadden de begrooting sluitend! te maken,
is het verklaarbaar dat er eenige aarze
ling viel op te merken.
Langzamerhand is echter de drang naar
provinciale regelingen weer sterker gewor
den en gelijk bekend worden ook in
Zeeland pogingen aangewend om een
jaarlijksche provinciale subsidie te krijgen
van ten hoogste f 10.000, opdat althans
met het aanstellen vam schoolartsen een
begin kan worden gemaakt, tenminste,
wanneer ook de genieenten bereid zijn
hiervoor in de beurs te tasten.
Er is dus, waar deze zaak straks in
de Staten en in verschillende gemeente
raden aan de orde komt, wel aanleiding
om het schoolartsenvraagstuk eens meer
van nabij te bezien.
Hierbij doen zich echter eigenaardige
moeilijkheden voor.
De opmerking is gemaakt en met
recht dat het schoolartsenwezen een
mode-artikel is geworden, en dat
hij1 die het waagt in het eenstemmige
loflied op dit instituut een wanklank te
laten hooren, kans loopt als een duister-
ling te worden uitgekreten. Wie bezwaar
durft mkken wordt door velen beschouwd
als een reactionair, die geen oog heeft
voor de eischen van dezen tijd.
Volgens sommigen ia da invoering van
het instituut der schoolartsen een demo
cratische eisch. Wie zijn tijd verstaat en
wie voorstander is van den vooruitgang,
behoort voor de invoering te pleiten.
Nog niet lang geleden werden door
een soc.-democratisch woordvoerder, de
genen die bezwaren hadden als conser
vatieven op de kaak gesteld, als men-
schen, die niet bekwaam en niet geschikt
kunnen worden geacht om in provin
ciale- of gemeentebesturen zitting te ne
men. Het zijn achteraankomers. Menschen
die hun tijd niet verstaan en die voor
de waarachtige volksbelangen geen oog
hebben.
Op gevaar af in den conservatieven
hoek te worden geduwd' en bij dit achter
lijke gezelschap te worden ingedeeld,
willen we toch trachten deze zaak objec
tief-te bezien en aan mogelijke bezwaren
onomwonden uiting geven.
Watersnood in het Saargebied,
Tengevolge van het voortdurende re
genweer is het reeds zeer hooge water
van de Saar nog gestegen. Uit alle dee-
len van het Saargebied worden over
stroomingen gemeld. Het verkeer op de
rivier moest op verscheidene plaatsen
worden gestaakt.
Het conflict In de Duitsche metaal
industrie.
De Duitsche minister van Arbeid heeft
besloten, naar aanleiding van de drei
gende uitbreiding van den strijd in de
Midden-Duitsche metaalindustrie door de
öigemeene uitsluiting, om van ambtswege
opnieuw de bemiddelings-procedure in
werking te stellen. De besprekingen zul
len vermoedelijk op Vrijdag 17 Februari
op het rijksdeplartement van Arbeid plaats
vinden.
Massa-ontslag van mijnwerkers.
Naar uit Sa'arbrücfcen wordt gemeld,
hebben de Fransche mijndirecties reedis
een aanvang gemaakt met de aangekon
digde massa-ontslagen van mijnwerkers.
In de mijn „Velsen" is een aantal
arbeiders tot nader order ontslagen, nadat
hun eenige vergoeding was uitgekeerd,
terwijl in de mijn „HostenbOch" de mijn
werkers van 54 tot 62 jaar eveneens
opgezegd werden. Men spreekt zelfs van
stillegging van het bedrijf in deze laatste
mijn.
Het noodweer in Noorwegen.
Over de natuurcatastrofe in het district
Bergen worden thans nadere bijzonder
heden bekend.
In het Ausinger-dal hebben aardver
schuivingen vreeselijke verwoestingen
aangericht. Een landbouwer werd hier
bij een poging om zijn vee te redden
gedood.
Op een andere plaats werd d!e vrouw
van een landbouwer gedood, terwijl haar
negen kinderen deels zware verwondin
gen opliepen.
Voor zoover tot nu toe werd vastge
steld, werden ongeveer 200 huizen ver
woest en 20 personen gedood en een
aantal gewond. Verscheidene honderden
stuks vee kwaimen om.
Uit verschillende deelen van Zuidelijk
Noorwegen komen nog steeds berichten
in omtrent de schade, dioor de stormen
van den laatsten tijd veroorzaakt. In één
district zijn niet minder dan 24 huizen
vernield. In do biqirt vaü Aseral is een
geweldige steenmassa naar beneden ge
komen, waardoor de loop van een ri
vier gewijzigd werd. Hierdoor drong het
water een huis binnen, waarbij twee per
sonen om het leven kwamen.
Hef stormweer in Frankrijk.
'Het stormachtige weer boven Frank
rijk houdt nog steeds aan. Op zee én
in de havens zijn talrijke ongelukken
voorgekomen. De te Havre thuis behoo-
rende visschersboot „Sacxe Coeur" is bij
Placard gezonken. Slechts de raast steekt
nog boven water uit. Het lot van de
bemanning is nog onbekend.
Op de reede van Morlaix is eveneens
een vaartuig gezonken, waarbij! 2 perso
nen om het Teven kwamen.
Ook in Zuid-Frankrijk is het boos weer.
De treinen ondervinden in het dial van de
Rhóne groote vertraging. In het bosoh
van Evenos is brand ontstaan, die ten
gevolge van den hevigen storm groote
afmetingen aannam. Tot nu toe zijn 320
H.A. bosch vernield.
Bij Chamberry is een gezelschap ski-
loopers op het plateau van Oullion door
een lawine verrast. Twee leden vaJn het
gezelschap konden slechts als lijk gebor
gen worden.
Aardschok.
Uit Messina wordt gemeld, dat iq de ge
meente Caronica een aardschok is gevoeld
waardoor verschillende gebouwen, o.a. het
kasteel van vorst Pignatelli, beschadigd
zijn.
De nood in Rusland.
Het officieele rapport van het commis
sariaat van handel gewaagt van een nij
penden nood aan handelswaren, welke in
Rusland heerscht, evenals vam de moei
lijkheden hij de bevoorrading .met levens
middelen en waren, welke met den dag
toenemen ten gevolge van de beperking,
van den arbeidsdag.
De werkloosheid bij het proletariaat en
de ellende der middenklasse nemen voort
durend toe. Meer dan 1.750.000 werkloo-
zen worden door den staat onderhouden.
De toestand dreigt nog ernstiger te wor
den.
Actie tegen de communisten.
Naar uit Athene wordt gemeld, heeft het
verhoor der communisten, 'die bij een ver
gadering in December j.l. een manifest on
derteekenden, waarin de richtlijnen voor
de autonomie van Macedonië opgenomen
zijn, een nieuw licht op de werkzaamheid
der derde internationale geworpen.
Er zijn thans 68 communisten gearres
teerd, onder wie zich enkele afgevaardig
den bevinden, wier onschendbaarheid
door da kamer opgeheven is.
Uit een groot aantal documenten, die in
handen van de regeering zijn gekomen,
blijkt dat de communistische partij vol
gens directe instructies van de derde in
ternationale voor de autonomie van Mace
donië en de oprichting van een Macedoni
sche sovjet-republiek werkte.
De crisis In Duitschland.
Maandagavond is door het Centrum het
volgende besluit genomen:
De fractie acht de in Januari 1927 tot
stand gekomen coalitie ontbonden, doch is
bereid om haar ministers in het kabinet
te laten en verder mede te werken aan de
afdoening van de begrooting 1928, als
mede van de aanvullende begxootingen.
Het verlangt echter een garantie, dat de
begrooting vlot zal worden afgehandeld en
dat men niet zal probeeren de ontbinding'
van den rijksdag tot na den zonier op de
lange baan te schuiven. Het wenscht daar
om een officieele verklaring van het rijks
kabinet, dat het den rijkspresident zal
voorstellen den rijksdag te ontbinden en
nieuwe verkiezingen uit te schrijven, zo
dra de begrooting is aangeno
men. De begrootingsdebatten dienen be
perkt te worden en zouden op een bepaal
den dag in Maart moeten zijn beëindigd.
Ook het tijdstip der verkiezingen wenscht
het Centrum reeds van te voren te zien
vastgesteld.
Twee afgevaardigden hebben den rijks
kanselier dit besluit van de fractie mede
gedeeld en na&r verluidt, heeft dr Harx
zich er mede accoord verklaard.
Groote werkloosheid te New-York.
In lange rijen staan de New Torkscbe
nooddTuftigen te wachten op de gratis
uitdeeling van brood, waarvoor sedert
1916 niet zóóveel gegadigden zijn geweest.
Gisteren stonden honderden mannen! en
vrouwen in vriezend weer van des mid
dags tot zeven uur des avonds te wach
ten tot de deuren werden geopend van
de lokalen, waar de gratis uitdeeling
plaats had. Alle kostelooze logementen
voor dakloozen, die geruimen tijd geslo
ten zijn geweest, zijn weer opengesteld.
De bedeelden zijn meest fabrieksarbei
ders, waaronder velen uit de textiel-centra
en Nieuw-Engeland komen. Die steeds toe
nemende werkloosheid doet zich na Penn
sylvania en Ohio het sterkst te New
York gevoelen.
Ontzettend noodweer te Pretoria.
Naar „Die Burger" meldt, heeft een
ontzettend onweer Pretoria geteisterd. De
straten leken op woeste stroamen en de
menschen moesten tot over hun enkels
door het water plassen. De geheele tele
foondienst werd gestoord. Treinen konden
niet verder en auto's werden door het
stroomend water meegesleurd. Hen dame
die haar auto bestuurde, heeft hierbij
het leven verloren, terwijl ook twee kaf
fers verdronken zijn. De pleinen werden
herschapen in bruisende zeeën, terwijl
verschillende bruggen zijn weggespoeld.
Trotzky in rijn verbanningsoord
aangekomen.
Trotzky is te Jerny, zijn verbannings
oord, aangekomen. Het officieele Tass-
agentschap beschrijft zijn aankomst op de
volgende wijze. Trotzky is te Jerny aan
gekomen. Hij reisde in een eigen wagon
met kussens. Het publiek was verbaasd
over de 'groote hoeveelheid bagage, die
Trotzky bij zich had» wel 70 koffers, en
stond te kijken van do groote geriefelijk
heid, die aan den banneling was toege
staan. In 't bijzonder was opmerkelijk, dat
Trotzky een volledige jachtuitrusting bij
zich had, ook een fraaien jachthond.
Naiar het fascisme.
Morgen, 16 dezer, bestaat, de Litau&dhe
sltaat tien jaar. Dit feit zal, naar uit Berlijn
gemeld wordt, op fascistische wijze wor
den gevierd.
President Smetona zal een decreet uit
vaardigen. tot wijziging van de grond
wet. De president zal zijn ambt levens
lang bekleeden; het parlement wordt ad-
Viseerend lichaam en de regeering zal bij
gevolg aan haar beslissingen niet gebon
den zijn. De ministeriëele verantwoorde
lijkheid tegenover het parlement wordt
afgeschaft.
De volksvertegenwoordiging mag voor
taan noig slechts één maal per jaar bij
eenkomen en hoogstens gedurende vier
.maanden. Aan alle litausche burgers, die
niet tot. de Litausche natie behooiren,
wordt hei kiesrecht ontnomen.
Risffo berichten.
Op r'. - .Potershurgsche textielfabrie
ken neemt het verzuimen zonder redenen
den laatsten tijd sterk toe, bereikte hier en
daar 12 pet. van het aantal arbeiders. In
overeenstemming met de vakvexeeni^ingen
is een bepaling gemaakt, dat ongemoti
veerd verzuim van meer dan drie dagen
per maand met ontslag zal worden ge
straft.
Een bericht uit Berlijn meldt, dat
Maandagavond om acht uur het eerste te
lefonische gesprek met San Francisco
werd gevoerd. Het duurde elf minuten en
was zeer duidelijk.
Als straf voor hun weigering, om
hun aangeboden functies ten plattelande
te aanvaarden, heeft do Petersburgsche
arbeidsbeurs een 2000 intellectueelen '(art
sen, ingenieurs, technici enz.) van de lijst
van werkzoekenden geschrapt.
Op het eiland Greta hebben in ver
band met de heffing der belastingen rel
letjes plaats gehad.
Op IJsland is tusschen Huifsdal en
Asafjoerd een lawine neergekomen, waar
door vier toeristen hegraven zijn. De laat
ste dagen zijn er op IJsland geweldige
massa's sneeuw gevallen.
Van de ongeveer 400 visschers, die
tijdens een storm aan de kust van Kroon
stad op ijssohotsen, die waren losgeslagen,
weg zijn gedreven, zijn er 30 omgekomen.
De anderen wisten de Finsche kust te be
reiken.
In Zweden is weer hevige vorst inge
treden. In Dalekarlie vriest het 32 graden.
In de omgeving van Luik is de Maas
op verschillende plaatsen buiten haar
oevers getreden.
In een telegram aam het secretariaat
van den volkenbond, deelt de regeering
te Moskou mede, diat zij geen belang
heeft bij vertegenwoordiging in den on
langs samengeste'den ecanomischen raad
van den volkenbond en derhalve afziet
van het benoemen van een vertegenwoor
diger.
In het Engelscbe lagerhuis werd of
ficieel. medegedeeld, dat de uitgaven voor
do troepen ter verdediging van Shanghai
text 1 Maart 4.100.000 pond sterling zul
len bedragen.
Wijziging Leerplichtwei. 7e leerjaar.
Verschenen is de memorie van antwoord -
inzake het wetsontwerp tot wijziging van
de., leerplichtwet en van de lager-onder-
wijswet 1920 enz., waaraan we het volgen
de ontleenen:
De in het voorloopig verslag gemaakte
schatting van 1,1 en 1,5 millioen voor de
vermeejjjiering van gemeente-uitgaven, in
gevolge dit ontwerp berust volgens den
minister, op een te zwakke basis. De mi
nister is geneigd, die schatting veel te
hoog te achten.
Het zou den minister een groote voldoe
ning zijn, indien hij ook het onderwijs aan
schipperskinderen krachtig kon bevorde
ren. Dat dit veel beter zou zijn dan tot de
invoering van. den zevenjarigen leerplicht
mede te werken kan hij echter niet toege
ven. De. mini ster erkent intusschen dat het
onderwijs aan schipperskinderen een der
eerste onderwerpen vormt, die voorziening
eischen.
De vervroegde inwerkingtreding van de
invoering van den zevenjarigen leerplicht
(1 Januari 1928 in pi. v. 1 Juli) welke in
het voorloopig verslag is bepleit, zou ten
goede gekomen zijn aan 9677 kinderen in
Binnenland.
Dreigend gevaar voor de mosselteelt.
(IersekeT)
Een Urker botter gezonkeft.
De Tweede Kamer behandelt de begroo
ting van Suriname.
Een vacature in de Eerste Kamer.
Buitenland.
Watersnood in het Saargebied.
Het noodweer in Noorwegen.
Stormweer in Frankrijk.
Ontzettend noodweer te Pretoria.
de stedelijke gemeenten; een aantal dat in
het niet zinkt, tegenover de ruim 140.000
die reeds in het zesde leerjaar zijn ge
plaatst.
De toeneming van de Rijksuitgave met
3)4 millioen gulden voor de doorvoering
van den leerplicht voor het zevende leer
jaar is een schatting van de otale kosten,
waarmede de schatkist zal worden be
zwaard, wanneer de uitbreiding volledig is
doorgewerkt. Het spreekt vanzelf, dat die
last geleidelijk gaat ontstaan.
Tegenover do leden, die hoopten, dat de
minister alsnog zon tegemoet komen aan
hun wensch om art. 7 der leerplichtwet
zoodanig aan te vullen, dat van het vol
doen aan den zevenjarigen leerplicht ook
die ouders worden vrijgesteld, die hun kin
deren een lagere land- of tuinbouwschool
doen bezoeken, moet de minister zijn een
maal ingenomen standpunt handhaven.
Hij acht het niet denkbeeldig dat sommige
ouders om aan het zevende leerjaar te ont-
kqmen, bun jongens naar een lagere land-
of tuinbouwschool zullen zenden, waar
me twee schooldagen per week wordt vol
staan, om ze dan na den 14en verjaardag
daar af te nemen.
Geen bezwaar is er tegen; integendeel,
het verdient zelfs aanbeveling, het zevende
leerjaar met behoud van het algemeen
vormend karakter van het lager onderwijs
tevens rekening te doen houden met de
eischen van het praetische leven.
Bij de artikelen wordt nog opgemerkt,
dat, wilde men in alle omstandigheden
het einde van den leertijd volgens de leer
plichtwet en den leeftijd, waarop arbeid
mag worden verricht volgens de arbeids
wet, aan elkaar doen aansluiten, een acht
jarige leerplicht noodig zou zijn, en zoover
kan de regeering niet gaan.
Haoge Raad van Arbeid.
Ter aanvulling vain wat gisteren on
der telegrammen gemeld werd diene nog
het Volgende;
De Hooge Raad van Arbeid heeft zijn
adviezen vastgesteld omtrent de bij den
raad aanhangig gemaakte voorontwerpen
van een Arbeidsbemiddelingswet en van
voorontwerpen tot wijziging van de In
validiteitswet en van de Ouderdomswet.-
De raad bleek vrijwel eenstemmig
(296) van oordeel, dat een wet in den
geest van het voorontwerp eener Ar
beidsbemiddelingswet wenschelijk zou
zijn. Een zeer kleine meerderheid in den
raad (1917) sprak als haar gevoelen
uit, dat de arbeidsbeurzen, zooaJs het
voorontwerp bepaalt, in geval van staking
of uitsluiting haar werkzaamheden be-
hooren te schorsen.
Eveneens vereenigde een kleine meer
derheid in den raad zich met de bepa
ling van het voorontwerp, dat den ar
beidsbeurzen de verplichting oplegt aan
hen, die haar bemiddeling inroepen medie-
deeling te doen van de ter plaatse in het
betreffende vak gebruikelijke arbeidsvoor
waarden, indien de aangeboden arbeids
voorwaarden daarvan afwijken. Een groot
aantal leden, dat echter in de minderheid
is gebleven, heeft verscherping van deze
bepaling in dien zin bepleit, dat de beurs
verplicht zou zijn, haar tusschenkomst
te weigeren, indien de bemiddeling zou
leiden tot het sluiten van een arbeids
overeenkomst op voorwaarden die van de
ter plaatse voor dat werk geldende af
wijken.
Het voorontwerp tot wijziging van dé
Invaliditeitswet behelst voornamelijk! id«
bepaling, dat de loongrens, vervat in arti
kel 4 en andere artikelen van die wei
van f 1200 wordt verhoogd tot f 2000.
Enkele leden van den raad waren tegen
iedere verhoogir.g raai' deze loongrens
gekant. Eenige andere leden zouden niei
verder willen gaan dan tot een verhoo
ging tot f1500. Een groote meerderheid
in den raad koa zich echter met een
verhooging tot f2000 of meer vereeni-
gen.
Een meerderheid in dén Raad (1911)
gaf haar instemming te kennen met het
voorontwerp tot wijziging van de Ouder
domswet, die voornamelijk: beoogt do mo
gelijkheid te openen, verzekeringen te
