lo. 107
Vrijdag 3 Februari 1923
42e Jaargang
1
Hofberg Orgels.
A. S. J. DEKKFR - GIFS.
i
j/j
-1
i
i
i
11
ERSTE BLAD.
KINADRUPPELS
&enjatata'ni)ubt
Buitenland.
Binnenland.
Uit de Provincie.
Belangrijkste Nieuws.
H:1
Dit nummer bestaat uit 2 bladan.
Dr. H.NANNING's
Voor Zeeland
i
duit tot
hr Mes
ikels die
Ipr. wijst
ringdoen-
sft. Spr.
ulk een
verloflo-
tudie ne
rven han-
kelijksche
betalen
jst op de
woning
is baing,
sente veel
procedure
innelijke
openbaar
an doen.
)jhr Mes:
en W.
s moeten
lenf els
inwinnen,
ieren veel
aces wint.
kan toch
mde, op
ellen wer-
ELANO.
eren kan
niet er-
Wetgever
jaar geen
andsbevol-
ze gewaar
1 op den-
Fransche
a het uit.
beleed, in
als Schep-
ossler. De
God dood
t gemoed,
chappij en
e staat in
aezeer zijn
en te ver-
aan onze
gelukt ons
len.
Lt het met
toch geen
is het tot
Berst wa9
verlangen
den, maar
gen werd
achtzamer.
ijk mogen
ich op «het
jlke leven;
rte bet h'"t
>r het B kl
assenstrijd.
ons zijn
ooals alle
resultaten,
spralk het
resultaten
stoffelijk
laar dat in
het minst
telling tus-
den rijken
toegespitst,
de „prole-
e doen uit-
prediking
mi bevredi-
roers geno-
ïg van den
maar het
naar voren
torisch ma-
ïstrgd naar
aterialisme
bijzondere
n wel, dat,
men niet
die gewend
t men dan
leidende
le leidende
te zullen
van het
„leer" of
wereld en
door het
Rede, aan
;n hoog ere
ekende dan
ook voorbe
de waaraaD
den is; die
sprong niet
van den
mensch af
zijjn beurt
minder be-
het ook
>nd, dat elk
eet worden
■elukte bet
ischen, die
u met wat
baard had,
ike van hot
twijfel om-
el als Gods
tot het on-
»e moet het
zei gedijen.
SüLNSMA.
O irecteur-H oof dredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11
Postrekening No. 44455
Bijkantoor te Middelburg:
I Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3
Losse nummers0.05
Prijs der ArivertentlBn:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 et.
Bij abonnement belangrijke korting
Een dwingeland.
Eenige jaren geleden schreef Mr Hu-
■echt, een der liberale voormannen in
|De Gids":
Een dwingeland deed in 1857 en
1 1878 zijn macht in onze wetgeving ter
dege gevoelen. In 1889 is deze dwin-
fe geland in een der middelen waarmede
1 hij zijn tyrannie uitoefende, zij het
K in geringe mate beperkt geworden.
Maar laat mij ruiterlijk en oprechteljjk
erkennen, dat daarmede op verre na
niet alles gedaan is, wat noodig is,
om den dwingeland te verdreven uit
,v',j onze landpalen."
':,S Even ruiterlijk als deze zelfbeschuldi
ging werd neergeschreven kan worden
erkend, dat de vrijzinnigen hunne mede
werking hebben verleend om dezen dwin
geland te verdrijven.
Het heeft wel lang geduurd eer wat
Mr Gort van der Linden als „het schrik
lek pleit van dwang en vrijheid" aan
duidde beslecht was, maar tenslotte is
dan toch, althans wat betreft het lager
onderwijs, de vrijheid en de wettelijke
gelijkstelling verkregen.
Jammer slechts, dat er altijd nog zich
noemende vrijzinnigen gevonden worden
die aan de verkregen rechten wenschen
te tornen, en die op allerlei manieren, met
name in de Gemeenteraden trachten den
verdreven "dwingeland waarvan Mr Hu-
brecht sprak, weer binnen te halen of als
dat niet gaat op een andere wijze op
opvoedkundig- en ander gebied dwing-
landij uit te oefenen.
Men denke slechts aan wat dezer da
gen nog weer te Nieuw- en St. Joosland
gebeurde en welk staaltje van dwang-
politiek voorzoover wij konden nagaan,
nog door geen vrijzinnig orgaan werd
Het roepen om „geestelijke vrijheid"
zou heel wat meer indruk maken als
de liberale leiders zich konden opwerken
"tot de hoogte van mannen als Mr Gort
van der Linden en. Mr Hubreoht, en
uiterlijk en. oprechtelyk erkenden dat een
ergelijk machtsmisbruik allerminst als
rijzinnig kan worden aangemerkt.
De Regeeringscrisis in Joego-Slavië.
Na de gistermorgen gehouden conferen-
tie hebben de vijf democratische ministers
in het kabinet-Vochitsjewitsj om één uur
hun ontslag bij den minister-president
aa ngeboden, onder mededeoling van de x*e-
denen, welke tot dit besluit geleid hebben.
Aardschokken In Oostenrijk.
Gisternacht om kwart over drie is in de
omgeving van het Hallstaedter-meer op
Opper-Oostenrijksch en Salzburgsch
grondgebied een sterke aardschok, welke
twee a drie seconden duurde, waargeno-
K men.
De trilling had een stootend 'karakter en
kwam van het meer uit Noord-Westelijke
richting. De aardschok was zoo hevig, dat
een groot deel der bevolking uit den slaap
gewekt werd.
Er wordt geen melding van schade aan
gebouwen gemaakt.
De Antwerpsche wereldtentoonstelling.
Het bestuur der Antwerpsche wereld
tentoonstelling 1930 heeft van de Brazili-
aansche regeering bericht ontvangen, dat
zij officieel zal deelnemen aan de wereld
tentoonstelling. Tot nu toe hebben drie
Zuid-Amerikaansche staten ingeschreven
n.I.Peru, Chili en Brazilië.
Naar gemeld wordt, zullen binnenkort
verschillende andere Zuid-Amerikaansche
staten dit voorbeeld volgen.
In Maart zal begonnen worden met den
bouw van den tempel, welke iets buiten
gewoons van architectuur belooft te wor
den en ongeveer 5 millioen zal kosten.
In beslag genomen Duitsche eigendommen
De financieele commissie van den Ame-
rikaanschen Senaat heeft het ontwerp
goedgekeurd, betreffende buitenlandBche
eigendommen. Dit wetsontwerp voorziet in
de onmiddellijke teruggave van 80 pro
cent der Duitsche eigendommen, welke in
den oorlog in beslag werden genomen en
do betaling van 100.000.000 dollar voor
schepen, draadlooze telegrafie-stations en
Duitsche brevetten, die verbeurd verklaard
werden.
Bij de besprekingen in de commissie
werd, echter zonder succes getracht het
percentage van 80 procent op 60 procent
en het te vergoeden bedrag op 60.000.000
dollar te verminderen.
Russisch goud.
Te Biga is gisteren onder militair ge
leide een zending van 20 millioen goud-
roebels aangekomen, die onmiddellijk aan
boord van een Russisch schip gebracht is
met bestemming naar Hamburg, Londen
en Huil. In welk dezer havens het goud
ontscheept zal worden, en waarvoor het
bestemd is, hebben de officieren van het
escorte strikt geheim gehouden.
EETLU5T-0PWEKKEND. 1.30 p. fl.
Korte berichten.
Uit een officieele /statistiek blijkt,
dat het alcoholverbruik in Rusland gedu
rende de laatste 4 jaren gestegen is van
11 tot 89 kopeken per maand per hoofd
der bevolking.
Een onderzoek, dat is ingesteld naar
de oorzaken van de thee-crisis te Moskou
beeft aan het licht gebracht, dat deze
te zoeken zjjn in gebrek aan activiteit
en in verregaande nonchalance van de
organen, die met de distributie d'er thee
zijn belast. In verband hiermede zal te
gen een aantal ambtenaren, die hiervoor
aansprakelijk moeten worden geacht, een
strafvervolging worden ingesteld.
Een Schotsch fabrikant van wollen
goederen James Sanderson blijkt bij zijn
overlijden een vermogen van 400,000 te
hebben nagelat én, dat bijna in zijn geheel
bestemd is voor godsdienstige, liefda
dige en onderwijsdoeleinden.
De officier van justitie Jacoby, te
Berlijn, die betrokken is in de Berg-
mann-affaire is in hechtenis genomen.
De al zoo lang uitgestelde ver
volging tegen den Griekschen generaal
Pangalos, den gewezen dictator, zal wel
dra voortgang vinden. De betrokken par
lementaire commissie heeft het verzoek
van den generaal om voor hajair te mo
gen verschijnen ingewilligd. Pangalos zal
onverwijld naar Athene worden overge
bracht.
De trein van Dettenhausen naar
Böblingen in Wurtemberg is bij een onbe-
waakten overweg bij het gehucht Weil op
een vrachtauto geloopen wier bestuurder
gedood werd. De locomotief werd zoo
zwaar beschadigd, dat zij buiten dienst
gesteld moest worden. Het verkeer is
over ander spoor geleid.
Gisteren hing er zulk een zware
mist boven de haven van New-York, dat
negen groote stoomschepen aan het
quarantaine-station moesten blijven lig
gen.
Volgens een bericht uit Peking
dwong een officier van een transport
trein op een station nabij do grens van
Tsjili den machinist met zijn revolver
door te rijden hoewel alle signalen op
„onveilig" stonden. De trein kwam in
botsing met een anderen trein tengevolge
waarvan 5 personen werden gewond en
8 gedood.
Er heerscht groote werkloosheid
in Bulgarije. De toestand van de Bul-
gaarsche arbeidsmarkt, die toch al on
gunstig was, is gedurende den winter
nog verergerd. Het aantal werkloozen
stijgt sterk en bedraagt thans 150,000,
wat voor Bulgarije een buitengewoon
groot aantal \a.
Naar uit Madrid gemeld wordt,
heeft een brand te Teruel groote zwavel-
depots vernield. De schade zou aanzien
lijk zijn en er zouden ook menschen bij
den brand zijn omgekomen.
Gistermiddag zou de Fransche Ka
merzitting gefilmd worden. Op het laatste
oogeriblik wer d als gevolg van de vele pro
testen van de zijde der afgevaardigden
evenwel besloten dat de cinematografische
opname niet mocht doorgaan, waarna de
filmtoestellen uit de zaal verwijderd wer
den.
Te Philadelphia zijn een vader, moe
der en 4 kinderen levend verbrand bij een
brand tengevolge der ontploffing van een
petroleumkachel.
In den Pruisisohen landdag is gis
teren wederom de noodtoestand van den
landbouw ter sprake gekomen. De Minis
ter van Landbouw dr Steger voerde daar
bij het woord en verklaarde, dat het eind
doel van alle aan te wenden middelen
moest zijn, dat de landbouw het Duitsche
volk uit eigen grond zou voeden.
Strijd tegen onzedelijkheid.
De Minister van Justitie heeft, blijkens
mededeeling in het Alg. Politieblad, een
aanschrijving gericht tot de procureurs
generaal bij' de gerechtshoven, waarin hij
nog eens de aandacht vestigt op het
belang, dat aan een krachtige bestrijding
der pornografie verbonden is en waarin
hg vervolgens wijst op klachten over
onvoldoende handhaving der artikelen
van het Wetboek van Strafrecht, welke
meer speciaal betrekking hebben op het
openlijk tentoonstellen, het openlijk of
aangevraagd aanbieden of het openlijk
of ongevraagd als verkrijgbaar aanwijzen
van middelen ter voorkoming of versto
ring van zwangerschap.
Enkele arresten van den Hoogen Raad,
waarin dit college zich bij de interpre
tatie der betrokken artikelen van het
Wetboek van Strafrecht op een ruim
standpunt heeft geplaatst, geven, naai
de Minister opmerkt, aan de justitie een
krachtiger wapen voor optreden in de
hand dan voorheen, n.I. de arresten van
12 October 1925 en van 10 October
1927.
Afschaffing van toeslagen.
De Gemeenteraad van Soest heeft bij
de behandeling van de gemeentebegroo-
ting besloten de kinderbijslagen te laten
vervallen, voor alle ambtenaren met een
inkomen boven f1800 per jaar. Verder
werd besloten, alle rijwieltoelagen af te
schaffen, behalve voor de politie en voor
twee ambtenaren van het woningtoezicht.
Telefoonverkeer met
H o n g a r ij e.
Het telefoonverkeer met Hongarije
wordt uitgebreid. Met ingang van 15 Fe
bruari a.s. zullen aan alle Nederland-
sche kantoren en stations gesprekken
kunnen worden aangevraagd met alle net
ten in Hongarije.
De kosten van een gewoon gesprek
van 3 minuten zijn f5.25.
Stemplicht en maatregelen
tegen overtreders.
Het Tweede Kamerlid Kersten heeft
den minister van Justitie de volgende
vragen gesteld:
Is het den minister bekend, dat te
Zwolle een vrouw, die veroordeeld was
tot f0.50 boete of 1 d. h., nadat ver
geefs verschillende pogingen waren aan
gewend haar de boete te doen betalen,
toen zij via Kampen naar het huis van
bewaring was overgebracht* werd ontsla
gen, omdat het gerecht zelf de opgelegde
boete voldeed?
Is "het den minister bekend, dat te
Utrecht een vrouw, veroordeeld tot twee
maal 1 d. h., toen zij; overgebracht was
naar het huis van bewaring, werd heen
gezonden onder de bedreiging, dat men
de boete wol zou innen bijl executaire
verkooping?
Acht de minister deze en dergelijke
handelingen overeenkomstig een goede
rechtspraak?
Oordeelt de minister het niet hoogst
noodzakelijk, dat een uitgesproken vonnis
volvoerd wordt en niet willekeurig gewijh
zigd in een voor de betrokkenen mis
schien nog zwaardere straf? Of indien
de rechtbank terugschrikt voor volvoe
ring van haar vonnis, de wetgeving worde
herzien, c.q. dat de stemdwang wordt
afgeschaft?
Is de minister bereid maatregelen te
nemen, dat tot executaire verkooping niet
wordt overgegaan?
Wenscht de minister maatregelen te
nemen om tot spoedige afschaffing van
den dwang te geraken?
Telefoonverkeer met Oslo.
Het hoofdbestuur der posterijen en te
legrafie deelt mede:
Het telefoonverkeer met Oslo (Noorwe
gen) is gisteren geopend. Zoo'als bekend,
kunnen van alle kantoren en stations
in Nederland uit gesprekken worden ge
voerd met Oslo.
Het tarief voor een gewoon gesprek
van 3 minuten is vastgesteld op f6.55,
voor elke minuut meer f 2.20. In de nacht
uren van 21 tot 8 uur, bedragen de prij
zen resp. f3.95 en f 1.35.
G. van der Valk Bouman. f
In het Elisabethgesticht te Leiden, waar
hij een operatie had ondergaan, is over
leden, 70 jaar oud, de heer G. van der
Valk Bouman, burgemeester van Leider
dorp.
De heer Van der Valk Bouman was
Ridder in de orde van Oranje-Nassau.
Verleden zomer werd zijn zilveren jubi
leum als burgemeester in Leiderdorp op
grootsche wijze gevierd.
SRUIRtI
RAADPLEEG ONZE LLI5T VAN 5PAARCADEAUX
DOE VÓÓR 15 FEBR.A-3.nEE AAN DE fllEUWJAARSPUZZIE
f2000 GELDPRIJZEN löRATBwAANVRAAS
KON-ZEEPFABRIEKEN-DE DUIF.
V-H-CHR PLEINE5-DEN DOLDER
fabrikanten van
BïïïïffiSKK
Jan To or op.
Het blijft met Jan Toorop op en neer
gaan, zoo meldt men uit Den Haag; de
vorige week was hij iets beter, thans
schijnt hij zich weer minder te gevoe
len.
Eerste Kamer.
De Eerste Kamer is thans bijeengeroe
pen tegen Dinsdag 7 dezer, des avonds
te half negen.
Telefoneeren met Amerika.
Het eerste draadlooze telefonisch za-
kengesprek uit Nederland met New-York
is gisternamiddag gevoerd door de Rotter-
damsche firma Gebr. Catz' Handelsver-
eeniging te Rotterdam met haar zuster
maatschappij de Catz American Import
Cy., te New-York.
De eerste transactie in producten van
Hollandschen oorsprong voor export naa,r
Amerika en voor producten van Ameri-
kaanschen oorsprong voor invoer naar
Europa is daarbij tot stand gekomen. Het
gesprek was buitengewoon duidelijk te
verstaan en even duidelijk als een gesprek
met Londen.
Christelijke Metaalbewerkers.
Met de organisatie van de Chr. Metaal
bewerkers gaat het geregeld vooruit den
laatsten tijd.
Gedurende de maand Januari liep het
ledental van den Chr. Metaalbewerkers-
bond weer omhoog n.I. van 5251 tot
5280.
De afdeelingen Middelburg, Vlissingen
en Souburg hebben daartoe het hunne
bijgedragen.
Ned. Chr. Landarb eidersbond.
Van den Ned. Chr. Landarbeidersbond
zijn nieuwe afdeelingen opgericht te Pijn-
acker, Opeinde, Echtenerbrug, Opeinde-
Nijega, Lopik-Jaarsveld en Bedum met
resp. 20, 9, 9, 6, 15 en 24 leden.
Tien jaar radio i-ndustrie.
Het is den 27sten Februari a.s. tien
jaar geleden, dat de Nederlandsche Sein-
toestellen Fabriek, welke te Hilversum
is gevestigd, werd opgericht. Gedurende
de eerste jaren van haar bestaan voor
namelijk radio-installaties voor schepen
enz. vervaardigend, heeft de N.S.F. zich
gedurende de algemeene depressie als
een industrie van beteekenis kunnen
handhaven, om zich sinds eenigen tijd
ook met" succes op de fabrikatie van om-
roep-ontvangers toe te leggen.
Middelburg- Militair Tehuis. Gis
terenavond hield, de Afdeeling Middelburg
van den Ned. Militairen Bond hare alge
meene jaarvergadering. Tot bestuursleden
werden herkozen de hoeren Ds van Em-
pel, Mr Lantshaer en H. Dronkars, pen
ningmeester.
Uit biet jaarverslag van dien secretaris
bleek, dat er dit jaar weer veel is ge
daan om het Tehuis voor de Militairen
huiselijk, gezellig en aantrekkelijk te ma
ken; tevens werd er naar gestreefd, hen
met raad en daad bij te staan, en hunne
godsdienstige, zedelijke en verstandelijke
belangen te behartigen.
Het Tehuis was eiken dag geopend
voor lederen militair; de huisvader eni
huismoeder waren steeds tegenwoordig
om leiding te geven. De bezoekers hielden
zich onledig met dam-, schaak-, domino
spel en sjoelbak; maakten gebruik van
de bibliotheek; namen aan de leestafel
kennis van de couranten en tijdschriften;
niet zelden weerklonk des avonds onder
orgelbegeleiding bun gezang en ten slotte
Binnenland
Krachtiger bestrijding van de onrede
lijkheid.
Telefoneeren met Hongarije en Noorwe
gen.
De Zeeuwsch-Vlaamsche Waterleiding
in den Neuzenschen Gemeenteraad be
sproken.
De Z. L. M. en de aardappelhandel
Buitenland.
Aardschokken in Oostenrijk.
Regeeringscrisis in Servië.
Groote brand in Fallriver (Amerika).
werd des avonds met dankzegging ge
sloten.
Telkens als een lichting opkwam of
vertrok, werd een z.g.n. gezellige avond
georganiseerd. Op St. Nicolaasavond kon
den aan de bezoekers door de goede zor
gen van sommige firma's in onze stad
cadeaux worden uitgereikt. Op onder
scheidene avonden werden voordrachten
fen lezingen, sommige met 'lichtbeelden,
gehouden terwijl de legerpredikant, iedere
maand een avond wijdde aan 'de bezoe
kers. De afdeeling Burger Pro Rege, de
Vereen. „De Schakel", de Jongelings-ver-
eenigingen en de zarugvereen. „Soli Deo
Gloria" .toonden voorts hunne belangstel
ling in ons werk. Ben en ander had-een
gunsiigen invloed op het bezoek. Gebracht
werden 1753 bezoeken, hetwelk van de
waardeering der militairen getuigt voor
ons Tehuis.
De afdeeling memoreerde met dank
baarheid den steun van 'het Hoofdbe
stuur, het subsidie der Staten van Zee
land en y,an 'de leden en begunstigers
tezamen 254 in getal, de kleine tekorten
der laatste jaren baren echter het be
stuur groote zorg. De rekening sloot met
een ■tekort van f 230.83i/2de tekorten
van vorige jaren bedroegen f322.19, zoo
dat de totale schuld is f 553.021/W
Meerdere be'angs'eriing en steun werd
deswege gevraagd, in het bijzonder van
Zeeuwsche kerkvoogdijen en kerkeraden,
omdat de bezoekers meerendeels uit Zee
land 'komen en yan Christelijken huize
zijn. Miet den wensch, dat het komende
jaar deze belangstelling moge '{dijken, op
dat de instandhouding van deze nuttige
instelling verzekerd zij', sloot de Voor*
zitter, mr De Veer, de vergadering.
De Kerkeraad der Eivang. Luth. ge
meente heeft een bedrag van f 60 ontvan
gen van H. M. de Koningin Moeder voor
de restauratie van het uit 1707 datee-
rende kerkorgel.
De heer Jhr P. J. Boogaerd, voor
zitter kring Walcheren der Z. L. M. heeft
zich als lid der commissie voor de
graanmarkt, geheel vereenigd met de op
vatting der andere heereo inzake de
marktnoteering.
Goes. Lang onderweg. Dezer da
gen werd door de post bij een stadge
noot een krant bezorgd, die op 7 April
1899 te Goes was afgestempeld. Bijna 29
jaar heeft men dus noodig gehad om die
krant van het postkantoor te Goes naar
het adres van bestemming te brengen.
Blqgekerke. Donderdagavond kwam de
afdeeling der Z, L. M. in jaarvergadering
bijeen. In zijn openingswoord wees de
voorzitter, dhr J. Dommisse, er op, dat
het voorbijgegane jaar voor den land
bouw door de vele regens, een jaar van
veel moeite en teleurstelling is geweest,
Wel maken die flinke prijzen der land
bouwproducten weer wat goed, en wordt
ook de vee- en paardenhandel wat beter
Spr. hoopte, dat 1928 gunstiger voor den
landbouw mag zijn, dau het verloopen
jaar. De aardappelsorteerder, tot welks
aankoop in de vorige vergadering waa
besloten, staat thans voor de leden be
schikbaar. Zij die er gebruik van wem-
scben te maken, hebben zich te vervoe
gen bij den Secretaris. Ingekomen was
het teleurstellende bericht vau den heer
v. Aspereu Vervenne, dat hij hedenavond
verhinderd was zijn lezing te houden
over „Pluimveeteelt". Die secretaris-pen
ningmeester, deelde in zijn verslagen, o.a
het volgende mede: de vereeniging teil
thans 81 leden; verschillende pogingen
dit jaar aangewend, om geschikt terrein
te verkrijgen voor het plaatsen van een
weegbrug mislukten. Door de leden is
V
