No. 81 Woensdag 4 Jannarl 1928 42e Jaargang EERSTE BLAD. Buitenland. Belangrijkste Nieuws. Buitenland» Binnenland. Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUtDEMA. Bureau: Lange Vorststraat 70, Goe». Tel.: Redactie en Administratie no. 11 Postrekening No. 44455 Bijkantoor te Middelburg: Firma F. P. DHUIJ, L Burg. Tel. no. 259 De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG Abonnementsprijs: Per 3 maanden, franco per post, f3.— Losse nummersf 0.05 Pr IJ s der Advertenflln: 1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct. BH abonnement belangrijke korting Dit nummer bestaat uit 2 bladen. Volgelingen van Datheen? Ale do heer do Wilde de figuur van Petrus Dathenu» teekent, laat hij niot na de verdienste» van dezen vermaarden pre diker, die groote bekendheid verwierf door zijn vertaling der Psalmen, in het licht te •lellen. Evenals velen zijner geloofsgenooten werd Patheen, een vurig aanhanger der Hervorming, gedwongen, terwille van zijn geloof naar Duitsohland te vluchten, en ge- ruimen tijd in de Paltz te vertoeven, waar zijn leven gestempeld werd. Immers, daar in de Paltz waren Kerk en Staat één. Naar Duitsche methode was ook daar de godsdienst van den vorst ook die van het volk. Anderen dan Gerefor meerden werden er dus niet geduld. „Misschien aldus de Wilde ligt in deze omstandigheid wel een der redenen, waarom Datheen later bleek een zoo hef tige tegenstander te zijn van Oranje'e to- lerantiepolitiek. Volgens hem moest feite lijk de Kerk heerschappij ook over den Staat voeren; hij nam geenszins het eenig goede en Schriftuurlijke standpunt in, dat de Staat niet aan de Kerk, maar wèl de Kerk aan de geboden Gods ondergeschikt is. Te betreuren is het in hooge mate, dat Patheen de juistheid hiervan niet heeft mogen inzien. Hoeveel 'kwaads zou niet voorkomen zijn, indien hij met Oranje ten opzichte van dit vraagstuk der godsdienst vrijheid eenstemmig ware geweest". Maar dit was niet het geval. Stond Prins Willem van Oranje, evenals Marnix van St. Aldegonde, op het Btand- punt van „vrijheid der religiën" en was het mede aan zijn politiek te danken dat met name in de Zuidelijke Nederlanden een opgewekt geestelijk leven te bespeuren viel, en een heerlijke toewijding voor de zaak der reformatie, Datheen had hier omtrent geheel andere opvattingen. Oranje, die wist welke zware tijden er voor de vrijgemaakte gewesten en dus ook voor de Gereformeerde Kerken dreigden, deed zijn best te voorkomen, dat de ver houding tusschen Roomsch en Calvinis tisch scherper werd, opdat straks, wan neer Parma 'het ontworpen plan tot het voor goed vernietigen van de vrijheid uit voerde, deze twee partijen niet tegenover elkander zouden staan, maar zoo moge lijk samenwerken tot het terugdringen van den gemeensohappelijken vijand. „Hij vleide zich met de hoop, dat wan neer het vreeselijk gevaar naderende was, predikanten en gemeenten met „matiging en zachtheid" zouden optreden, omdat hier immers de hoogste belangen, geestelijke en stoffelijke, op het spel stonden". Maar zijn pogen faalde, dank zij niet het minst het optreden van Patheen, die zich hartstochtelijk verzette tegen de voor zichtige staatkunde van den Prins, en geen enkel middel, ook niet het ongeoor loofde jegens een man als Oranje, ver smaadde, om de heillooz8 oppositie tegen dezen te versterken. Zoo ergerlijk werd het optreden van Datheen, mede onder den invloed van den volksmenner Johan Hembyse, di$ later wegens verraad ter dood veroordeeld werd, dat door de Provinciale Synode der Vlaamsche kerken 4 Nov. 1579 te Brugge gehouden, besloten werd, tot Datheen, die bij de komst van Prins Willem te Brugge, naar de Paltz gevlucht was, een schrijven te richten, waarin hij ernstig vermaand werd zich te laten gezeggen en tegenover den Prins een andere houding aan te ne men. Ook de Synode van Middelburg (1581) achtte het noodig zich met deze zaak bezig te houden en een afgevaardigde naar Da theen te zenden, teneinde hem tot matiging en kalmte te brengen. Dathoen beloofde beterschap, maar hij hield zijne beloften niet. Eerst aan het ein de van zijn leven is hij onder voor hem zeer treurige omstandigheden, tot belijde nis van zijn schuld gekomen. Onder tranen verklaarde hij teveel de voorheelden van Gideon, Jona en David gebruikt te hebben om den burgeroorlog (tegen Oranje in Vlaanderen) te veront schuldigen. Thans zoo zeide hij, heb ik in gezien datzuiksnietdewareweg is om den godsdienst voort te planten en dat onze marte laars anders gehandeld heb ben. Het merkwaardige ia nu echter, dat ter wijl Datheen het verkeerde van zijn op treden inzag en onder tranen zijne schuld beleed, een man. als Ds Kersten zich op Datheen beroept, diens optreden tegenover Oranje verheerlijkt en het vorig jaar» bij de opening van eèn school den wensch uit sprak, dat die stoere geest nog gevonden moge worden. Wij staan hier, zegt de heer de Wilde, voor een zielkundig raadsel. En terecht. Het is onverklaarbaar, dat zij die ach bij voorkeur beroepen op onze „Gerefor meerde vaderen", een man als Datheen ten voorbeeld kiezen en dat daarbij dan te vens 'gedacht wordt aan een periode In dien» leven die evenals later door hemzelf, door de Gereformeerd» vaderen veroor deeld werd. En het valt dan ook zeer te betwijfelen of Ds Kersten hier de gevoelens van de groote meerderheid zijner volgelingen heeft vertolkt. Spanning tusschen Griekenland en Turkije. Volgens een telegram uit Athene is de Griekeche regeering zeer ontevreden over de wijze waarop Turkije zijn verplichingea aangegaan in het verdrag van Lausanne, nakomt. Zij heeft haar gezant uit Angora teruggeroepen. Naar tevens uit Athene wordt gemeld, ia Griekenland voornemens bij het Internationaal Hof van Justitie te 's-Gravenhage of bij den Volkenbond ver zet aan te teekenen tegen het niet nakomen van het verdrag. 'Be Turtsche gezant te Athene is van dezen stap op do hoogte ge bracht. Duikbooten met vliegtuigen. De London Gazette heeft dezer dagen een geheim der Engelsche marine vot- klapt. Het blad deelde mede, dat de admiraliteit toelagen bepleitte voor vlie gers aan boord van duikbooten. Daaruit kon worden afgeleid, dat Enge land duikbooten bezit die vliegtuigen mee voeren kunnen. Marinemedewerkers van enkele bladen komen dit nu bevestigen. Het vliegtuig, dat aan boord van een duikboot kan worden meegenomen (blijkbaar voornamelijk om verkennings diensten te verrichten in volle zee), is een machine voor 2 personen met een motor van 120 P-K. Men meent, dat ook de Vereenigde Staten en Frankrijk hun marine op deze wijze aan het uitrusten zijn. De ontploffing fa Lanaekan, Zaterdagnamiddag is, zooals wij reeds gemeld hebben, de kruitfabriek van La- naeken, een op de BelgischNederlamd- sdhe grens geleden Limburgsoh dorp, ontploft. De ontploffing werd gehoord tot op 3040 kilometer afstand. In de fabriek werd het voor de Lim- burgsche kolenmijnen bestemde kruit ge maakt. Zg stond onder leiding van den heer D>uc.hS,teau, die zich onder de slachtoffers bevindt. De fabriek werd ge heel verwoest. 'Stukken ijzer en steen werden bij de ontploffing 200 M. ver geslingerd. In den kring van meer dan een kilometer werden de vensterruiten ver brijzeld. De werklieden, die er arbeidden, be hoorden tot eon zelfde familie; vader, twee zoons, dochter en schoonzoon. Alle vjjf werden zij zwaar gekwetst opgeno men en per auto naar het ziekenhuis van Hasselt overgebracht. Waar eens de fabriek -stond was na de ontploffing een chaoe. Onder een hoop dingen, waaraan men geen naam meer weet te geven, ziet men de stukken van een kookkachel; op die plaats bevond zich de keuken van den concierge Dewit, en déér ontdekte men, over een opper vlakte van nauwelijks eenige vierkante meters, de zes slachtoffers, onder wie den directeur van de fabriek. Deze was afkomstig van Ardenne. Hij was een bekwaam scheikundige, en had een anti-grauwvuur kruit uitgezonden, het welk deze eigenschap bezit, dat het kan ontbranden zonder te springen. Hij had zijn uitvinding gebreveteerd, en, om ze te exploiteeren, in de nabijheid van de Kempische kolenmijnen de nu vernielde, zeer moderne fabriek opgericht. De belasting op de vrijgezellen. De belasting op de Italiaansche vrijge zellen, die op 1 Januari vier maanden in werking was, heeft tot nu toe 15 millioen Lire voor de Italiaansche schatkist opge bracht. Een nieuwe lijst van alle vrijgezellen in Italië zal de volgende week worden gepu bliceerd en de regeering denkt van hen een bedrag van 50 millioen lire per jaar aan belasting te ontvangen. Russisch schip gezonken. Uit Constinza wordt gemeld!, dat het Russische passagiersschip „Ogoza", op geil vea Nteokicif caos Nove-Rossisk* in hevigen storm lek geworden is en binnen korten tijd zonk. Hulpverleening was, door het snel zinken van het schip, onmo gelijk. 250 passagiers, waaronder een clubje van 50 scholieren, vonden den dood in ds golven. Hst weer In 't buitenland. In Engeland ernstige over stroom 1 n g e n. Do overstroomingen ale gevolg van den dooi en de regens nemen van uur tot uur toe. Vele rivieren zijn bui ten haar oevers getreden, met het gevolg, dat de omliggende streek werd vernield. Verscheidene voorsteden van Londen staan onder water. De Theems is in vier entwintig uur tijd drie voet gewassen en stijgt nog steeds gemiddeld 2Yi cM. per uur. Vierentwintig, met goederen geladen booten, die bij Kingston op de Theems ge meerd lagen, zijn losgebroken. Verschei dene zijn gezonken, andere zijn tegen brug gen aangeloopen, waardoor ernstige scha de is veroorzaakt. Het water bedekt ver scheidene spoorwegen, evenals wegen, die belangrijke centra met elkaar verbinden. Draadloos wordt nog gemeld, dat een brug van de London and North-Eastern Railway bij Edmonton, op de hoofdlijn van Londen naar Cambridge, is ingestort. De lijn is voor het verkeer gesloten, waardoor het verkeer sterk wordt ontwricht. U i t B e 1 g ië. Te Brugge, waar de sneeuwval de-laatste dagen vooral sterk is geweest, was Maandag de dooi ingetreden, doch Maandagnacht is in de heele streek weer een massa sneeuw gevallen, met het gevolg dat het verkeer opnieuw is ge stremd. Talrijke ongelukken worden ge meld. De technische diensten in de pro vincie treffen maatregelen met het oog op den dooi, daar vooral in het Noorden der provincie groote overstroomingen worden verwacht. De sneeuwlaag bereikt op som mige plaatsen 2 tot 3 meter. Enkele ge meenten zijn geheel van het verkeer afge sneden. Het noorden der provincie lijkt een eindeloos sneeuwveld, waarboven al leen de daken der huizen en de kruinen der hoornen uitsteken. In Amerika felle kou. Het is koud in Amerika en het vriest tot aan de golf van Mexico toe. In het Middenwesten ligt 4 a 5 voet sneeuw. Naar schatting zijn 40 personen door de koude omgekomen, ongerekend de zeelieden, die schipbreuk hebben geleden. Mend- en k!auwze'&? Fr» Engeland. In '"Engeland is vanwege het departe ment .van landbouw, een omzendbrief ver zonden aan alle landelijke gemeenten, waarin de minister er de landbouwers op wjjst, dat de gewëldige uitbreiding, die de gevreesde ziekte in do Midlands weer heeft genomen, waar zij nu op 71 hoeven is geconstateerd, hoofdzakelijk het gevolg is geweest van te late aangifte door de landbouwers zelfs van verdachte verschijnselen. De brief zegt verder, dal de regeering niet zulke ontzaglijke som men van het geld der belastingbetalers mag aanwenden, om Engeland vrjj, ol ten naastebij vrij van mond- en klauw zeer te houden, indien de landbouwers zelf door verkeerd eigenbelang gedreven trachten aan de regeeringsmaatregelen, (bedoeld is het afmaken van heele vee stapels) te ontkomen. Eenige gevallen, waarbij de kwade trouw der landbouwers bewezen wordt geacht, zullen door de regeering gerechtelijk vervolgd worden e® het piet opvolgen van den plicht va® onmiddellijk aangeven van verdachte ge vallen wordt met zware straffen bedreigd. Geboorte- ein sterftecijfers te Brussel. Volgens het Maandeiijksch Statistisch Bulletin der stad Brussel zijn aldaar in November j.l. slechts 185 geboorten tegen 285 sterfgevallen geboekt, of J.0.4 pet duizend inwoners voor de geboorten en 16.1 voor de sterfgevallen. Voor de heele Brusselsche agglomeratie, welke een twin tigtal voorsteden omvat, waren de cijfers respectievelijk 746 en 890. Van de 746 geboorten waren er 76 onwettig. Hot geboortecijfer blijft - dus, in de hoofdstad en hare voorsteden,maar steeds verder dalen. Waar het in 1923 nog 12.8 bedroeg, is het in 1927 op 10.8 per duizend inwoners gevallen. Het sterf tecijfer daarentegen klom ihm 9.9 tot 12.5 per duizend inwoners. Vreeselijke ervaringen In hef Fransche Vreemdelingenlegioen opgedaan. De, dank zijl Britsahe tusschenkomst, vrijgelaten legionair John Harvey, die we gens desertie uit het Fransahe vreemde lingen-legioen door de Fransohen gevan gen was gezet, is in Engeland terugge keerd. Aan de „Daily Chronicle" heeft hij een verhaal gedaan vaa de 33 maanden van Qsd&s sLê Bjtiadhê aou m ia Fransche gevangenissen doorgemaakt. De man, wiens gelaat de sporen draagt van doorgestaan lijden, vertelde o.a. het volgende „Ik behoorde tot het 1ste regiment cavalerie van het Fransche vreemdelin genlegioen. Ik diende 14 maanden als legionair en bracht 19 maanden in een Fransche gevangenis door. Ik wenech een plechtige waarschuwing te richten tot de jonge mannen van Groot-Brittanniö: laat u niet verleiden door valsche beloften om u bg het vreemdelingenlegioen ban te sluiten. Dat ze u daar niet zooals ze mü gedaan hebben laten marcheeren, mar- cheeren, marcheeren en vechten, vechten, vechten, maand na maand, onder de woestijnzon, terwijl ge eten krijgt, nog te slecht voor honden. Laat ze geen kans krijgen om u te trap pen, als ge half dood in het zand ligt. Dat ze niet voor een halven stuiver (niet tien francs, zooals ze beloven) u laten vechten, laten ljjden en gedood wor den. Anderen hebben nog meer geleden. Omdat ze dronken geweest waren, bij voorbeeld, werden twee Russen aan han den en voeten gebonden en zoo liet men ze onder de barre Syrische zon liggen. Toen ze, na twee, uren, werden bevrijd, waren ze zoo goed als blind en meer dood dan levend. Dat is zoo de manier van doen in het legioen. Acht maanden lang moest ik tegen die Duivelsche Drusen vechten. Er is geen verschrikkelijker vijand. Niemand ter 'wereld kan zoo snel en geluidloos aanval len. jpe hebt een messteek te pakken, vóór ge alarm kunt maken. Ziehier wat er bijvoorbeeld gebeurt. Op zekeren nacht hielp ik mede het kleine Christendorp Cabobh bewaken. Plot seling hoorde ik een gekletter van de blikjes, die wij aan het prikkeldraad had den gehangen, om alarm te geven. Ik vuurde. In een seconde waren"wij door honderden Drusen omringd. Den heelen nacht vochten wij, Tenslotte dreven wij hen op de vlucht. Den volgenden morgen lagen er hon derden doode en gewonde Drusen. T-oen kwam voor ons het bevel, de gewonden af te maken. Dat is de methode van het legioen. Waarom? Omdat, als de Drusen een legionair te pakken krijgen, zij ©n hun vrouwen hem ten doode toe folteren door eerst zijn beenen en armen af te snijden. Intussohen werden wij als honden be handeld. Wij werden gevoed met beschui ten en bedorven vleesoh, geslagen en geschopt. Het was een heil Tenslotte kon ik het niet langer Uit houden. Ik besloot te deserteeren, maar beging, toen ik dait deed, een noodlottige vergissing. De Palestijnsche grens was slechts een paar honderd meters van mij! af, doch ik nam de verkeerde richting en werd weer door de Fransohen gevangen ge nomen. Daarop werd ik tot acht jaar gevange nisstraf veroordeeld en in een smerige cel te Damascus geworpen, om vervolgens naar de Fransche strafinrichting te Clair- vaux gezonden te worden. Dat was bijna erger dan het legioen. Het eten was verschrikkelijk. Tot den middag kregen we niets, dan ontvingen we dunne soep en een bonk zwart broed. Daarmee moesten we volstaan tot acht uur des avonds, op welk nur we weer soep en brood kregen en in onze cellen gesloten werden. Den geheelen dag moesten we op de gevangenisplaats rondmarcheeren op het oommando „links, rechts", totdat je bijna krankzinnig werd. Een jonge Italiaansche legionair maak te een mandoline, waarop hiji 's nachts zachtjes pleegde te spelen. Dit werd ont dekt. Hij werd tot 15 francs boete ver oordeeld, wegens het bespelen van het instrument, 10 francs wegens het niet gehoorzamen aan gegeven bevelen en ten slotte yeroordeeld om naar de discipline- cel te worden overgebracht wegens het gebruik maken Van materiaal, dat aan de gevangenis behoorde. Dit beteekent, dat hiji negen uur lang in zijn alleen met kousen bekleede voe ten de kleine cel rond moest loopen, terwijl een oudere gevangene, telkens wanneer bij teekenen van inzinking ver toonde, zjjn voeten met een natten doek jftriemde. Voordat de bestrafte stil mocht staan had hij 40 K.M. te loopen." Korts (berichten, Naar de Giornale dTtalia meldt, z§ü Maandag in den loop van den dag te Naad weac ieim MgdwhokkaB ^wraakt, Binnenland. De bioscoopwet treedt 1 Maart a.e. in werking. E«n rijkscommissie tot onderzoek van het cadeaustelsel. Prof. dr J. ran Hees overleden. T« Wilhelmshftfen zijn zeven kindieren op een ijsschots weggedreven. De ontploffing te Lanaoken. Nadere bij zonderheden, Spanning tusschen Griekenland en Turkije? waarvan er ééu vrij sterk was en vie* minuten duurde. Met Kerstmis zijn er alleen in New York 36 personen overleden tengevolge van het gebruik van vergiftigde alcoholi sche dranken. 111 i Op de Save tusschen Belgrado en Semlin is Maandagavond een boot in de duisternis omgekanteld. Zes van de zeven personen, die zich aan boord van het vaar tuig bevonden, verdronken. Een enkele kon zwemmend den oever bereiken. De schade, in het afgeloopen najaar door het hoogwater in het kanton Grau- bünden (Zw.) aangericht, wordt op 30.850.000 francs berekend. De vakvereenigingssecretarifl August Kupper, die in het district Hannover een bekende figuur is, is sinds eenige dagen met achterlating vaü een schuld van veer tig duizend mark spoorloos verdwenen. Naar gemeld wordt, zal de Spaansche marine dit jaar, voor de eerste maal vloot- manoeuvres in groot verband, n.l. met 20 eenheden, organiseeren. Te Hamilton bij Glasgow heeft een gasontploffing plaats gehad in een huur kazerne, waardoor 39 personen dakloos werden en verscheidene lieden door val lende stukken puin gewond werden. Een geval van gasverstikking bij een vijfjarig meisje waarschuwde de bewoners voor het gevaar van een gaslek. Zij snelden de straat op en terwijl zij daar het geval be spraken, had een hevige ontploffing plaats. Elk vertrek in het gebouw werd verwoest. Den 30en December had op de noor delijke kust van het eiland Martinique eéu zeebeving plaats. Vier gemeenten leden groote materieels schade, doch er zijn geen slachtoffers. De zoon ran dr Stresemann bezocht Zaterdagavond een bioscoop te Berlijn Toen bij de voorstelling verliet, bemerkte hij dat zijn auto, dien hijzelf bestuurd had, intusschen gestolen was. Het ministerie van volksontwikkeling in Sovjet-Rusland heeft besloten, dat de leerplicht voor alle kinderen in het ge- heele rijk in 1933/'34 zal worden inge voerd. Hiervoor zal in de eerstvolgende vijf jaren 2500 millioen roebel worden uit getrokken. Op het oogenblik bezoekt 60 van alle kinderen de scholen. In de nabijheid van Batoem is tenge volge van een aardverschuiving de locomo tief van een trein ontspoord. De locomotief stortte om en ontplofte, als gevolg waarvan 27 in de nabijheid liggende petroleum- tanks eveneens in brand geraakten en ex plodeerden. Van den trein werden twee personen gedood en verscheidene andere ernstig gewond. De Koninklijke Familie. De .Koninklijke Familie zal zich Vrij dag a.s. per Staatsspoor van 6 uur 35 min des avonds naar Het Loo begeven. Het verblijf aldaar zal enkele weken duren. Het jaar!ijksch diner, dat de Koningin het corps diplomatique te Den Haag pleegt aan te bieden, is dit jaar bepaald op Za terdagavond 28 dezer. De Koningin heeft bepaald, dat op de soirée ten Hove van hedenavond geen muziek zal worden uitgevoerd, wegens het overlijden van baron Sweerts de Lan- das Wyborgh, commissaris der Koningin, in, do provincie Zuid-Holland. Emigratie naar Canada. Het medisch onderzoek van do emi granten naar Canada, dat, naar we in dertijd hebben medegedeeld, met ingang van hat nieuwe emigratie-seizoen in plaats rm ist Canada ia hut Laad vwa bsdbomst

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1928 | | pagina 1