No. 81
Woensdag 4 Jannarl 1928
42e Jaargang
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
Buitenland»
Binnenland.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUtDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goe».
Tel.: Redactie en Administratie no. 11
Postrekening No. 44455
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L Burg. Tel. no. 259
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummersf 0.05
Pr IJ s der Advertenflln:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct.
BH abonnement belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Volgelingen van Datheen?
Ale do heer do Wilde de figuur van
Petrus Dathenu» teekent, laat hij niot na
de verdienste» van dezen vermaarden pre
diker, die groote bekendheid verwierf door
zijn vertaling der Psalmen, in het licht te
•lellen.
Evenals velen zijner geloofsgenooten
werd Patheen, een vurig aanhanger der
Hervorming, gedwongen, terwille van zijn
geloof naar Duitsohland te vluchten, en ge-
ruimen tijd in de Paltz te vertoeven, waar
zijn leven gestempeld werd.
Immers, daar in de Paltz waren Kerk en
Staat één. Naar Duitsche methode was
ook daar de godsdienst van den vorst ook
die van het volk. Anderen dan Gerefor
meerden werden er dus niet geduld.
„Misschien aldus de Wilde ligt in
deze omstandigheid wel een der redenen,
waarom Datheen later bleek een zoo hef
tige tegenstander te zijn van Oranje'e to-
lerantiepolitiek. Volgens hem moest feite
lijk de Kerk heerschappij ook over den
Staat voeren; hij nam geenszins het eenig
goede en Schriftuurlijke standpunt in, dat
de Staat niet aan de Kerk, maar wèl de
Kerk aan de geboden Gods ondergeschikt
is. Te betreuren is het in hooge mate, dat
Patheen de juistheid hiervan niet heeft
mogen inzien. Hoeveel 'kwaads zou niet
voorkomen zijn, indien hij met Oranje ten
opzichte van dit vraagstuk der godsdienst
vrijheid eenstemmig ware geweest".
Maar dit was niet het geval.
Stond Prins Willem van Oranje, evenals
Marnix van St. Aldegonde, op het Btand-
punt van „vrijheid der religiën" en was
het mede aan zijn politiek te danken dat
met name in de Zuidelijke Nederlanden
een opgewekt geestelijk leven te bespeuren
viel, en een heerlijke toewijding voor de
zaak der reformatie, Datheen had hier
omtrent geheel andere opvattingen.
Oranje, die wist welke zware tijden er
voor de vrijgemaakte gewesten en dus ook
voor de Gereformeerde Kerken dreigden,
deed zijn best te voorkomen, dat de ver
houding tusschen Roomsch en Calvinis
tisch scherper werd, opdat straks, wan
neer Parma 'het ontworpen plan tot het
voor goed vernietigen van de vrijheid uit
voerde, deze twee partijen niet tegenover
elkander zouden staan, maar zoo moge
lijk samenwerken tot het terugdringen
van den gemeensohappelijken vijand.
„Hij vleide zich met de hoop, dat wan
neer het vreeselijk gevaar naderende was,
predikanten en gemeenten met „matiging
en zachtheid" zouden optreden, omdat hier
immers de hoogste belangen, geestelijke en
stoffelijke, op het spel stonden".
Maar zijn pogen faalde, dank zij niet
het minst het optreden van Patheen, die
zich hartstochtelijk verzette tegen de voor
zichtige staatkunde van den Prins, en
geen enkel middel, ook niet het ongeoor
loofde jegens een man als Oranje, ver
smaadde, om de heillooz8 oppositie tegen
dezen te versterken.
Zoo ergerlijk werd het optreden van
Datheen, mede onder den invloed van den
volksmenner Johan Hembyse, di$ later
wegens verraad ter dood veroordeeld
werd, dat door de Provinciale Synode der
Vlaamsche kerken 4 Nov. 1579 te Brugge
gehouden, besloten werd, tot Datheen, die
bij de komst van Prins Willem te Brugge,
naar de Paltz gevlucht was, een schrijven
te richten, waarin hij ernstig vermaand
werd zich te laten gezeggen en tegenover
den Prins een andere houding aan te ne
men.
Ook de Synode van Middelburg (1581)
achtte het noodig zich met deze zaak bezig
te houden en een afgevaardigde naar Da
theen te zenden, teneinde hem tot matiging
en kalmte te brengen.
Dathoen beloofde beterschap, maar hij
hield zijne beloften niet. Eerst aan het ein
de van zijn leven is hij onder voor hem
zeer treurige omstandigheden, tot belijde
nis van zijn schuld gekomen.
Onder tranen verklaarde hij teveel de
voorheelden van Gideon, Jona en David
gebruikt te hebben om den burgeroorlog
(tegen Oranje in Vlaanderen) te veront
schuldigen. Thans zoo zeide hij, heb ik in
gezien datzuiksnietdewareweg
is om den godsdienst voort te
planten en dat onze marte
laars anders gehandeld heb
ben.
Het merkwaardige ia nu echter, dat ter
wijl Datheen het verkeerde van zijn op
treden inzag en onder tranen zijne schuld
beleed, een man. als Ds Kersten zich op
Datheen beroept, diens optreden tegenover
Oranje verheerlijkt en het vorig jaar» bij de
opening van eèn school den wensch uit
sprak, dat die stoere geest nog gevonden
moge worden.
Wij staan hier, zegt de heer de Wilde,
voor een zielkundig raadsel.
En terecht.
Het is onverklaarbaar, dat zij die ach
bij voorkeur beroepen op onze „Gerefor
meerde vaderen", een man als Datheen
ten voorbeeld kiezen en dat daarbij dan te
vens 'gedacht wordt aan een periode In
dien» leven die evenals later door hemzelf,
door de Gereformeerd» vaderen veroor
deeld werd.
En het valt dan ook zeer te betwijfelen
of Ds Kersten hier de gevoelens van de
groote meerderheid zijner volgelingen
heeft vertolkt.
Spanning tusschen Griekenland en
Turkije.
Volgens een telegram uit Athene is de
Griekeche regeering zeer ontevreden over
de wijze waarop Turkije zijn verplichingea
aangegaan in het verdrag van Lausanne,
nakomt. Zij heeft haar gezant uit Angora
teruggeroepen. Naar tevens uit Athene
wordt gemeld, ia Griekenland voornemens
bij het Internationaal Hof van Justitie te
's-Gravenhage of bij den Volkenbond ver
zet aan te teekenen tegen het niet nakomen
van het verdrag. 'Be Turtsche gezant te
Athene is van dezen stap op do hoogte ge
bracht.
Duikbooten met vliegtuigen.
De London Gazette heeft dezer dagen
een geheim der Engelsche marine vot-
klapt. Het blad deelde mede, dat de
admiraliteit toelagen bepleitte voor vlie
gers aan boord van duikbooten.
Daaruit kon worden afgeleid, dat Enge
land duikbooten bezit die vliegtuigen mee
voeren kunnen. Marinemedewerkers van
enkele bladen komen dit nu bevestigen.
Het vliegtuig, dat aan boord van een
duikboot kan worden meegenomen
(blijkbaar voornamelijk om verkennings
diensten te verrichten in volle zee), is
een machine voor 2 personen met een
motor van 120 P-K.
Men meent, dat ook de Vereenigde
Staten en Frankrijk hun marine op deze
wijze aan het uitrusten zijn.
De ontploffing fa Lanaekan,
Zaterdagnamiddag is, zooals wij reeds
gemeld hebben, de kruitfabriek van La-
naeken, een op de BelgischNederlamd-
sdhe grens geleden Limburgsoh dorp,
ontploft. De ontploffing werd gehoord tot
op 3040 kilometer afstand.
In de fabriek werd het voor de Lim-
burgsche kolenmijnen bestemde kruit ge
maakt. Zg stond onder leiding van den
heer D>uc.hS,teau, die zich onder de
slachtoffers bevindt. De fabriek werd ge
heel verwoest. 'Stukken ijzer en steen
werden bij de ontploffing 200 M. ver
geslingerd. In den kring van meer dan een
kilometer werden de vensterruiten ver
brijzeld.
De werklieden, die er arbeidden, be
hoorden tot eon zelfde familie; vader,
twee zoons, dochter en schoonzoon. Alle
vjjf werden zij zwaar gekwetst opgeno
men en per auto naar het ziekenhuis
van Hasselt overgebracht.
Waar eens de fabriek -stond was na
de ontploffing een chaoe. Onder een hoop
dingen, waaraan men geen naam meer
weet te geven, ziet men de stukken van
een kookkachel; op die plaats bevond
zich de keuken van den concierge Dewit,
en déér ontdekte men, over een opper
vlakte van nauwelijks eenige vierkante
meters, de zes slachtoffers, onder wie
den directeur van de fabriek.
Deze was afkomstig van Ardenne. Hij
was een bekwaam scheikundige, en had
een anti-grauwvuur kruit uitgezonden, het
welk deze eigenschap bezit, dat het kan
ontbranden zonder te springen. Hij had
zijn uitvinding gebreveteerd, en, om ze
te exploiteeren, in de nabijheid van de
Kempische kolenmijnen de nu vernielde,
zeer moderne fabriek opgericht.
De belasting op de vrijgezellen.
De belasting op de Italiaansche vrijge
zellen, die op 1 Januari vier maanden in
werking was, heeft tot nu toe 15 millioen
Lire voor de Italiaansche schatkist opge
bracht.
Een nieuwe lijst van alle vrijgezellen in
Italië zal de volgende week worden gepu
bliceerd en de regeering denkt van hen
een bedrag van 50 millioen lire per jaar
aan belasting te ontvangen.
Russisch schip gezonken.
Uit Constinza wordt gemeld!, dat het
Russische passagiersschip „Ogoza", op
geil vea Nteokicif caos Nove-Rossisk* in
hevigen storm lek geworden is en binnen
korten tijd zonk. Hulpverleening was,
door het snel zinken van het schip, onmo
gelijk. 250 passagiers, waaronder een
clubje van 50 scholieren, vonden den dood
in ds golven.
Hst weer In 't buitenland.
In Engeland ernstige over
stroom 1 n g e n. Do overstroomingen ale
gevolg van den dooi en de regens nemen
van uur tot uur toe. Vele rivieren zijn bui
ten haar oevers getreden, met het gevolg,
dat de omliggende streek werd vernield.
Verscheidene voorsteden van Londen
staan onder water. De Theems is in vier
entwintig uur tijd drie voet gewassen en
stijgt nog steeds gemiddeld 2Yi cM. per
uur. Vierentwintig, met goederen geladen
booten, die bij Kingston op de Theems ge
meerd lagen, zijn losgebroken. Verschei
dene zijn gezonken, andere zijn tegen brug
gen aangeloopen, waardoor ernstige scha
de is veroorzaakt. Het water bedekt ver
scheidene spoorwegen, evenals wegen, die
belangrijke centra met elkaar verbinden.
Draadloos wordt nog gemeld, dat een
brug van de London and North-Eastern
Railway bij Edmonton, op de hoofdlijn van
Londen naar Cambridge, is ingestort. De
lijn is voor het verkeer gesloten, waardoor
het verkeer sterk wordt ontwricht.
U i t B e 1 g ië. Te Brugge, waar de
sneeuwval de-laatste dagen vooral sterk is
geweest, was Maandag de dooi ingetreden,
doch Maandagnacht is in de heele streek
weer een massa sneeuw gevallen, met het
gevolg dat het verkeer opnieuw is ge
stremd. Talrijke ongelukken worden ge
meld. De technische diensten in de pro
vincie treffen maatregelen met het oog op
den dooi, daar vooral in het Noorden der
provincie groote overstroomingen worden
verwacht. De sneeuwlaag bereikt op som
mige plaatsen 2 tot 3 meter. Enkele ge
meenten zijn geheel van het verkeer afge
sneden. Het noorden der provincie lijkt
een eindeloos sneeuwveld, waarboven al
leen de daken der huizen en de kruinen
der hoornen uitsteken.
In Amerika felle kou. Het is
koud in Amerika en het vriest tot aan de
golf van Mexico toe. In het Middenwesten
ligt 4 a 5 voet sneeuw. Naar schatting zijn
40 personen door de koude omgekomen,
ongerekend de zeelieden, die schipbreuk
hebben geleden.
Mend- en k!auwze'&? Fr» Engeland.
In '"Engeland is vanwege het departe
ment .van landbouw, een omzendbrief ver
zonden aan alle landelijke gemeenten,
waarin de minister er de landbouwers
op wjjst, dat de gewëldige uitbreiding,
die de gevreesde ziekte in do Midlands
weer heeft genomen, waar zij nu op 71
hoeven is geconstateerd, hoofdzakelijk het
gevolg is geweest van te late aangifte
door de landbouwers zelfs van verdachte
verschijnselen. De brief zegt verder, dal
de regeering niet zulke ontzaglijke som
men van het geld der belastingbetalers
mag aanwenden, om Engeland vrjj, ol
ten naastebij vrij van mond- en klauw
zeer te houden, indien de landbouwers
zelf door verkeerd eigenbelang gedreven
trachten aan de regeeringsmaatregelen,
(bedoeld is het afmaken van heele vee
stapels) te ontkomen. Eenige gevallen,
waarbij de kwade trouw der landbouwers
bewezen wordt geacht, zullen door de
regeering gerechtelijk vervolgd worden e®
het piet opvolgen van den plicht va®
onmiddellijk aangeven van verdachte ge
vallen wordt met zware straffen bedreigd.
Geboorte- ein sterftecijfers te Brussel.
Volgens het Maandeiijksch Statistisch
Bulletin der stad Brussel zijn aldaar in
November j.l. slechts 185 geboorten tegen
285 sterfgevallen geboekt, of J.0.4 pet
duizend inwoners voor de geboorten en
16.1 voor de sterfgevallen. Voor de heele
Brusselsche agglomeratie, welke een twin
tigtal voorsteden omvat, waren de cijfers
respectievelijk 746 en 890. Van de 746
geboorten waren er 76 onwettig.
Hot geboortecijfer blijft - dus, in de
hoofdstad en hare voorsteden,maar
steeds verder dalen. Waar het in 1923
nog 12.8 bedroeg, is het in 1927 op 10.8
per duizend inwoners gevallen. Het sterf
tecijfer daarentegen klom ihm 9.9 tot 12.5
per duizend inwoners.
Vreeselijke ervaringen In hef Fransche
Vreemdelingenlegioen opgedaan.
De, dank zijl Britsahe tusschenkomst,
vrijgelaten legionair John Harvey, die we
gens desertie uit het Fransahe vreemde
lingen-legioen door de Fransohen gevan
gen was gezet, is in Engeland terugge
keerd.
Aan de „Daily Chronicle" heeft hij een
verhaal gedaan vaa de 33 maanden van
Qsd&s sLê Bjtiadhê aou m ia
Fransche gevangenissen doorgemaakt.
De man, wiens gelaat de sporen draagt
van doorgestaan lijden, vertelde o.a. het
volgende
„Ik behoorde tot het 1ste regiment
cavalerie van het Fransche vreemdelin
genlegioen. Ik diende 14 maanden als
legionair en bracht 19 maanden in een
Fransche gevangenis door. Ik wenech een
plechtige waarschuwing te richten tot de
jonge mannen van Groot-Brittanniö: laat
u niet verleiden door valsche beloften
om u bg het vreemdelingenlegioen ban
te sluiten.
Dat ze u daar niet zooals ze mü
gedaan hebben laten marcheeren, mar-
cheeren, marcheeren en vechten, vechten,
vechten, maand na maand, onder de
woestijnzon, terwijl ge eten krijgt, nog te
slecht voor honden.
Laat ze geen kans krijgen om u te trap
pen, als ge half dood in het zand ligt.
Dat ze niet voor een halven stuiver
(niet tien francs, zooals ze beloven) u
laten vechten, laten ljjden en gedood wor
den.
Anderen hebben nog meer geleden.
Omdat ze dronken geweest waren, bij
voorbeeld, werden twee Russen aan han
den en voeten gebonden en zoo liet men
ze onder de barre Syrische zon liggen.
Toen ze, na twee, uren, werden bevrijd,
waren ze zoo goed als blind en meer
dood dan levend. Dat is zoo de manier
van doen in het legioen.
Acht maanden lang moest ik tegen
die Duivelsche Drusen vechten. Er is
geen verschrikkelijker vijand. Niemand ter
'wereld kan zoo snel en geluidloos aanval
len. jpe hebt een messteek te pakken,
vóór ge alarm kunt maken.
Ziehier wat er bijvoorbeeld gebeurt.
Op zekeren nacht hielp ik mede het
kleine Christendorp Cabobh bewaken. Plot
seling hoorde ik een gekletter van de
blikjes, die wij aan het prikkeldraad had
den gehangen, om alarm te geven. Ik
vuurde. In een seconde waren"wij door
honderden Drusen omringd. Den heelen
nacht vochten wij, Tenslotte dreven wij
hen op de vlucht.
Den volgenden morgen lagen er hon
derden doode en gewonde Drusen.
T-oen kwam voor ons het bevel, de
gewonden af te maken. Dat is de methode
van het legioen.
Waarom? Omdat, als de Drusen een
legionair te pakken krijgen, zij ©n hun
vrouwen hem ten doode toe folteren door
eerst zijn beenen en armen af te snijden.
Intussohen werden wij als honden be
handeld. Wij werden gevoed met beschui
ten en bedorven vleesoh, geslagen en
geschopt. Het was een heil
Tenslotte kon ik het niet langer Uit
houden. Ik besloot te deserteeren, maar
beging, toen ik dait deed, een noodlottige
vergissing.
De Palestijnsche grens was slechts een
paar honderd meters van mij! af, doch
ik nam de verkeerde richting en werd
weer door de Fransohen gevangen ge
nomen.
Daarop werd ik tot acht jaar gevange
nisstraf veroordeeld en in een smerige
cel te Damascus geworpen, om vervolgens
naar de Fransche strafinrichting te Clair-
vaux gezonden te worden. Dat was bijna
erger dan het legioen.
Het eten was verschrikkelijk. Tot den
middag kregen we niets, dan ontvingen
we dunne soep en een bonk zwart broed.
Daarmee moesten we volstaan tot acht
uur des avonds, op welk nur we weer
soep en brood kregen en in onze cellen
gesloten werden.
Den geheelen dag moesten we op de
gevangenisplaats rondmarcheeren op het
oommando „links, rechts", totdat je bijna
krankzinnig werd.
Een jonge Italiaansche legionair maak
te een mandoline, waarop hiji 's nachts
zachtjes pleegde te spelen. Dit werd ont
dekt. Hij werd tot 15 francs boete ver
oordeeld, wegens het bespelen van het
instrument, 10 francs wegens het niet
gehoorzamen aan gegeven bevelen en ten
slotte yeroordeeld om naar de discipline-
cel te worden overgebracht wegens het
gebruik maken Van materiaal, dat aan
de gevangenis behoorde.
Dit beteekent, dat hiji negen uur lang
in zijn alleen met kousen bekleede voe
ten de kleine cel rond moest loopen,
terwijl een oudere gevangene, telkens
wanneer bij teekenen van inzinking ver
toonde, zjjn voeten met een natten doek
jftriemde.
Voordat de bestrafte stil mocht staan
had hij 40 K.M. te loopen."
Korts (berichten,
Naar de Giornale dTtalia meldt, z§ü
Maandag in den loop van den dag te
Naad weac ieim MgdwhokkaB ^wraakt,
Binnenland.
De bioscoopwet treedt 1 Maart a.e. in
werking.
E«n rijkscommissie tot onderzoek van
het cadeaustelsel.
Prof. dr J. ran Hees overleden.
T« Wilhelmshftfen zijn zeven kindieren
op een ijsschots weggedreven.
De ontploffing te Lanaoken. Nadere bij
zonderheden,
Spanning tusschen Griekenland en
Turkije?
waarvan er ééu vrij sterk was en vie*
minuten duurde.
Met Kerstmis zijn er alleen in New
York 36 personen overleden tengevolge
van het gebruik van vergiftigde alcoholi
sche dranken. 111 i
Op de Save tusschen Belgrado en
Semlin is Maandagavond een boot in de
duisternis omgekanteld. Zes van de zeven
personen, die zich aan boord van het vaar
tuig bevonden, verdronken. Een enkele kon
zwemmend den oever bereiken.
De schade, in het afgeloopen najaar
door het hoogwater in het kanton Grau-
bünden (Zw.) aangericht, wordt op
30.850.000 francs berekend.
De vakvereenigingssecretarifl August
Kupper, die in het district Hannover een
bekende figuur is, is sinds eenige dagen
met achterlating vaü een schuld van veer
tig duizend mark spoorloos verdwenen.
Naar gemeld wordt, zal de Spaansche
marine dit jaar, voor de eerste maal vloot-
manoeuvres in groot verband, n.l. met 20
eenheden, organiseeren.
Te Hamilton bij Glasgow heeft een
gasontploffing plaats gehad in een huur
kazerne, waardoor 39 personen dakloos
werden en verscheidene lieden door val
lende stukken puin gewond werden. Een
geval van gasverstikking bij een vijfjarig
meisje waarschuwde de bewoners voor
het gevaar van een gaslek. Zij snelden de
straat op en terwijl zij daar het geval be
spraken, had een hevige ontploffing
plaats. Elk vertrek in het gebouw werd
verwoest.
Den 30en December had op de noor
delijke kust van het eiland Martinique eéu
zeebeving plaats. Vier gemeenten leden
groote materieels schade, doch er zijn geen
slachtoffers.
De zoon ran dr Stresemann bezocht
Zaterdagavond een bioscoop te Berlijn
Toen bij de voorstelling verliet, bemerkte
hij dat zijn auto, dien hijzelf bestuurd had,
intusschen gestolen was.
Het ministerie van volksontwikkeling
in Sovjet-Rusland heeft besloten, dat de
leerplicht voor alle kinderen in het ge-
heele rijk in 1933/'34 zal worden inge
voerd. Hiervoor zal in de eerstvolgende
vijf jaren 2500 millioen roebel worden uit
getrokken. Op het oogenblik bezoekt 60
van alle kinderen de scholen.
In de nabijheid van Batoem is tenge
volge van een aardverschuiving de locomo
tief van een trein ontspoord. De locomotief
stortte om en ontplofte, als gevolg waarvan
27 in de nabijheid liggende petroleum-
tanks eveneens in brand geraakten en ex
plodeerden. Van den trein werden twee
personen gedood en verscheidene andere
ernstig gewond.
De Koninklijke Familie.
De .Koninklijke Familie zal zich Vrij
dag a.s. per Staatsspoor van 6 uur 35
min des avonds naar Het Loo begeven.
Het verblijf aldaar zal enkele weken
duren.
Het jaar!ijksch diner, dat de Koningin
het corps diplomatique te Den Haag pleegt
aan te bieden, is dit jaar bepaald op Za
terdagavond 28 dezer.
De Koningin heeft bepaald, dat op de
soirée ten Hove van hedenavond geen
muziek zal worden uitgevoerd, wegens
het overlijden van baron Sweerts de Lan-
das Wyborgh, commissaris der Koningin,
in, do provincie Zuid-Holland.
Emigratie naar Canada.
Het medisch onderzoek van do emi
granten naar Canada, dat, naar we in
dertijd hebben medegedeeld, met ingang
van hat nieuwe emigratie-seizoen in plaats
rm ist Canada ia hut Laad vwa bsdbomst