3G7
Vrijdag 30 September 1927
4ie laargang
n
tit nummer bestaat uit 2 öSaöeis
RIJK EN GEMEENTEN.
Ok Watobwen.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11
Postrekening No. 44455
Bijkantoor te Middelburg:
'.Firma F. p- DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
f
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrijke korting
III. I
De Staatscommissie heeft in haar rap- j
•port zeer breedvoerige en soms ©enigs- jj
zins verwarde beschouwingen gewijd aan
de bestaande regeling van de financiëele
verhouding tusschen Rijk en Gemeenten,
©n aam de plannen etn voorstellen tot
wijziging daarvan.
Om 'de zaak niet noodeloos ingewik
keld te maken, zullen we daarop nu
Biet ingaan, om alleen aan de thans aan
de Regeering aangeboden voorstellen aan
dacht te schenken.
De Commissie z.egt, van oordeel te zijn,
dat deze twee gedachten uit het eerste
jaar n* het tot stand komen onzer Ge
meentewet moeten worden vastgehouden:
lo. inzake de financiëele verhouding
tusschen. Rijk en de Gemeenten mag geen
willekeur heer.schen, terwijl zooals
Thorbecke zeide, in andere takken
ran regeering regels worden verlangd";
2o. rijksuitkeeringen worden aan de ge
meenten verleend om haar tegemoet te
komen in uitgaven haar bij eenige wet
of ander wettelijk voorschrift opgelegd.
Deze beide regels werden tot nu toe
maar de Commissie meent, herhaaldelijk
verwaarloosd.
In tal van wetten en Koninklijke Be-
sluiten, zegt zij, welke een onderwerp
van wetgeving of bestuur betreffen, waai
bij staatszorg en gemeentelijke zor,g naast i
elkaar zijn georganiseerd, wordt nu eens j
mede een regeling tusschen het Rijk en de f
Gemeenten getroffen, dan weer worden l
de gemeenten verplicht tot uitgaven, zpn- i
der dat van een tegemoetkoming van het S
Rijk in die kosten ten bate van de ge- i
Meenten wordt gerept.'
Daarin behoort verandering te komen, jj
Voorzoover de gemeenten door wette- jj
lijk© voorschriften warden verplicht, I
behoort een re c h t op een rijksuitkeering I
te worden gewaarborgd.
Er moet naar het oordeel der Com
missie een regeling worden ontworpen,
welke direct verband houdt, niet de ern
stige gevolgen, welke verplichte ge
meentelijke- uitgaven voor het financiëel
bestel van het gemeentehuishouden kun
nen hebben.
Hierbij moet ook met de toekomst wor
den gerekend.
De te heffen regeling dient zóó te zijn,
dat, als de uitgaven waartoe de wet de
gemeenten ook in de toekomst 'ver
plicht toenemen, ook de rijksuitkee
ringen in gelijke mate oploopen.
Treedt het staatsbestuur in een nieuwe
periode langzamerhand terug, de Com
missie schijnt de mogelijkheid daarvan
te veronderstellen dan verminderen
de Rjjksuitkeeringen vanzelf.
Er is dus gestreefd, naar het verkrijgen
van een met de omstandigheden klim
mende ..of dalende uilkeering.
De Commissie is van oordeel, dat al
wordt bij de voorgestelde regeling niet op'-
zettelijk rekening gehouden met de draag
kracht der bevolking of met den druk der
plaatselijke belastingen, toch de kleine
minder welvarende gemeenten daardoor
een grootere vrijheid van beweging zul
len krijgen.
In het rapport wordt verder aandacht
geschonken aan de vraag of de aan de
gemeenten opgelegde uitgaven niet geheel
voor rekening van het Rijk behooren te
komen, een vraag, welke ontkennend
wordt beantwoord.
Deze eisck, zoo heet het, Iaat slechts
de keuze tusschen twee' mogelijkheden:
óf een ©penistelling van 's Rijks kas voor
de gemeentebesturen, óf een vergaande
aantasting van het. zelfbeschikkingsrecht.
De aantasting van dit zelfbeschikkings
recht aangaande het beheer van var1-
plichte uitgaven, zou ons stelsel van zelf
besturen in engeren zin, voor goed ont
wrichten, wat van den wetgever niet is
te verwachten.
Immers, de gemeentebesturen worden
doordat zij worden belast met de zorg
voor "3e uitvoering en de naleving van
de wet, niet omgezet tot organen of
ambtenaren van het rijksgezag. Zij blijven,
mits van verwaarloozing van de gemeen
telijke overheidstaak geen sprake is, vari
de regeering onafhankelijke plaatselijke
overheden.
Die gedachten heeft de Staatscommis
sie tot uiting willen brengen, door steeds
een zeker deel der kosten voor rekening
van de gemeenten te laten. En zij acht
zich daartoe te meer gerechtigd, nu zij
op hot standpunt staat, dat ook op hef
terrein, waar de gemeenten tot uitgaven
worden verplicht, gemeentebelangen mede
worden gediend.
Komende tot de verplichte uitgaven,
waarvoor de vergoeding verleend zou moe
ten worden, constateert de Commissie: jj
dat de gemeentebesturen door tal van
wetten en vooral door een enorm aantal
Kon- Besluiten verplicht worden tot tal
van „bestuurshandelingen", welke van be-
slissenden invloed zijn op den omvang
van de werkzaamheden van den burge
meester, van den secretaris, van de wet
houders en van den ontvanger en in het
bijzonder ook op den omvang van \de j
bezetting van de gemeente-secretarie, doch j
waarvoor het lijk geen vergoeding geeft.
Aan deze „houding" van het rijk, welke
vele gemeenten onaangenaam heeft ge
troffen, wil de staatscommissie een eind
maken. Het Rijk moet mededragen in de
algemeene kosten der gemeente-admini
stratie, in de kosten dus van het alge
meen plaatselijk beheer, voorzoover het
rijk geacht kan worden de gemeente te
stellen voor uitgaven, waartoe de ge
meenten wettelijk worden verplicht."
In ;een volgend artikel zien we hoe
dit. denkbeeld is uitgewerkt.
Blijde verwachting in het Belgisch
Kon. Huis.
Bevestigd wordt, dat de bevalling van
prinses Astrid zeer spoedig wordt ver
wacht. Door het Belgische hof zijn in ver
band met deze gebeurtenis reeds de noo-
dige protocolaire maatregelen getroffen,
terwijl in het departement van justitie de
officieele documenten voor het opstellen
van de geboorteacte worden gereed ge
maakt. Het kind van den hertog en her
togin van Brabant zal den titel dragen
van prins of prinses van België. In geval
het kind van het mannelijk geslacht zou
zijn, zal het naar zijn peter koning Albert
heeten en bovendien ook den titel krijgen
van graaf van Henegouwen. Het is niet
zeker, dat prinses Ingeborg, de moeder
van prinses Astrid, die den Protestant-
schen godsdienst belijdt, meter' van het
kleine prinsje of prinsesje zal kunnen zijn;
in dit geval zou de keuze vallen op een
Belgische prinses. De regeering stelt zich
voor, ter gelegenheid van deze geboorte,
aan den koning ter onderteekening een be
sluit voor te leggen, waarbij aan zekere
categorieën veroordeelden gratie of straf
vermindering wordt verleend.
Hei spoorwegongeluk bij Mechelen.
Het spoorwegongeluk te Mechelen blijkt
minder erg te zijn geweest dan de eerste
berichten lieten vermoeden. Wel liepen 75
personen kneuzingen of verwondingen op,
maar de meeste slachtoffers bleken na de
eerste oogenblikken van paniek slechts
heel licht gekwetst te zijn. Zes hunner
bleven ter verpleging in het ziekenhuis te
Mechelen. Van geen hunner blijkt het le
ven echter in gevaar te zijn. De oorzaak
van het ongeluk blijkt het niet werken te
zijn van de remmen van den sneltrein
BrusselAntwerpen, die den personen
trein Mechelen-Brussel zijdelings aanreed
met het gevolg dat verscheidene wagens
van dezen laatste kantelden en een der
'derde-klasse-wagens, vol arbeiders, ver
nield werd. Onder de gekwetsten waren
twee vreemdelingen, een te Antwerpen wo
nende Rus en een Engelschman. Donder
dagavond was het verkeer op de lijn Ant
werpenBrussel weer normaal.
Het communisme in China.
Volgens de laatste berichten uit Shang
hai is de toestand in Zuid-China belang
rijk slechter geworden. De communistische
elementen krijgen steeds meer de over
hand en in verscheidene plaatsen zijn
reeds boeren- en arbeidersraden gevormd.
In twee provincies ten Z. van de Yang-
tse is 'n beweging ontstaan, welke tegen de
regeeringen van Hankow en Nanking is
gericht. Deze regeeringen hebben wel troe
pen gezonden om de beweging te onder
drukken, doch zij hebben met ernstig geld
gebrek te kampen.
De buitenlanders zijn bevreesd, dat bin
nenkort de oproeren in het Yangtsedal
zich zullen herhalen.
Te Hankow is 'n moratorium voor twee
maanden afgekondigd.
De 10-jarige Sowjet.
Uit Moskou wordt gemeld, dat ter gele
genheid van het 10-jarig bestaan der Sow-
jet-Republiek in November a.s. 1500 bui-
tenlandsche gasten in Rusland worden
verwacht, o.a. 60 uit Duitschland, 60 uit
Engeland, 50 uit N.-Amerika, 30 uit
Frankrijk, 30 uit Z.-Amerika, 10 uit Indië,
9 uit Z.-Afrika, enz. De Liga der Onder
drukte Volken zendt 80 vertegenwoordi
gers uit Arabië, Egypte, Ned.-Indië, Eng.
Indië, e. a. landen naar Moskou. Voorts
verwacht men vertegenwoordigers van es
peranto-, arbeiders-, sportvereenigingen,
roode frontsoldaten en ahteïstische orga
nisaties.
Korte berichten.
Te Boekarest werkt men met vlijt
aan den bouw van een crematorium. Dui
zenden armen wonen echter in oude wa
gons, leemen hutten en stallen, bij gebrek
aan woningen. Voor deze heidensche be
graafplaats heeft men echter millioenen
over.
Tengevolge van den sterken regenval
hebben in het Sernfdal en vooral te Elm
(Zw.) talrijke aardverschuivingen plaats
gehad. De schade is aanzienlijk.
Een groot deel van Engeland heeft
onder hevige stormen en onafgebroken re
gens zeer, te lijden. Vooral Cheshire heeft
daaronder zeer geleden waar tal van we
gen onbegaanbaar zijn geworden. Ook bo
ven het Kanaal woedden hevige stormen.
Uit Koblenz wordt gemeld: De Rijn
heeft gistermorgen een stand van 4,75 M.
bereikt en men verwacht verderen was. Er
bestaat echter geen gevaar.
Naar gemeld wordt, zijn hij Kazanlik
(Buig.) petroleumbronnen van hooge ca
paciteit ontdekt.
Men meldt, dat er gevechten zijn uit
gebroken tusschen de troepen der provin
cie Sjansi en troepen uit Mandspoerije. De
troepen van Sjansi zouden op den aftocht
zijn naar den spoorweg van Hankau naar
Peking. De censuur te Peking schrapt alle
bijzonderheden.
Te St. Louis zijn 3 personen gedood,
vele gewond en er is veel schade aange
richt door een orkaan. Volgens een later
bericht zijn er tenminste 7 dooden en 200
gewonden.
De Tweede Kamer.
Die leden van de Tweede Kamer zijn
in openbare vergadering bijeengeroepen
tegen Dinsdag 4 October, om 2 uur. Aan
d.e orde is dan: behandeling van het ver
zoek van den heer Weitkamp om verlof
tot bet richten van vragen aan den mi
nister van waterstaat over de afwatering
van Overijsel, vooral wat betreft de af
watering van de rivier de Overijselsche
Vecht en het met de afwatering van den
bovenloop der Regge en Schipbeek in
nauw verband staande Twenthe-Rijn-
kanaaL Daarna regeling van werkzaam
heden.
Onmiddellijk na afloop van de openbare
vergadering zal een vergadering van de
afdeelingen worden gehouden.
M ilitaire actie in Atjeh.
Een patrouille onder leiding van lui
tenant Halting legde in .het Bakongsche
den kwaadwillige Nja Oerna neer. Blanke
wapens weerden buitgemaakt.
EertMws
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Scheveningen (vac.-H. J.
de Zwart), J. H. Grolle te Hillegom. Te
Sommelsdijk, S. Goverts te Oldebroek. Te
Ter Aar, J. I). van Hof te Wilnis. Te Put-
tershoek, G. van der Wal te Rijnzater-
woude. Te Peperga, D. Colenbrander te
Marssum.
Aangenomen naar Wehl, A. v. d. Hoe
ven, cand. te Utrecht.
Bedankt voor Ede (Gld.), G. Alers te
Nieuw-Lekkerland.
t- Het'tiende geiod. Ds A. D.
Meeter, die op 15 Mei zijn intrede deed bij
de Ned. Herv. Kerk te Leiden, ontving de
zer dagen, dus 4 maanden later, een be
roep naar Alphen a. d. Rijn.
Naar aanleiding hiervan schrijft Ds J.
Riemens, Ned. Herv. predikant te Leiden,
in het Leidsch Predikbeurtenblad o.a. ook
het volgende:
„Uit Alphen a. d. Rijn bereikte ons een
vreemde tijding: onze nieuwe predikant
Ds Meeter kreeg reeds nu een toezegging
van beroep. De broeders uit Alpben schij
nen het 10de gebod der Wet, die daar toch
ook wel vaak zal worden voorgelezen, niet
genoeg te kennen. Gelukkig, dat ook hier
geldt: de mensch wikt, God beschikt".
De zaak dr N. D. van Leeu
wen. De classis Drachten der Gerefor
meerde Kerken heeft Woensdag vergaderd
ter behandeling van de zaak van dr N. D.
van Leeuwen.
Zij nam het volgende besluit:
De classis Drachten der Geref. Kerken,
vergaderende op Woensdag 28 Sept. 1927,
gelet op de besprekingen inzake de ophef
fing van de schorsing van dr N. D. van
Leeuwen, gehouden in tegenwoordigheid
van de deputaten der Synode van Gronin
gen, overwegende:
le. dat dr N. D. van Leeuwen na haar
vergadering van 18 Januari 1927 ge
schorst werd op grond van afwijking in
de leer, te onderwerpen aan het oordeel
der Generale Synode, wat hij toch met de
onderschrijving van het onderteekenings-
formulier beloofd heeft;
2e. dat deze schorsing werd opgeheven
op de vergadering van 3 Mei 1927 op
grond hiervan, dat dr N. D. van Leeuwen
beloofde over zijn verschil van gevoelen in
volstrekten zin te zwijgen;
3e. dat ook in baar vergadering van Ja
nuari van dr N. D. van Leeuwen gevraagd
was over zijn afwijkend gevoelen te zwij
gen, maar dan tot aan de a.s. Generale
Synode, waarbij dan ook de mogelijkheid
zou hebben bestaan, dat de Generale Syno
de zich erover zou uitspreken of dr Van
Leeuwen met dit afwijkend gevoelen zou
mogen worden geduld in onze kerken,
waarbij dit zwijgen dus niet werd be
schouwd als de hoofdzaak, waarom het
ging, maar als hijzaak, want de hoofdzaak
was de afwijking in de leer;
4e. dat in het besluit tof opheffing' van
het schorsingsbesluit het zwijgen is ge
noemd als motief, terwijl het in het schor
singsbesluit zelf is opgenomen onder de
overwegingen, waardoor de indruk kan
worden gewekt, dat dit zwijgen tot hoofd
zaak is gemaakt, te meer, waar er gespro
ken wordt van een zwijgen in volstrekten
zin; besluit:
le. zich te wenden tot de Generale Syno
de van Groningen met de vraag, of dr N.
D. van Leeuwen met zijn afwijkend gevoe
len inzake de slang, in onze Geref. kerken
mag worden geduld;
2e. den toestand met wederzijdsch goed
vinden te laten voortduren, zooals hij nu
is, totdat de Generale Synode over de on
der le. genoemde vraag uitspraak zal heb
ben gedaan;
3e. van dit besluit tegelijk met boven
staande motiveering kennis te geven aan
dr N. D. van Leeuwen, den Kerkeraad van
Harkema-Opeinde en de Generale Synode
van Groningen.
De Nederl. Herv. kerk op
G e i 1 o n. Naar uit de October af levering
van „Neerlandia" bljjkt, had het bestuur
der Ned. Herv. kerk te Wolvendaal, Co
lombo, Geilon, in Mei 1.1. zich ambtelijk
gericht tot de Algemeene Synodale Com
missie der Nederl. Herv. kerk in Neder
land.
In dezen brief wordt een kort overzicht
gegeven van de geschiedenis der Ned.
Herv. kerlc op Ceilon die in den tijd van
het Nederlandsch bewind op dat eiland
gesticht werd en rechtstreeks in aanraking
was met de moederkerk in Nederland.
Toen het eiland in 1796 aan Engeland
werd afgestaan, vertrokken de meeste Ne
derlandsche gezinnen, ook de meeste pre
dikanten naar het vaderland of naar Ba
tavia. Toch bleef een groote Nederlandsche
gemeente achter en tot 1851 ongeveer werd
in het Nederlandsch gepreekt. Tengevolge
van de overheersching der Engelsche taal
was het Nederlandsch uit de Ned. Herv.
kerk verdrongen en wanneer men in Ne
derland een predikant zocht, moest dat
iemand zijn, die vaardig was in het En-
gelsch. Daar men zoo iemand niet vond,
moest men zich wenden tot Engelsch spre
kende landen: Schotland, Ierland, Ameri
ka en onlangs Zuid-Afrika.
Dat was dus teleurstellend. Nochtanë
kan het Geilonsche bestuur in zijn hier
bedoelden brief schrijven: „Wij hebben
onze overlevering als Nederlandsche ge
meente bewaard, vastgehouden aan het
geloof onzer vaderen en zijn een zelfstan
dig, zichzelf bekostigend en zichzelf bestu
rend lichaam gebleven". Zelfs konden
nieuwe kerken worden opgericht voor de
verstrooide kudde.
Thans worden de afzondering en het
gemis aan leiding wel zeer sterk gevoeld!
„Daarom wenschen wij, zoo schrijft het be
stuur, de aandacht der moederkerk op ons
bestaan te vestigen en de Kerk in Neder
land eraan te herinneren, dat wij aan haar
ons bestaan danken. Wij betreuren, dat er
tusschen ons volstrekt geen betrekkingen
bestaan en dit leedwezen wordt versterkt
door de omstandigheid, dat geen Kerk
meer belang kan stellen in ons welzijn dan
de Kerk, die ons het leven bracht. Wij
wenschen niets vuriger dan hechte en
vriendschappelijke betrekkingen met de
Kerk in Nederland te bevorderen en we-
derzijdsche belangstelling in eikaars Wel
zijn te scheppen".
Ned. Herv. Kerk.
Zondag 2 October.
Baarland, nm. ds Wagter.
Biezelinge, vm. dhr Kooijmans, nm. ds Hartjes.
Borsselen, vm. en nm. ds Elenbaas.
Coljnsplaat, vm. en nm. ds Feijkes.
Driewegen, 2 u. ds Kalshoven.
Ellewoutsdijk, 9.30 u. cand. Wi H. Kelder,
nm. ds Netelenbos.
Geersdijk, vm. ds Mantz, nm. leesdianst.
's Gravenpolder, vm. ds Geirretsen.
Hansweert, 9.30 u. ds v. d. Waa (H. Av.).
's H. Arendskerke, vm. ds de Voogd, nm. ds
de Vries (Voorber. H. Av.).
's Heerenhoek, vm. leesdienst.
Heinkenszand, 10 u. ds Netelenbos, 2.30 u.
geen dienst.
's-Beer Abtskerke, vm. en nm. ds v. d.
Plasscbe.
's H. Hendrikskinderen, vm. ds Hoogendjjk
van Kats, nm. ds Kamsteeg.
Hoedekenskerke, vm. ds v. Lindonk, nm.
geen dienst,
lorseke, vm. en nm. ds r. Beusekom.
Kapelle, vm. dr Schmidt, nm. geen dienst.
Kattendjke, nm. ds de Voogd (H. Doop en
Voorber. H. Av.).
Kats, vm. geen dienst, nm. ds Hoogendijk.
Kamperland, 9 u. leeskerk, 2 u. ds Tonsbeek
Kloetinge, 9.30 en 2 u. ds Raams.
Kortgene, 9.30 u. ds Tonsbeek, 2 u. lees
dienst.
Krabbendijke, vm. en nm. ds Neelemans
(Doopsbed.).
Kruiningen, vm. en nm. dhr Petermeijer.
Nieuwdorp, vm. leesdienst, .nm. ds Gerretsen.
Nisse, nm. ds v. Lindonk.
Oudelande, vm. ds Wagter, nm. geen dienst
Ovezande, 9.30 u. ds Kalshoven.
Rilland, 9 u. en nm. 4 u. ds Hartjes.
Schore, nm. dr Schmidt (Voorber. H. Av.).
6 u. dhr Kooijmans.
Waarde, vm. leesdienst, nm. ds v. d. iWaa
Wemeldinge, 9.30 en 1.30 u. ds Drost.
Wissenkerke, vm en nm ds v. d. Lindeu
Wolfaartsdfjk, vm. nm. ds Mantz.
Amemuiden, 9.30 en 6 u. dhr Kats te Schoon
hoven, 2 u. ds v. Garderen.
•Aagtekerke, 9.30 en 2 u. ds Noteboom (vïa.
Voorber. H. Av.).
Biggekerke, 10 u. ds Talma, nm. geen dienst.
Domburg, 9.30 en 2 u. ds Swaan (vm. extra-
coll. Wijkverpl., nm. H. Doop).
Gapinge, 9.30 u. ds Hulsbergen (Voorber. H.A.)
Grijpskerke, vm ,en nm. ds Ossewaarde.
Meliskerke, vm. ds Voorhoeve.
Oostkapelle, vm en nm. ds Gysman.
Ritthem, vm. ds v. Oyen (Voorber.), nm.'
geen dienst.
Serooskerke, vm dhr Calliber, nm. geen dienst.
St. Laurens, vm. en nm. ds v .'t Hoff.
N.- en St.-Joosland, 9.30 u. ds v. Garderen.
n.m. geen dienst.
O.- en W .-Souburg, 9.30 en .2 u, dr Ubbink.-
(H. Doop.)
Veere, vm. dr Wejland.
Vrouwepolder, 2 u. ds Hulsbergen.
(Voorber. H.Av.)
Westkapelle, .vm. en nm. ds Reus.
Zoutelande, vm. en nm. ds De Kam.
(Bed. H. Av. en Dankz.).
Middelburg (Geref. Bond) St. Pieterstraat, 10
en 6 u. dhr Overweel te Werkendam.
Geref. Kerken.
Amemuiden, vm. en nm. leesdienst.
Baarland, 9.30 en 2 u. cand. Melles te
Groningen.
Borssele, 9.30 en 2 u. leesdienst.
Driewegen, 9.30 en 2 u. ds v. Schie. (H.
Av. en Dankz.).
Domburg, vm. ds Visser, nm. leesdienst.
Gapinge, vm. leesdienst, nm. ds Kruijswijk.
Goes, 9.30 en 6 d3 R. J. v. d. Veen.
(collecte kerkbouw).
's Gravenpolder, 9.30 u. leesdienst, 2 u. ds
R. J. v. d. Veen.
Heinkenszand, 9.30 en 2 u. ds Keur.
Kapelle, 9.30 en 2 u. ds A. Scheels.
Ierseke, 9.30 en 2 u. ds Meijer.
Krabbendijke, vm. en nm. ds Andree.
(Voorber. H. Av.).
Kamperland, 9.30 en 2 u. ds v. d. Einde,
6 u. leeskerk.
Kruiningen, 9.30 en 2 u. cand. Zeilema te
Ten Post.
Nieuwdorp, 9.30 en 2 u. leesdienst
Oostkapelle, 9 en 2 u. leesdienst
Rilland-Bath, 9 en 1.30 u. leesdienst.
Scihoondijke, 9.30 en 2 u. ds Sietsma.
