Ho. 299
Woensdag 21 September 1927
41e Jaargang
es
EERSTE BLAD.
WIJ ZIJN GEREED
N.V. Asselbergs'
Ijzerhandel,
Vroeg Winter.
NI VA TANDPASTA
Ott nummer öestaat uit 2 bladen.
met Pracht-GolleGtie
GA LIEVER ZIEN!
VOORKOMT TANDBEDERF
en poetsl 's-morgens en Yavonds met
7ö dvper'Atube. 25civp.'A tube.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11
Postrekening No. 44455
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Zij die zich met ingang van 1 October op
dit blad abonneeren, ontvangen de tot dien
datum verschijnende nummers gratis.
Het electriciteitsvraagstuk.
Over de lelectrificatie van Zuid- eni
NoorciiBeveland, schrijft het „Prol. Zui
den":
„Hebben enkele gemeenten zich met het
tweede garantie-voorstel van de p. Z
E- M- vereeni'gd een voorstel dat de
goedkeuring van da Prov- Staten) nog niet
verwierf Icrseke heeft het echter afge
wezen, terwijl van anderen nog niets be
kend is-
Het succes schijnt dus nog niet groot
te zijh. In elk geval valt Iersekei wat
een vrij belangrijke gemeente is af,
met het gevolg, dat ook de tweede gai-
rantiepbenekeninjg onjuist zal blijken te
zijn.
Natuurlijk betreuren wijl dezen' gang van
zaken- Van electriciteiit zien! wij toch een'
nuttig effect allereerst vooir den lanid-
bouw. Maar waar dit besef no!g niet
doorgedrongen is, of waar dei landbouw
bedrijven tei kledni van omvang zijn, oani
doze te electrifioeeren, waardoor dus de
bedrijfskosten tel veel zouden stijgen', daar
vragen wij ons af, of men' nu altijd
tegen oen muur moet blijven loop on, zom
dar kans dezei omver te werpen. En deze
vraag klemt te meer, als men let op de
nog lang niet opgelost© M-A-BE.G-
kwestie.
Een normal© en dus gezonde toestand
zou |Oi-i. 'geschapen worden, zoo men) aan
Goes de vrijheid toit oprichting ©ener een;
tra!© gaf, met dei voorwaarde, dat deze:
gemeente, naar gelang; der op het eiland
zich wellicht ontwikkelend© behoefte, en'
na behoorlijk vastgelegd© finarfcieele over.
eenkoms't, de beide Revelanden' van elec.
trische kracht zou voorzien- Want op' deze
wijze ontloopt men den dwang van boi.
ven en is er ©eni normale groeiwijze-
Volgens de geruchten zal oiok de prijs
hierdoor niet hoogeir worden."
Gvername betekent in dit geval h a r-
telijke instemming.
Ook ons wil hat voorkomen, dat een
gezonde oplossing zou worden' verkregen
indien aan Goes vrijheid werd verleend
een eigen central© op te richten, om
dan van hieruit tevens de omliggende ge
meenten van etectricitöit te voorzien.
Hetzelfde systeem wordt ook in Ziuid)
Holland en naar men weet met veel
succes toegepast.
Nu eens wordt deiz© en' dan' weer die
gemeente bij een1 der groo;tere centrales
aangesloten
Zoo krijgt men een natuurlijken groei,
waarbij van dwang] geen' sprak© behoeft
te zijn- Ein 't gevolg van diei regelmatig©
ontwikkeling is dat men krijgt in den
grond geizonde bedrijven! en wat ook
van veel beteekenfe is lag© tarieven))
De Staatsbegrooting voor 1928.
IJit dè door den minister van Finla'n)
ciën overgelegd© nota betreffende den toe
stand van 's lands financiën blijkt, da.t de
gewone dieinst over 1924 een' overschot
gaf van f 2.674.020.25V2. Over 1925 be
droeg het saldo f 44.280.128-08.
Het vooi' het jaar 1926 op den
gewonen dienst becijferd overschot be
draagt f 56.553-108-61. Dit overschot
geeft in vergelijking met het aanvankelijk
geraamde, ©en gunstiger uitkomst van
f 50-192-T24.55. Die gewon© uitgaven bl'e,
ven beneden de oorspronkelijk toegestane
bedragen m©t f 10-331.191.61.
Wat het loopendei diernst jaa r 1927
betreft, zij aangetekend, dat het over
schot op dein gewonen! dienst 1927 gei.
raarnd werd op f 12.102-908-74, te ver
minderen met de overboeking] van een
deel (60 pet.) van do opbrengst der rijt
wielbelastmg naar het Wegenfonds en met
de verminderd© opbren|g]st van de succes
siebelasting ingevolge de wet van! 28 Dec.
1926 (St.bl. ra. 429). Een en ander doet
het overschot verminderen tot rond f5-8
millioen. Sedert de vaststelling; van deze
begrooting is door verhooging van ver
schillende hoofdstukken enz- het aanwet
zige overschot gedaald tot rond f2-8 mil.
lioen-
Overigens valt uit den aard der zaak
omtrent den afloop van het dienstjaar
1927 nog uiteirst weinig tei zeggen:. Blijkens
de maandelijksch© m'iddelen-staten over
schreed do opbrengst van de in die staten!
genoemd© middelen -over de eerste zeven'
maanden1 de raming met een aanzienlijk
bedrag- Uit een en ankier mag; verwacht
worden, dat het dienstjaar 1927, voor
zooveel den gewonen dienst 'betreft, met
een overschot zal sluiten-
iVoor het dienstjaar 1928 wordt vo-or
BERGEN-OP-ZOOM,
Lievevrouwestraat 41
N.B. Koopt geen Kachel op
een plaatje.
den gewonen! dienst een overschot ge.
raamd van ruim! f 3 millioen- Hierbij is get
rekead op- een verlaging van de inkomi-
s'tenbelastin'g met f 15 millioen.
Aan de toelichting bij) dei 'begrootinlg
ontleencn wij het volgende:
B i n n. Zaken] en Landbouw.
Voorgesteld wordt o-a.- de rijkssubsidie
aan de burgerwachten! met f 150-000 t©
verminderen. Hierdoor en! door andere be.
sparingen kan een bedrag van plm-
f 300.000 aa|a den landbouw meer ten
goede komen- Nochtans kan) daaruit nog
niet bestreden worden! een landbouwuit
gave!, welker hoog economisch nut alant
stonds in het oog springt, te weten de uit
gave' voor ontwatering.
D© kosten van dergelijk© werken' ple
gen niji wijze van werkverschaffing in de
laatste jaren cy> ruime schaal uit d©
daarvoor uitgetrokken gelden bestreden)
ta worden en ift d© toekomst zal ong'ef
twijfeld langs dezelfde lijn worden voort
geschreden- Maar uit deze gelden kan
slechts worden geput, wanneer bet ar
beidsloon een overheerschenide factor in
de kosten van het werk vormt- Er zijn'
echter uitgaven voor ontwateriugswerken',
di© althans aanvankelijk uit dezen hoofd©
niet uit werkverschaffingsgelden bestreden!
kunnen worden- Dergelijk© kosten banen
eerst later den weg tot werkverschaffing
of werkverruiming- D'aaromi is het artikel
voor de werkverschaffing met f 250-000
verminderd en het artikel voor ontwate
ring meit gelijk bedrag verhoogd-
'O-ra- wordt op d© begrooting ook voor
1928 een som van f 50-000 meier aange
vraagd op don post: subsidiën voor eni
verder© kosten van lager© land- en1 tuin
bouwscholen, teneinde de oprichting in
dat jaar van een 10-tai nieiuwa scholen
op nader te bepalen plaatsen mogelijk te
maken..
Onderwijs. Voor subsidiën aan bij
zondere hoogere burgerscholen wordt
meer aangevraagd plm. f408.000 en voor
examenfaosten f 7000, waartegen over
staat een vermindering van den post
„jaarwedden leeraren hoogere burger
scholen" met plm. f 104.000 en een van
plm. f 72.000 voor aanbouw, onderhoud,
enz. dier scholen. Bij de afdeeling nijver
heidsonderwijs is meer uitgetrokken rond
f237.400. Voor subsidiën aan industrie- en
huishoudscholen is meer noodig f 50.000
voor landbouwhuishoudscholen f 23.790..
voor ambachtsscholen f 172.500, voor
scholen voor speciale vakken f 120.000,
totaal f366.290.
Bij de afdeeling Kunsten en We
tenschappen wordt medegedeeld, dat
de verhooging van de afbetaling van een
maal toegezegde rijksbijdragen, ook voor
1928 gehandhaafd blijft. Zelfs is er nog
eenige uitbreiding aan gegeven (Oude
Kerk te Delft, Domkerk te Utrecht, enz.)
Als .subsidies aan orkesten zijn uitge
trokken: Amsterdam f46.000. 's Graven-
hage f25.000, Utrecht f20.000, Arnhem
f16.000, Groningen f15.000, Maastricht
f8000 en Haarlem f5000.
De uitgaven voor Oorlog en Ma
rine zijn resp. verlaagd met f627.181
en f437.705.
De uitgaven van bet Departement van
Waterstaat worden geraamd op een
bedrag van f63.629.301.
In 1927 was het eindcijfer f56.209.941
zoodat thans méér wordt gevraagd een
som van f 5.913.926.
E i s c h e n betreffende rij v a ar -
digheid met motorrijtuigen.
Naar ons wordt medegedeeld zullen
adviseurs van het Centraal Bureau voor
de afgifte van bewijsstukken van rijvaar
digheid (te 'sGravenhage) bij de 'beoor
deeling van hen, die een próefrit afleg
gen in het bijzonder letten op:
a. het correct (d.w.z. zonder schok
ken of stoeten) wegrijden;
b. het vlug overschakelen van de eene
in volgende versnellingen, zoowel ver
snellend als vertragend;
c. de bediening van de remorganen,
zulks zoowel in rustig verkeer bij de
.normale rijproef, als ook op onverwachte
order van den adviseur;
d. het goed achteruitrijden (door auto-
imobilisten), zoowel in zooverre dit noo
dig kan zijn bij verkeersopstoppingen, als
b.v. bij het achteruit een garage inrijden;
e. het nemen van bochten naar rechts
(met kleinen straal), het nemen van boch
ten naar links (met grooten straal);
f. het tegemoetrij'den. en het. voorbij rij
den (inhalen) van andere verkeersmid
delen;
g. het correct en -t ij d i g geven van
verkeersteekens met de hand of met de
richtingaanwijzers;
h. indien de proefrit niet in voldoende
mate gelegenheid bood tot eene beoor
deeling van aanvragers kennis van de
regels van den weg, dienen ter zake vra
gen te worden _gesteld, waarbij vooral in
aanmerking komen de. punten:
rechtshouden en zooveel mogelijk op
rechterweghelft blijven; links voorbij
rijden;
voorrang geven aan va.n rechts komend
verkeer
verkeersteekens.
Dit komt er dus op neer, dat een oor
deel wordt gevormd over de aanwezigheid
van kalm overleg, bij' de besturing van
het motorrijtuig, 'technisch juist behan
delen van de verschillende organen van
het motorrijtuig voor zoover dit met de
rijvaardigheid verband lioudt (bijv. het
goed remmen en het op de juiste wijze-
in- iof overschakelen van versnellingen)
en het rekening houden met andere weg
gebruikers (tijdig geven van signalen en
opvolgen van de regels van den weg.)
Zuiver motortechnische bekwaamheden
blijven bij de beoordeeling van de rijvaar
digheid volkomen buiten beschouwing.
De Koningi n-M o e d e r.
De Koningin-Moieder zal vóór haar ver
trek naar bet buitenland, Donderdagmid
dag voor enkele uren in Den Haag ver
toeven, teneinde afscheid te nemen van
de Koningin.
Verhooging van pensioenen.
Bij Kon. Besluit, opgenomen in „St.bl."
306, zijn verhoogd de pensioenen, gage-
menten en onderstanden van de gewezen
officieren en militairen beneden dén fang
van de voormalige landmacht in West-
Indië, die vóór 1 Jahuari 1920 den dienst
verheten.
Bepaald is, dat van 1 Januari 1927 af,
de pensioenen ,gagementen en onderstan
den, verleend aan gewezen officieren en
■militairen beueden dien rang van de voor
malige landmacht, in West-Indië, die vpór
1 Januari 1920 den dienst verlieten, ver
hoogd worden op denzelfden voet als is
geschied ten aanzien van de pensioenen,
igagementen en onderstanden van de vóór
1920 gepensionneerde officieren' en ge-
gag eerde en gepensionneerde militairen
beneden dien rang van het Ned.-Indische
leger.
D© financieel© verhouding tus
schen B| ijl k en G e meen t n.
Verschenen: is het Verslag van de bij
K. R. van 18 Augustus 1921 ingestelde
Staatscommissie inzake d© Financieéle
Verhouding tusschen het E,ijfc en! de ge
meenten, „welke commissie tot' opf.
dracht had te onderzoeken ho© op de
meiest doeltreffende wijze de financieele
verhouding tusschen! tot Rijk en! de ge',
meenten zal zijn te regelen." i
Het lijvige verslag bevat als aanhangsel:
een ontwerp- van' een' wet tot regeling
van uitkee ringen door bet Rijk a'an de
gemeenten, en een ontwerp vani wet tot
regeling van den) steun door het Kijk aan
in nood verkeeretade gemeenten.
De denkbeelden eni voorstellen der
Commissie kunnen' aldus worden samen)
gevat:
1. Dé wet van 24 Mei 1897 Stbl. 156,
vervalt.
2- De tegenwoordige! bepalingen1 ten'
aanzien, van de financieel© verhouding
van het Rijk en1 de gemeenten; zooals
deze in onze wetgeving verspreid zijn', bei-
hoeven herziening om tot eenheid van
stelsel te komen.
3- Waar in de tegenwoordige wetge:
ving. een gemeente door de wet of een'
op do wet steunend Koninklijk besluit tot
uitgaven wordt verplicht, zonder dat haar
deswege ©enige vergoeding door bet Kijk
(buiten de wet van 24 Mei 1897 S- 156)
wordt toegekend, verleent het Rijk aan! de
gemeenten r iji k s u i t k e r i n g e n, over.
eenkomstig het aan het verslag toegevoeg
de ontwerp.Rijksuitkeerinigswet.
4. In de toekomst mogen wettelijke1
voorschriften, waarbij! maatregelen worden!
getroffen, welke: de gemeenten! tot uitga;
ven verplichten, niet worden vastgesteld,
zonder dat regeiering en! wetgeving zich
rekenschap geven van de daarbij! betrok)
ken finanicieel© verhouding tusschen Rijk
en gemeenten!.
5- Met erbcinninfg van het beginsel dat
aan dö gemeenten! krachtens nieuwe wet
telijke regelingen rijksbijdragen! behooren'
te worden toegekend tot vergoeding van'
diensten' door da gemeenten aan. het Rijk
bewezen, waartoe de gemeenten wel is
waar niet wettelijk zijn verplicht, maar
waartoe de gemeenten feitelijk zijn' .gei.
noopt, worde nader onderzocht op welke
wijze ein in welk© mate dit beginsel zal
worden uitgewerkt-
6- Het Rijk kent aan d© gemeenten' een
nadere r ijk suitk© ©ring toe tot ver
goeding in de kosten! van het Lager On
derwijs, overeenkomstig het aaln het ver
slag toegevoegde ontwerp-Rijksuitkeerings-
we't.
7. Het Rijk staat aan. de noodlijdende
g,©meenten op haar verzoiek, voor al-
gemeene doeleinden, r jj k s s t e u n toe
overeenkomstig d© bepalingen van het
laatstbedoeld© ontwerp van wet
s' Ingesteld word© een Permanente
Commissi© voor de getoeientefinahciën met
raadgevend© bevoegdheid ter voorberei)
ding van del verdere regeling van de
financieel© verhoudingen van Rijk en ge
meenten- Aan deze Comlmissi© zal het
recht moetein worden verleend ook zelf
standig der Reg'eierimg voorstellen te doen'.
Het 'secretariaat dezer Commissi© wor
de waargenomen door helt Bureau hieronl
dar vermeld onder 9-
9- Aan het Ministeriel vabl 'Financiën!
worde een afdeeling of permanent ambte
lijk bureiau voor de gemeentefinanjcien]
ingesteld-
De N ederlandsche steenkolen-
m ij n e n.
De productie van de gezamenlijke Lim-
burgsche steenkolenmijnen was over de
maand Augustus 827.563 ton. Het aantal
arbeiders, op 1 September in de'ze mijnen
werkzaam, bedroeg 33.918 (24.614 onder-
grondsche en 9304 bovengrondscbe arbei
ders). In Augustus was de productie
827.563 ton, in de maand daarvóór 806.219
ton. In Augustus werd dus meer geprodu
ceerd 21.344 ton. Het aantal arbeiders op
1 Augustus was 33.674, op den eersten van
dé loopende maand 33.918, een vermeerde
ring dus met 244. De productie over de
eerste 8 maanden van bet jaar 1927 be
droeg in totaal rond 6.117.311 ton. Over de
eerste 8 maanden van 1926 was de pro
ductie 5.676.641 ton. In de eerste 8 maan
den van dit jaar is dus 440.670 ton meer
geproduceerd dan in de eerste 8 maanden
van het vorige jaar.
Het jubileum van Patrimonium.
In de geheel gevulde Utrechtsche Dom
kerk werd gisteravond een wijdingssamen
komst gehouden ter herdenking van het
vijftigjarig bestaan van Patrimonium. On
der de aanwezigen merkten we o.m. op
den Commissaris der Koningin in Utrecht,
dr H. Th. s'Jacoib en echtgenoote, den
Utrechtschen burgemeester dr J. P. Focke-
ma Andraea, den wethouder den heer De
Boer, en tal van raadsleden. Ook de oud-
mini'ster Colijn woonde dezen dienst, die
draadloos werd uitgezonden, bij.
Nadat de Dom-organist de beer Bos de
Fantasie in G van Bach ten gehoore bad
gebracht, werd 'het samenzijn geopend
door Ds Jhr. J. L. A. Martens van
Seven hoven uit Utrecht, die na gebed
en Schriftlezing een rede hield over het
„Bezielend Verleden". Hierin herinnerde
hij aan de moeilijke tijden voor de arbei
dende bevolking, van vijftig jaar geleden,
besprak de oprichting van de socialisti
sche internationale en het neutrale Alge
meen Nederlandsch Werkliedenverbond,
waarmee de voormannen van Patrimoni
um niet konden meegaan, om ten slotte
stil te staan bij de vestiging van bet Ver
bond, steunend op de belijdenis en de
Christelijke beginselen.
De volgende spreker was D r B. Wie-
1 n g a, Ger. predikant te Amsterdam, die
tot onderwerp had gekozen: „Patrimoni
um en het heden". Al is een groot deel
van de programwenschen der wegberei
ders vervuld, toch heeft Patrimonium re
den van bestaan ook in het 'heden. Naar
eigen formuleering heeft immers de taak
van het Verbond: „de bestudeering en ver
spreiding der Christelijke beginselen voor
de maatschappij en haar verstandhouding
tot de andere levenskringen". Dit werk
blijft eiscb van den tijd.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.—i
Losse nummersf0.09
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrijke korting
Ten slotte beklom Ds A. M. B e r k h o f f,
Christelijk Geref. predikant te Amsterdam,
het spreekgestoelte. Deze sprak over de
Christelijke sociale beweging in de toe
komst, waarbij hij uiteen zette, dat de hee-
le wereld thans bezig is met de toekomst,
getuige de tallooze internationale confe
renties, ook op sociaal gebied. Ook wij, al
dus spr., hebben ons bezig te houden met
de toekomstvraag. Verzuimen wij echter
niet daarbij mede te nemen de lamp der
heilige schrift: „Uw woord is een lamp
voor mijnen voet en een licht op mijn.
pad".
Deze redevoeringen werden afgewisseld
door orgelvoordracht.
De bijeenkomst werd besloten met bet
zingen van Gezang 96 „Halleluja eeuwig
dank en eere".
Stemplicht en Leerplicht.
Iu een bespreking van de Troonrede zegt
onze „Rotterd." o.m.:
De wijziging van de uitoefening van het
kiesrecht juichen we toe. De dwaasheid
dient opgeheven, dat de wet stemplicht
eischt en niet de mogelijkheid schept om
als men ter zee vaart of buitenslands
vertoeft dien plicht te vervullen.
Echter mag ook gevraagd, waarom men
nu niet van de gelegenheid gebruik maakt
om heel dien hatelijken rommel van den
stemplicht op te ruimen?
Als de Regeering zich verschuilt achter
haar politie'k-neutraal karakter, dan mag
er op gewezen, dat ze ten aanzien van het
zevende leerplichtjaar ook niet zoo schuch
ter is. Want hoe men over de invoering
ook moge denken dit wetsontwerp ligt
niet in de neutrale zone.
Verlaging Rijksinkomstenbelasting.
Ingediend is een wetsontwerp tot verla
ging van het tarief der inkomstenbelasting
en wijziging van art. 243 a der Gemeente
wet en van art. 126 quinquies der Provin
ciale wet.
De regeering is van oordeel, dat, in de ge
geven omstandigheden een verlaging van
het tarief van de inkomstenbelasting niet
langer op zich mag laten wachten.
Zij is van meening, dat van die verla
ging alle belastingplichtigen zooveel mo
gelijk in dezelfde verhouding 'behooren te
profiteeren. Het voorgestelde nieuwe tarief
is dan ook zoodanig ontworpen, dat voor
alle inkomens de belasting ten naastebij
met 1/5 wordt verlaagd. „Ten naasten bij",
omdat de noodzakelijke afronding van de
percentages die van de opvolgende toene
mingen van het inkomen worden geheven,
hier en daar enkele afwijkingen tengevolge
moesten hebben. Bij de toepassing van het
nieuwe tarief op alle aanslagen zullen die
verschillen elkander echter geheel ophef
fen, zoodat het verlies in opbrengst over
een vol jaar kan geschat worden op 20
pet van de huidige opbrengst der belas
ting.
Aan de band van de voor 1928 geraam
de netto-opbrengst ad f 100.000.000 kan
derhalve het jaarlijkseh verlies op een be
drag van f20.000.000 worden begroot.
Aangezien echter de verlaging volgens art.
IV van het ontwerp eerst met ingang van
1 Mei in werking treedt, zal het verlies in
opbrengst over 1928 minder dan
f 20.000.000 bedragen. Houdt men reke
ning met de omstandigheid, dat de verla
ging wèl op het kohierbedrag over 1928-
'29, waarvan 2/3 aan den dienst 1928 ten
goede komt, haar invloed zal uitoefenen,
doch niet op den aftrek wegens de ten las
te van dien dienst komende kwade pos
ten, die immers uitsluitend, althans nage
noeg uitsluitend, betrekking zullen hebben
op aanslagen, berekend naar bet thans
geldende tarief, dan komt men voor het
begrootingsjaar 1928 tot een geraamd ver
lies van een hooger bedrag dan 2/3 van
f 20.000.000, te stellen op f 15.000.000.
Door de bij art. II voorgestelde verrui
ming van de bevoegdheid „der gemeenten
tot bet heffen van opcenten op de rijks in
komstenbelasting zullen de gemeentebestu
ren in staat worden gesteld te voorkomen,
dat de gemeente-financiën van de verla
ging der belasting in hoofdsom nadeel on
dervinden. Hetzelfde geldt voor de pro
vinciale besturen (art. III). Een gevolg
van deze -laatste wijziging zal zijn eenige
verruiming van de bevoegdheid der pro
vinciale besturen, ook wat aangaat de op
centen op de vermogensbelasting.
Radioverbinding met Indië.
Gemeld wordt, dat het thans te Den
Haag vertoevende hoofd van den Ned.-In-
dischen radiodienst, de heer G. G. Holtz-
appel, gisteren in zijn 'hotelkamer met het
daar aanwezige gewone telefoontoestel
zeer duidelijk de radio-telefonische uit
zending van Malabar heeft vernomen. 'Dit
was een voorbereiding voor een 'heden te
nemen proef voor een kruisgesprek. De
heer Holtzappel zal hedenmiddag weder
om in zijn hotelkamer te Den Haag een
dienstgesprek voeren met den leider van
den dienst in Indië.
Huldiging Mr Th. Heemskerk.
Naar gemeld wordt zullen de fracties
