IF"
Ming
oom
No 151
e Compagnie
Maandag 28 Maart 1927
41e Jaargat.
IMONA
KWATTAft*
Dats KWA3TA
oordigers
HOTEL
T R E C HT
E GULDEN
mm
Telef. No. 839
Tisfreken
oenteplanten,
anbieding Weeuweeplanteo.
VAN NOORT,
fflEENE PRIJS
S-GROOT
UIS IN
i juist beeld
heppingen in
leeding
i Afdeelingen
IJBRANTS
RHOEDEN
at hare collectie
ebeel compleet is.
't fijnste tot het
teefls voorhanden.
J. C. BAARS.
terij „De
jo., Mlddelburl
ma aangemaakte Vef^
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
VOLLEMELH REEPEN
Slechts een merman aan de spits staan
1577-1927. 22 en 27 Maart.
De satisfactie van Does
350 jaar geleden.
TANDPASTA'S.
TANDENBORSTELS.
A. C. VAK OER REST,
NLIJKE ONGEVALLEN-,
Bedrijfs-, Stormschade-,
zekeringen.
ste. Steeds hulp van
:riug en uitvoerige in-
Koornmarkt 70, Delft.
0.50
d 0.5»
0.66
0.4#
Per loc
Witte Kool
n Gele
(expres)
jer 1000 f 8.—
p. 1000 f0 80-10000 f 5.58
d noemen verplicht.
Telef. 2172. Zwijisdrecht,
BUT GEEN FOOIEN
eze kennisgeving
aangezien dit nei-
worden verzonden
raat S2, 1ILISBIHGE»
ernissen, Lakken, Oli&b
kalk, Goudbrons (merk
maakartikele^
kwaliteit en P r 9 s'
petar
■irecteur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes
Tel.: Redactie en Administratie no. 11
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor $e Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f 3.t
Losse nummers0.08
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
Zij, die zich met 1 April a.s. op „De
Zeeuw" abonneeren, ontvangen de voor
dien datum verschijnende nrs gratis.
Samenwerking.
Iu sommige plaatsen hebben de Anti
revolutionaire en de Staatk. Geref. Kies-
vereenigingen besloten bij de a.s. ge
meenteraadsverkiezingen samen te wer
ken, teneinde daardoor te voorkomen, dat-
een zetel aan een der linksche partijen
of aan de R.-K. Staatspartij zou toe
vallen.
Een zeer verstandige tactiek.
Er zijn tal van plaatsen aan te wijzen,
waar door het gescheiden optrekken in!
1923, een groot aantal stemmen verloren
ging en de S.D.A.P. of een der andere
jaartijen een extra zetel veroverde.
En dat gevaar dreigt ook nu.
Vandaar dat het. in plaatsen waar dit
noodig is, aanbeveling verdient pogingen
te doen om tot samenwerking te geraken,
een samenwerking, die in bepaalde geval
len ook tot de Chr. Historischen kan wor
den uitgebreid, al zal dit als regel minder
noodzakelijk zijn.
Principiëele verschillen behoeven hier
geen beletsel te vormen.
Nu zal het niet overal even gemakke
lijk gaan de moeilijkheden te overwinnen.
Als men eerst bij de Statenverkiezingen
naast en jammer genoeg ook wel
tegenover elkaar heeft gestaan en ge
streden, ontbreekt allicht de goede stem
ming om een eensgezind optreden voor te
bereiden.
Toch zouden wij onze Anti-revolutio-
naire Kiesvereenigingen willen adviseeren,
zich hierdoor niet te laten weerhouden.
Laten althans ernstige pogingen wor
den gedaan om een gescheiden optreden,
met als gevolg zetelverlies, voor rechts,
te voorkomen.
Gelukt dit niet, wordt de samenwerking
afgewezen, dan kan dat worden betreurd,
maar dan orust in elk geval niet op ons
de verantwoordelijkheid dat misschien een
zetel verloren gaat.
Huisbezoek.
Niet genoeg kan er op worden aange
drongen de nog restende dagen voor 6
April zooveel mogelijk te gebruiken voor
huisbezoek.
Beter dan door vergaderingen, en beter
zelfs dan door de pers is het door rustig
huisbezoek mogelijk bezwaren weg te ne
men en onkundigen terecht te wijzen en
voor te lichten.
Bovendien weet men dan zeker dat men
de personen die bewerking noodig hebben
ook werkelijk bereikt.
Onbesliste en weinig meelevende kiezers
zullen allicht niet de moeite doen naar een
vergadering te gaan. Het daar gesproken
woord moge goed zijn om de overtuigden
te bezielen, niet dan bij hooge uitzondering
zal men daar bereiken degenen die aller
eerst aan voorlichting behoefte hebben.
Bij het verspreiden van bladen en ge
schriften loopt men dezelfde kans.
Le belangstellende meelevende kiezers
zullen van de hun aangeboden lectuur ken
nis nemen, maar de kans is groot, dat an
deren daarvoor weinig moeite doen.
Dit blijkt wel het best daaruit, dat onze
huisbezoekers telkens weer menschen ont
moeten, die ondanks alles wat er over de
verkiezingen geschreven wordt, nog niet
het flauwste besef blijken te hebben van de
groote belangen die op het spel staan en
die volstrekt nog niet weten op welken
candidaat zij hun stem hebben uit te bren
gen en h o e zij dat moeten doen.
Huisbezoek is daarom in verkiezings
dagen het meest dankbare werk, dat de
meeste resultaten geeft.
Het ideaal is wel, dat dit werk georgani
seerd vanwege de kiesvereenigingen ver
richt wordt.
Maar waar de kiesvereenigingen dezen
tak van arbeid verwaarloozen, is het ge-
wenscht niet alleen maar zelfs noodzake
lijk, dat dit werk ongeorganiseerd wordt
gedaan.
Lateh daarom alle mannen en vrouwen
van Antirevolutinairen huize de nog res
tende dagen gebruiken om zooveel moge
lijk huisbezoek te doen en overal door te
geven het parool,;
STEMT No. 1 VAN LIJST 5.
Zie naar Rusland.
De S. D1. A. P.-ars zijn weer zeer
actief bij deze verkiezing voor de Prov.
Staten.
Wie zou dat kunnen wraken? Ze heb
ben op hun standpunt gelijk en laat het
voor de christelijke kiezers maar een be
schamend voorbeeld zijn!
Indien de socialisten meenen, dat er
van hun beginsel alleen heil te verwach
ten is voor ons volk, dan hegrijpen wij,
dat zij er zooveel vooir over hebben.
Maar wij, die in 'tdiepst van pnze
ziel overtuigd zijn, dat door de doorwer
king van dat beginsel slechts ramp en
ellende over ons volk kunnen komen,
moeten dan ook alle geoorloofde midde
len in het werk stellen om dat beginsel
tegen te staan.
De socialisten, hoe mooi ze zich mogen
voordoen, zijn in den. grond een revolu
tionaire en daarom ook een anti
nationale partij.
In 1918 heeft Troelstra een poging ge
waagd, maar Gode zij dank, het werd ver
hinderd Maar die revolutionaire daad van
Troelstra is nog nooit door de socialisten
royaal afgekeurd. Vergeet nooit:
De vos verliest wel zijn haren itóaar niet
zijn streken!
Natuurlijk zeggen de socialisten niet,
dat ze revolutie willen maken.
Integendeel.
Ze komen met allerlei mooie beloften
tot het volk en dan nemen ze het met
de waarheid niet al te nauw. Met hel
goede, dat de rechterzijdei tot stand bracht,
pronken ze of zij het gedaan hadden.
Ze spiegelen het eenvoudige volk van
allerlei moois voor §n diep te beklagen
zijn, wie er naar luisteren.
De geschiedenis der Fransche revolutie
heeft genoeg geleerd wat een bloed en
tranen 'die gekost heeft.
En wie eenmaal op: dien weg zijn voet
heeft geplaatst, moet steeds verder voort.
'tls een hellend vlak, waarop geen
stilstand mogelijk is!
Eerst socialist, dan communist!
De een tracht den ander te overtroeven!
We zagen in onze Tweede Kamer reeds
een voorspelletje er van, toen ze met
gebalde vuist dreigden!
En eindelijk loopt het uit op een toe
stand, zooals nu in Rusland wordt aan
schouwd, waar een sociale ellende
heerscht, die met gegn pen te beschrij
ven is.
Kiezers, laat u door al die schoon-
schijnende redenen toch niet mis
leiden!
Beloften zijn zoo goedkoop.
Reeds vóór de socialisten er aan dach
ten waren de anti-irev. voormannen als
Kuyper en Talma al bedacht op ver
betering van de sociale positie van den
arbeider. En allerlei inrichtingen van Chr.
philantropie om zwakken, eilendigen,
kranken jiaar lichaam en geest enz. te
verzorgen! toonen genoeg, dat er onzer
zijds harben en handen bereid gevonden
worden om hulp tel bieden, waar 't noo
dig is.
Ons Christelijk beginsel brengt het mede
om, naar luid van Gods Woord «--E 1 k a n-
ders lasten te dragen!
Daarom stemt ook nu op onze anti-revo
lutionaire candidaten en maakt rood het
eerste blokje van lijst 5.
Z. D. M.
Een verijdelde toenaderingspoging.
Naar aanleiding van de verwerping van
het Verdrag, merkt het Hdbld op, dat
aan de beslissing van de Eerste Kamer
het constructieve complement ontbreekt.
Het zijn, zegt het blad, vooral de voor
standers, die in een dwaze poging
het Verdrag alsnog te redden? dat
verhinderd hebben.
Niet zij alleen.
Ook onder de tegenstanders in onzen
Senaat waren er, die andere overwegingen
dan de genige, die hier in aanmerking
mochten komen, hebben laten gelden.
En zij kunnen zich niet verontschuldi
gen met de motiveering, dat het geheel
in de lijn van hun methode lag.
Een zeer schadelijke methode!
Terecht schrijft mr H. P. Marchant in
de „Vrijz. Dem.";
Het meeste kwaad hebben aan het trae-
taat gedaan de ijverigste verdedigers, in
de Kamer en daarbuiten. Hadden zij allen
blijk gegeven van een staatkundig inzicht
als de heer Colijn in de Eerste Kamer
toonde, dan zou de verdediging een min
der afschrikwekkende werking hebben ge
had. Zij beijverden zich, de positie van
ons eigen land bij voorbaat le verzwakken,
door het ondersteunen van argumenten
der tegenpartij; alles in ijdel vertoon van
internationaal altruïsme. Zelfs werden re
delijke Nederlandsche argumenten scheef
en belachelijk voorgesteld. g
Nu de onderhandelingen te zijner t*d
weder zullen moeten worden hervat, zal
de -Nederlandsche Regeering zooveel te
meer moeilijkheden hebben te overwin
nen."
De tegenstanders, die dat inzagen, had
den echter alle reden te doen, wat in hun
vermogen was, om de oaan voor de re
geering, die nieuwe onderhandelingen met
België zal moeten aanvangen, zoo ruim
mogelijk te maken. Overwegingen, die met
het prestige der* politieke partijen als zoo
danig .samenhangen, hadden hier op het
tweede plan moeten blijven.
Of dat, met name bij de christelijk-
historische senatoren, is geschied, moeten
wij op grond van inlichtingen, die ons be
reikten, ernstig betwijfelen.
Het was ook daarom onverstandig het
houden van replieken te voorkomen, om
dat op die wijze verhinderd werd te con-
stateeren, dat, blijkens de mededeelingen
van den minister, de zoogenaamde tweede
Scheldereserve bestond. Uit die cgnsta-
teering had, binnen de richtlijnen, die de
heer Colijn zeer juist had getrokken, een
slotsom kunnen ,zijn gemaakt, die h^t
gevaar en de beteekenis v.an die reserve al
dadelijk zou hebben verzwakt.
Er schijnt nog een poging te zijn ge
daan om bij monde van den heer Briët
namens enkele partijen een verklaring te
doen afleggen, waarin zou worden gezegd,
dat "blijkens de discussie in het Nederland
sche .parlement een regeling met België
die aan de wenschen van dit land tege
moet kwam, stellig een meerderheid zou
vinden, wanneer die ten eerste tot stand
,zou komen buiten medewerking der mo
gendheden, ten tweede gevestigd zou zijn
op den grondslag der wederkeerigheid en
eindelijk ten doel zou hebben een betere
verkeersregeling tusschen Noord en Zuid.
Het afleggen van die verklaring, die
latere onderhandelingen zeer zou hebben
vergemakkelijkt, is verhinderd door den
heer Wibaut en enkele andere voorstan
ders, die doodsbang schenen te zijn voor
alles wat maar leek op heropening der
discussie.
Wat ook hun motieven mogen zijn ge
weest, aan de zaak van een toekomstige,
bevredigende regeling met België hebben
deze internationalisten geen goed gedaan.
Nog liggen in ieders heugenis de feeste
lijkheden, waarmede in 1924 'het feit her
dacht werd, dat Middelburg 350 jaar te
voren naar de zijde van Willem van Oran
je overging.
Velen hebben toen gemeend, dat deze
viering eigenlijk gold Zeeland's bevrijding
van den Spaanschen onderdrukker, in
welken waan nog menigeen verkeert, zoo
wel Zeeuw als vreemdeling.
De machtige spreuk, die P. G. Boutens'
schoone marktspel besloot, dat ter gelegen
heid dier herdenking te Middelburg werd
opgevoerd:
„Van nu af aan
Voor Zeeland tegen Spanje!
Nu en voortaan
Voor God en voor Oranje!"
was ook wel in staat om de meening, als
sprak hier in 1574 heel Zeeland te doen
postvatten.
Niets minder juist in tusschen
Nadat in 1572 Vlissingen als eerste
Zeeuwsche stad partij gekozen had tegen
het Spaansch geweld en kort daarna ook
Veere, was Middelburg in 1574 gevolgd
door zich te begeven onder Oranje als
stadhouder des Konings.
De steden Goes en Tholen evenwel ble
ven gesloten voor den Prins, terwijl hij op
Zierikzee geen staat kon maken.
Wel kwam den 15den April van 1576
tusschen de Hollandsche en Zeeuwsche
Staten een verbond tot stand, om zich ge
zamenlijk te keeren tegen Alva, die als
symbool mag gelden van den Spanjaard
- hoewel men zich uitdrukkelijk aan den
Koning trouw verklaarde doch het heeft
bijkans drie jaren nog geduurd na Mid-
delburg's overgang vóór de stad Goes zich
stelde onder de vrijheidkondigende Prin
senvlag.
Tot 1577 dus had Goes, in rang de derde
der zes stemmende steden van Zeeland,
zich niet alleen den Koning trouw betoond,
doch zich gebogen voor diens niets ont
ziende Spaansche vuist, die hij als Graaf
over de lage landen aan de zee verplette
rend neer deed komen.
Goes, reeds in de 13de eeuw vermaard
als scheepvaartcentrum, beheerschte het
vruchtbaar-welige Zuid-Beveland, ten dee-
le als gevolg van haar bij uitstek gunstige
ligging, maar ook bevoorrecht door tal
rijke privileges, hetzij direct geschonken
door de Graven als een vergoeding voor
bewezen diensten, hetzij - en dat vóór
Vrouw Jacoba's tijd verkregen door het
toedoen van de bezitters der heerlijkheid
ter Goes, van wie de Borselens de oudst
en meest bekende waren.
Voortdurend groeide zij in rijkdom en in
aanzien, tot, in den aanvang van de 15de
eeuw de stad haar bloeitijdperk beleefde,
toen Jacoba van Beieren binnen de veste
op het slot Oostende een rustplaats zocht
tegen de stormen van haar menschelijk
en staatkundig sterk beroerde leven en in
het schieten naar de gaai verpoozing vond.
Maar de langdurige en kostbare hulp
aan haar neef en opvolger Philips den
Goeden van Bourgondië verleend in zijn
strijd om zich als Graaf in hare landen te
kunnen handhaven of te doen erkennen,
had de eertijds rijke burgers van ter Goes
in groote mate verarmd, uit welke armoe
de geen nieuwe privileges naar het bleek,
hen weer geheel opheffen konden.
En toen de meest bewogen eeuw van on
ze geschiedenis haar intree had gedaan,
kwamen eerst recht de sombere tijden voor
de stad door een reeks van diep ingrijpen
de natuurrampen.
Al reeds geteisterd door ver in het land
gedrongen stormvloeden, zagen de Goese-
naars in 1530 het water stroomen binnen
hunne wallen, zoodat door de stuwkracht
de Ganzepoort ten deele werd vernield.
Met groote moeite en schier onbetaalbare
kosten werd de algeheele ondergang der
stad bezworen, doch nauwelijks was men
eenigszins hersteld, of op den 18den Mei
1554 brak onder een hevigen Noord-Wes
ter een brand uit in de zoutkeeten der stad,
die, deels door den storm, deels door de
uiterst primitieve brandhluschmiddelen
dier tijden, drie vierde van ter Goes tot
asch vergaan deed.
Nu scheen het eerst met recht alsof de
stad haar rol gespeeld had en nooit meer
zich verheffen zou.
„Vertrouw op God en op Uw-eigen
kracht!"
Dit woord heeft nimmer voor een Goe-
schen burger vreemd geklonken. Beroofd
van alles, maar met hoop vervuld, ver
zochten en verkregen zij van Keizer Karei
nieuwe privileges, die hun het leven in de
rampspoedige vaderstad, hoe moeilijk ook,
toch weder mogelijk maakte.
En diep doordrongen van de weten
schap, dat van hetgeen zij nog tenslotte
weer verkregen hadden, een groot deel was
te danken aan de goedertierenheid van
Karei de Vijfde, brachten zij dit gevoel
van dankbaarheid ook op zijn zoon, Phi
lips den Tweeden, over, en bleven hem in
den aanvang van den tachtigjarigen wor
stelstrijd, zonder één oogenblik te aarze
len, getrouw.
Alva, de onmiskenbaar eminente veld
heer, had met zijn scherpen Jdik ter
stond gezien, dat Goes en het eiland
Zuid-Beveland een niet te onderschatten
strategisch bolwerk vormen zouden, waar
mee hij Zeeland grootendeels beheerschen
bon. Onder bevel van Isidore Pacheco,
dien hij tot Gouverneur benoemde, zond
hij verscheiden vendels binnen Goes, om
het eiland en de stad tegen de verwachte
aanvallen der Staatsgezinden te bescher
men.
Niettegenstaande zijn belofte, dat de
burgerij geen overlast van deze garnizoe
nen ondervinden zou, niettegenstaande
Alva's uitdrukkelijk bevel, liet gouverneur
Pacheco toe, dat door zijn manschap
plunderend werd te keer gegaan .en de
inwoners van Goes zoowel als de bevol
king van het platteland door hun eigen
trawanten wedden uitgezogen.
De uitvoer van de veldproducten werd
verboden, de handel en de nijverheid lag
stil. Toen volgde in 1572 het beleg, dat
door den Pxinselijken Gouverneur van Vlis-
Ass. APOTHEKER, GOES. Telef. 168.
singen Hyronimus Tseraerts later ver-
eenigd met den Geuzenliopman Barthold
Entes van Menthenda, na één mislukte'
poging voor de stad geslagen werd met
ingegraven grof geschut en ruim drie dui
zend man, hoofdzakelijk Engelschen gn
Franschen.
Zoo lagen ongeveer negen weken de
stad en het eiland door liet Prinsenvolk
ingesloten en tal van burgers vonden bij
het schermutselen den dood.
Tot Mondragon op aanwijzing van zija;
hopman Dirk Bloemaert het stoute stuk
bestond, om aan het hoofd van eenige
duizenden soldaten op1 een doorwaadbare
plaats over het verdronken land van Rei-
merswaal te trekken en hij bij Krabben-
dijke op den Zuid-Bevelandschen bodem
trad. Na een hevig gevecht moesten Tse
raerts en Entes wijken en door een pa-
nischen schrik bevangen vluchtten .hun
sterk gedecimeerde vendels naar de Geu-
zenschepen; de Spanjaard had gezege
vierd.
Hoe zwaar beproefd. Goes had 't beleg
weerstaan, maar de lasten, die op de
schouders der Zuid-Bevelanders reeds zoo
loodzwaar drukten, werden met iedereal
dag verzwaard, als dank voor de vele
offers, die zij voor hun koning brachten.
En .als zij in herhaalde remonstranties
het durfden bestaan om een verlichting;
van dien last te vragen, werden de schroe
ven w;el zoo sterk nog aangedraaid.
Het waren deze ondankbaarheid enon-
verdragelijke willekeur, die den weg be
reidden voor wat eens onvermijdelijk ko
men moest, niettegenstaande hun gevoel
van dankbaarheid voor Keizer Karei e*
diens oabeminden nazaat.
Geen klacht, hoie redelijk ook, vond biji
den nieuwen Gouverneur Don Philippe de
Beaumont gehoor, die, toen Pacheco' was
gesneuveld, hem in het bevel over het
eiland opgevolgd was en evenmin te
Brussel bij den Raad van State.
Toen werd de stoute stap: gewaagd.
In 1576 begaf zich!'een gezantschap
naar den Prins, bestaande uit dear Gae-
schen burgemeester Oornelis Pieters Pol.
derman, den Dijkgraaf van Bewesten ler-
seke of Breede Watering, Jan Adriaans-
zoon Blancx; den Schepen Pieter "Jas
pers Vossemare en den Goescheor secre
taris Mr Jacob Valcke.
Zij waren van den last voorzien om op
een reeks artikelen, door hen uit naam
der stad en het eiland opgesteld, de goed
keuring van den Prins te vragen, welke
als even zooveel voorwaarden moesten
gelden, waarop menzich begeven wilde
onder het gouverneurschap van Oranje.
Die in artikelen vervatte wenschen
noemt men gemeenlijk nu: „De "Goesche
Satisfactie."
Na vele malen heen en weder reizen
dier Gedeputeerden tusschen Goes en Mid
delburg, waar zich de Prins bevond, werd1
op den 22sten Maart 1577 in laatstge
noemde stad de satisfactie 'door partijen
onderteek end, om op den 27sten van die
maand te Goes vanaf het Stadhuis den
Volke plechtig te worden afgekondigd-
(Slof volgt.)
Kiezers in den Kieskring MIDDEL
BURG, stemt op 6 April a.s. op No. 1 van
lijst 5.
Deze lijst luidt als volgt:
1. S. Brandsma, Middelburg.
2. J. W. van 't Hoff, St. Laurens.
3. J. Bosselaar, Aagtekerke.
4. J. F. Heemskerk, Middelburg.
5. J. A. Vertregt, Middelburg.
6. A. D. Littooij, Middelburg.
7. W. A. den Hollander, Middelburg.
8. L. J. van Voorthuijsen, Domburg.
Gevaar op don weg.
De Minister van Waterstaat heeft de
aandacht van de buig|emieestexs gevestigd
op het snelle rijden van automobielen
op wegvakken, waaraan wordt gewerkt,
zoodat de veiligheid van de arbeiders
in gevaar wordt gebracht. Verzocht wordt
zoo noodig borden te plaatsen bij uitvoe
ring van herstelling aan wegen, waarhij
den bestuurders van motorrijtuigen de
noodzakelijkheid van langzaam rijden
wordt kenbaar gemaakt.
Faillissementen in Nederland.
Volgens mededeeling van het Handels
informatiebureau van Van der Graaf en
Co.'s Bureaux voor den Handel zijn over
de afgeloopen week, eindigende 24 Maart
in Nederland uitgesproken 53 faillissamen-
