Donderdag %1 Januari ffit-f"
*ARV ST JOHN
VOLLE-MELK REEPEN
$0 100
41e Jaargang
Het nieuwe Ziekenhuis te Goes.
KWATTA'ra
Slechts een merk kan aan de spits stat»
Pats KWATX4
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes
Tef.: Redactie en Administratie no. 11
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUU, L. Burg. Tel. no. 259
De orator van Zuidzande.
Wat moet er toch weinig ten voordeele
I van de openbare en ten nadeelet van
do bijzondere school te zeggen zijn.
jut deze conclusie moet men wel ko~
men, wanneer men leest het verslag in de
IJiddelb. Ort." van een door den heer
j}roenewout uit Santpoort, te Zuidzande
cehonden rede, teneinde de voorgenomen
stichting van een bijzondere school te
gen te werken.
je heer Groenewout is waarlijk niet
i de eerste de beste. Hij heeft zoo onge
veer heel zijn leven besteed om het bijzon
der onderwijs te bestrijden en moet dus
wel over de beste wapens beschikken.
En toch weet hij 't niet verder te bren
gen dan tot enkele algemeenheden, die
wel blijk geven van zijn bittere afkeer
van het dn', onderwijs, maar waarmee
niets wordt bewezen.
Alle vrijzinnige voormannen, hoezeer ze
ook de openbare school liefhadden, heb
ben steeds getoond respect te hebben
voor wat in de jaren van den schoolstrijd
voor het bijzonder onderwijs werd ver
richt. Voor de ouders die zich jaar in jaar
uit zeer groote financieele opofferingen
getroostten, voor de onderwijzers, die al
tijd weer hunne belijdenis stelden boven
hunne beurs.
Minister Cort van der Linden, die ten
slotte de lang begeerde grondwetsherzie
ning tot stand bracht, sprak zelfs en
terecht I van „het schriklijk pleit van
dwang en vrijheid".
Maar van dat alles heeft de orator van
Zuidzande blijkbaar nooit gehoord.
Hij weet alleen aan zijn goedgeloovig ge
hoor te vertellen, dat de bijzondere scho
len door „handige manoeuvres" tot stand
kwaJnen.
Br zjjn ouders geweest, niet enkelen»,
maai' honderden en duizenden, die zich
het brood uit den mond spaarden om
hunne kinderen Christelijk onderwijs te
doen geven, die voor de verwezenlijking
van hun ideaal hebben gebeden en ge^
streden, maar ook geleden, jarenlang,
maar de heer Groenewout heeft daarvoor
geen ander woord dan een verachtelijk:
„handige manoeuvres".
Even dwaas was zijne verdediging van
de openbare school, 't Waren weer de
oude, afgezaagde lanig versleten bewerin
gen, dat de openbare school, waar van
.den Christus niet mag worden gesproken,
meet Christelijk zou zijn, dan de Christe
lijke school, waar de onderwijzers bij
hun onderwijs gebonden zijn aan Gods
Woord.
Zelfs kwam de spreker, die 't telkens
had over menschen die de clericale be
ginselen zijn toegedaan, volgens het
verslag, met de verrassende mededeeling,
dat „een niet clericaal persoon soms
christelijker is, dan een persoon die
doorgaat voor een christen".
Dergelijke dwaasheden moeten in den
jaie 1927 dienen om de Christelijke school
te bestrijden.
Alles bijeen genomen kunnen we zeg
gen, dat het weer eens een goede avond
was voor het bijzonder onderwijs. Ouders
die nog mochten twijfelen, moeten na
bet lezen van een dergelijk verslag toch
nol tot de overtuiging komen, dat het
tan dure plicht is te zorgen voor het
totstandkomen vair een Christelijke school
naar de kinderen overeenkomstig de bij
den doop afgelegde belofte onderwezen
kmaen worden.
?<aa harte hopen wij dan ook dat de
pogingen om te Zuidzande een Christelijke
school te stichten zullen slagen.
SSonder strijd zal 't niet gaan.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Maar dat is geen bezwaar.
Strijd 'het verleden heeft het be
wezen staalt.
Het streven van de ijveraars voor de open-
nare school is door niemand minder dan
Mr Cort van der Linden, reeds een kleine
50 jaar geleden als een reactionaire be
weging veroordeeld.
In zijn „De wet van het recht" schreef
deze jjfijzinnige hoogleeraar, na er op
gewezen te hebben dat overal een strijd
werd gevoerd voor openhaar neutraal
staatsonderwijs
„Maar nien mag, met het oog op
de algemeene rechtsontwikkeling, vei
lig „aannemen, dat deze beweging is een
reactionaire beweging, eene voorbij
gaande ebbende strooming in den groo-
ten vloed der vrijheid".
Deze teekening is juist.
De orator van Zuidzande tracht terug
te grijpen naar wat voorbij is en voorgoed.
Wat hij wenscht, is niets anders dan cle
zuiverste reactie.
De historie heeft reeds bewezen, dat
de openbare school zich in den grooten
vloed dei' vrijheid niet kan handhaven.
Niet .de dwang, maar het recht heeft
de zegepraal behaald.
Naïeve veronderstellingen.
Volgens den heer Groenewout is de
openbare school, de christelijke gchool
bij .uitnemendheid, waar alle kinderen van
ons volk zich thuis kunnen gevoelen.
Maar wat schreef Mr Cort van der
I,inden in zijn boven aangehaald werk:
Wel opmerkelijk is het feit, dat zij die
het staatsonderwijs staatszaak willen
maken, dat alleen doen in de naïeve1
veronderstelling, dat het onderwijs,
waartoe de staat hetzij direct, hetzij
indirect dwingt, inderdaad neutraal zou
kunnen zijn. Deze fictie toch is de
theoretische erkenning van het begin
sel der vrijheid
De redenaar van Zuidzande gaat dus uit
van naïeve veronderstellingen.
Het ideaal, dat hij najaagt, is volgens
Mr Cort van der Linden, een fictie.
Nog een uitspraak.
Grooteie mannen dan de heer Groene
wout hebben 'zich en meer juist
ever het karakter der openbare school
uitgelaten.
Zoo schreef Prof. Di' van der Wijck in
1885:
D'e godsdienstige richting van hen,
die geen godsdienstige richting heb
ben is de eenige die met onze
neutrale school vrede kan hebben en
wordt dus door den modernen staat
thans eenzijdig begunstigd.
Deze professor bleek eetn beteren kijk
op de zaak te hebben dan de naieve spre
ker te Zuidzande, die volgens het verslag
in den breede betoogde, dat het openbaar
onderwijs in werkelijkheid het eenige
christelijk onderwijs is.
197.)
Uit he| Engelsch.
G*ey had toch iets gewonnen door zijn
Mrarwacht bezoek. Dollie had beloofd',
tot zij zoodra Mary haar missen kon,
toebereidselen tot het huwelijk zou rna-
B! en zij luisterde zeer verstandig naar
een verhaal van een huisje, dat Grey
j? Grompton had gezien, en hetwelk hij
'aoht, dat hun juist zou passen. Zij stem.
e er zelfs in toe, om met haar moeder
paar de stad te gaan en het te zien, als
l'il zou hebben hen te vergezellen,
ündertusschen was het verloop der za-
6® de pastorie zeer treurig. D(en
pigenden morgen wachtte der ongel uk-
iufu ?10eder een nieuwe, beproeving; want
zra it0en andere kinderen weggebracht
Men worden, onder toezicht van Miss
twi' ..kemerkte men, dat Hatty ook
o i Pbn had; toen dokter Radley haar
jj- c,rzocht en haar pols voelde, verbood
H l men ^aar ZCH1 overhrengen.
vol 1 aSY®ar den volgenden morgen
zij - ei\ d® andere kenteekenen, en lag
m haar kamer, uitkomende in die
(Vervolg.)
Na den voorzitter, den heer Pilaar,
wiens rede met applaus werd begroet,
verkreeg de Commissaris der Koningin
p\ i in li i ui 11 li nu i ir li iiwi—
van Rosie, met het lange liaar afgeknipt,
in hooge koorts en ijlende; zij sprak
luid over zonneschijn en bloemen, welke
zij en haar zusters voor eeuwig plukten
madelievenkransen en ruikers van bo
terbloemen, primulaverns, alle gelukkige,
kinderlijke voorstellingen, die haar pijn
verzachtten.
Toen Janet van den eersten schrik be
komen was, ging zij met kracht aan het
werk. Zij wilde zich niet ontzien, noch
luisteren naar de smeekingen van haar
man om te rusten.
„Als Rosie beter is, zal daarvoor nog
tijd 'genoeg zijn," zeide zij dan zeer be
daard, terwijl zij terug ging naar het
bed van het kind'. Rosie ontwaakte nooit
uit haar korte koortsachtige slaap, zonder
het schoone gelaat harer moeder over
zich te zien heengebogen; de teederste
armen namen het afgetobde kind op uit
haar rnstelooze houding.
„Lieveling, laat Mary haar nn eens
vasthouden," zeide Maurice toen hij zag
dat haar gelaat strak stond van vermoeie
nis. Maar zij scheen hem niet te hooren;
haar geheele. hart was bij haar lijdende
kinderen.
Eenmaal, ook slechts eenmaal, zocht zij
hem uit eigen beweging, en stond zij
een oogenblik met droge oogen naast
hem. „Maurice, gij moet bidden gij
Jh r Mr Qu ar Le s van Uf for d het
woord. f
Mede namens het Prov. Bestuur
wenschte Spr. het bestuur van harte ge
luk met de opening van dit nieuwe zieken
huis. Deze dag zet de kroon op een
tijdperk van ingespannen arbeid, waarbij
het streven voorzat, de lijdende mensch-
lieid te helpen, maar hij is ook van groote
beteekenis voor de bevolking van Noord
en Zuid-Beveland. Aan het ziekenhuis-
vraagstuk wordt de laatste jaren steeds
grooter aandacht geschonken, eensdeels
omdat de toestand van vele ziekenhuizen
niet in overeenstemming is met de eischen
van den tegenwoordigen trjd en ook omdat
liet groote nut van ziekenhuisverpleging
steeds meer wordt ingezien. Ged. Staten
hebbein gaarne de gevraagde medewerking
verleend omdat een nieuw ziekenhuis hier
noodzakelijk was. Goes is aangewezen om
een centrum van ziekenhuisverpleging te
worden en naar spr. verzekerd werd, zul
len hier een tweetal ziekenhuizen wel
levensvatbaarheid hebben. Spr. juicht het
toe, dat op sommige punten aanvankelijk
samenwerking is verkregen. Hij wenscht
nogmaals het bestuur en inzonderheid den
voorzitter die zich zooveel moeite heeft
getroost, geluk met het verkregen resul
taat en hoopt dat deze nog vele jaren met
voldoening op dit werk mag terugzien.
Ook het gemeentebestuur, architecten en
aannemers, directrice en zusters van wier
toewijding zooveel afhangt, wenscht spr.
geluk met wat 'verkregen werd, daarbij
de hoop uitsprekend dat Gods zegen in
ruime mate op deze inrichting moge rus
ten. (Applaus)
Volgende spreker was de heer Huls
hof Poll, Inspecteur van de Volksge
zondheid, die het nieuwe ziekenhuis roem
de als een eerste klasse inrichting, die
den toets van alle critiek kan doorstaan,
Spr. is vol lof over wat tot stand kwam.
De zieken zullen hier alles vinden wat zij
noodig hebben. Spr. verklaarde overtuigd
te zijn dat dit ziekenhuis kan worden
een centraal punt voor geheel Zeeland,
vooral omdat hier een goede barak voor
besmettelijke ziekten niet ontbreekt, even
min als een ontsmettingsoven. Spr. ein
digde met den wensch dat de eminente
voorzitter nog vele jaren aan het hoofd
van deze inrichting mag staan.
Hierna sprak de Burgemeester
van Goes de volgende rede uit
Het is mij een aangename plicht op
dezen voor de gemeente Goes zoo ge-
wichtigen dag, U en Uw bestuur geluk
te wenschen met de opening van het
ziekenhuis en ik voeg daar onmiddellijk
aan toe, een woord van hulde aan U,
'mijnheer de Voorzitter, voor de wijze,
waarop door U de plannen zijn voorbe
reid en uitgevoerd, waardoor het mogelijk
is geworden dat een nieuw ziekenhuis do
plaats van het, naar ik meen in 1877
gesticht gebouw, heeft ingenomen.
Gij zult het mij wel niet euvel duiden,
wanneer ik ook een woord van groote
waardeering uit voor de werkzaamheden,
die Uwe medebestuursleden, hebben ver
richt en die U zoo krachtig hebben hij-
gestaan tot bereiking van het beoogde
doel.
Zooals ik reeds zeide is het voor onze
gemeente een gewichtige dag. Het is toch
al vele jaren geleden dat ook in den
raad van Goes stemmen opgingen om' de
mogelijkheid te overwegen, hetzij door
verandering van de bestaande ziekenaf-
deelhig van het gasthuis, dan wel op
andere wijze, hier een zoodanig volledig
uitgeruste inrichting te verkrijgen, dat het
moet voor beiden bidden vooi' ons
allen 1" zeide zij; „ik kan niet, de woor
den besterven mij op cle lippen!" en toen
hij haar daarop droevig aanzag, streek
zij het haar van zijn voorhoofd. „Zorg
voor u zelf, man,' 'fluisterde zij en toen
hij haar vast tegen zich aanklemde en
zocht haar terug te houden want hij
had behoefte aan den troost van haar
tegenwoordigheid ontvlood zij. hem
eensklaps, zeggende, dat zij naar Rosie
■moest.
Maar toch was Tante Mary het kind
't meest tot troost, hoewel zij haar vader
gaarne hoorde bidden en zij altijd zijn ge
laat streelde met haar magere vingers,
als hij naast haar knielde.
Tante Mary moest haar lievelingsteksten
opzeggen, zij moest ook die versjes zingen,
die Rosie zoo gaarne hoorde.
„Nog eens, Tante Mary," fluisterde Ro
sie, want haar keel deed haar steeds meer
pijn; en Mary zong met haar heldere stem:
Ga niet alleen door 't leven,
Die last is u te zwaar;
Laat Eén u sterkte geven,
Ga tot uw Middelaar!
Daar is zooveel te klagen,
Daar is zooveel geween.
En zooveel leed te dragen,
Ga niet alleen!
niet meer noodzakelijk zou zijn, tal van
patiënten naar ziekenhuizen elders over te
brengen om een behandeling te onder
gaan, waarvoor alhier geen mogelijkheid
bestond en aan welke overbrenging dik
wijls ook groote bezwaren verbonden wa
ren.
Wel werden nadere informaties inge
wonnen, doch het kwam niet tot eenige
uitvoering. Van de zijde van het Gast-
huisbestuur kwamen ten slotte de nu met
succes bekroonde plannen naar voren.
Het bleek toch, dat de beschikbare
ruimte in de ziekenafdeeling bij voortdu
ring onvoldoende was om aan alle aanvrar
gen tot opneming gevolg te kunnen geven,
terwijl bovendien niet de hulp kon wor
den verschaft zooals die alleen in een
vollc-dig toegerust ziekenhuis mogelijk is.
Wanneer men de geschiedenis van het
Gasthuis nagaat, dan blijkt daaruit ook,
dat er reeds in vorige eeuwen een nauwe
relatie heeft bestaan tusschen het bestuur
dier inrichting en dat der gemeente. Zoio
leest men o.m. in de oude archieven 'dat
reeds in 1540 bij den raad de klacht in
kwam, over de geringe inkomsten van het
gesticht, die ontoereikend waren voor de
verzorging van ouden van dagen en het
verplegen van pestlijders, melaatschen ear
andere zieken.
Be raad besloot toen te helpen door
o(p stadskosten in het gasthuis aan de
zijde van den wal een maalderij te ves
tigen, waar door middel van een rosmolen
graan, schors en mostaard werd gemalen.
Ook een tweetal paarden werd van stads
wege verstrekt en moest eein der gasthuis-
knechts de molen bedienen, terwijl de .ba
ten in de kas van het Gasthuis vloei
den.
E:i' is niet vermeld of de inkomsten
daardoor veel vermeerderden, doch wel,
dat die maalderij, door den raad eerst
ruim 100 'jaar later en wel in 1655
werd opgeheven bij gebrek aan baten. Men
mankte er toen een stads-spinhuis van.
Tot verbetering van de gasthuisfinan-
ciën besloot do raad later nog de op
brengst der stedelijke belasting op mee
krap (4 groot op iedere 100 pond mee)
aan het Gasthuis te geven; verder vrijstel
ling van belasting op wijn en bier.
Al is het thans op geheel andere wijze,
zoo heeft uit den aard der zaak, het ge
meentebestuur nog altijd mede te werken
aan verschillende aangelegenheden het
Gasthuis betreffende. Ik mag wel consta-
teeren, dat de relatie met hot Gasthuis-
bestuur steeds van aangenamen aard is
geweest en gaarne zal er door ons be
stuur naar wordeD gestreefd de goede
verstandhouding te doen voortbestaan.
Met de opening van dit ziekenhuis, dat
onder leiding van bekwame deskundigen,
voldoet aan al de eischen die de be
handeling en verpleging thans stelt, is
Goes een inrichting rijk geworden, die een
groote aanwinst zal blijken te zijn, niet
alleen' voor onze steeds vooruitgaande
gemeente, maar voor geheel Zuid- en
N ooi'd-Bev eland.
Gaarne hoop ik, dat de verwachtingen,
die van de nieuwe stichting gekoesterd
worden in vervulling zullen gaan en dal
zij aan vele zieken de begeerde genezing
zal brengen.
Moge het Gasthuisbestuur steeds met
voldoening op den dag van heden terug
zien.
Hierna was het woord aan Dr Honde
link van Krabbendijke, die als voorzitter
van de afd. N. en Z. Beveland van de
Ned. Mij tot bevordering der Genees
kunst zijn blijdschap uitsprak over de
„Ik ben niet alleen," zeide Rosie zacht.
Als Hatty bij kennis was, hoorde zij het
zingen ook. Wanneer Mary dan tot haar
ging, glimlachte zij flauw. „Ik ben zoo
moe; ik geloof, dat ik het laatste vers nog
mooier vind." Zij zweeg en Mary zong
zacht:
En dan, als 't leed der aarde,
Voor immer is gedaan;
Als in des hemels gaarde
Uw blijde voeten staan;
Dan ziet ge in 't zalig Eden
Slechts zaal'gen om u heen.
Dan prijs ge in eeuwigheden
Uw Heer alleen!
„0 ja, dat vind ik het mooist," herhaal
de arme Hatty. „Zeg niet tegen mama, dat
ik zoo moe ben," toen Mary, ontsteld door
haar uitgeput gelaat, haar wat champagne
met water gaf. Vreemd om te zeggen, maar
Janet scheen zóó vervuld van Rosie, dat
zij niet zag welke snelle vorderingen de
koorts bij Hatty maakte. En het kleine
meisje was zoo lief en geduldig en liet
haar zusjes telkens groeten en zeggen, dat
zij weldra beter zou zijn.
Maar helaas! Voor Rosie was geen be
terschap. Langzaam maar zeker had de
ziekte haar verloop. Er werd nog andere
geneeskundige hulp gehaald van Ganter-
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf8.65
Prijs der Advertentiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
tot standkoming van' dit ziekenhuis, waar
door voor deze eilanden voor de verzor
ging der zieken een nieuw tijdperk word*
ingeluid. Spr. verheugde zich over da
samenwerking van de hier bestaande zie
kenhuizen, waarbij de Mij zich gaarne
aansluit.
Dr v. d. B ij 1 te Arnemuiden, voorz. van
de afd. Walcheren sprak eveneens zijn
beste wenschen uit voor den bloei van
deze inrichting.
Daarna verkreeg het woord, de heet
v. d. Wart, die den voorz. dankte voor
de tot hem en de andere regenten ge
richte woorden. Men heeft het spr. wel
eens euvel geduid, dat liij deze neu
trale inrichting steunde, maar hij meende
daartoe gerechtigd te zijn omdat hier da
neutraliteit in den goeden zin wordt be
tracht, zoodat predikanten en andere
geestelijken steeds de meest mogelijke
medewerking ontvangen. Bovendien be
schouwt spr. liefde en barmhartigheid
welke haar grond vinden in de liefde van
Christus, zooals die ook hier gezien wor
den, evenals de natuurlijke liefde, als
zaken van zeer groote beteekenis, die
zeker het verleenen van steun wettigen.
Van verschillende kanten is gewezen
op de groote verdiensten van den voor
zitter. Alleen spr. en de andere regenten
en regentessen zijn in staat die verdiens
ten ten volle te waardeeren en het was
hun een behoefte, aan die waardeering
uiting te geven door het aanbieden van
een album met afbeeldingen van het zie
kenhuis henevens een tweetal platte
gronden.
Onder hartelijk applaus van alle aan
wezigen bood spr. dit nog niet geheel
voltooide album aan den voorzitter aan,
daarbij de wensch uitsprekende, dat ds
heer Pilaar nog vele jaren in het belang
van het ziekenhuis mag werkzaam zijn.
De heer Rothuizen, architect de
volgende spr. roemde de hartelijke ver
houding ,die steeds heeft bestaan tusschen
bestuur, architecten en aannemers, waar
voor hij namens den heer Kok en dé aan
nemers zijn dank betuigde.
De heer v. d. Bout, voorzitter van het
B. A. onderschreef gaarne wat door an
dere sprekers over deze inrichting was
gezegd ,maar sprak tic hoop uit, dat ook
aan de afd. Ouden van Dagen steeds volle
aandacht zal worden geschonken.
Laatste spreker was de heer Balle-
g o o ij e n d e J o n g, die in zijn kwaliteit
van voorzitter van de afd. van het Ned,
Roode Kruis een moderne weegschaal
aanbood en daarbij de wensch uitsprak^
dat die weegschaal steeds den uitsteken
den toestand van de hier verpleegde pa
tiënten mag uitdrukken.
In een kort en zakelijk slotwoord brachl
daarna de voorzitter dank aan alle spre
kers, waarbij hij in 't bijzonder zijn in
genomenheid betuigde met het ontvangen
en door hem zeer gewaardeerde hulde
blijk en de aan zijne echtgenoote aange
boden bloemen.
Hiema werden ververschingen rondge
diend en werden de aanwezigen in de
gelegenheid gesteld de inrichting te be
zichtigen, waarvan een dankbaar gebiuiK
werd gemaakt.
ton; elk middel werd beproefd, maar het
mocht niet baten. Rosie lag met gloeiend
gelaat en schitterende oogen en sprak on
afgebroken over „grazige weiden". Lang
zamerhand hield zij op met praten; maar
zij stak haar droge lipjes uit om eerst haar
moeder te kussen, toen haar vader en
daarna wenkte zij Mary.
„Vaarwel," zeide zij zacht; „zeg aan
May, dat zij niet lang moet wegblijven!"
Langzaam werden de gloeiende handjes
koud in die harer moeder; de moeielijke
ademhaling van het kind werd rustig en
hield toen plotseling op.
„De Heer heeft gegeven, de Heer heeft
genomen, de Naam des Heeren zij ge
loofd!" sprak Maurice luid, terwijl hij de
hand der moeder uit die van het kind nam,
en Mary het de oogen sloot.
Toen Maurice Janet wegleidde, was het
niet zij die weende.
„Miss St. John, kom 'eens even hier, ik
moet u spreken," sprak dokter Radley op
ernstige toon, terwijl hij Mary buiten de
kamer wenkte.
„Ik wilde u vragen de tijding voorzich
tig aan Mrs St. John mee te deelen;'maar
het oudste meisje, Lettice, heeft-ook koorts;
men brengt haar hier heen."
(Wordf vervolgd.)
