No 30
Maandag 15 November 1016
41e Jaargang
PERTUSSIN (Taescbner)
BiltHlui
Buitsche Voor-oorloysche
Pandbrieven
«kmnEEp
dDEBESTË
HET KARDINALE PUNT.
Verlaagde prijs f 2.
Te koop gevraagd:
Een communistisch complot op Java
Vraagt KWATTA-SPECDLAAS
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes
Te!.: Redactie en Administratie no. 11
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
■Firma F. P. DHUiJ, L. Burg. Tel. no. 259
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
Ben van de kenmerkende verschilpunten
lusschen hen die staan op Christel ijken
en hen die staan op vrijzinnigen grond
slag, is de opvatting omtrent den oor
sprong en het wezen van het ^ezag.
Het gezag kan als het fundament van
de samenleving worden beschouwd.
Zonder gezag kan het volksloven niet
tot volle ontwikkeling komen en is het
leven in een geordende staat niet wel
mogelijk.
Hierover zijn allen die het wel meenen
met de belangen van land en volk het nog
wel eens.
Dit verandert echter wanneer het gaat
over den aard en de bron van het ge
zag. Dan loopen de meeningen uiteen.
En toch is dit van de allergrootste be-
t eekenis.
WanneeT wij een bloem losmaken van
haar stengel dan moet zij onherroepe
lijk verdorren; de krachtigste arm losge
maakt van het lichaam) is tot machteloos"-
heid gedoemd.
En nu verklaart de Anti-revolutionaire
of Chr.-Historische Parlij dat zij 'dei bron
van het souvereine gezag niet vindt in den
volkswil, noch in de wet, maar alleen
in God.
Lijnrecht hier tegenover staan de par
tijen die de bron en oorsprong van het
gezag zoeken in de wet, den volkswil,
of zoo het ook wei heet in den Staat.
Zoo leert het de revolutionaire theorie.
Do mensch is vrij, onafhankelijk-
De mensch is zijn eigen wetgever en
Koning.
Niet God is Souvereiin, maar de mensch.
In het begin der vorige eeuw, toen de
revolutionaire beginselen hoogtij vierden,
werd ons volk dan ook begroet als vrije
oppermachtige Bataven, die terug waren
getreden in de uitoefening van hunne on
vervreemdbare en onverdeelbare rechten.
Men begreep blijkbaar niet, dat op deze
wijze het gezag zelf in den grond vernie
tigd werd.
Immers wanneer er geen hoogere macht
is, als er niet is een almachtig God die
over alle schepselen de oppermachtige
beschikking heeft en van wien alle 'gezag
afdaalt dan is alle grond voor gezags
oefening weggevallen, en komt men nood
zakelijk tot het recht van den sterkste,
dat altijd een onduldbaar tyrannielc ka
rakter draagt.
Een gezag, dat zich alleen door geweld
moet handhaven is innerlijk zwak.
Men heeft dit erkend en heeft gezocht
naar oen redelijke verklaring, die men
meende gevonden te hebben in de leer
van den voorlooper der Fransche revolutie
Rousseau.
Volgens dezen wijsgeer- rust het gezag
op overeenkomst, op een maatschap
pelijk verdrag.
Wanneer ©en kind geboren wordt, zoo
ongeveer is de redeneering, dan is dat
kind in beginsel volkomen vrij en op
permachtig.
Gedurende de eerste levensjaren is het
hulpbehoevend, heeft het hulp en leiding
noodig, maar zoodra het volwassen is
treedt het zelfstandig op en komt het in
het volle bezit van zijn oppermachtige
rechten. Het is dan volkomen vrij en
onafhankelijk.
Maar hij staat niet alleen op de wereld.
Overal rondom zich ontm'oet hij andere
evenals hij oppermachtige souvereine ml?n-
schen. En nu is te.rvville van den vrede en
de ord-e regeling noodig.
Vandaar dat de memschen lang geleden
ec-n contract hebben gesloten en zich
bij onderlinge afspraak hebben verbonden
om voortaan allen te gehoorzamen aan
©en door hen zelve geschapen macht.
Zij hebben ©en overeenkomst gesloten, Oen
maatschappelijk verdrag, zij hebben als
het ware een groote vereeniging gevormd
die men „staat" noemt, en in die over
eenkomst, in dat contract is nu te1 vinden
de bron van het gezag.
Wanneer dat verdrag tot stand is ge
komen heeft men nooit, zelfs bij benade
ring kunnen zeggen, maar men neemt dit,
hoe hang men overigens ook voor „geloo-
ven" is, op goed geloof aan.
Dat zulk een gezag allen grond mist,
gc-tvoelt ieder.
Wanneer het toch steunt op den vrijen
wil der in zichzelf oppermachtige men-
schen, dan kan het ook elk ©ogenblik zon
der meer op zij worden geschoven.
Dan kan elk oogenblik de overeenkomst
worden vernietigd en is ieder vrij zijne
souvereine rechten te hernemen.
Vandaar dat de 'vrijzinnigen van alle
gading zoo zwak staan wanneer als in
1918 revolutionaire elementen een greep
doen naar de macht.
Zulk ©en opzij schuiven van het gezag
past immers volkomen in het vrijzinnig
stelsel. Hot is er een natuurlijk en volko
men logisch gevolg van.
Vooral in de-ze dagen vol van onrust
en woeling is het noodig hierop met
nadruk te wijzen.
Wij bestrijden revolutionaire woelingen.
En dat is goed- en noodig.
Maar zullen we dit met vrucht doen,
dan moeten we ons keeren tegen het be
ginsel en moeten we het prediken altijd
weer dat de bron van het gezag' is te
zoeken niet bij den mensch, maat alleen
bij den souvereinen God.
V De Eerste Kamer.
De oogen van heel ons volk zijn thans
in verband met het Belgisch Verdrag, ge
richt op de Eerste Kamer.
Aan de ©ene zijde wordt vurig gehoopt
dat zij het verdrag zal verwerpen en aan
den anderen kant leeft de wensch dat zij
het voetspoor van de Tweede Kamer zal
volgen en aan het tot standkomen van
het verdrag zal medewerken.
Onze Senaat staat thans wel voor een
moeilijke beslissing.
Hij heeft niet alleen tegen elkaar af te
wegen de nationale belangen en de
eischen van de internationale politiek,
maar bovendien hoeft hij ook nog re
kening te houden met de uitspraak van de
Tweede- Kamer, genomen na een zeer
hoogstaande discussie, waarbij over en
weer werkelijk geargumenteerd
werd.
Dit element kan nu eenmaal niet wor
den uitgeschakeld.
De Eerste Kamer, wier opheffing meer
malen bepleit werd, heeft de laatste ja
ren telkens weer getoond een voorname
plaats in het staatkundig leven in te
nemen.
Hier zetelen hoogs tbekwame mannen
wij denken o.a. aan Prof. Anema, met
een buitengewone kennis van de inter
nationale verhoudingen, en beter dan wie
ook in staat om over vraagstukken als
thans de aandacht vragein te oordeelen.
Met belangstelling zien wij dan ook
de uitspraak van dit college tegemoet.
is tegen ASTHMA, HOEST, KINKHOEST en
aandoeningen der ADEMHALINGSORGANEN
een van ouds beproefd geneesmiddel
Uitsluitend in Orig. flacons.
Verkeers-ongelukken te Londen.
In het derde kwartaal van dit jaar
werden in de straten van Londen 269
menschen gedood; 62 meer dan in de
zelfde periode van het vorige jaar. Het
nieuwe cijfer vertegenwoordigt een gemid
delde van bijna drie dooden per dag.
Het aantal menschen, die in verkeers
ongelukken gewond werden bedroeg in
't zelfde tijdvak 26.727 of 3031 minder dan
verleden jaar in hetzelfde kwartaal en
ook veel minder dan in het tweede kwar
taal van 1926. Het feit, dat niet-doode-
lijko ongelukken zijn afgenomen, terwijl
doodelijke zijn toegenomen, is niet gerust
stellend; hot leert, dat de verhouding
tusschen dooden en gewonden in het
moderne verkeer veel ongunstiger is ge
worden dan vroeger.
De groote New-Yorksche kleermakers
staking geëindigd.
Een staking waarbij 40.000 Nieuw-York-
sche arbeiders in het kloermakersbedrijf
betrokken waren, en welke 19 weken
duurde, is gisteren door arbitrage ge
ëindigd. Deze 19 weken hebben den sta
kers 1 millioen pond sterling aan loon
verlies gekost. Hun stakingsfonds werd
geheel uitgeput. Het verlies van de werk
geversleden wordt op 75 millioen dollar
geschat.
Behalve het geld, dat de arbeiders ver
loren, moeten zij nu ook nog afstand
doen van het recht om na een proeftijd
een vaste aanstelling van 15 jaar te krij
gen, benevens de garantie, dat zij elk jaar
minstens werk of geen werk 't loon
over 36 weken uitbetaald krijgen. Zij heb
ben moeten toestaan, dat de patroons
hun winkels mogen reorganiseeren en 10
procent van hun personeel jaarlijks kun
nen ontslaan. Zij krijgen nu een garantie
van jaarlijks minstens 32 weken werk,
terwijl ook hun loonen lager worden.
Het 10.000ste schip te Antwerpen.
Voor de eerste maal in de modernle
geschiedenis werd gisteren het 10.000e
zeeschip in de haven van Antwerpen
verwacht. Naar aan lei'ling van deze ge
beurtenis had het havenbestuur de te
Antwerpen gemeerd liggende schepen ver
zocht de vlaggen te willen uithangen, ter
wijl de kapitein en de officieren van het
10.000e schip ten stadhuize zouden wor
den ontvangen. Morgen wordt dan nog
een optocht van volksvereenigingen ge
houden die de bemanning naar het stad
huis en vervolgons naar het beursgebouw,
voor een vertooning van den Antwerp-
schen propagandafilm, zal brengen,
's Avonds wordt de toren der hoofdkerk
geïllumineerd. Door de zorgen van het
stadsbestuur is, ter herinnering aan dit
merkwaardige feit, een herdenkingsme-
daille geslagen.
Het einde der Engelsche mijnwerkers
staking.
De Bngelsche mijnwerkersconferentie
heeft besloten, de regeeringsvoorstellen
ter oplossing van het kolenconflict naar
de districten te verwijzen, met de aanbeve
ling, die voorstellen aan te nemen,
Daar niet is aan te nemen, dat de mijn
werkers in de districten tegen deze aan
beveling zullen stemmen, kan men zeggen,
dat de staking, die het* land gedurende
zes en een halve maand lang naar schat
ting drie millioen pond per dag heeft
gekost, voorbij is.
De buste van Caesar.
Een Amerikaan heeft Mussolini geïn
terviewd en hoorde van hem, dat hij
van plan is spoedig de censuur af te
schaffen. Voorts zeide Mussolini nog dat
„democratie" iets heel moois is in rijke
landen, dich niet voor arme landen als
Italië, waar nu eenmaal enorm! hard ge
werkt moet worden. En Italië werkt. Er
wordt reusachtig gebouwd, men legt
enorme waterleidingen aan, en boort ge
weldig lange tunnels.
Ook legde Mussolini uit dat een dicta
torschap in den bloeitijd van Italië of
Rome iets zeer gewoons was. En dan
„Caesar is mijn groote inspirator. Ik heb
liem altijd voor mij", En de Duce wees
op een buste van Caesar, die op1 zijn
schrijftafel staat.
De „groote stilte" verbroken.
Op wapenstilstahdsdag heeft te Londen
tijdens de „groote stilte" zich een incident
voorgedaan.
Eenige w-erklieden, weigerden n.l. dit
gebruikelijke stilzwijgen in acht-te nemen,
.ofschoon ©ein der arbeiders tot stilte had
gemaand, gaf men aan deze aanmaning
gem gehoor, temeer daar de opzichter
van heit wcrkliedengroepje zeide, dat hij
meer met Moskou ophad, daïi met de
„groote stilte".
Zoodra deze nu voorbijwas, begonnen
verontwaardig© personen uit 'het .publiek
de werklieden met steenen en straatvuil
te bestoken. De menigte bleef een vijan
dige houding aannemen, totdat de patroon
der werklieden ten tooneele verscheen
en verklaarde, dat hij een onderzoek naar
het gebeurde zou instellen.
Korte berichten.
Bij het verhoor van de te Boedapest
gearresteerde communisten is gebleken,
dat dezen uit het buitenland gelden had-
Tien ontvangen om tijdens de verkiezingen
in Hongarije onlusten te stichten. Een
der voornaamste propagandisten moet de
beschikking over een bedrag van ongeveer
100 millioen kronen hebben gehad.
Volgens een mededeeling van de
communistische Rijksdaggroep heeft de
dader van den moord, waarvoor de beken
de vrijbuiter Max Hölz indertijd tot levens
lange tuchthuisstraf is veroordeeld, zich
onlangs bij de justitie aangemeld. De groep
dringt daarom op een herziening van het
proces aan.
Toen het mijnwerkersbestuur Vrij
dag te Londen vergaderde, kwamen een
aantal mijnwerkers op het kantoor, van
wie sommigen 'bijkans in lompen gekleed
waren. Er waren verscheidenen onder hen
die van heel ver kwamen. Zij droegen ver
sleten schoenen en verstelde buizen en
hadden geen jassen aan. Twee van hen
waren uit het Rhymney-dal naar Londen
komen wandelen, een afstand van 640
K.M., en waren vijf weken in het koude
weer onderweg geweest.
Volgens een telegram uit Oslo is de
Noorsche regeering voornemens het parle
ment voor te stellen het drankverbod met
ingang van 1 April 1923 af te schaffen.
Blijkens een telegram uit Stockholm
zal binnen enkele dagen de verloving van
kroonprins Olav van Noorwegen met prin
ses Martha, de tweede dochter van den
hertog van Wester Gotland (de prinses
is de zuster van kroonprinses Astrid van
België) openbaar worden gemaakt.
De ziekte van den Keizer van Japan
heeft een ernstigen keer genomen. In hoo-
ge ambtelijke kringen is men zeer onge
rust.
TEGEN ELK AANNEMELIJK BOD.
Brieven met opgaaf prijs, soort, jaar van
uitgifte en nummer onder motto „DUITSCH",
Bureau van dit blad.
Voor uitvoer bestemd vleesch.
In een nota n. a. v. het verslag betreffen
de het ontwerp-wet op de Middelen vestigt
de Minister van Financiën er in verband
met wat gezegd is over „heffing van rech
ten aan de grenzen wegens keuring van
voor uitvoer bestemd vleesch, zonder dat
dit steunt op de wet" de aandacht op, dat
de opbrengst van de baten, voortvloeiende
uit de keuring van voor uitvoer bestemd
vleesch, in 1925 f 1.200.500,40 was; doch
dit betreft een keuring, die in de keurings
diensten en niet aan de grenzen geschiedt,
terwijl 'bovendien deze keuring en het hef
fen van vergoeding daarvoor steunt op de
Veewet.
Het Ned er landsch- Belgisch
verdra g.
Een B.T.A.-telegram meldde Zaterdag
avond uit Brussel
Bij zijn terugkeer uit Parijs heeft minis
ter Vandervelde een onderhoud gehad met
een verslaggever an de „Soir", over de
aanneming van het Ned.-Belgisch verdrag
door de Tweede Kamer.
De minister wenschte beide landen er
geluk mee en voegde eraan toe, dat hij- de
gelegenheid niet wilde laten voorbijgaan
om te zeggen hoeveel bewondering hij ge
voelde voor minister van Karnebeek.
In geheel deze zaak, aldus minister Van
dervelde, gaf hij zulk een bewijs van loya
liteit en flinkheid, dat men niet weet, wel
ke men het meest moet bewonderen.
Wat het belangrijkst is, vervolgde de mi
nister, is wel, dat de inhoud van het ver
drag zelve de gelegenheid biedt om tus
schen Nederland en België betrekkingen
te scheppen van een echte, volmaakte
vriendschap. Zoo vereenigd zullen de beide
landen, daaraan twijfel ik niet, een vrucht
bare actie voor den vrede kunnen voeren.
Intern.tChristelijk Vak
verbond.
Het bestuur van het Internationaal
Christelijk Vakverbond kwam op 9 en 10
November j.l. te Stuttgart in vergadering
hijeen. Vertegenwoordigd waren de aange
sloten vakverbonden uit Duitschland, Bel
gië, Oostenrijk, Frankrijk, Nederland,
Luxemburg en Zwitserland.
Behandeld werd o.a. het vraagstuk van
de vrijheid van vereeniging, waarover de
voorzitter, de heer Jos. Scherrer (Zwitser
land) en de heer P. J. S. Serrarens (Ne
derland) een inleiding, hielden.
Vervolgens nam het bestuur kennis van
een rapport van den heer Amelink (Neder
land) over de positie der arbeiders in de
Nederlandsche koloniën.
Zaterdag te laat voor ons nr van
dien dag ontvingen wij enkele Aneta-
telegrammen, melding makende van ern
stige communistische uitbarstingen'' op
Java.
Vrijdagnacht hebben communisten ge
poogd een opstand te verwekken ia ver
schillende gedeelten van West-Java. De
onlusten werden echter door de overheid
onmiddellijk onderdrukt. In verscheidene
centra deden de oproermakers een aanval
op de plaatselijke hoofden en de politie,
van wie enkelen werden gedood of ge
wond. Te Batavia poogden zij zich mees
ter te maken van de gevangenis; zij wer
den echter bij hun aanval teruggedreven.
Zij namen de vlucht en nestelden zich
in het telefoonbureau, doch werden door
de politie daaruit verjaagd. Vier commu
nisten werden gewond, verscheidenen wer
den gevangen genomen.
Het complot was wel uitgebreid, doch
onhandig opgezet. De politie was sedert!
eenige dagen hierop voorbereid, doch was
niet bekend met de détails.
We 1te vreden: Sedert Vrijdagavond
waren op vier plaatsen gewapende benden
vergaderd, die de politie molesteerden.
Do vergaderingen werden uiteengejaagd
en verschillende personen zijn gearres
teerd. Eén politie-agent is gedood, twee
werden gewond. Het aantal arrestaties be
draagt ruim 100. De toestand is volmaakt
rustig. Geheel Weltevreden vernam Zater
dagochtend eerst, wat gebeurd was. De
toestand is zoo, dat het zeggen, dat de
autoriteiten de situatie meester zijn, nog
overdreven zou wezen.
Tangerang. Een troep van ruim 50
man trok naar de kazerne van de veld-
politie, waar toevallig slechts 5 inlandsche*
agenten aanwezig waren, die bij het ge
zicht van den groeten troep vluchtten.
De bende richtte in de kazerne schade
aan en trok vervolgens naar lange rang,
onderweg enkele Chi neezen verwondend.
De assistent-resident met drie man van
de veldpolitie commandeerde na een ver-
geefsche sommatie: schieten, waarop der-
troep terugtrok. Wegens de donkerte, de
onmogelijkheid om een goed overzicht te
krijgen en de geringe dekking werd niet
verder tot den aanval overgegaan.
Uit Batavia wordt gemeld: 1
Tegen middernacht rukte een aaneen
gesloten bende van 60 man, gewapend
met parabellums, karabijnen en klewangs
op naar de gevangenis op het Glodokplein.
De sergeant van de wacht wachtte de
bende kalm af tot de eerste schoten van
de bende door het raam binnenkwamen,
waarop een verwoed schietgevecht van
een half uur volgde. Er werden 200 scho
ten gewisseld. Nadat een viertal commu
nisten zwaar gewond waren, reed de ben
de in speciaal daartoe gereed staande
auto's naar de telefooncentrale in de be
nedenstad, waar zij het gebouw binnen
drongen. De zes, daar aanwezige inland-
sche telefonisten werden met revolvers
bedreigd en gedwongen het werk neer
te leggen. Twee van hen vluchtten, één'
bleek met de communisten te heulen.
Om één uur daagde militaire hulp op.
Een brigade soldaten nam stelling op
de gaanderij van de Chartered Bank, aan.
de overzijde van den ingang van het
telefoonkantoor en loste een waarschu
wend eerste salvo, dat daverend door de
bankgewelven klonk. De communisten be
antwoordden dadelijk het vuur. De eerste
stormloop op het telefoongebouw werd be
antwoord met knallend geweervuur, waar
op de militairen besloten het gebouw
te omsingelen, aangezien het innemen er
van zonder verliezen hunnerzijds in de
donkerte van het gebouw onmogelijk
scheen.
Om half drie 's nachts deden de commu
nisten, nadat ongeregeld was geschoten,
een poging om uit te breken. Een deel
van hen ontsnapte aan den kant van
de kali, doch zeventien werden gearres
teerd. 1
De schade is zeer aanzienlijk, doch
essentieele onderdeelen van het bedrijf
zijn niet aangetast.
Men es (in West-Bantam). Honderden
lieden, voorzien van vuurwapens en elec-
trische lantarens, drongen de woning van
den wedana binnen. Zij vermoordden den
wedana en twee andere inlanders, een
kind werd zwaar gewond, de vrouw van
den wedana kreeg een schot in den buik.
De assistent-wedana van Tjening is ver
moord evenals een paar politie-agenten.
De wedana van Laboean kreeg een
schotwond, maar wist te ontvluchten. De
opzichter van de Staatsspoor te Menes,
de heer Benjamins, is vermoord.
Te Serang en te Menes is thans alles
volmaakt rustig.
Bandoeng. Bij Bandoeng is de spoor
baan op vijf punten opgebroken. Telegraaf
draden werden doorgesneden, evenals
overbrengdraden. van het radio-station
Tjangkring. Het kamponghoofd werd aan
gevallen, een agent, die hem te hulp
snelde, werd gedood, een schrijver zeer
ernstig gewond. Hij is na het ondergaan
van een operatie overleden. Een andere
inlander is op de spoorbaan vermoord
gevonden. Een dessabestuurder werd be
trapt op het losdraaien van scliroeiven
van de spoorbaan. Hij bekende en noemde
vijftien van zijn medeplichtigen.
Tjiamis. Bij een salvo van de po
litie werden vier communisten gedood,
aan onze zijde is een agent zwaar ge
wond.
Arrestaties. In totaal zijn op de
politiebureaux ongeveer 200 gearresteer
den. Het is nu overal zeer rustig be
halve te Laboean.
Volgens het Nieuws v. d. Dag voor
N.I. is het een groot geluk dat de organi
satie van de inlandsch© communisten zoo
klungelig en onbeholpen, dus vrijwel on
gevaarlijk was. Wat vannacht vertoond
is was brutaal, maar anderzijds am mede
lijden mee te krijgen. Het was stumper
achtig van opzet.
De Javabode merkt op, dat op' het mo
ment, dat in het Paleis van den Land
voogd dansmuziek weerklinkt, op vijf of
zes plaatsen oen opiroer losbreekt, waar-
