Vrydag 5 November 1916 41e Jaargang EERSTE BLAD. SinnlaBl Statei-Generaal. Bi 18 Proïincle. Eet VAN MELLE's Torenkoek No ai Dit nummer bestaat uit 2 bladen. PATRIMONIUM. IstHani Toen de trein pas uit Goes was vertrokken. Werd er hard aan de noodrem getrokken Iemand had een pakket TORENKOEKaan 't loket laten staan! Was die effen geschrokken? i Directeur-H oof d redacteur R. ZUIDEMA. Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes Tel.: Redactie en Administratie no. 11 Postrekening No. 44455. Bijkantoor te Middelburg: Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259 (WcaaawtiiTii-wnmi. MI.hm i—M— Het feit, dat straks overal zal worden, aangeklopt om een feestgave voor Patri monium" teneinde' deze organisatie in staat te stellen hare vleugelen uit te slaan en beter aan haar taak te beant woorden, geeft ons aanleiding met een enkel woord op de beteekenis van dit ver bond t© wijzen. Het is nu ruim 50 jaar geleden, dat te Amsterdam de -eerste stappen werden ge daan om to komen tot een Christelijk werkliedenverbond. 'tZag er in die dagen op sociaal gebied donker uit in ons land. De toestand Van de werklieden was over 't geheel genomen (diep treurig. De revolutionaire liberale theorieën deden hun invloed gelden, met het gevolg, dat het maatschappelijk zwak ke verdrukt werd en vertreden. En niemand kwaim regelend tusschen- beide. In die dagen was er olp Maat schappelijk gebied geen richter in Neder land. Een ieder deed wat recht was in zijne oogem. Uit deze omstandigheden werd tenslotte de organisatie geboren. Er kwam bewe ging en roering in de- arbeiderswereld. Het Alg. Ned. Werkl. Verbond werd op gericht, welke bond zich ten doel stelde alles aian te wenden tot verheffing van des •werkmans zedelijke waarde, stoffelijke wel vaart on maatschappelijke vrijheid en de middelen op te sporen om den arbeid te beschermen. Deze bond wilde, om zooveel mogelijk -alle werklieden tot zich te trekken, n e u- t r a a 1 zijn. Wat echter de kracht van dezei organisatie moest uitmaken werd haar zwakheid. Evenals overal bleek ook hier neutraliteit onbestaanbaar. De rood© elementen begonnen zich op -den voorgrond te dringen en daar de -Christelijke beginselen op den achtergrond werden gehouden, bezat men tegen dit -optreden geen enkel deugdelijk wapen. Een botsing was onvermijdelijk en die botsing kwam, toen het Werkl. Verbond zich officieel uitsprak voor bevordering •en uitbreiding van het neutraal Staats onderwijs. Toen begrepen de Christelijke arbeiders, dat zij van zulk -een organisatie niet langer lid konden zijn, maar zij begrepen ook, dat zij meer hadden te doen, dat zij ook een positieve taak hadden te ver vullen. Uit dien nood der tijden is „Patri- - moniwm'geboren 'tWas op 3 Januari 1876, dat in een --eenvoudig huis aan de Lindengracht te Amsterdam een 9-tal mannen bijeenkwa men, om' „ernstig te- bespreken, welke maatregelen genomen konden worden te gen den allengs waksenden stroom van on geloof en revolutie, die dreigde de werk lieden van Nederland mee fe sleepen en hen inplaats van tot de kern des volks, tot bet groote gewaar van onze natie te maken." Na ernstige besprekingen kwa/men 7 wan deze mannen, w.o. de groot-werkgever Hovy en dei metselaar Klaas Kater, de latere/ voorzitter van het Verbond, tot liet besluit, dat 'een Christelijke Werklie- denvereeniging moest worden opgericht. Klein was het begin. Zwak was het po gen van deze pioniers. Met hoongelach werd hun optreden van meer dan een zijde begroet. Maar zij liefcen zich niet ontmoedigen. Met vertrouwen op God, in de overtuiging dat zij ©en roeping hadden te vervullen, 'hebben zij, zwak in zichzelf, maar sterk in hun God, de hand a&n den ploeg geslagen. .Kloek en duidelijk spraken zij zich uit voor de toepassing van de Christelijke .beginselen op sociaal gebied. toeëigenen, wat God alan anderen heeft toevertrouwd. Wij begeeren den weg te bewandelen vatt samenwerking met allen, die met ons dei opperheerschappij van God -en Zijn Christus wenschen te er kennen, en dies willen buigen voor elke door Hem gestelde macht, opdat alles strekke tot eer en verheerlijking van Zij non groofen Naam, hetwelk wij als het doel van heel ons zijn hier beneden be schouwen." In overeenstemming met deze beginse len is door „Patrimonium" gearbeid 50 jaren lang. En die arbeid is rijk gezegend. Hef optreden van de „klompenpatrouille", zoo als „Patrimonium" in die diagen werd aangeduid, is van igroote beteekenis ge weest- Er is op sociaal gebied veel ten goede veranderd. De Christelijk sociale beginse len hebben hun invloed op ons volksleven doen gelden. De positie van de a'rbei ders is veel verbeterd. Wij hebben gekre gen onze sociale wetten. Wij hebben en dat is vooral aan den voorbereidenden arbeid van „Patrimonium" te clanken onze Christelijke Vakbeweging, d:e ïhans een beteekenisvolle plaats in het maat schappelijk leven inneemt. Meer dan vroe ger. De planters die het stekje hebben gekweekt en verzorgd, zijn dood. Zij ras ten van hun arbeid. Maar him pogen ooi bet „vaderlijk erfdeel" te bewaren is niet tevergeefs geweest. „Patrimonium" is uitgegroeid tot een orgauisatiei, die, hoewel zij door de op komst der vakbeweging ©enigermate ver zwakt werd, toch nog met eere mag wor den genoemd en ook in de toekomst voor de doorwerking van de Christelijk sociale beginselen vaïi groote beteekenis kan zijn. „Patrimonium" heeft recht op de walar- deering van allen die het goede voor land -en volk zoeken, een waiardeering die ook uit milde óffers voor den uitbouw moge blijken. De snelste sneltrein. In Amerikaansche spoorwegkringen was men tot voor kort de meening toegedaan, dat de snelheid, door den Twentieth-Cen tury Limited, den sneltrein tusschen Nieuw-York en Chicago, bereikt, bezwaar lijk overtroffen kon worden. Kortgeleden deed zich echter een gele genheid voor, waarbij: de stoomlocomotief kon toonen, tot welke prestaties zij: in staat is. In Boston was aan iemand een ongeval overkomen en zijn familieleden in Chicago wilden zich zoo spoedig mogelijk naar de plaats des onheils begeven. Die spoorwegmaatschappij had er in dit geval ook belang bij, dat de familieleden] binnen den kortst mogelijkeu tijd in Boston zou den aankomen on stelde een extra trein ter beschikking. Deze ëxfra-trein bereikte op verschillen de gedeelten van het traject een snelheid van 145 KJM. per uur, zoodat het traject ChicagoBoston werd afgelegd in een tijd, welke 1 uur en 57 minuten korter was dan de officieele rijtijd van den Twen tieth Century Limited. Het ongeluk met dein Keulsc'hen sneltrein. De rechtbank te Hildesheim heeft gis teravond Otto Schlesinger en Willy We ber, die 19 Aug. den sneltrein Berlijn— Keulen hebben laten ontsporen ter dood veroordeeld en Walter Weber wegens me deplichtigheid tot 2 jaar gevangenisstraf. Een enorme menigte wachtte op het af kondigen van het vonnis. Daar zij: dui delijk te verstaan gaf de beklaagden te willen lynchen werd een sterke politie macht ontboden, die er in slaagde de orde te handhaven. mijn vragen 3 en 4 gepreciseerde gege vens? 2. Moet de mededeeling van den minis ter „dat de Limburgsche mijnen alleszins in staat zijn, om voor levering van 1 Ja nuari 1927 af aan Nederlandsche bedrij ven, die voor het aanstaande jaar zioh de levering van kolen wenschen te verzekeren, aanbiedingen te doen" aldus worden opge vat, dat op den datum, dat de minister dit deel van zijn antwoord vaststelde, de ge- lieele productie dezer mijnen over de maanden November en December 1926, voor zoover die niet vroeger in Nederland was verkocht, voor uitvoer naar het bui tenland was verkocht? 3. Zoo niet, welke hoeveelheden waren dan op dien datum nog beschikbaar voor levering aan Nederlandsche bedrijven ge durende de maanden November en Decem ber van het jaar 1926? 4. Indien de minister weigert de pre cieze gegevens te verstrekken, die in mijn vragen 3 en 4 werden verzocht, is de mi nister dan bereid, mede te deelen, op welke overwegingen, ontleend aan's lands be lang, deze weigering berust? Tweede Kamer. Successiebelasting en wegen belasting. De Kamer had gisteren voor de behan deling van het verdrag met België werd voortgezet, eerst enkele stemmingen af te dóen. De wijziging van de Successiewet werd aangenomen met 55 tegen 31 stem men. Tegen de Soc.-Democraten, de Vrijz.- Demoeraten en de heeren Artz en Veraart. De Wegenbelasting werd met al- gemeene stemmen goedgekeurd. Het Belgisch tract a at. Daarna was het woord aan den heer VanKarnebeek, minister van buiten- landsche zaken om het verdrag met België te verdedigen. Er was zoowel in als buiten de Kamer veel belangstelling. Velen trachtten tever geefs een plaatsje op de tribune te be machtigen. In een rede die bijna vier en een half uur duurde en die met groote belangstelling werd gevolgd, heeft de heer Van Karne- beek de gemaakte opmerkingen beant woord. Het is met de beperkte ruimte waarover wij te beschikken hebben, niet mogelijk, van deze rede een breed verslag te geven. Op de voornaamste momenten vestigen wij de aandacht. De verschillende bedenkingen werden in drie groepen ondergebracht, n.l. de Scheldekwestie, het kanaal Antwerpen-Moerdijk en het alge- meene politieke aspect. Wat het eerste punt betreft betoogde de minister, dat we hier geen meer dan ge wone overdracht van souvereine rechten hebben. De beheerscommissie bv. waartegen zoo veel bezwaar is gemaakt is eigenlijk een orgaan van den Nederlandschen Staat, en een verbetering van het tegenwoordige re gime. Want als een toestand, gelijk zich die in 1924 heeft voorgedaan in het nauw van Bath, eens chronisch werd, dan zou den wij daarvoor geen speciaal orgaan hebben en dan zou, door opgewondenheid in België, onze souvereiniteit kunnen wor den bedreigd. Dat de belangen van het vaarwater zwaarder wegen dan die van de oevers, spreekt toch, zoo meende de minister, wel vanzelf, maar er moet rekening worden ge houden met de laatste en doorsnijdingen mogeij alleen geschieden als ze onmis baar zijn. Wij krijgen door de nieuwe re geling, waarbij wij voor het onderhoud meebetalen, de Schelde vaster in handen dan ooit. Wat het recht van aanhouding vanschepen belangt, dat is opgegeven om aan Antwerpen den vollen status van een zeehaven te geven. Maar is dat nu zoo erg? Het geldt alleen voor doorvare n- d e schepen. Nu zal men een uitvarend schip in den regel toch niet kunnen ach terhalen en een invarend schip, dat schade veroorzaakte, kan men toch waarlijk wel in België laten berechten. Ook in zake den loodsdienst is er geen prijs geven van de souvereiniteit: Wij kunnen door de Wielingen alle uitgaande schepen blijven beloodsen, en de invaren de, die naar Nederlandsche havens gaan. Over de z.g. „vaste lijnen" zal nader wor den overlegd. Men zegt: van de nieuwe regeling is het loodsbelang de dupe. Spr. is geen deskun dige, doch hij leest uit een brief van den gewezen chef van het loodswezen, den vice-admiraal van Maaren Bentz van den Berg voor, dat het den Nederlandschen gedelegeerden alleen erom te doen is ge weest om het recht tot loodsen niet prijs te geven, al levert het loodsen uit Antwerpen niet veel op. Het nieuwe verdrag meent deze schrijver zal ons wat het aantal belood- singen betreft, meer voor- dan nadeel ge ven. De kans dat ook voor het afloodsen een Nederlandsche loods zal worden ge kozen, wordt volgens hem door het nieuwe verdrag zelfs grooter. De nieuwe loodsre- geling levert Nederland een besparing op van eenige honderdduizenden guldens. Er is een arbeidsverdeeling gekomen en inci denten zullen voortaan worden vermeden. Komende tot de veiligheids- quaestie merkte de minister op, dat het vervallen van België's neutraliteit voor ons in dit opzicht een voordeel is. Want nu kunneu wij nooit weder komen te staan tegenover de moeilijkheid van het al of niet toelaten der schepen van de garanten. Nu heeft men, om België ter wille te zijn, de Belgische oorlogsschepen in dit verdrag niet willen uitsluiten, maar dat beteekent alleen en de minister las een verklaring voor van minister Yandervelde, waarin deze dat erkende dat België op dit punt kan terugkomen. Ook had Spr. een verklaring van zijn Belgischen ambt genoot uitgelpkt over de bevoegdheid van Nederland om, niet alleen in tijd van oor- logsg e v a a r, verdedigingsmaatregelen in de Schelde te nemen buiten de beheers commissie om. Die bevoegdheid was door den heer Vandervelde erkend. Daaruit vloeide ook voort, dat in zulke tijden de Belgische loodsen door Nederlandsche zullen kunnen worden vervangen. Ten opzichte van de kanalen wees de Minister er op, dat Antwerpen sinds 1839 als Rijnhaven is erkend. Antwerpen kreeg toen de verzekering van het behoud van een waterweg naar 't Noorden en van een water- of een spoorverbinding door Limburg. Het heeft indertijd de spoorweg verbinding gekozen. Nu wenscht het een waterweg en bovendien, wegens de bezwa ren van de route over Hansweert-Wemel- dinge, een kanaal Antwerpen-Moerdijk. De hiertegen aangevoerde bezwaren achtte de Minister geweldig overdreven, wat mede blijkt uit brieven uit 1919 of 1920 van de Rotterdamsche K. v. K., den Rotterdamschen burgemeester, enz., waar in in Uiet geheel geen bezwaar tegen het kanaal Antwerpen-Moerdijk werd geop perd. Met verwijzing naar de bedenkingen in dertijd tegen het Noordzee-kanaal inge bracht, betoogde Spr., dat men de zaken veel te donker inziet. Maar uitwegen over ons gebied kan men aan België in redelijkheid niet weigeren; zijn geografische ligging leidt daartoe. Onthoudt men het zulke uitwegen, dan zal men vroeg of laat daarvan altijd de poli tieke gevolgen ondervinden. Wat betreft de algemeene poli tiek, dit tractaat is inderdaad, zoo er kende de minister, in Versailles geboren, maar dat was geen „Versailles" voor ons en het tractaat is dan ook geen product van pressie. Het is geboren uit ons verlan gen om hef historische moment te ver staan, wat ook verstandig was, daar b.v. de Schelderegeling, die nu tusschen ons en België is gebleven, anders zeker een zaak ware geworden, waarin ook anderen wat te zeggen zouden hebben gekregen. Men is nu allengs de bezwaren van dit tractaat geweldig groot gaan zien, maar bet zou niet voor 't eerst zijn, dat achteraf een zaak, die er bedenkelijk uitzag, niet zoo erg bleek. Trouwens, het is volstrekt niet uitgesloten, dat men dit tractaat, een maal aangenomen, later weer wijzigt; dat is immers met bet verdrag van 1839 óók geschied. Maar daarvoor moet eerst, door dit verdrag, de noodige sfeer van rust zijn geschapen. R u s t is bet, die nu vooral noodig is. In heel Europa. Hangende quaesties moeten worden ge liquideerd; daarvoor is het nu bet histo rische oogenblik. Daarom wees de minis ter het denkbeeld van nadere onderhande lingen dan ook af; hij zou daartoe niet kunnen medewerken. Bovendien: Wij hebben nooit gunsten van België gevraagd en moeten dat ook nu niet doen. Daarbij komt dat het verlangen van wijzigingen onzerzijds ook weer nieu we desiderata van andere zijde zou kunnen losmaken. Neen, het is nu het oogenblik voor een wending in de verhouding tusschen België en Nederland, waardoor wij België metter daad in onze richting trekken. En met vol le overtuiging verklaarde daarom de mi nister dit tractaat te hebben verdedigd. Gevaarlijk© overwegen. Gis terennamiddag werd nabij een overweg, ■onder de gemeente Terneuzen een auto- waarin eenige personen waren gezeten, door een trein van de Zeeuwsch-Vlaam- sche Tramweg 'Mij. aangereden, waardoor VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs: Per 3 maanden, franco per post, f3.— Losse nummersf0.05 Prijs der Advertentiën: 14 regels f 1.29, elke regel meer 30 ct. Bij abonnement belangrijke korting. aan de auto belangrijke schade werd toe gebracht en eenige inzittenden werden gewond. Ifl 1 - ■•NI li Hedenmorgen had nabij den overweg Statendijk weer een aanrijding plaats met een boerenwagen die gedeeltelijk werd vernield en vjaarvan de voerman licht werd gewond. De politie onderzoekt deze zaken. Goes. Woensdagavond werd in het „Schuttershof" alhier de 7e jalarvergade- ring gehouden van de Goesche Burger wacht, welk© goed bezocht wals. Ook d» heer Burgemeester was hierbij tegenwoor dig. De voorzitter, dhr M- G. v. d. Bout, memoreerde in zijn openingswoord dat da huidige toestand op het oogenblik nog nic-t van dien alard is, dat tot ophef fing van da burgerwacht kan worden be sloten. Uit het jaarverslag van den secre taris-penningmeester bleek, dat de belang stelling van de leden voor de schiet oefeningen goed te noemen was, daiar er dit seizoen meer deelname dajatvoor was dan da voorgaande jaren. Pessimis tisch was hij gestemd wat betreft de fi nancien, daar deizei dalende zijn. Er zal getracht worden deize te versterken doof het aanwerven van begunstigers. Het fi nancieel verslag wees nog een klein batig saldo aan. Toch zal er in de toekomst nog meer dan tot nu toe bezuinigd moe ten worden, wil de burgerwacht hel hoofd boven water houden. Dhr J. M. v. Riet werd als bestuurs lid herkozen. Daarna had de uitreiking plaafs van de door verschillende leden dezen zomer behaalde diploma's voor be toonde schietvaardigheid en werden deze door den burgemeester uitgereikt aan de navolgende personen: klasse A. dhr J. Rouw; klasse B de heeren: L- J. Mejj- Ier, Jac. v. Zweieden, M. G. v. d. Weele, M. v. Stee1, J. M- van Riet, B- J. v. d. Berg, P. Melis en J. Donner; klasse G d4 heeren I. Gunst, J. J. v. d. Berg, J, Gunst en M. v, d. Bout. Aan diploma" A was tevens verbonden een zilverem kruisje en aan diploma B een bronze* kruisje. Hierna weird de uitslag bekend gemaakt vajn den gehouden jaarlijksehen onder- lingen wedstrijd, waarvan de uitslag is: A. Wedstrijd Lauwerkrans (wisselprijs): 1. B. J. v. d. Berg 133 punten, 2M. r. Ste© 130 p., 3. J. Rouwi 127 p., 4- Jac. v. Zweelden 125 p., 5. Wi- J. v. Doeselaaï 120 p., 6. J. Gunst 120' p., 7. G. M. de* Herder 119 p., 8. P. Melis 118 p., 9- J- M. v. Riet 115 p., 10. M. O. v. d. Biout 115 p., 11. A. v. Driel 114 p., 12. J. P. Hopmans 110 p., 13- L. Kor- stanje 110 p., 14. L. J. Medjler 109 p., 15. I. Gunst 108 p„ 16. M- G. v. d. Wiele 102 p., 17. !M. de Jonge 101 .p., 18- G. Sinke 100 p., 19. J- Kriekaatrd 99 p., 20. J. Donner 94 p.; 21'. P. Kodde 94 p., 22. A. Zandee 90 p., 23- A. Hillebrand 75, 24. J J. v. d. Berg 73 p. i B. Personeel© wedstrijd: 1. M. de Jonge 46 p., 2. J. Gunst 45 p., 3- G. Sink© 44 p.; 4. L, J. iMeijler 44 p.; 5. J. P. Hop- mans 42 p. O. Vrije baan buks: 1'. I. Gunst 199 p., 2. J. Rouw 198 p., 3 P. Melis 197 p., 4. Jac. v. Zweeden 197 p., 5. 0. Sinke 197 p., 6. J. Gunst 197 p., 7- M. G. v. d. Wiele 197 p., 8. M. v. Stee 196 p., 9. L. J. Medjler 196 p., 10. J. M. v. Riet 195 p. D. eerebaan buks. 1. M. G- v. d. Wiele 97 p., 2. I. Gunst 97 p Dagprijzen: 9 Aug. B. J. v. d. Berg 86 p., 16 Aug. M. v. Stee 90 p., 23 Aug, J. v. Zweeden 92 p. Rozenprijs: M. v. Steiei 29' rozen. Door het gemeentel) es tuur en dhr Joh Pilaar was ©en ©xtraprijs voor dezen wed strijd beschikbaar gesteld. Door den voorzitter werden nog fen- kelel mededeelingen gedaan omtrent eeni ge veranderingen aan de schietbaan, maai aangezien hieromtrent eerst een kosten berekening moet plaats hebben, kon hiei nog geen besluit over genomen worden. Door ©en der leden werd het denkbeeld geopperd voor bet organiseeren valn een propaganda-avond fflfc medewerking val) films, di© reeds op meerdere plaatsen voor burgerwachten zijn vertoond. Hier voor zal het bestuur pogingen in het werk stellen. De burgetmeester sprak nög enkele woorden tot comtoundant, bestuur en le den voor da betoonde belangstelling voof Op de vraag, wat „Patrimonium" wilde', 'antwoordde de heer Kater in 1877: „Patrimonium" wil hetzelfde als het Alg. Ned. Werkl. Verbond, en toch kan en mag en wil het er niet mee samen gaan. En dat waarom niet? Omdat een klove ons scheidt. Wij willen hetzelfde, dat is waai', maar wij willen het niet uit het zelfde beginsel, niet op dezelfde wijze, niet langs denzelfden weg, niet tot het zelfde doel. En na dan gewelzen te hebben op de •sociale nooden, gin;g hij aldus voort: „Wij gelooven, dat het lot der wereld •door ©en Almachtige Hand wordt be stuurd,' weshalve wij niet de1 hand des gewelds naai' anderer goed willen uit steken, noch ook, wanneer ons de om standigheden daartoe 'gunstig schijnen, door dwang in het werk te stellen, ons Genootschap Nederland- En g e 1 a n d. In de plaats van prof. Treub, die wegens drukke werkzaamheden had bedankt, doch lid vau het hoofdbestuur 'blijft, heeft de heer H. Colijn, oud-minister van finan ciën, met ingang van 1 Januari het voor zitterschap van het genootschap Neder- land-Engeland aanvaard. De steenkolenvoorziening. Het Eerst Kamerlid Wibaut heeft den minister van waterstaat de volgende vra gen gesteld: 1. Is de minister bereid, het door hem in dato 29 October 1926 gegeven antwoord op de door mij in dato 11 October 1926 inge zonden vragen alsnog met de gestelde vra gen te vergelijken en daarna zijn antwoord aan te vullen door verstrekking van de in

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1926 | | pagina 1