Wo If
Woensdag 3© October 1926
43e Jaargang
laealail
^ORtiASIGARe*
1 IETS BIJZONDERS
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes
Tel.: Redactie en Administratie no. 11
Postrekening Wo. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Stemplicht.
Het „Vaderland" betoogt, en het „Gen-
faum" is het ditmaal met het liberale
orgaan eens, dat de stemplicht, door de
'gnootere opkomst van de kiezers beeft
toewezen doeltreffend te zijn.
Dit schijnt ons een wonderlijke con
clusie.
Immers, al de strafbepalingten hebben
niet kunnen verhinderen, dat duizenden en
(tienduizenden kiezers van de stembus
wegbleven en dat daarnaast talloos velen
zich alleen aan het stembureau vervoeg
den of hun biljet onbruikbaar maakten.
En daarnaast heeft men dit verkregen,
flat duizenden kiezers, die zich om het
staatkundig leven absoluut niet bekom
meren en wie het volmaakt onverschillig
is, Welke partijen de meerderheid ver
krijgen, toch hun gewicht in de schaal
leggen en er soms zelfs toe medewer
ken om ongure elementen naar de ver
tegenwoordigende of besturende colleges
af te vaardigen. Hoe men er dan ook toe
komen kan te betoogen dat de stem
plicht doeltreffend is gebleken, is ons
een raadsel.
Indien de practijk iets geleerd heeft,
dan is het zeker wel dit, dat de stem
plicht, die bovendien in strijd is met
het beginsel van vertegenwoordiging van'
het volk en waartegen velen in verband
met het vrouwenkiesrecht ernstige be
zwaren hebben, zonder eenig bezwaar kan
worden afge schaft.
Hersenschim of bedriegerij.
Emile Vandervelde, de Belgische Mi
nister van Buitenlandsche zaken, een der
leiders van de sociaal-democratie, heeft
zijne roode vrienden in Nederland een!
pil te slikken gegeven, die hun wel wat
zwaar op de maag zal liggen.
Als gast van fle buitenlandsche pers-
vereeniging heeft hij te Brussel een rede
gehouden, waarin hij ook het vraagstuk
van de ontwapening een der stok
paardjes van de S.D.A.P. aanroerde.
Sprekend1 over het intergeallieerd toe
zicht pp Duitsehland, zeide hij:
j,Ik geloof aan de .noodzakeljjkheid,
krachtdadig van Duitsehland te eischeri,
dat het de verplichtingen, van zeer be
perkte draagwijdte eerbiedige, welke hel
ter Conferentie der ambasadeurs, die op
Locarno volgde, op zich genomen heeft.
Zoolang, inderdaad, deze verplichtingen
onvervuld zullen blijven, zullen bespre
kingen tot toenadering moeilijk slagen.
Maar diep bedroevend is hier nog het
feit, dat, van weerszijden, de meening
van het groote publiek aangaande zulke
belangrijke vraagstukken, gebouwd wordt
op persberichten, welke ,zoo niet onjuist
of partijdig, ten minste klaarblijkelijk een
zijdig zijn.
Dit geldt voor Duitsehland, wanneer
het gaat over Frankrijk of over België.
Juist hetzelfde geldt voor Frankrijk of
België, wanneer het gaat over Duitseh
land.
Terecht zeer zeker zeide generaal Mor
gan ,lid van de inter-geallieerde commis
sie van controle: „Duitsehland zal niet
tegenstaande alle toezicht voortgaan zich'
te bewapenen ^zoolang het overige van
Europa gewapend zal blijven."
„Opdat Duitsehland werkelijk ontwa
pend zij, moet de ontwapening zich tot de
andere landen uitstrekken.
En het is daarom dat in 1924 de ge-
heele wereld het protocol van Genève
toegejuicht heeft en dat ik de groote
poging begroet, die te Genève gedaan
werd door Benes, Paul Boncour, de
Brouckère en zooveel anderen, om de
Ontwapeningsconferentie tot een goed ein
de te brengen.
Het kan niet genoeg gezegd
en herhaald worden: de ontwa
pening zal algemeen zijn of ze
zal niet zijn.
Het is een gemeenplaats geworden, er
aan toe te voegen, dat zonder mo-
reele ontwapening de materi-
eele ontwapening nooit iets an
ders dan een hersenschim pf
een bedriegerij, zal zijn."
Zie, dat is nu 'precies hetzelfde, wat
onzerzijds steeds is betoogd.
Ontwapening of vermindering van be
wapening is een kostelijke zaak, die waard
is niet alleen, maar plichtmatig maakt,
er voor te ijveren.
Eenzijdige ontwapening is dwaasheid.
En aan de materiëele ontwapening zal
de moreele ontwapening vooraf moe
ten gaan.
Precies dus het tegenovergestelde van
wat de S.D.A.P. doet, met haar prediking
van het evangelie van den h a a t en van
tien klassen s t r ij d.
Van moreele ontwapening wil zij niets
weten. Integendeel.
En daarom, als zij toch voor ontwape
ning ijvert, dan is dat, naar het oordeel
van den heer Vandervelde, niets anders
dan het najagen van een hersenschim
of b e d r i ,e g e r ij.
Onze roode vrienden hebben slechts
te kiezen.
Maar het een is al even erg als het
ander.
Bslteilairi.
Russische steun aan de Engeisehe mijn
werkers.
De vakvereenigingsraad te Moskou heeft
een half rnillioen roebel aan de Britsche
mijnwerkersfederatie overgemaakt- Het
geld is bijeengebracht door de vak
verenigingen der sovjets, die 1 pet- van
de loonear der leden hebben geheven ten
bate van de Britsche, mijnwerkers-
Volgens da „Daily Express" heeft de
vakvereieniging der Engeisehe mijnwer
kers uit Moskou een wenk ontvangen,
dat zij verder op geen majerieelen steun
van Moskou kan rekenen-
Deze wijziging in de houding van Mos
kou wordt in verband gebracht met de
onderhandelingen van Krassin t© Londen.
Krassin is n-1. van officieel® zijde te
kennen gegeven, dat de onderhandelingen
over een leening bij voorbaat tot misluk
king zijn gedoeimd- indien Moskou verdere
geldzendingen aan de Engeisehe mijn
werkers stuurt-
Vervaisching van Aandeelen.
Te Warschau zijn een zekere Kormann
uit Warschau en dei bezitter van een
drukkerij in hechtenis genomen die op
groote schaal aandeielen in goudmijnen in
den Oeral en in petroleumondememingen
in Bakoe hadden vervalscht- Men ver
moedt dat voor eicin bedrag van ruim 10
rnillioen gulden aan valsche aandeelen
in omloop is gebracht- De aandeden, die
uitstekend waren nagemaakt, werden door
een wijdvertakte bende vooral in Polen
te Berlijn en te Parijs vaU de band gedaan.
Te Berlijn moet voor een bedrag vato
400-000 goud'mark alan nagemaakt® aan
deden in omloop zijn gebracht-
Te Warschau is men bevreesd daf ver
schillende kleine banken en credietinstel-
lingen, die deize stukken hebben verkocht,,
in ongelegenheid zullen geraken-
Japansche vulcaan in werking.
De vulcaan Hokkaido in het Tanmaya-
district is tot uitbarsting gekomen. De
steden Tomakomai. en Harohetsa zijn on
der een 6 duim dikke aschlaag bedolven.
Verscheidene kleinere erupties en aard
bevingen hadden nadien nog plaats. Er
wordt tot nu toe van geen slachtoffers
melding gemaakt.
Vulcaan in Californië in werking.
De- berg Lassen, de eenige niet uitge
doofde vulcaan in het continentale deel
der Ver. Staten, is de afgeloopen week
voortdurend in werking geweest. Het re-
geeringsobservatorium, onlangs aan den
voet van den berg opgericht, registreerde
verleden Woensdag een hevige aardbe
ving, voorafgegaan door onderaardsch ge
rommel, dat ongeveer 1 seconde duurde.
Vier minuten later werd een soortgelijk
gerommel gehoord, gevolgd door een
lichte schok.
Een verbannen prins.
De politie te Konstantinopel ontdekte
Maandag aan boord van het stoomschip
Tetogra, dat uit Triëst kwam, den oudsten
zoon van den gewezen sultan Mehemed
die naar Turkije poogde terug te keeren,
hoewel alle leden van de gewezen dynas
tie uit het land verbannen zijn. De prins
had zich vermond en reisde onder een
valschen naam. Hij werd niet aan land ge
laten en zal me thet Italiaansche schip
de terugreis moeten aanvaarden.
Een manifest.
Tal van vooraanstaande bankiers én
zakenlieden van Europa en de Vereen!,
Staten hebben een manifest gepubliceerd,
waaraan wij het volgende xmtleenen:
Als zakenlieden wenschen wij de aart-
dacht te vestigen ,op zekere ernstige en'
verontrustende toestanden, welke, naar
onze-meening den terugkeer haar de wel
vaart vertragen.
Bet is moeilijk, zonder bedruktheid te
zien, in welken omvang men heeft toe
gelaten, dat tarief-belemmeringen', speci
ale vergunningen en verboden sinds den
oorlog den internationalen handel hebben
beïnvloed en hem hebben belet, zich langs
zijn natuurlijke kanalen te bewegen.
Over groote gebieden, waar de inwo
ners tot dan toe hun producten vrij had
den mogen uitwisselen, werden een aantal
nieuwe grenzen getokben en naijverig
door middel van douane-barrières bevei-
De toestand lijkt veel op dien, welke
ontstaan zou, wanneer een bond van sta
ten de banden zou losmaken, die heil
samenhouden en die staten er toe zou
den overgaan, eikaars handel te knech
ten en te belemmeren, in plaats van aan
te moedigen. De eene staat verloor zijn
toevoeren van goedkoope levensmiddelen,
een andere zijn toevoeren van goedkoope
industrie-producten. Industrieën leden
door gebrek aan grondstoffen. Spoorweg
tarieven door politieke overwegingen ge
dicteerd, hebben het verkeer en vracht
vervoer moeilijk en kostbaar gemaakt.
De prijzen zijn gestegen, er is kunst
matige duurte in het leven geroepen. De
productie in haar geheel genomen is
verminderd. Het crediet is ingekrompen
en het geld in waarde afgenomen.
Er kan geen herstel in Europa zijn,
voordat de politici in alle landsgebieden,
oude en nieuwe, inzien, dat de handel
geen oorlog is, maar een uitwisselings-
prooes; dat onze buren in tijd van vrede
onze afnemers zijn, en dat hun welvaart
een voorwaarde is. voor onze eigen wel
vaart.
Beperkte invoeren brengen beperkte uit
voeren mede en geen natie kan het ver
lies van haar expoxthandel doorstaan.
Gelukkig zijn er teekenen, dat men ein
delijk in alle landen begint te heseffen',
welke gevaren er dreigen.
Voor Nederland is het manifest ondex-
teekend door de heeren C. J. K. van
Aalst, S. P. van Eeghen, F. H. Fentener
van Vlissingen, E. Heldring, A. J. van
Hepgel, P. Hofstede de Groot, Paul
May, 'W. A. Mees, A. F. Philips, D. W.
Stork, C. E. Ter Meuten, Q. J. Terpstra,
M. W. F. Treub, F. G. Waller, Th. van
Weideren, Baron Rengers, G. Vissering.
Korte berichten.
De Brotherhood Savings and» Trusl
Company van Pittsburg, een van de voor'
naamste arbeidersbanken, welke in Ame
rika door de vakvcireenigingen gesticht
zijn, heeft op last vali het Siaatsdephrte-
rnent haar deuren moeten sluiten. Drie
beambten zijn 'geaJrresteerd, verdacht van
verduistering vair 650-000 dollar. Tal van
arbeiders zijn gedupeerd-
Naa!r de burgemeester van Dussel*
dorp mededeelt, is de „GesoleV-tentoon-
stelling, die Zaterdag gesloten is, in den
loop van zes maianden door 7-500.000
personen bezocht- De tentoonstelling le
verde geen deficit op.
Gisteren is te Berlijn het
proces tegen de internationale bende
van handelaars in verdoovende mid
delen, die een paar maanden ge
leden in den val geloopen zijn, be
gonnen. De voornaamste' beklaagde is de
Duitsche apotheker Hahn, naast wien een
gewezen Russisch officier op de bank deï
beklaagden zit- D® verdachten worden be-
schuldigd te Berlijn een handel in ver
doovende middelen, met name cocaïne, te
hebben gedreven-
'Op het traject Ram®Napels zijn de
treinen van draladloozei ontvangtoestellen
voorzien geworden- De reizigers kunnen
van de uitzendingen van Rome, Milaan,
■'Bern, Weenen en Daventry genieten in
tien restauratiewagen.
Uit Hirschberg wordt gemeld1, dat
gisternacht bij sterke temperaltuursdaling
opnieuw sneeuw is gevallen; ze ligt opl dé
kammen 35 c.M. hoog. Men meent ech
ter dat de sneeuw nog niet zal blijven lig
gen, daar de temperatuur na den val weer
3 gr- is gestegen.
De Bengaalschei dichter T&gore is op
zijn Europeesche reis ziek geworden ert
beeft op dokters advies zijn aangekondigde
voordrachten te Weenen, Praag en Boe
dapest moeten afzeggen.
Volgens een bericht uit Boekarest
wordt de vroegere kroonprins Carol sp'oe-
dig ferug verwacht daJar zijn vader, ko
ning Ferdinand, zich in vetrbahd met den
toestand van zijn geizondheid geleidelijk
uit de staatszaken wil terugtrekken. Hier
door zou Carol gelegenheid! krijgen, zijn
opvattingen tei floen zegevieren. Intus-
qchen is het voor zijn weder opnemen
in de koninklijke familie noodig, dat de
grondwet gewijzigd wordt, wat slechts kan
'geschieden door een opnieuw gekozen na
tionale vergadering.
Het spoorwegongeluk bij De
Vink.
De heer ir. C. Hamelink, oud-directeur
van de Nederlandsche Tramweg-Mij.,
schrijft aan de „N. R. Ct.":
Dwarsliggers op grind' kunnen geene
groote vastheid geven aan de ligging van
liet spoor. Het aangewezen materiaal on
der de dwarsliggers, met de grootste ze
kerheid voor vaste ligging van het spoor,
is water-doorlatend scherp zand. Bij: de
stoomtramwegen wordt altijd zand onder
de dwarsliggers gebruikt. Dit zand wordt
met houten stampers moeizaam! onder
de dwarsliggers aangestampt. Aanstam
pen van grind onder de dwarsliggers
heeft geene uitwerking; het grind wordt
dan ook eenvoudig met den schop onder
de liggers geschoven. De oude constructie
van den spoorweg, zandballast met grind-
afdekking tegen verstuiving, geeft stellig
eene vastere ligging aan liet spoor, dan
de nieuwe constructie met dwarsliggers
op grind.
Dat het grind onder de dwarsliggers
in den eersten tijd ingereden wordt (eene
vreemde bij-betrekking voor eene loco
motief), doordat de afzonderlijke grind-
steenen eene hechtere plaats zoeken, of
spatten, of verbrijzeld worden, zoodat zulk
spoor veel onderhoud eischt, wijst reeds
op het ondoelmatige van het materiaal
grind.
'Nu mag het berijden van zoo'n spoor
met dwarsliggers op grind wel dikwijls,
zeg maar bijna altijd, goed gaan, eene
groote zekerheids-coëfficient bestaat stellig
niet. Het is heel goed denkbaar, dat een
plotselinge sterke schok of stoot (ingeleid
door kleine ongelijkheden en inklinkingen
van het spoor) van eene zware locomotief
met 90 K.M. snelheid, op nieuwe dwars
liggers en nieuwen grind-ballast, zooda
nige plotselinge verbrijzeling van grind-
steenen tengevolge heeft, dat een knik
in het spoor ontstaat, en de locomotief
ontspoort. 1
Oud-minister van IJsselsteyn.
Oud-minister Van IJsselsteyn zal zich
voor korten tijd naar Nederl.-Indië be
geven in zijn hoedanigheid van voorzitter
van den raad van beheer van de Gemeen
schappelijke Mijnbouwmaatschappij1 Billi-
ton. Hij zal zich inschepen op de Slamat,
die 13 Nov. a.s. van Marseille vertrekt.
'De functie van rijksbemiddelaar in het
3de district wordt gedurende zijn afwezig
heid, krachtens het desbetreffend Ko
ninklijk besluit, door zijn ambtgenoot in
het 4de district (prof. mr Aalberse) waar
genomen. Het voorzitterschap der commis
sie inzake de kosten der sociale verzeke
ring zal worden waargenomen door het.
lid dier commissie mr H. W. Groeneveld.
De heer Van IJsselsteyn hoopt in Maart
van het volgend jaar terug te zijn.
Een dr uk-bezocht ei
vergadering.
Gisteravond werd in de Twee Steden
te Den Haag een openbare vergadering
gehouden, belegd door het Nationaal Co
mité van Actie tegen het Verdrag met
België. De zaal was geheel gevuld en ook
de ernaast gelegen zaal, waarvan de deu
ren waren opgezet, was vol belangstel
lenden, evenals de serre langs de zaal.
Onder de aanwezigen werden vele hooge
militairen, leden van Eerste en Tweede
Kamer en anderen opgemerkt.
Sprekers waren prof. mr F. de Vries,
hoogleeraar aan de Nederlandsche Han-
delshoogeschool te Rotterdam; de gene
raal b. <1. C. J. Snijders, oud-opperbevel
hebber van land- en zeemacht, en prof.
dr E. Moresco, oad-vioé-president van den
Rag.d van Ned.-Indië.
Gezien de groote belangstelling was
een tweede vergadering in de Van Dijk-
zaal noodig. Daar spraken de heeren Ir
A. JVIusserJ, algemeen secretaris van het
Comité, kapitein van den Generalen Staf
Hasberts en prof. Colenbrander.
Alle sprekers uitten de hoop, dat het
verdrag in dezen vorm niet zal worden
aangenomen.
'Al bard a over den Minister
van Arbeid.
Op heit congres van het N-V-V. heeft
o-m. het wooiti gevoerd1 de politieke lei
der der S. D. A. P., de heer Albarda'. Spr.
weete op den abnormalen regeeringstoe-
stand waarin Nederland momenteel ver
keert- Het is juist in een dergelijke periode
van windstilte de tijd voor de airbeiders-
beweging om krachtig voorwaarts te gaan.
Nu dient op den voorgrond te treden,
de strijd' voor het herstel van den 8-
urendag-
Het ligt op onzen weg, aldus spr-, er de
aandacht op te vestigen, dat zoo de te
genwoordige 'minister van alrbeid! zelf niet
tot dat herstel overgaat, wij' den pre
mier De Geer zullen laten merken, dat hij
dan maar liever naar een anderen minister
van arbeid moet uitzien-
De postchè'que- en girodienst.
Het Tweede Kamerlid Braat heeft den
minister van waterstaat gevraagd of hij
bereid is te bevorderen, dat op elk hulp
postkantoor een lijst van rekeninghouders
van den postchèque- en girodienst voor
het publiek ter inzage komt te liggen,
ten einde het kleinen zakenmenschen ge
makkelijk te maken.
I Een b ij eenkomst vaïï het
Seniorenconvent.
De actie in den lande tegen het Bel
gische verdrag heeft reeds uitwerking,
lp fracties, die tot nu toe overwegend
vóór het tractaat werden gerekend, is
een kentering (aan den gang. En na de
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertentiën:
regels f 1.29, elke regel meer 30 cf.
Rij abonnement belangrijke korting.
langdurige conferentie der Commissie van
Rapporteurs met den minister zal nu van
daag een bijeenkomst volgen van het z.g.
„Seniorenconvent", d.i. een instituut, dat
is samengesteld uit de voorzitters der,
groote fracties. Er komt dan toch een
terugslag van de volksbeweging in! de
Kamer. (Hand.)
De paspoorten.
Het Hdbld verneemt, dat een wets
ontwerp in voorbereiding is, waarbij dé
prijs van een paspoort voor een Neder-
landsch staatsburger wordt teruggebrachl
tot een gulden, terwijl de duur van een
paspoort wordt verlengd tot twee jaar.
Stukken voor den Gemeenteraad van Goes
'Slachthuis. De fin. commissie heeft
met veel belangstelling kennis genomenl
van de uitvoerige rapporten van den Di
recteur van den Keuringsdienst van vea
en vleesch en den Directeur van Ge
meentewerken.
Aanvankelijk meende zij, dat enkele pos
ten der exploitatiebegrooting te laag wa
ren 'geraamd, zooals afschrijving (5 pot.)'
op de installatie van het slachthuis, 2e
waterverbruik, 3o bedrijfsmiddelen der
koelinstallatie, 4e uitgaven voor perso-
nee'l, 5e de kosten voor onderhoud van
gebouw- en inventaris.
Be uitvoerige toelichtingen, door da
rapporteurs dienaangaande verstrekt, heb
ben echter aan de commissie de overtui
ging geschonken, dat de raming van de
uitgaven der exploitatiebegrooting met
zorg en voorzichtigheid is geschied, zoo
dat zij zich daarmee kan vereenigen.
De commissie meent dus, evenals B.
en W., dat de stichting, van een open
baar slachthuis als in het voorstel be
doeld geen nadeelige gevolgen voor de
gemeentefinanciën zal meebrengen.
De com. heeft zich vervolgens afge
vraagd of de belangen van de ingezete
nen door de stichting van een abattoir
zouden kunnen worden geschaad.
Als eerste en eenige groep van belang
hebbenden treden de slagers op den voor
grond. Het eenige bezwaar, dat van die
zijde wordt aangevoerd is, dat zij in de
uitoefening van hun bedrijf worden be
lemmerd, doordat zij voor het slachten
aan bepaalde uren zullen worden gebon
den. Dit bezwaar wordt echter zeer be
perkt door de aanwezigheid van de koel
installatie, waardoor het den slagers mo
gelijk moet zijn steeds, zelfs in een plot
selinge behoefte te voorzien.
Het bezwaar der kosten weegt ook voor
de commissie niet zwaar. Zij is er in
't geheel niet van overtuigd, dat de ex
ploitatiekosten van een openbaar slacht
huis grooter zullen zijn dan de kosten,
die de slagers gezamenlijk zouden moe
ten maken, indien ieder slager tot inrich
ting van zijn slachtplaats volgens de
eischen van de wet zou overgaan.
En al mogen sommige slagers tijde
lijk eenige derving van inkomsten on
dervinden doordat hun slachtplaatsen
geen directe nieuwe bestemming krijgen,
dit bezwaar weegt niet op tegen de
groote voordeelen, die een openbaar
slachthuis medebrengt.
De voordeelen van een openhaar slacht
huis voor de ander9 groep van belang,
hebbenden (de consumenten) zijn vol
doende uiteengezet. De commissie kan
zich met die motieven geheel vereeni
gen. De voordeelen wegen ruimschoots
op tegen de bezwaren, welke door som
mige slagers naar voren worden gebracht,
waarom de fin. com. adviseert overeen
komstig het voorstel van B. en W.
Kerkrestauratie. De fin. com.
zegt in haar advies over het voorstel
van B. en W. ten aanzien van de kerk
restauratie o.m. het volgende:
Tegen het door B. en W. voorgestelde
principieele besluit zal wel door geen
der leden van den Raad eenig bezwaar
worden geopperd. Immers wordt daar
door noch wat betreft het bedrag, noch
wat betreft de voorwaarden eenige beslis
sing genomen. Eventueele aanneming
van het voorstel brengt de kwestie der
restauratie slechts in zeer geringe mate
dichter bij de oplossing. De commissie
meent 'dan ook, dat het gewenscht is,
dat niet alleen dit principieele besluit
genomen wordt, maar dat tevens de be
slissing valt omtrent de grootte van de
financiëele bijdrage der gemeente.
'De financieele commissie meent, dat
zonder eenig bezwaar reeds thans de fi
nancieele bijdrage der gemeente kan wor
den vastgesteld en stelt voor het bedrag,
overeenkomstig het verzoek van de restau
ratie-commissie te bepalen op f2000 per
jaar gedurende de jaren 1931 tot en met
1940.
