I
OCTOBER
3
No
Zaterdag 2October 1926
41e Jaargang
Koopt geen Kachel
NIEMEIJER'S
NIEMEIJER'S
Buitenland.
HET ADRES
A. WILKING
EERSTE BLAD.
Pracht-collectie van riiim
200 Kachels en Haarden.
i,
A. C. v. d. REST
Bbnenlui.
£)it nummer bestaat uit 2 bladen.
ONGELOOF EN REVOLUTIE.
GA LIEVER ZIEN.
PLATTE BUIS-KACHELS
ass. apotheker
Gr. Markt goes Telef. 168
WINTERTIJD
30 ct
GOES HULST
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes
Tel.: Redactie en Administratie no. 11
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
Ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
Het nauw verband tusschen ongeloof
en revolutie is met name door Groen van
Prinsterer onweersprekelijk aangetoond.
Er was toen Groen zijn beroemd boek
onder dezen titel schreef, een toestand
die zeer sterk herinnert aan wat wij in
onze dagen beleven.
Wanneer wij zoo lezen wij in de in
leiding op de. stoffelijke belangen, de
beperktheid van den handel, op de bezwa^
ren der nijverheid, op het verbazend aan
tal behoeftigen letten, overal is er een,
met voormaligen bloei en luister, b e -
droevend contrast.
Vervolgens wijst hij op de wanorde in
de maatschappelijke samenleving, op de
onzekerheid der staatkundige thooriën en
niet te vergeten, de twijfelzucht in de
grondslagen van ^godsdienst, zedelijkheid
en recht. 1
Er was de grootst mogelijke verdeeld
heid van begrippen, alles subjectief en
individueel.
„Ieder heeft zijn eigen' geloof, eigen
meening, bij velen zoo wankelbaar, dat zij
in verstand en hart, bij het veranderen
der omstandigheden en wisseling van jaar
'en dag, telkens door een andere even ras
voorbijgaande meening afgewisseld wordt.
Wij hebben niet één kerkgeloof, niet eeni-
ge godsdienstige gezindten, maar, onder
de bijkans algemeene benaming1 van
Christelijke belijdenis, een ontelbare me
nigte van opvattingen omtrent God en
Zijn Woord. Niet door vermeerderde
overeenstemming, maar alleen door afne
mende belangstelling, vermindert somwij
len de hevigheid van den strijd."
Is het iri onze dqgen wel anders?
Ongetwijfeld, de toestanden hebben zich
sinds het midden der vorjge eeuw„gewij
zigd, we zijn op sommige punten vooruit
gegaan, de arbeid ook van Groen van
Prinsterer is niet zonder vrucht gebleven,
maar zien we overigens in den grond der
zaak niet dezelfde verschijnselen?
En wanneer 't karakter van de omstan
digheden hetzelfde is, dan moet er ook
overeenkomst zijn ten opzichte van de
oorzaken.
Wanneer wij in onze dagen dezelfde
vruchten zien ontwikkelen, waaropi Groen
het oog had, dan moet ook de boom de
zelfde zijn.
•Welnu, van die algemeene oor
zaak zegt Groen, dat zij gezocht moet.
worden in de begrippen die den boven
toon hebben gehad.
_,,Het moet gezegd, men kan het piet
.zeker genoeg weten: alles hangt af van
.leerstellingende zeden, de literatuur, de
staatsregelingen, de wetten, het geluk
der staten en hun tegenspoeden, de be
schaving, de barbaarschheid en deze ver
schrikkelijke crisis, die de volken mee-
.sleepen of ze vernieuwen, al naar gelang
er meer of minder leven bij hen is."
Deze uitspraken van Groen zijn ook nu
nog van belang.
Alles hangt af van leerstellingen, be
ginselen.
De gebeurtenissen zijn slechts de om
trekken en vormen waarin de gestadige
werking van den tijdgeest zich open
baart. t
En het is alsof Groen in onzen tijd
leefde als hij: opmerkt, dat de geschiede
nis van Europa van de laatste jaren, het
onvermijdelijk gevolg is der dwalingen,
die zich van de heerschende .denkwijs heb
ben meester gemaakt.
De revolutiebegrippen waarop Groen
het oog had, beheerschën ook nog in onze
dagen maar al teveel het leven der vol-
Jken.
Ook van ons volk.
Neen, we hebben hier niet gehad een
■revolutie als in Duifcschland en andere
landen.
Dat is ongetwijfeld mede een gevolg
van het feit, dat de revolutiebegrippen
hier meer dan elders zijn bestreden en dat
met krachtige hand gepoogd is het leven
in andere banen te leiden.
De vruchten van den geestesarbeid ©n
het practisch optreden van mannen als
Groen en Kuyper en Lohman zijn niet
uitgebleven.
,Wij mogen God daarvoor danken.
'Maar, uit het feit dat de revolutiepo
gingen hier mislukten en dat het vuur ge
doofd werd', eer het gelegenheid had schaL
d© aan t© richten volgt niet, dat de revo
lutie van onze erve geweerd werd.
Lezen we slechts wat Groen daarom
trent opmerkt als hij zegt:
„Met revolutie bedoel ik, niet eene
van die menigvuldige gebeurtenissen,
waardoor verplaatsing van 't openbaar ge
zag teweeg gebracht wordt; niet enkel den
omwentelingsstorm welke in Frankrijk
gewoed heeft; maal- de omkeering van
d e n k w ij s en g e z i n d h e i d in geheel
de Christenheid openbaar.
Met revolutie begrip pen heb ik
het oog op de grondslagen van vrijheid
en gelijkheid, volkssouvereiniteit, maat
schappelijk verdrag, conventioneele her
schepping, welke men als de hoeksteenen
van staatsrecht en staatsgebouw vereert."
Zoo gezien en zoo moeten wij de zaak
zien, oefent de revolutie ook in onze
dagen en onder ons volk haar invloed
uit
En het is tegen die beginselen, dat wij
hebben te strijden, overal waar we ze
op onzen weg ook ontmoeten.
Wanneer wij ons antirevolutionair
noemen, dan strijden wij niet alleen tegen
de revolutionaire uitspattingen of tegen
die partijen, die de revolutieviag openlijk
ontplooien.
Het gaat om dc1 beginselen.
Wanneer men tóch, zooals Groen op
merkte, uit schrik voor revolutionaire
ontwikkeling, die men voor over-
d r ij v i n g houdt, zonder af te zien van
het beginsel, matiging der praktijk
begeert', vervalt men, terugdeinzend voor
de gevolgen zijner overtuiging', in een
weifeling en willekeur, die geen richtsnoer
dan in den drang der omstandig
heden heeft.
Matiging ©n^ gematigdheid brengt hier
geen baat.
Da vraag is of wij ons buigen voor
God, of wij Gods souvereiniteit erkennen
of dat w© willen gaan op eigen gekozen
paden.
Willen wei het laatste, dan staan we
op revolutionairen grondslag, al missen
we ook den moed om onze beginselen
consequent door 1© voeren.
Dan staan we tegen de revolutie mach
teloos.
Alleen wanneer wij ons stellen huiten
den invloed der revolutie-begrippen op
bet terrein der anti-revolutionaire begin
selen, zullen we de revolutie met vrucht
kunnen bestrijden.
Nog altijd blijft van kracht het woord:
De revolutie is begonnen met de verkla
ring van de rechten van den mensch; zij
zal alleen eindigen door de verklaring
van dè rechten van God;
Voor dat Goddelijk reclit dan den
strijd aangebonden ook in het maat
schappelijk© en het staatkundige leven.
op een plaatjet
Lievevrouwestraat 41
BERGEN OP ZOOM
N. B. Ook zware vernikkelde
De giroote fout.
De groote fout die bij' onze actie mees
tal gemaakt wordt, is dat te laat wordt
begonnen.
Als de verkiezingen in zicht komen,
enkele weken voor de stembus open gaat,
ja, dan komt alles in beweging.
Dan wordt er gewerkt met een ijver die
bewondering afdwingt, dan is geen moeite
te groot, dan wordt gezwoegd dag en
nacht, maar dan is het helaas in vele
gevallen te laat.
Ook hier geldt, dat men nu eenmaal
niet kan oogsten zonder te zaaien.
Onze landbouwers doen het anders.
Wanneer ze in den zomer hopen te
oogsten, dan wordt reeds in den vorigen
herfst de aarde toebereid en nog in 't
voorjaar het zaad uitgestrooid.
Wie die voorbereidende werkzaamheden
nalaat zal tevergeefs naar de rijpe vruch
ten uitzien.
Op politiek gebied is 'tniet anders.
Wanneer we straks in het voorjaar bij
de Staten- en Raadsverkiezingen een goed
figuur wénschen te maken, dan zullen
reeds nu de voorbereidande maatregelen
moeten worden genomen.
Dan moeten tijdig de kiezerslijsten wor
den bestudeerd, de financiën geregeld en
de propaganda ter hand worden genomen.
Gelukkig zijn er verschillende plaatsen
■waar dit wordt ingezien en waar de in
leidende werkzaamheden reeds in vollen
gang zijn,
Maar er zijn ook nog tal van kies-
Specialiteit
Geneesmiddelen,
Verban dstoffen,
Verplegings- en
Toiletartikelen.
vereenigiUgen, waar men rustig voortleeft
■en waar men in de meening schijnt te
verkeeren, dat men kan oogsten zonder te
taaien.
Deze fout zal zich straks wreken.
Vandaar dat wij al onze Kiesvereeni-
gingen opwekken onverwijld aan het werk
te gaan en al die maatregelen te tref
fen die noodig. zijn om bij de komende
verkiezingen .op, een goeden uitslag te
mogen rekenen.
Kort van memorie.
Naar aanleiding-van de benoeming van
den heer Roovers, een ijverig Katholiek,
tot gemeente-secretaris van Amsterdam,
betoogt het „Handelsblad" dat hier de
liberale lijn is gevolgd.
In R.K. streken, zoo betoogt het blad,
geldt allereerst de politiek-religieuse hoe
danigheid van den candidaat, maar waar
bet liberalisme nog iets te zeggen heeft, of
zijn invloed nog nawerkt, is het na
tuurlijk gelukkig anders.
Het j,Handelsblad" is naar het schijnt
kort van memorie.
Het herinnert zich blijkbaar niet dat
toen het liberalisme nog iets te zeggen
had, de niet-liberalen stelselmatig uit
ajnbten en bedieningen werden geweerd.
Hoe: schandelijk partijdig in die dagen
bij benoemingen werd opgetreden blijkt
duidelijk uit de cijfers die Dr A. Kuy
per indertijd omtrent den toestand in 1901
verstrekte.
Uit ©en toen ingesteld onderzoek bleek,
dat van de plm. 180 gemeenten in Zuid-
Holland e 1 f een Antirevolutionair, slechts
drie een R.-Katholiek, eveneens drie
een Christelijk-Historisch man en alle hon-
derd-drie-en-zestig overige een Liberaal als
burgemeester bezaten.
In Friesland stond het op de 43 ge
meenten: 36 Liberaal, 4 Antirevolutionair,
en 3 Christelijk-Historisch.
In Noord-Holland met 144 Gemeenten
vond met 122 Liberale', 3 Antirevolutio
naire, 3 Ghristelijk-Historische en 6 R.-
Katholiek© heeren.
In Overijssel had men op 61 gemeenten,
56 liberale burgemeesters, 4 R.-Katholieke
dito, 1 Christelijk-Historisch man en niet
één enkel Antirevolutionair.
In Drente sloeg men het record inet
32 Liberalen op de 33 Gemeenten; en
Groningen had ©venzoo al zijn 52 gemeen
ten met alleen Nieuwe Pekela' als uit
zondering met Liberalen bezet.
Alleen in Zeeland stond het iets minder
partijdig. Zeeland telde 103 gemeenten;
79 hiervan hadden Liberale burgemeesters
en 24 hadden ""mannen van de oppo
sitie, aldus ingedeeld; 12 R.Katholiek,- 11
Antirevolutionair en 1 Cttuistelijk-HistO'-
risch. Toch is het ook in Zeeland voor
gekomen, dat een sollicitant zonder meer
door den Commissaris der Koningin werd
afgewezen, omdat hij het had bestaan
het volkspetitionnement in 1878 voor de
Christelijke school te teekenen.
Hoe het „Handelsblad" met deze feiten
voor oogen kan betoogen, dat waar nog
de invloed van het liberalisme nawerkt,
van partijdige benoemingen geen sprake
is, schijnt onverklaarbaar.
Want zonder ©enige overdrijving kan
worden geizegd, dat het Liberalisme op het
stuk van achteruitzetting van andersden
kenden en partijdigheid bij benoemingen,
dnnavol'gbaar is geweest.
Blijkbaar is de redactie van het Amster-
damsche orgaan kort van memorie.
Het nieuwe reuzen-luchtschip.
Het nieuwe Engelsche luchtschip „R.
101", dat voor den in tel richten lucht
vaartdienst Engeland'IndiëAustralië
wordt gebouwd, wordt in het Oardington-
aetrodroom geconstrueerd, dat onder voort
durende bewaking is gesteld. Het lucht
schip wordt 720 voet lang. Niemand wordt
bij de hangars, waarin het 'opgetrokken
wordt, toegelaten. Elk van de 300 le
den van hef personeel heeft een eed afge
legd, geheimhouding te betrachten.
Meer dan 100 leden van het personeel
zijn vrouwen. Er zijn groepen werklieden,
die zich strikt bezighouden met de ver
vaardiging van onderdeden, en niet meer
dan een half dozijn menschen weten iets
bepaalds af omtrent de volledige plannen
voor het luchtschip, dat, naar men hoopt,
de Britsche suprematie in de lucht zal
herstellen.
Het grootste deel van het hovenge-
raamte is voltooid. Al d© metalen dee-
len worden door fabrikanten van buiten
geleverd, doch slechts in kleine porties.
Het eigenlijke in elkaar zetten vanTiet
luchtschip gebeurt in de loods te Gar-
dington.
Een gemeenteraad van vrouwen.
In verband met de U.s. gemeenteraads
verkiezingen in België op Zondag 10 Oc
tober, wordt het volgend typisch geval
letje vernomen; In de gemeente St- Lam-
hrechts-Herck hadden de vrouwen een
lijst ingediend van uitsluitend vrouwelijke
candidafen. De) mannen droegen enkel
mannen voor, maar hun lijst kwami te laait,
zoodat ©r geen strijd zal wezen en de
nieuwe gemeenteraad alleen uit vrouwen
zal bestaan. Weldra dient er tot de be
noeming van een vrouwelijke burgemees
ter en vrouwelijke schepenen overgegaan
te worden. Dit geval is eenig in het land'.
of wel Abdijsirooptijd. Denk er om
Uw klok te verzettendenk er tevens
om Akkers's Abdijsiroop in huis te
balen, want de kans is groot dat gij
verkouden wordt, waardoor U vat
baar zijt voor Influenza, en Uw on-
beteekenende hoest kan verergeren
tot Bronchitis of andere borstaan-
doeningen. Weest paraat, neem een
flesch Akker's Abdijsiroop in huis,
een waarborg voor de gevolgen van
het ruwe winterweer.
In vele gezinnen is Akker's Abdij
siroop in het koude jaargetij een
onmisbare hulp voor al die gevallen,
die haar oorzaak vinden in adem-
halingsstoornissen
Akker's Abdijsiroop bij de hand
hebben, beteekent dan ook veelal;
aandoeningen der luchtwegen voor
komen en bestrijden.
yflcHTfc
perons»
ïv
i
B
B
26 c>
perons
ten, waalr 'da meerderheid van den raad den,
da burgemeester sociaal-democraten zijn.
Autobusbedrijf dier Neiderlanfl-
sche Spoorwegen.
Mef de voorbereiding tot invoering vaa
het autobusbedrijf bij d© Nederlandsche
Spoorwegen is men nu reeds zoover ge
vorderd, dat in Januari 1927 da eerste
autobussen zullen loopen. Zoowel als bij
den treindienst zullen de autobussen ge
bruikt worden voor goederen- en perso
nenvervoer. De autobussen voor personen
vervoer zullen de reizigers in afgelegen
buurten halen, om hen naar het naastbij-
gelegen station te brengen. De bestel-
goederen en 'de bagage worden door de
autobussen van huis gehaald en naar de
stations gebracht. In alle plaatsen van
©enigen omvang zullen garages gebouwd
worden.
Wanneer het bedrijf eenigen tijd' in
werking is gesteld, zal worden overwo
gen of niet verschillende kleine stations
der maatschappij zullen kunnen worden
opgeheven.
Het conflict in "de Hamburgso'he haven.
Ondanks de bindend verklaring van bef
bemiddelingsvoorstel zijn de havenarbei
ders gisterochtend niet aan het werk ge
gaan. Op de reederijen en de werven'
wordt gewoon gewerkt. De staking heeft
zich' ook uitgebreid tot de havens van
Altona en Harburg.
Korte berichten.
De leiders van de mijnwerkers in
Engeland concentreeren nu al hun kracht
erop, om de mannen over te halen nog
niet aan het werk te gaan vóór er een,'
algemeene regeling getroffen is. De ge
delegeerden houden in alle kolenbekkens
vergaderingen om de delvers te bewe
gen ten minste tot het congres van Don
derdag te wachten, wanneer bekend zal
zijn hoe de voorstellen van de regeering in
de districten ontvangen: zijn.
De Vlaamsche activist dr Vogel, die
na den wapenstilstand! naar Nederland
uitgeweken was en door België bij verstek
tot twintig1 jaar dwangarbeid veroordeeld
is, is naar België teruggekeerd en heeft
zich te Brussel bij: de politie aangemeld.
De intergeallieerde militaire com
missie heeft te Weenen voor ©enige da
gen meerdere honderden machinegeweren
in beslag doen nemen, welke blijkbaar
voor aanwending van munitie en oorlogs
materiaal zouden kunnen worden aange
wend.
!H©t uitst©k©n van de vlaig op
ver j aalrdagen van he't Kon. Huis.
Naar aan de N. R. ört- ter oore: kwain,
bestaat bij 'dia regeering het aanvankelijk
voornemen een algemeenen maatregel van
bestuur uit te) lokken, waarbij de gemeen-
tiabesturem met de zorg worden belast,
op verjaardagen van de leden Van het
Koninklijk Huis de vlag uit ta steken.
Wij herinneren eraan, dat de gemeen
teraad van Goor in Augustus besloten
heeft op den verjaardag van de Ko
ningin niet t© vlaggen. Hetzelfde geschied
de reeds eerder in enkele andere gemeern
voor Manufacturen
Dames- en Kinderconfectie
Tapijten - Gordijnen
Bedden - Ledikanten en
aanverwante artikelen is
Een klein brokje historie.
Naar aanleiding van wat hef H d b 1.
schreef over liberale benoemingen,
men zie ook ©en driestar in het num
mer van heden geeft 5,Het Centrum"
de volgend© aardige historische herinne
ring, voor de preciese juistheid! waarvan
het blad ten volle instaat:
Er was een middel-groote gemeente,
waarin sinds jaar en dag het Liberalisme
de meerderheid had. Natuurlijk waren
daar ook alleen liberale burgemeesters
en wethouders.
Maar op 't heelei stadhuis was er maar
één katholiek ambtenaar. En onder zelfs
de gemeente-werklieden werd geen enkel
katholiek arbeider aangetroffen.
Men keek natuurlijk alleen naar ge
schiktheid en bekwaamheid
Maar 't vreemde was, diat aain sollicitan
ten altijd gevraagd' werd, tot welk kerk
genootschap zij behoorden. Dit werd! ach
ter hun naam aangeteekend.
Nu was er ©en wethouder vati Publieke
Werken, die deze methode volgde: als hij
met de sollicitanten-lijst in de Commissie
kwam, om de voordracht voor B. en
Wi op te maken, natm hij' zijn blaüw
potlood, en schrapte dan eerst door de
namen, waarachter R.K- of G. stond.
Roomscben en Gereformeerden waren dus
ongeschikt en onbekwaam.
Over de anderen werd dan gestemd!
Maar 't getij verliep. Er kwam een
Roomsche wethouder in deze liberale bijt-
Hij stelde voor, om niet meer naa'r het
Kerkgenootschap der sollicitanten te vra
gen.
O, dat wa!s noodig voor de statistiek!
Goed, zei hij, vraag 'fdan na de be
noeming. Daar was hij ook voor; dan
kon blijken, dat er geen enkele katholiek"
(op één na) in gemeente-dienst was.
