Parol bii Ruwe en
Handen
Breede Watering bewesten lerseke.
bazar der Meisjesvereeniging in de school
op Woensdag 6 Oct. op dei uren genoemd
in de advertentie in dit nr.
Kloetlnfle. Het muziekgezelschap „Ex
celsior" zal hedenavond hij. het echtpaar
v. Li ereFelius, dat' zijn gouden brui-
lolt viert, een serenade brengen.
St. Laurens. Bij heit korte, hevige onwe-
der werden hedenmorgen een paard van
de gebr. Francke, Hof Legaf, en een veu
len van den landbouwer J. Francke in de
wedde door den bliksem getroffen en ge
dood.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Zegveld, J. H. van Hof
te Wilnis; te Diepenheim, A. Weeder
te Koog aan de Zaan; te Ter Apel,
J. H. Baudet te Arum; te Odoorn,
J. L. de Wolf, cand. te Driebergen.
Aangenomen naar Domburg, door J.
W. Swaan te Vollenhove.
Geref. Kerken.
Beroepen te Genderen, G. Menken te
Gameren; te Krommenie, J. Meijnen,
cand. te Baarn.
(Aangenomen naar Zeist, door J. Gille-
baard te Noordscharvvoude.
C'lir. Geref. Kerk.
Bedankt voor Maassluis, door J. P.
Meijering te Nieuwpoort.
Geref. Gem.
Tweetal te Aagtekerke, J. Fraanje te
Barneveld en B. van Neerbos te Ter-
neuzen.
Törneuzeii. Bij de gehouden verkiezing
van een nieuw college van Kerkvoog;-
den der Ned. Herv. Kerk alhier werden
herkozen de heeren G. Verlinde Az. en
L. Ch. Wabeke. Gekozen werden in de
vacature R. Scheele Dz. de heer C. L.
Deij, in de vacature C. Zegers de heer
F. Dekker Fz. en in de vacature Jae. de
Bjuijne de heer A. Smit Jz. Door de
benoeming van den heer F. Dekker ont
staat dus weder een vacature in het
college van notabelen. (Tern. Crt.)
D-s J. v. d. Berg' nam Zondag afscheid
van zijn gemeente te Feijenoord met een
leerrede naar aanleiding van Hebr. 13:20,
BI. Een ouderling richtte namens kerke-
raad en gemeente een hartelijk afscheids
woord tot den leeraar, wien toegezongen
werd Ps. 134:3. Er was een buitengewoon
groote opkomst.
Een B ij bel voor zeven ton.
De Sta Paulus-abdij van de Benedictijnen
'te Lavant in Carinthië, heeft met toestem
ming van de Oostenrijksche regeering
'n Gutenbergbijbel verkocht aan den New-
Yorkschen verzamelaar Otto Wollbehr,
voor een bedrag van bijna f700.000, in
Hollandsche waarde uitgedrukt.
Wat in Afrika komende is.
Dezer dagen is te Zoute (in België,
nabij Knock-e) een internationaal conigres
van pnotestantsch-e zendelingen werk
zaam geweest, welke zich bezig houden
met onderwijsvraagstukken in Afrika, e.v.
In ons no. van 15 dezer gaven wij van
het doel van dit Congres een beschrijving.
Omrent de besprekingen ontvingen wij
een physionomie van een der aanwezigen
den heer J. G. Buijse, die als zendeling
van de Africa Inland Mission sedert tien
jaren in de Belgische Gonigo werkzaam is,
en thans te Zierikzee bdj zijn ouders ver
toeft, een in 'tEngelsch geschreven ver
slag, hetwelk wij hieronder, vertaald door
den heer D. A. Oranje, te Goes, opnemen.
Nooit hebben zooveel deskundigen op
economisch, politiek, moreel, sociaal, in
tellectueel en geestelijk terrein hun licht
doen schijnen over de zaken, die Afrika
betreffen, dan gedurende de conferentie-
week dezer Christenzending, onder voor
zitterschap van Dr Donald Eraser. Re-
geeringspersonen, o.a. Sir Frederik Lu-
gard (met echtgenoote), gewezen gouver
neur-generaal van Nigeria, Louis Franc,
gewezen staatssecretaris voor de Belgi
sche koloniën, generaal de Meulemees-
ter, ex-gouverneur van de Belgische Con
go, Albert d'Oliviera, Portugeesch gezant
in België, Sir Edward Garraway, gewezen
resident in Basoetoland, E. B. Denham:,
koloniaal secretaris der Kenya-kolonie, Dr
Gilks van den medischen dienst der Kenya
kolonie en Majoor Hanns Vischer, secre
taris van het Afrikaansche comité .voor
onderwijs, deelden de bedoelingen van
de verschillend eregeeringen mede. Zij ver
klaarden ,dat de regeeringen hebben in
gezien, dat de volledige ontwikkeling van
Afiika's bewoners naar lichaam en ziel
kan strekken tot meerdere welvaart van
het vasteland.
Zij werden in deze meening versterkt
idoor Prof. Richter van Berlijn, die het
derde deel van een eeuw wijdde aan gron
dige studie van Afrika; Prof. Westermann
van Berlijn, de groote kenner der Afri
kaansche talen en directeur van het in
ternationaal Instituut voor Afrikaansche
taal- en volkenstudie, en de weleerw. heer
E. W. Smith, wiens werk over de taal van
Noord-Rhodesia reeds klassiek is gewor
den, die met opvoedkundigen als Dr J. T.
Loram, Mr James L. Sibley, Dr Anson
Phelps-Stokes en 'Dr Jesse Jones, de be
raadslagingen door hun mededeelingen
over hun onderzoek beheerschten.
Leiders uit de negerbevolking van
Amerika en Afrika waren prachtig ver
tegenwoordigd in een bonte groep van
mannen en vrouwen, onderwijzers en pre
dikanten, wier redevoeringen en gesprek
ken de leden der conferentie voortdurend
jn aanraking brachten met „levend ma
teriaal".
D.e zendelingen zelve en secretarissen
der z-endingsbureaux waren gekomen uit
verschillende streken van Afrika. Een
flinke groep, speciale bewerkers der Mo
hammedaans cbe wereld, Bisschop Groyn-
ne van 'Egypte en Soedan, Dr Zwemer
en Mej. Constance Padwick, Secretaresse
van de Christelijke Letterkundige V-er-
eeniging v,oor Mohammedanen, wierpen 'n
waardevol licht op den godsdienst, die
Afrika in vele richtingen binnendringt.
De prachtige voorbereidingen der confe
rentie waren te danken aan de leden van
den Internationalen Zendingsraad, onder
leiding van Mr J. H. Oldham.
In het begin der ,conferentie scheen
eerder verdeeldheid dan samen stemmen
der geesten te oonstateeren. Toen be
sproken werden rasverwantschap, evange
lisatie, de tegenwoordige en toekomstige
toestand van het onderwijs, vroeg de een
na den ander het woord en men toonde
een verbazingwekkende verscheidenheid
van inzichten, die te zamen een indruk
van Afrika gaven.
Zoo gingen achtereenvolgens voorbij be
schrijvingen van een cacao-plantage in
West-Afrika, een goudmijn in Rhodesia,
de r-ookerig-e hutten van een dorp in
Centraal Afrika, het werk op een Boeren-
farm, enz,. De Conferentie zag de Afri
kaansche onderwijzer bezig in zijn hou
ten school, de student in de nieuwe Afri
kaansche hoogeschool met haar moderne
inrichting en techniek: de vliegmachine,
de stoomboot en de spoortrein, die in de
Congo de afstanden bekorten; een bron
van nieuwe inkomsten voor de Baganda en
Afrika's Westkust, 3oor den verkoop van
katoen of cacao; Negers, die ware Afri
kaners willen zijn en niet de Europeesche
beschaving willen nabootsen; de heiden -
sche gewoonten inzake het huwelijk in
sommige streken, geheel in tegenspraak
met het Christelijk ideaal, de groei van een
landloos proletariaat zonder rechten, in het
brengen o.a. van de afschaffing: der slaver
nij. Een onmiddellijk gevolg hiervan is, dat
de regeeringen overal het terrein van het
onderwijs betreden, dat tevens bijna uit
sluitend zendingsterrein is geworden. De
zending geeft thans 90 p-Ct van het onder
wijs in Afrika. Wanneer evenwel het Goud
kust-gouvernement, dat enkele jaren een
bedrag van 40.000 pond sterling per jaar
voor het onderwijs besteedde, dit jaar
100.000 pond geeft en binnen een tiental
jaren 350.000 pond zal geven, en andere
regeeringen dit voorbeeld volgen, is de
weg voor verbetering open.
Be zending moet haar politiek herzien
om zich bij den. nieuwen toestand te
kunnen aanpassen. Een duidelijk voor
beeld vau de samenwerking der zending
met de regeering is het Permanente Co
mité van Advies inzake het onderwijs in
Afrika, samengesteld door het Britsch Ko
loniaal Bestuur.
De Conferentie bezag ook het terrein
der volksgezondheid, waarbij regeering en
zending beide belang hebben, evenals bij
den toestand van den arbeid, het ver
pachten van gronden, moederschapsz.org,
en huiselijk leven, het behouden of ver
beteren van sociale toestanden onder het
volk.
We laten ons niet verleiden -tot de
onmogelijke taak om de redevoeringen
weer te geven, waardoor de Conferentie
deze elementen voor een pieuwe politiek
in Afrika begon te zien en uit te spreken.
De conferentie kreeg om zoo te zeggen
Afrika te zien als een laboratorium. Proef
nemingen worden gedaan om een leven
te verkrijgen, waarin liet Evangelie en
al wat daaruit voortvloeit door menschelijk
pogen in 's Heeren kracht steeds nader
brengt tot de Christelijke gedachte.
Bij de keuze tusschen de zending aan
den enkeling of aan de stam werd ge
zegd: zoowel aan den enkeling als aan
den geheelen stam.
Hetzelfde geschiedde bij de vraag of
de inboorling Afrikaan moet blijven of
ingelijfd worden door de westersche be
schaving beide elementen moeten
het nieuwe Afrika beinvloeden. Moet hij
het Europeesche of het Afrikaans-ch-e
Christendom aannemen? Geen van beide
en beide; hij neemt het Evangelie aan,
van Christus door de Westersche en Afri
kaansche zending beide gepredikt. Zullen
we, om de onderscheiding van Dr Jesse
Jones te bezigen, het onderscheid tus
schen de rassen verdedigen of de gelijk
heid? Verschil van methode of levens
regel voorstaan of gelijkheid van idealen
en gelijkheid 'in gemeenschap met den
Heere?
Evenzoo bleek de eenheid der Con
ferentie in de gebedsuren, die de inner
lijke gemeenschap- duidelijk -deden zien. Bij
de onderlinge gesprekken tusschen man
nen en vrouwen van verschillende, maar
gelijksioortig-e ervaring, uit verschillend©
deelen van Afrika en zelfs uit de andere
wereldd-eelen, kwamen nieuwe, waarde
volle ideeën tot uiting. Indien echter de
waarde dezer besprekingen niet zal ver
vluchtigen, moet zij worden vastgelegd
in -een duidelijk positief overzicht van
doel en methode. In één woord, de Confe
rentie moest met de grootst mogelijke
nauwkeurigheid de conclusie vaststellen,
waartoe haar samenst-emmen op geestelijk
eu wetenschappelijk terrein heeft geleid.
Dit werd op merkwaardige wijze gedaan
door het nemen van eenige belangrijke
besluiten.
Besluiten zijn dikwijls, en niet ten on
rechte, voorwerpen van cynisch scepti
cisme. De besluiten van „Le Zoute" even
wel, dadelijk opgekomen uit de bespre
kingen in de secties, grondig bestudeerd
door mannen en vrouwen, die ver-
antwoordelijk zijn voor hun practische
uitvoering op het zendingsterrein, en de
zendingsbureaux, hebben deze zeldzame
waarde: zij vormen voor het eerst in
de geschiedenis van. Afrika, in vage trek
ken een samenhangend practisch werk
plan, dat, indien uitgevoerd door de krach
ten, die te Le Zoute tegenwoordig waren,
mettertijd de bestemming van Afrika en
zijn bevolking grondig kan b-einvloeden.
Dit plan zal onmiddellijk worden meege
deeld aan -de Zendingsversenigingen in
Europa, Amerika, Engeland en Afrika, ten
einde hare besprekingen, besluiten en
actie daarnaar te kunnen richten.
De besluiten betreffen den invloedssfeer
op het Afrikaansche leven in het heden en
in de toekomst evangelisatie, onder
wijs, volksgezondheid en volkswelvaart,
landbouw, deu arbeid, de vrouw, taal en
literatuur. Elke -opsomming om de draag
kracht van deze besluiten aan te geven
too-et mislukken, daar die alleen kan blij
ken na een nauwxeurige studie van den
geheelen tekst.
Het rapport der Conferentie zal binnen
enkele weken gereed zijn en kan besteld
worden bij de International Missionary
Conference, 2, Eaton Gale, Londen, S.
W.I., ,of 25, Madiso-n Avenue, New York,
U.S.A. Prijs 3/6 d. of ééu dollar.
Het besluit over het onderwijs beziet het
onderwijs in Afrika als een gezamenlijke
onderneming, waarin -reg-eering, zending,
inboorlingen en de handelsverenigingen
betrokken zijn. Na de taak -der reg-eering
te hebben aangewezen, en een plan om
onderwijskrachten naar Afrika uit te zen
den te hebben aanbevolen, daar deze zulk
een vooruitgang bewerkten in de Zuide
lijke Staten van Amerika, wijst dit be
sluit d-e plaats van reg-eering en zending
aan in de -opvoeding zoowel bij het onder
wijs als bij de opleiding van onderwijzers
en b-eveelt een heffingsp-olitiek aan, die
evenredig is aan het elementaire onder
wijs van alle inlandsche kinderen. Het
st-elt zich -een leergang v-oor, gebaseerd
op het leven der gemeenschap, met een
ontwikkeling van het karakter gegrond
op de christelijke leer en in 't bijzonder
ook in v-erb-and met hygiëne, de opbouw
Vau een gezond huiselijk leven, en nut
tige -ontspanning, en het eindigt met een
krachtig pleidooi voor -een speciaal gods
dienstige opvoeding van het hoogste ge
halte, -o-mvattende kennis van den gods
dienst, het -overbrengen daarvan op d-e
practijk en -de bevordering van het ge
bedsleven. Opdat -dit alles zoo spoedig
mogelijk zou kunnen geschieden is een
•commissie noo-dig om h-et gebied van het
onderwijs in Afrika te bestudeeren en de
vereeniginige-n te adviseeren.
Het is -onmogelijk de b-esluiten over taal
en letterkunde zelfs maar aan te stippen.
Deze besluiten -der Conferentie werden
genomen m-et de klare overtuiging -dat de
ontwikkeling er van van zoo enorme strek
king is, dat de menschelijk kracht daarop
niet is berekend. D-e Conferentie zag klaar
en duidelijk, dat over het geh-eele gebied
van Kerk -en Zending, de Christenheid
zal hebben te volharden in het ootmoedig,
gelo-ovig geb-ed tot den He-er d-er Zending,
die nimmer beschaamt wie op Hem' ver
trouwen.
Tot zóóver dit verslag. 1
E.r is in Afrika voor d-e Zending, ook
in verband met het cultuurleven -der vol
ken nog veel te doen.
Wie 't mo-oie boek van Wilcox, uitge
geven bij v. d. Wal te Bruinisse, gelezen
heeft over den arbeid van nog sléchts
één Zendeling in P-ortugee-sch Afrika, en
dan beseft hoe een klein deel het nog
maar is van bet gansche Zwarte Wereld
deel, die zal 't toejuichen, dat hier re-
geeringen en zendingsmannen uit de ge
h-eele wereld de hauden beginnen ineen
te slaan om met Gods hulp- te trachten
gansch Afrika te winnen voor het Evan
gelie van het Kruis.
Och, brak die dag to-ch spoedig aan,
Dat Kaffer, Moor en Indiaan
Be knie voor U, o- Jezus bogen!
Goes. Geslaagd te 's-Gravenhage voor
'2de machinist groote vaart onze vroegere
Istadigenoot de lieer G. M. den Herder
te Vlissingen, leerling van de D-e Ruij-
terschool aldaar.
Aan de universiteit te Utrecht is
geslaagd voor het doctoraal examen ge
neeskunde, de heer J. W. A. Tjehbes
te Middelburg.
(V-eirvolg alg. vergadering.)
H-et bestuur stelt voor aan den scho-tter.
sluiswachter J. Ferdinandussei te W-emel-
dinge op zijn verzoek eervol ontslag te
verlet-ncn tegen 1 Nov. 1926 en hem
eeïi jaarlijkscha toelage van f200 te ge
ven. Dhr. Ganseman te Kapelle wil een
hooger bedrag als toelage en wil een
regeling maken voor dergelijke gevallen.
D-e voorzitter z-e-gt, dat -de toelage verband
houdt met het genoten inkomen. F- was
niet 'tgeheele jaar door aan 'twerk voor
h-et waterschap. Dhr Poleij te Kruiningen
stelt voor de toelage van. f'20Q op f300
te brengen. Dit wordt verworpen met
73 tegen 6 st. (Dhr Ganseman verdwijnt,
even vóór hij moet stemmen.) Het voorstel
van h-et bestuur wordt nu aangenomen'.
Bij voorkomende zaiken brengt dhr Staal
tie Kattendijk-e ter sprake het feit, dat ten
'Oosten van heul 4 te Kattendijke de spoor
weg-Mij. Zuid-Beveland gebruik heeft ge
maakt van de re-servegron-den van den
polder voor heit aanleggen van een nieu
wen weg. Dit is een onrechtvaardigheid.
Spr. bedoelt geen actie tegen de spoorweg-
mij. te voeren, maar wel vraagt spr- eer
biediging van de grenzen.
Op het eigendom van den polder heeft
ge-en monsch recht, ook geen spoorweg
maatschappij. Er is door -deze Mij. voor
den weg in „den Aanwas" te weinig
grond onteigend, en daarvan is de polder
Üe -dup-e- ge-worden. Spr .zou adviseeren:
laat door h-et kadaste-r het eigendom van
den polder eens uitleggen.
Dhr de Looff merkt op, dat de spoorlijn
ce-rst zou komen langs de leiding. Dat
is to-en op verzoek van den polder ge
wijzigd. D-e geheele aanleg en afwerking
is goedgekeurd door Gel. Staten. Dhr
Hoogslrate meent, dat -de spoorweg-mij.
meer grond had moeten ko-op en van den
pold-er om den bedoelden weg aan te
leggen. D-e voorz. vraagt, na eenige dis
cussie: mo-eiten we nu midden over den
weg -een scheiding aanbrengen? Wanf,
naar Spr. m-ee-nt, loopt d-e grens midden
over den we-g. D-lir Staal antwoo-rdt, dat
dit pas in de tweiede plaats komt. Vóór
alles vraagt spr. eerbiediging van 'het
eigendom van d-en polder. De vo-orz- zegt
to-e, zich in verbinding te zullen stellen
met de spoorweg-mij. Zuid-B-eveland om
een oplossing te krijgen.
Dhr Ganseman vraagt of het bestuur
tevreden is met den aanleg van slooten,
duikers en leidingen door de spo-orweg-
mij. De voorzitter antwoordt, dat alles
nog niet klaar is.
Dhr Rouw vraagt of het in dei buurt
van de Jamfabrie-k no-g stinkt. (Gelach-)
Dhr de Looff antwoordt, dat twee in
genieurs uit Den Haag ter plaatse geweest
zijn en monsters hebben genomen van
het verontreinigde water. Deze monsters
zullen worden onderzocht. Aan het Pol
derbestuur is opgedragen een oogje in
't'z-eil te- houden en zoo noo-dig proces
verbaal tc' doen opmaken. Maar op 't
oogenb-lik stinkt het -er nog.
Hierna sluiting.
Aan het verslag over het dienstjaar
1926'26 ontleen-e-n wij het volgende:
-Ook thans bleef, -evenals in vele laatst
voorafgaande jaren het waterschap ver
schoond van onheilen aan -dijken en
oevers. Alhoewel de uitko-msten der pei
lingen over 't geheel genomen -geen aan-
leiding tot bezorgdheid behoeven te geven,
dient niettemin toch -de aandacht op den
ond-e-rz-eiesche-n oever gevestigd te blijven.
Het onderhoud der zeedijken kon met
een ze-er bescheiden b-eclrag worden be
streden; de herstelling van schade, ont
staan door hoog-a vloeden, vereischte
slechts geringe- kosten, terwijl voor kram-
mat, b-ezo-ding, bezaaiing, oeververdediging
en soortgelijke- werken geenerlei uitgaven
zijn geschied. -Ond-er g.chore werd een
vak betongloo-iing aangelegd en in diverse
kwartieren hi-er en -da-ar een wegeling
ge-heel of gedeeltelijk verhard, doch ove
rigens zijn geen buitengewone werken van
eenig aanbelang, noch' ten behoeve der
zeeweringen, noch in het waterschap uit
gevoerd.
De aanbestedingen hadden een zeer be
vredigend verloop en de uitgaven vo-or de
waterafvo-e-rkanalen, sluizen, heulen enz.
benevens voor de gebouwen, waren over
't algemeen genomen normaal. De kosten
ten behoeve -der wegen gingen evenwel de
raming te boven -e-n die voor het Stoom
gemaal waren buitengewoon ho-og.
De re-kening 1925—'26 siuit met een
kl-ein overschot.
De re-genval is in den afgeloopen win
ter zeer aanzienlijk geweest, wel was de
overlast, veroorzaakt door het ho-qge bin
nenwater, groot, doch dei schade door
den landbouw ondervonden viel, over 't
algemeen genomen, mede, -doch zou groo-
ter geweest zijn, wanneer meer winter
gewassen geteeld werden. Het verharden
der voornaamste wegelingen is thans afge
loopen; het onderhoud dier particuliere
wegjes zal in de toekomst weinig kosten
vorderen en zich ho-ofdzakelijk beperken
tot -de leverantie van kleine hoeveelheden
grind.
Over 't algemeen verkeert het water
schap in gunstige omstandigheden.
Kostbare w-erken aan de -dijken en
oev&TS behoefden sedert vele jaren niet
te worden uitgevoerd en de onderhouds
kosten daarvan zijn, in tegenstelling met
vroeger, in den laafsten tijd, zeer gering
geweest. De dijken, oevers, wegen, ge
bouwen en middelen tot waterafvoer ver-
k-eeren, over 't geheel genomen,, in een
goeden staat, alhoewel hier en da-ar eenige
verbetering wenschelijk is om ze op de
hoogte te brengen met de tegenwoordige
eische-n des tijds. Inzonderheid dient de
aandacht ge-vestigd t© blijven op eenige
streken die dikwijls en lang met water
zijn b-ezwaard.
De schuldenlast van. het waterschap1,
ruimschoots gedekt -door -eenige gebouwen
en een aanzienlijk grondbezit, is, zijn
'grooto uitgestrektheid en draagkracht in
aanmerking genomen, zeer gering: en
wordt door geregelde aflossingen jaar
lijks kl-einc-r.
Over 't algemeen kunnen de uitkomsten
der peilingen verricht in de Oosler-gchelde
en o-ok die- onder g-chore vrij bevredigend
worden geno-emd. -Op enkele plaatsen wer
den weil is waar minder gewenscht'e diep
ten -gelood, doch voorlooipig behoeft er
nog geen reden tot bezorgdheid te bestaan.
Echter -dient toch -de aandacht op de
oevers gevestigd te blijven en veiligheids,
halve zou in de toeiko-mst tot versterk^
en uitbreiding -der bestaande werken Jjj
non ta worden overgegaan, terwijl jlw
bezinken -e-n bestorten van het onve;
ttedigde vak bij de Stelhoeve, ter verte
ging van een aaneengesloten geheel, waiji
<aan te bevelen.
Mocht na eenige jaren de oever v0ot
den gchoorschen -dijk achteruitgaan, datl
zal aldaar wel een aanvang dienen m,
maakt te worden met den aanleg
noodige werken.
Konden hef Stoomgemaal en de sluizea
den regenval in -de eerste helft en in
laatste maande-n van het dienstjaar ta.
melijk wei be-heerschen, het' duurde echter
in den afgc-loope-n winter veel te L-,
eer men van het overtallige water wa:
ontlast en zeer duidelijk is aan 't licit
gekomen, dat -er over 't geheel genomen
aan den waterafvoer nog al wat hapert
en inzonderheid bleek opnieuw dat de
kende jongste groote delfwerken enz. on
der S-chor© en andere gemeenten wel jJ
waar niet vergeefs zijn geweest, doch t
lieei -e-n al aan de gestelde verwachtingei
hebben ze geenzins beantwoord.
Zooals vanzelf spreekt, heb-ben de lai
gedeelten -der Breede W-a-tering in den i_
geloop-en winteT in een zeer ongunstig]
conditie verkeerd, doch o-ok -in hoogeJ
streken, alwaar anders zelden of nooin
overtollig water wordt aangetroffen, stonj
■den thans op ettelijke plaatsen de afvoer
kanalen boordevol.
Ho-e hoog het water vroe
g-er stond.
De standen, in genoemd jaargetijde
reikt, zijn in ongeveer de laatste twee
Veertig jaren of iets langer, niet. meer
voorgekomen, doch werden vóór de vet
laging van sluizen -ein andere groote sua.
tieverb-efermgen en vóór de stichting vat
liet stoomgemaal z-e-er no-rmaal geacht-
Is niet mogelijk, wegens gebrek aan d-j
noodig-e gegevens, een juiste vergelijking
in cijfers te- maken tusschen toen en nu,
doch afgaande op de jeugdherinneringen'
van thans zestig- a zeventigjarige en iets
jongere personen, geboren en getogen it)
den polder, kan veilig worden aangeno,
me-n, dat voorheen winterstan-de-n van 1|
M. -j- Z.P- -en zelfs nog hoo-ger volsta^
geen uitzonderingen waren en herhaald),
lijk voorkwamen.
Toentertijd werden vaak de schaatset|
aangebonden nabij 't station Goes en me:
kon tamelijk wel in -een rechte lijn door]
rijden tot Niss-ei toe-, zo-n-der hindernisset|
van -eenige b-eteekenis op dit vrij lang
traject ontmoeten; de o-mwegen diil
hier en daar ge-maakt moesten worde:
langs hooge blo-kk-en bouwland en
selijke hoogte-n in weiland waren weini|
Italrijk -en bedroegen veelal slechts eenigt
tientallen meters. 'tWas destijds volste]
ge-en ongewoon gezicht, dat ondergeloop)!
voegen door belanghebbenden van bakes
werd-en voorzie-n, teneinde de goede rid,
ting te kunnen houden en sommige weger
-en weggedeelten waren zelfs met laarze
ook niet begaanbaar. Niet alleen had mei
in den re-gel 's winters met het hooge m|
ter te- kampen, zelfs midden in den
m-er bleef men er bijwijlen niet van vei
schoond. Duurde «e-n regenperiode vrij
lang -dan was -d-e kans groot dat lid
hooi heen -e-n weer door de wei-den -dreef]
and-erei -gewassen bedierven o-f slechts
groot© moeite- kon-den worden birniei
gehaald; totale misoogsten kwamen zeil
voor
De overlast van -een gebrekkige afvul
tering -de-ed zich voelen door den gel»
1-en polder, niet alleen in de lagere stre
keen, maar ook in gunstiger gelegen ooi
den, o.a- op dei ze-er hooge gronden vaii
Klo-eting-ei De- S-telleweg aldaar heeft, naai
oudena poldexbewo-ners weten mede le
deel-en, vaak over een vrij groote lengte
finaal onder wat-CT gestaan en het weilaa-i
langs den Noord-dijk, tusschen den Oiri®
Singe-l -en de Inlaag, was ettelijke iareu
geleden een bij uitstek geschikt terrein
vo-or ijsvermaak. Was in de jaren van
,omstre-e-ks 1880 de afwatering nog lan;
niet in orde-, men kan zich indenken
hoe hef er in den pol-der uitzag vóór
d© uitVo-ering. der groote suatieverbete-
ringen in 1830.
'tis in oude tijden herhaaldelijk voor
gekomen da-t grond-en, die thans tot le
puikste be-hoore-n, toen weinig of ni-ets op
brachten, en door de- eigenaars, onmachtij
of onwillig als zo waren o-m hun wa-
t-erpeinningen en S.tatenlasten te betalen,
in den steek werden gelaten of aan ande
ren cadeau wierden gedaan, 't Gebeurde
ook, dat vo-or een ze-e-r belachelijken prijs
hun bezit in andere- handen overging en
de overlevering zegt, 'dat daaraan sommige
stukken laud hun zonderlinge- benamingen
ontleenen.
V-eel van d-e toestanden van bijkans een
halve -eieuw terug, die men reeds waan
de voor go-ed tot he-t verleden te be-
hooren, zijn in dein verloop-en winter te
ruggekeerd, zij hef -dau ook op een veel
be-scheidener schaal. D-e algemeene water
misère ongeveer begin December 1.1- be
gonnen, here-ikte omstreeks Nieuwjaarsdag
ha,ar hoogtepunt. V-el-e wegen in de Moe
ren van Ie-rseke en Vlake, in de Poel
en ook -elders stonden over de v-olle lengt®
of gedeeltelijk on-der water, soms op en
kel-a plaatsen 30, ja zelfs tot 40 c.M- bo
ven d© kruin; dei richting er van was
over vrij groote afstanden slechts te her
kennen aan damhekken en wat er 'droog
voets van begaanbaar wa,s bestond veel
al slechts uit -een strookje van gro-otere
of kleinere lengte, dikwijls ternauwernood
één of tweei d.M- bre-ed en op vele plaat
sen nog onde-rbro-ken -do-o-r gedeelten waait
het water over vrij groo-te trajecten eeni
ge c.M- ov-e-r de wegkrnin vloeide o-f die
even b-espoelde.
Allerwegen waren in de lage gedeelte11
de groot© le-i-dingen, veelal o-ver lange
afstanden, buiten hun
vein watergangen warei
al onzichtbaar geworden]
onde-rgcloo-pcn wegen ei
strekt© plassen, soms et]
waarin troepen water1
men, -ern waarboven hic
ee-nigo doorhbosschen, -d
selijk© hoogten in den v
uitstaken
D-e gehuchte-n Baarse
heid Sinoutskerke- wa-r
slechts langs een omw
de*-verbinding van dio s
(Poel-dorpen kon ge-dur
slechts over de straafwe
In d-e laagst© gedeelte)
■stonden hier en daar
door het wate-r geïso-le
plaatsen moesten land
vc-nde have naar elders
o-en en zagen een dee
gen veldvruchten verlc
De ongeveer half Jé
den vrij Mie vorst, -di
z-eer langen duur is
gevolgd doo-r snoenw,
vergroot! ng van den ov
tot diep in Januari eie-r
zins weg was, doch i
half Februari voor mei
of gedeeltelijk van w;
dage-n later trad cveuv
h-ef dan ook zeer kort-
bijna zienderoog werd
waargenomen, doch dc
king van het gemaal
sluisgang was men bin
dagen he-t water ovei
oppervlakt© meester.
aanvang van Dcc. 192/
het einde van Fe-br. r
een korter of langer tij
plaatsen in d-en pol-der
den, niet alleen in -
maar ook in hooger©
grooter© of kleinere
gestaan.
O n -g e 1 u k k n.
51-jarig© vrouw van
den hulpbeste-ller v. W
het kanaal gevallen e
Zondagavond is t© He
jtegiein -e-en boom gered)
totaal versplinterd wet
een bewoner van Bloc
vrij ernstige kw-etsuren
werd -e-en motorrijder
auto aangereden, wa-ai
werd weggeslingerd. N
een villa t© zijn b-ini
hersenschudding werd
h-et slachtoffer later na
Leusden overgebracht,
zoontje van -een laindb
is gisteren bij het uitj
door -den bliksem get
Van een anderen landb
-een drietal koeien ook
gedood. T« Barncve
boerenknecht do-or het
d-e -door hem bestuurt
het voertuig geraakt e
dood. Te Rottendam
■een 56-jarige stuurman
eien schip. Hij bekwam
■schedelbreuk. Tuss<
schot is, doordat een-
zicht belemmerde, een
motorrijder aangereden
kw-ctst, dat hij naar he'
worden overgebracht. Z
st-ig. -Ook de motorrij-d-e
w-endig gekneusd. -
■een 23-jarige- schilder v
12 M. gevall-en. Hij
ge-wond, zoodat m-er
vreest. Te Heerlerh
gen van 11 jaar -©e-n
bemachtigen -e-n richtte]
jarig jong-eitjie. He-t sch
hef kind juist aan h
kogeltje- drong die-p ir
De arm-o kle-ine moest r
te Heerlen worden ov
landbouwer T. tci Batl]
werkzaam zijnde, had
ten e-n greep daarbij i
hem dwars -door d-ei h;
dns bleef hij, onder c
hangen, tot zijn -eichtgei
'gevaarlijken toestand h
kundige hulp moest v
De 86-jariga wedv|
die in den nacht van
dag in brand geraakte]
brandende- kaars viel,
aan de brandwonden
Typhus. Ook te
enkele gevallen van typl
-het oogenblik twee nieu\|
iieeskimiligo dienst -heeft
om uitbreiding van de
komen.
De a a n r ij d i n g
de elf militairen- van
fanterie te Nijmegen, di
Baan- Donderdagavond dc|
aangereden, verblijven n-|
pitaal Zij zulle.n- dat
kunnen verlaten.
Hoogwater. Doe
de laatste dagen zijn dl
lage dal van- Wallis eTg
wegbrug bij St. Maurice i
wegverkeer van Italië na
wordt over Bern- Loetsc
De typhus
Duitschland Si.nds
er te Hannover 23 pati
huis ontslagen en 33 n
zijn 11 dooden. Het geh
vermoedelijk zieken bcdr
zijn in het geheel 133
