JSo SOI
Vrijdag 84 September 1911
40e Jaargang
Bniteslani
Staten-Eeneraal.
Uit i!§ Fmtade.
Eet VAN MELLE'S Torenkoek
Kerknieuws.
Onderwijs.
EERSTE BLAD.
Binnenland.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Een juffrouw, steeds stroef en
zwartgallig,
Werd plots'llng merkwaardig lieftallig.
Terwijl kort nog voordien
Aan 't ontbijt was gezien,
Dat ze TORENKOEK atook toevallig!
Drukkers-Exploitanlen:
DOSTERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 6870, Goes
jel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
2Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.-^
Losse nummersf0.09
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrijke korting.
Zij, die zich met 1 October a.s. op „de
Zeeuw" abonneeren, ontvangen de vóór
dien datum nog verschijnende nummers
gratis.
Actualistisehe neigingen.
Het is niet gemakkelijk de beginselen
waardoor de actualisten zich laten lei
den en het doei dat zij najagen, duidelijk
te omschrijven.
Met den tegenwoordigen gang van zakenl
kunnen zij zich niet vereenigen.
Het parlementaire stelsel, zooals zich
dat ten onzent heeft ontwikkeld, heeft
niet hunne bewondering.
Zij verdedigen niet, althans niet vooï
ons land, het fascisme, maar er is toch
veel in het optreden van het fascisme,
dat hen aantrekt.
Hun doel is bevordering van de wel
vaart door orde en gezag.
Een „sterke man" die met krachtige
hand het roer van staat vasthoudt, schijnt
eenigszins hun ideaal.
Een ideaal, dat bij de massa van ons
volk nog weinig weerklank vindt, maar
dat toch misschien meer aantrekkings
kracht uitoefent, dan men in dezen „demo-
cratischen" tijd zou verwachten.
Er is namelijk in breeden kring een
zekere onvoldaanheid te bespeuren.
Niet weinigen zijn ontevreden over den
huidigen gang van zaken; zij zijn van
oordeel, dat er teveel gepraat en te weinig
gehandeld wordt en dat door de politiek
in den slechten zin van het woord de
volksbelangen worden geschaad.
En zoo kan ook niet ontkend worden,
dat d? denkbeelden van het Vaderlandsch
'Verbond ook in Christelijke kringen, ook
in Anti-revolutionairen kring, wel aan
hangers vinden.
Zelfs zijn er wel, die meenen, dat hier
een antirevolutionair geluid wordt beluis
terd en die zich eenigszins teleurgesteld
gevoelen, dat de heer Colijn, dien zij zich
als een soort dictator hadden gedroomd,
geen pogingen gedaan heeft om met voor
bijgang van het parlement, zijn wil aan
het volk op te leggen.
Het kan daarom goed zijn nogeens in
herinnering te brengen wat Groen 'Van
Prinsterer, omtrent zijn vriend en mede
stander tot op zekere hoogte, JBilderdijk,
die ook met zekere actualistisehe neigin
gen "behept was, in zijn „Ongeloof en
Revolutie" opmerkte.
Groen van Prinsterer had voor Bilden
dijk hooge achting. Hij eerde hem als een
der grootste dichters en zeldzaamste ge
nieën, die zich der waarheid niet schaam
de en die met bewonderingswaardige veer
kracht en zelfopoffering tegen de afgoden
der -eeuw getuigenis aflegde.
Maar hij beaamde toch niet in allen
deele de richting z'ijner beginselen.
„Van hem aldus Groen van Prin
sterer geldt, wat men nog onlangs ten
onrechte mij toeschreef.
Voor hem is het ware beginsel van
den staat, door God zeiven onmiddellijk
gegeven, .monarchie, en de hoogste
ontwikkeling van een Staat terugkeer
tot dat beginsel".
Vergramd over den telkens terugkee
renden geest van Godsverzaking, en op
stand, heeft hij inzichten en wenscheu
gekoesterd, en zou hij, tot bedwang van
het kwaad, naar middelen hebben kunnen
grijpen, die ik althans van revolutionairen
oorsprong en strekking, niet gaarne vrij
pleiten zou.
Aldus verlangde hij in 1787 de verhef
fing van Willem V tot Souverein op een
wijs, die meer aan den wensch naar een
krachtig bestuur, dan aan den eisch van
krachtige hervorming en historische te-
rechtbrenging beantwoord zou hebben.
„Aldus was hij voor Napoleon (omdat
hij in hem den revolutietermmer en niet
tevens den zoon en levensbehouder der
omwenteling zag) in de eerste jaren van
zijn beheer met een geestdrift bezield,
aan welke men pen der voortreffelijkste
proeven van zijn meesterschap in het
herdicht heeft te danken gehad.
Aldus zou hij naderhand door inge
nomenheid tegen de beginselen der grond
wet te ver afgeleid, misschien aan het
vorstelijk gezag een vrijheid van handelen
toegekend hebben, meer overeenkomstig
met de dwalingen die hij bestreed, dan
met de beginselen, die hij voorstond."
at Groen van Prinsterer hier omtrent
Bilderdijk opmerkt, geldt ook ten volle
■van diegenen onder ons, die van het actu-
alisme heil verwachten en die deze be
weging steunen.
Vergramd over den tegenwoordigen gang
van zaken grijpen zij naar middelen, die
van revolutionairen oorsprong zeker niet
zijn vrij te pleiten.
Uit ingenomenheid tegen veel wat inder
daad afkeuring verdient, staan zij maat
regelen voor, meer overeenkomstig met
de dwalingen, die zij bestrijden, dan met
de beginselen, die zij als anti-revolutionai
ren voorstaan.
Een zekere hang naar het actualisme is
eenigszins verklaarbaar, maar niet on
gevaarlijk en niet anti-revolutionair tevens.
Samenwerking.
De bekende industrieel Ci. F- Stork heeft
jaren geleden enkele wenken gegeven voor
het sociale leven, die ook in onze dagen
nog wel overweging verdienen.
„De patroon, zoo zeide hij, moet gevoe
len iets anders en beters te zijn dan de
onbeperkte, heerscher in zijn rijk, dan
onverantwoordelijk eigenaar van een
pchoGne bezitting.
Hij beheert, maar moet van zijn beheer
rekenschap kunnen afleggen aan de ge-
beielp gemeenschap, wier belangen hij door
zijn handelingen bevorderen of bedreigen
kan; hij is rentmeester van een eigen
dom, waarop hij slechts beperkte rechten
mag doen gelden.
De ondergeschikte van zijn kant moet
in de zaak, waarvoor hij werkt, waaraan
hij zijn bestaan dankt, iets meer zien
dan de gelegenheid om zijn loon te ver
dienen; hij moet haar als de zijne lee-
ren beschouwen' en voor hare belangen
opkomen als voor zijn eigene."
Dat zijn ze:er juiste opmerkingen.
Alleen, wie staat op den bodem dei'
Christelijke belijdenis, kan verder gaan;
hij kan het krachtiger zeggen.
Immers naar Christelijke beschouwing
is de patroon rentmeester van goederen
door God hem toevertrouwd. Hij moe{
rekenschap van zijn beheer afleggen niet
maar aan de gemeenschap1, maar aan God,
die hem in een verantwoordelijke positie
plaatste en hem met het rentmeesterschap
bekleedde.
En omgekeerd zijn ook tie ondergeschik
ten rekenschap schuldig van de wijze
waarop zij hun taak verrichten. Wanneer
zij in de zaak, waaraan zij hun bestaart
danken, niets meer zien dan de gelegen
heid om loon te' verdienen, dan zullen
zij zeker hunne goddelijke roeping niet
naar behooren kunnen vervullen.
Werd dit meier verstaan, de sociale
verhoudingen zouden minder scherp zrfn,
de sociale nood minder groot'; de menig
maal scherpe strijd zou plaats maken voor
samenwerking.
Het is te betreuren, dat aan deze ge
zonde beginselen niet meer aandacht
"wordt geschonken en dat met naïae ook
in Christelijke kringen van de zoo ge-
wenschte samenwerking vaak zoo weinig
gezien wordt.
De betaaldag van president Coolidge.
Het gold dat de Amerikaansche presi
dent als salaris ontvangt wordt hem steeds
op den laatstem dag van elke maand uit
betaald, en wel door een dame, Kate
M. Shea geheeten, die dit reeds 25 jaar
doet. Met de cheque van 6250 dollar
gaat zij naar de werkkamer van den pre
sident, in den westelijken vleugel van het
Witte Huis en geeft hem daar dan per
soonlijk de cheque.
Indien de president met vacatitie is,
dan wordt het geld naar een bank, die hij
opgeeft, gestuurd. Diel 6250 dollar per
maand is natuurlijk slechts zijn persoonlijk
inkomen. Het geld voor zijn andere uit
gaven, krijgt hij direct uit dei staatskas.
Per jaar ontvangt hij nog 25.000 dollar
voor reisonkosten, 125.000 dollar voor
het in orde houden van het Witte Huis
en voor zijn 60 bedienden, 26.000 dol
lar voor telegrammen enz., en 69-000
dollar voor de buitengewone politie, die
in liet Witte Huis dienst doet. Voor zijn
privégebruik moet hij met zijn 6250 dol
lar uitkomen, en Coolidge is zoo spaar
zaam, dat hem dat ook wel gelukt, maar
een rijke man is hij werkelijk niet.
Korte berichten.
In Polen neemt de oppositie tegen de
regeering krachtig toe. Een verwerping
van de begrooting door den landdag zou
het aftreden der regeering ten gevolge
hebben.
Verlaging bösteilgoederentai-
rief der Nederl. Spoorwegen.
De vrachtprijzen voor het vervoer van
bestelgoederen worden met ingang van
1 Oct. a.s. verlaagd.
De vrachtprijzen zullen dan bedragen
•voor een zending, wegende: tot 1 k.g-
Ï0.30, van meer dan 13 k.g. f0.40, en
ran meer dan 35 k.g. fd.50.
Deze vrachtprijzen gelden, in tegenstel
ling met vroeger, voor het verkeer tus-
scben alle stations in het land, dus on
afhankelijk van den afstand. Ook de
vrachtprijzen voor zendingen van meer
dan 5 kg., ondergaan verlaging, doch al
lee nop de hoogere afstanden, boven 100
kilometer. Ook het bestelgoedsn el ver
voer ondergaat een verlaging in dezelfde
mate als het gewone bestelgoederenveP-
voër, en blijft derhalve 50 pet. duurder
dan de vrachtprijzen voor gewoon bestel-
goederenvervoer.
Al'otta Hoog.
Te Haarlem is overleden mej. Aletta
Hoog, bekende schrijfster van kinderlec
tuur. Zij was een dochter van wijlen
ds Hoog aldaar on een nicht van dr
J. H. Gunning to Bilthoven.
Eerste Kamer.
Gisteren werden de hearen Colijn en
Mendels, resp. na aflegging van eed en
belofte, als lid geïnstalleerd. Daarna werd
het antwoord pp de troonrede voorge
lezen en vastgesteld. Het adres zal aan
de Koningin worden aangeboden door de
commissie van redactie, de heeren Briët
v. d. Hoeven, de Jong, Blomjous en Steger
en den voorzitter.
Tweede Kamer.
Nadat de heer Schokking verslag had
uitgebracht van de aanbieding van de'
nominatie voor het voorzitterschap aan
de Koningin en het Koninklijk Besluit,
houdende benoeming van jhr mr Ruys
de Beerenbrouck tot voorzitter der Kamer
was voorgelezen sprak de voorzitter een
kort© rede uit.
Spr. bracht dank voor zijn herkiezing
als voorzitter.
De vaste wii het vaderland te dienen
vereendgt ons, aldus spr., hoe uiteen-
loopend overigens onze meeningen ook
mogen zijn.
Niet weinig zal .in het begonnen zit
tingsjaar van de Kamer gevergd wordeq
Uithoudingsvermogen en zelfbepjgrking zul,
len daarbij vaak in toepassing moeten
worden gebracht.
Der goede gewoonte getrouw, zal da
behandeling van de Staatsbegrooting in
dit kalenderjaar moeten geëindigd zijn,
Voordien zullen, naar verwacht mag wor
den, nog eenige belangrijke wetsontwerpen
afgehandeld zijïi. Moge het ons gegeven
zijn onder Gods zegen nuttigen arbeid
te verrichten in het belang des lands,
(Applaus)
Inderdaad was het niet overbodig, dat
de voorzitter een beroep deed op het uit
houdingsvermogen en de zelfbeperking
van de Kamerleden.
Zelfbeperking. Dit is inderdaad een
noodzakelijkheid, welke de Kamer wel
eens in het oog mag houden, want als
men de rij van interpellaties ziet, welke
leeds in de beide eerste vergaderingen
werden aangevraagd en de vragen, die
werden gesteld, dan begint men te vree-
zen, of er voor wetgevenden arbeid nog
wel tijd zal overschieten.
Wat de interpellaties betreft, kunnen
wij vermelden, dat den heer Cramer ver
lof werd .verleend tot }iet stellen van
vragen tot den minister van Koloniën over
de houding der Indische regeering ten op
zichte van de ,plaimen van d„en Politiek-
Eoonomisehen Bond inzake een anti-com
munistische actie in Indië. Verder vroeg
de heer L. de Visser een interpellatie
aan in verband met de militaire relletjes
te Assen en te Ede, terwijl de heer K.
ter Laan bovendien nog interpelleeren wil
over de samenstelling van en de pro
motie in het officierenkorps. (Waarschijn
lijk de Froeling-kwestie.)
De voorzitter benoemde daarna tot leden
van de vaste commissie voor buitenland-
sche zaken de heeren Heemskerk, Nolens
Marchant, Schokking", Vliegen, en Dressel-
huys, en tot leden van de vaste com
missie voor de staatsuitgaven de heeren
van .Vuuren, Vliegen, van Rijckev-orsel,
Oud, Schouten, van Gijn en Lovink.
De Kamer ging nu over tot het trekken
van de .afdeelingen.
De voorzitter stelde nu voor, voor den
duur der zitting 19261927 drie vaste
commissies te benoemen: a. voor Pri
vaat- en Strafrecht, b. voor Belastingen;
c. voor jjpienbare werken, verkeers- en
waterstaatsaangelegenheden. Hiertoe werd
besloten. De voorzitter benoemde tot leden
van de eerste commissie dhrn Heems
kerk, Marchant, van Sasse van IJsselt,
Sannes, van Schalk, mej-. Katz en Knot
tenbelt; tot leden van de tweede commis
sie de heeren van Vuuren, Snoeck Henke-
mans, J. ter Laan, Oud, J. B. van Dijk,
de Wilde en van Gijntot leden van de
derde commissie de heeren van Rijicke-
rorsel, Bomans, van der Waerden, J. J. C.
van Dijk, Krijger, Ebels en Droogleev-er
Fortuyn.
Aan de orde was vervolgens het op
maken van een voordracht ter vervulling
van een vacature in den Hoogen Raad.
Deze werd als volgt samengesteld1.
Dr M. Polak, raadsheer in het gerechtshof
te 'sGravenhage; 2. prof. dr. J. V. van
Dijck, hoogleeraar aan de gemeentelijke
universiteit te Amsterdam; 3. dr J. M.
Jolles, raadsheer in het Gerechtshof te
Amsterdam.
De voorzitter deelt mee, dat benoemd
zijn tot voorzitters van de afdeelingen
de heeren dr de Visser, Heemskerk, Al-
b-arda, Kptelaar en Nolens en tot onder
voorzitters de heeren J. J. C. van Dijk,
Schokking, van Sasse van IJsselt, van
Schaik, en de Wilde.
De Kamer zal op 14 October weer bij
eenkomen. Dan zullen een aantal klei
nere wetsontwerpen en de interpellatie-
Cramer aan de orde gesteld worden. In
dien tussch-en 9 October en 14 October
meerdere wetsontwerpen voor behandeling
gereed komen, zullen die aan de agenda
worden toegevoegd, met name de belas-
lasting-ontwerpen, de Wegenbelasting en
het Verdrag met België, evenwel met dien
■verstande, dat zij niet in behandeling ko
men vóór 19 October.
De sociaal-democraten waren ontstemd,
omdat hun ontwapeningsvoorstel voorloo-
pig nog niet op de agenda zal prijken.
De commissie van rapporteurs bleek hun
zondebok, omdat deze niet gezorgd heeft,
dat het eindverslag reeds verscheen. De
heer Veraart had als voorzitter dier com
missie hun aanval op- te vangen. Hij be
riep zich pp de bevoegdheid van de leden
der oommissie om de inlichtingen in te
winnen, welke zij alsnog] bleken te ver
langen. Uit de discussie kwam intusschen
aan het licht, dat tegen 15 October het
eindverslag over het reclameontwerp der
sociaal-democraten kan worden tegemoet
gezien.
De heer Duymaer van Twist wilde aan
de behandeling niets in den weg leggen],
maar de Memorie van Antwoord leek
hem meer pp' een verkiezingscourant.
Daar het gisteren vragendag was, stel
den de heeren dr de Visser en J. J. C,-
van Dijk nog eenige vragen aan den mi
nister van Oorlog, die weliswaar onmiddel
lijk werden beantwoord, maar waarover
later toch nog wel het een en andei!
te doen zal zijn. Het ging over het voor
nemen van minister Lambooy om de uit
rusting van de cavalerie met 200 paarden
te verminderen en om de functies van
commandant der vesting Holland en vaul
sous-chef van den Generalen Staf niet
aan te vullen. 1
In zijn antwoord aan de beide vragers
toonde de minister aan, dat de 200 paar
den en de beide commandeerende officie
ren volgens zijn meening best gemist kon
den worden zonder de tegenwoordige pa
raatheid van het leger te schaden.
De eenige toezegging, welke de minis
ter Lambooy kon doen was, dat de uit
voering der bedoelde maatregelen zal
worden opgeschort, totdat de Kamer in de
gelegenheid zal zijn geweest haar oor
deel er over uit te spreken. Intusschen;
blijft de toestand, zooals hij op het oogen-
blik is, zoodat de functies van comman
dant van de vesting Holland en van sous
chef van den Generalen Staf voorloopig
niet zullen worden vervuld, terwijl met
bezuinigingen op het bureau der Vesting
Holland zal worden voortgegaan.
De heeren dr de Visser en van Dijk
waren blijkbaar niet zeer tevreden met dit
antwoord. Dat zij nog uitvoeriger op deze
kwesties zullen terugkomen, lijdt dan ook
geen twijfel.
o
Wij ontvingen het biji Van der Peijl
te Ierseke uitgegeven programma van de
morgein te houden feestelijkheden ter ge
legenheid van het 40-jarig bestaan van
het muziekgezelschap „Scheldegalm" te
Hansweert.
Na de officiëele ontvangst volgen een
optocht, middag- en avondconcerten en
ten slotte een lichtstoet.
Vlissingen. Naar de „Metaalbewerker"
omtrent de actie aa,n de Kon. Mij. „De
Schelde" alhier meedeelt heeft de Direc
tie het volgende voorstel inzake loonsver-
hooging gedaan: Geschoolden 1 cent per
uur, geoefend en 2 cent, ongeschoolden 2
cent. Minderjarigen van 14 tot en met
16 jaar 1 cent per uur, van 17 tot en
met 20 jaar 2 cent per uur. Aangenomen)
werktarieven blijven onveranderd.
Door 'de samenwerkende organisaties
is het volgende tegenvoorstel gedaan: Ge
schoolden 3 cent meer per uur, geoefen-
den 4 cent meer per uur, ongeschoolden"
idem. Minderjarigen van 14 tot en met
16 jaar 2 cent, van 17 tot en met 20 jaar
3 cent meer per uur.
Hetnkenszand, Ten nadeele van den
werkman F. V., alhier, zijn twee baaltjes
aardappelen weggenomen en hij: den aan
leg van de lokaalspoor is een stuk gereed
schap ontvreemd.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Echtveld J. W. Pieper te
Oudega.
Ghr. Geref. Kerk.
Beroepen te Steenwijk M. Holtrop te Ui-
rum; te Lisse J. L. de Vries te Rijnsburg.
Geref. Gemeenten.
Bedankt voor Ridderkerk door J. Vreug-:
denhil te Bruinisse.
Baarland. Ds A- Wijngaarden is voor
nemens op 31 "Oct. a-s. afscheid van dd
Geref. Kerk alhier te nemen.
DsG. J. Wielenga, overgekomen
van Zierikzee, is Woensdagavond te Zaan
dam bevestigd door Dr B. Wielenga van
Amsterdam, die tot tekst had gekozen
Matth. 28: 20 „En zie, ik ben met ulieden
alle de dagen tot de voleinding der we
reld".
Ds W. E. van Duin. Volgens
de ,,B.ott." heeft Ds Van Duin van Haar
lemmermeer-Oostzijde, op een vergadering!
van zijn Kerkeraad, welke gehouden werd,
nadat hij ter Synode de bekende verkla
ring onderteekend had, medegedeeld, dat
hij thans evenmin als bij: zijp schorsing]
door de Classis, kan erkennen, dat de
uitspraken der Gen. Synode inzake de
bijzonderheden van Gen. 2 en 3 gedekt
worden door de autoriteit van Godsi
Woord. Op deze Kerkeraadsvergadering
waren mede aanwezig de deputaten der
Synode, Ds Breukelaar en Ds Schouten,
de commissie uit de classis Haarlem, Dr
Brinkman en Ds Groenewegen, alsmede
de consulent Ds Wielenga van Hoofddorp.
De reden, waarom de kerken van Haar
lemmermeer Oostzijde-IIalfweg. tegen het
besluit der classis tot opheffing van die
schorsing appelleeren bij: de meerdere ver
gaderingen, moet gelegen zijn in bovong-
genoemde nadere verklaring van Ds Van
Duin.
Geref. Tractaatgeno ot«
schap „Fi li pp us". Naar wij vemek
men zal de 29 en 30 Sept. a.s. te Gronin
gen te houden jaarvergadering van het
Geref. tractaa!g]enootschap „Filippus" bij
ontstentenis van den eersten voorzitter,
prof. L. Lindeboom, van Kampen, en den
vice-voorzitter, dr H. Franssen van Zwolle,
gepresideerd worden door ds J. H. Don-
ner van Breda.
Ook dr H. Kaajan van Utrecht, die
refereeren zou over „Het belang van em
de behoefte aan Geref. volkslectuur" is
verhinderd. In zijn plaats zal ds D. v.
Dijk van Groningen als spreker optre
den.
Geslaagd te 's-Gravenhage voor het
examen wiskunde l.o. de heer J. A.. Dale
bout te Alphen a. d. Rijn.
Onderwijsaan zigeuners. Te
Uzhorod, de hoofdstad van het Woud-
karpathenland, zal de eerste school in
Europa voor onderwijs aan zigeuners wor
den gesticht. De kwestie van onderwijs
voor zigeuners kostte reeds den school-
autoriteiten van het vroeg;ere Oostenrijk!
veel hoofdbrekens. Voor de zigennenschool
is een bijzonder leerplan opgesteld], waar
op alleen lezen, schrijven en rekenen voor
komen. Andere vakken van het gewone
lager onderwijs zijn vervallen. Daartegen
over staat, dat de zigeunerkinderen uit
gebreid muziekonderwijs zullen krijgen.
Medezeggenschap der
ouders. De Thüringsche regeering heeft
een schoolwet aangenomen, waardoor
voortaan in de gemeentelijke schoolbestu
ren, naast de vertegenwoordigers van den
magistraat en van de onderwijzers, ook
den ouders van de schooljeugd een zetel en
stem wordt toegekend. Deze ouders zuHen
gekozen worden uit de oudersbijraden van
de betreffende scholen. Daarmee is een
oude eisch van de evangelische ouders-
organisatie in Thüringen vervuld gewor
den.
Geslaagd te Utrecht voor het examen
Engelsch L. O., mej. H. Schoenmaker te
Zierikzee.
