no £96
Zaterdag September 1920
4#e «laargang
BANK VOOR ZEELAND
NIEMEIJER'S
NIEMEIJER'S
Koopt geen Kachel
EERSTE BLAD.
GOES
Alle Bank- en Effectenzaken
HET ADRES
A. WILKING
BaiteBland.
O. issslbergs' Ijzerhandel,
li de Piwiaek
Binnenland.
Pracht-collectie van ruim
200 Kachels en Haarden.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
voor Manufacturen
GOES HULST
I talie-Frankrijk.
GA LIEVER ZIEN.
N. B. Ook zware vernikkelde
PLATTE BUIS-KACHELS
Drukkers-Exploitanten:
gOSTERBAAN LE C01NTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 68—70, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkanfoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
'De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f 3-
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
Zij, die zich met 1 October a.s. op „de
Zeeuw" abonneeren, ontvangen de vóór
dien datum nog verschijnende nummers
gratis.
DE TEGENSTELLING.
Zondag 19 September zal de S. D. A. P.
weer haar groote jaarlijksche wapen-
I schouwing houden. De leiders rekenen op
een stoet die de honderdduizend dicht na
deren zal. Zij weten wel dat dit kracht
vertoon noodig is om den greep op het
„volk" niet te verliezen. Want niet van de
eigen partij moeten zij 't hebben; deze toch
heeft kleine kracht in het getal. Maar van
de hijloopers, die door hunne groote woor
den verblind, straks bij de verkiezingen
zich in hunne gelederen zullen doen in
lijven.
Even te voren publiceeren de Kamer
leden hun besluit om voortaan de opening
der Kamer toch maar te zullen gaan bij
wonen. Och ja! Het is nu eenmaal op den
duur toch niet vol te houden, met die ver
tooning van thuis blijven. Als die Duymaer
van Twist die „domme windzak" gelijk
„Het Volk" hem eens schold, zijn mond nu
maar houden wou met zijn driewerf „Leve
de koningin"!
Die koningin ook, met een kleine k!
Zie, zoo is nu de S. D. A. P. Den mond
vol over „de rechten van den mensch".
Maar dan bedoelt zij natuurlijk den soci
aal democratischen mensch. Niet den
mensch van rechts met zijn fijnen, Chris-
telijken neus. En vooral niet die koningin
met de kleine k, -die de kroon, met een
kleine k natuurlijk, draagt.
Dit zal op 19 September ook weer de
grondtoon zijn, waarmee die ontzaglijke
schaar van demonstranten haar Duys' en
haar Kleerekopers zal bejubelen.
Rechten van den mensch! Terwijl men
die rechten aan de hoogste majesteit, de
Koningin bij de gratie Gods, misgunt en
onthoudt!
Ja, Alberda mocht 't wel zeggen: alle
landen van Europa zijn ons voorgegaan in
dat breken met het flauwe gedoe van thuis
te blijven wanneer de vorsten zich in 't
openbaar vertoonen; van zich te onttrek
ken aan de eer van te verkeeren in die im
mers hooge gezelschappen!
Het is nu precies een kwarteeuw gele
den. Wat deed toen Jaurès, de leider der
Fransche socialisten?
De man, die nu reeds sinds enkele jaren
rust in het stof der aarde en der vergetel
heid? Die met vele anderen van zijn slag
niet of nauwelijks meer genoemd, laat
staan aangehaald wordt; terwijl in de ge
hate rechtsche kringen men nog steeds de
namen van een Augustinus, een Galvijn,
een Groen van Prinsterer, een da Gosta,
een Kuyper, een Schaepman, een De Sa-
vornin Lohman, een- Talma, en zoovele an
deren in eere houdt!
Vijf en twintig jaar geleden, nu in de
maand September, toen de naam van Jau
rès nog op aller lippen zweefde, en men
in ons vaderland nog toornde tegen een
sociaal democratischen burgerman die op
een eenvoudig dorpsfeest zich met een
oranjestrikje in het knoopsgat durfde ver
toonen, had daar te Parijs het volgende
Plaats.
Daar was men kon het in „De Maas
bode" van die dagen lezen een groot
gala-diner, toen de Koning en Koningin
van Italië een bezoek brachten aan de
Lichtstad. En Jaurès, die, nog kort te vo
ren, in een kroeg, onder allerlei bokke-
sprongen rondom een tafeltje, raasde, dat
bp van God noch Koning iets wilde weten,
■was toch met zijn welgedane gestalte óók
van de partij. Aan den eenen arm had hij
de Hertogin van Ascoli, aan den anderen
de Gravin Guicciardini, beiden „dames
düonneur" der Koningin'; en mevrouw
aures, stralend van diamanten, maakte
diepe buigingen voor Hare Majesteit en
smulde van de truffels en de champagne
Wet Graaf Bruschi Falgari den „hoveling"
des Konings.
Geen wonder, want was het niet Jaurès
zou, geweest, die een der vorige dagen pu-
bekehjk gezegd had: wij zijn geen asceten
vgeen kluizenaars), il nous faut la vie lar
ge; wij hebben 'het volle (lees weelderige)
even noodig. En in een gesprek met Zola
°ver het overeenbrengen van de practijk
biet de theorie tot het nogal komische
esluit kwam: „La stricte probité rend la
vie sociale impossible", „de strikte zuinig-
eid maakt het sociale leven onmogelijk".
Het zal op 19 September een indruk
wekkende vertooning zijn van de sociaal
democratische scharen.
Maar op den 19en September volgt de
hebb n 6r 6911 Yertoog^ng Plaats
Kantoor Groote Markt 21
Telefoon 74 (2 lijnen)
'S-HEERENH0EK. Correspondent: H. A. WEYBUHG, Werrilaan
lERSEKE. Correspondent! G. A. VAN OOSTEN,'Lepelstraat
KAPELLE. Correspondent! J. A. MOL Pzn., Biezel. Steenweg
Een vertooging, maar geen luidruchtige,
geen in scène gezette, geen te voren aange-
prezene en door de pers én in volksverga
deringen tot opzweepens toe voorbereide.
Maar een stille, ieder jaar zonder opzet
telijke voorbereiding opgeroepen, veel min
der opgeblazen opkomst van duizenden,
die van heinde en veer, ook nu, zullen sa
menkomen, aangetrokken door die eene,
die Koningin, maar niet eene met een
kleine k, maar met een hoofdletter. Die
draagster van het Gezag, spruit uit het
dierbare Oranjehuis, die in de Ridderzaal
haar jaarlijksche troonrede, 'haar konink
lijk woord tot haar volk en zijn vertegen
woordigers zal doen uitgaan. En niet om
Haar te hooren o, kon dit maar!
maar om haar te zien zullen die tiendui
zenden, uren van te voren reeds, in breede
rijen zich scharen langs straten en wegen.
En dan zal, niet op commando van eenigen
leider die menschen hebben daartoe
geen leiders en geen leiding noodig!
spontaan, geheel vanzelf, uit volle borst
aan de beminde Landsvrouwe het Leve de
Koningin, niet met een kleine, maar met
een groote K, worden toegejuicht.
Dat zal men op 21 September, als van
ouds weer zien gebeuren. En de tiendui
zenden stillen in den lande, die geen ge
legenheid hadden om naar Den Haag te
gaan, of in hunne woning moesten verblij
ven, zullen dan in de stilte van het bid
vertrek hun Koningin aan den Troon der
Genade opdragen. En in menig gezin zal
het gebed gehoord en hopen wij ver
hoord worden dat God haar spare en
zegene, die Vorstin en haar Huis.
Vijfentwintig jaar geleden, het was ook
op een 21en September! trad daar te Pa
rijs in een volksvergadering diezelfde man
op dien wij zoo even noemden, Jaurès, die
door de zijnen meer dan een vorst vereerd,
schier aangebeden werd. Ofschoon hij
geen vorst, doch slechts een volksleider
was.
Zie hem daar staan, den man met den
geweldigen kop, in de Salie Wagram, waar
hij zooeven het spreekgestoelte heeft be
klommen. Rechts en links, voor en achter
hem deinen duizenden menschenhoofden
als de golfkammen van een woelige zee.
Mot een reusachtig gebaar, beveelt hij
stilte. Hij vraagt niet, maar beveelt. En er
volgt stilte, ademlooze stilt?.
De oogen van den redenaar staren in de
ruimte; hij is grootsch, indrukwekkend en
zijn woord begint de ledige stilte te vullen.
Geen gelispel ruischt er, geen ademzucht
verwekt verstrooiing. Ternauwernood
durft een kleine knaap aan het einde der
zaal zijn neus snuiten.
Vijf duizend menschen luisteren in de
diepste stilte.
Reusachtig als een Olympische god,
hartstochtelijk en breed gesticuleerend,
sprankelt Jaurès zijn tallooze woorden uit
over de saamgepakte menigte, zooals de
landman zijn zaden over den kluitigen ak
ker. Zijn stem verheft zich, zwelt aan,
wordt bollewindachtig na de kalmte de
storm.
Nu vult zijn geluid de zaal geheel, het
rinkelt aan de ruiten, kruipt, schiet,
wringt zich in alle hoeken en buldert door
tot op de straat. Het doet de toehoorders
schommelen en wankelen, gelijk de storm
wind de oceaangolven opstuwt.
Daar breekt een algemeen gehuil door
de saamgeperste lippen; het nuchter door
denken heeft plaats gemaakt voor een epi
leptische geestdrift, voor handgeklap, voor
stampvoeten, voor een gegrinnik van in
stemming.
Jaurès komt er eindelijk toe, adem te
halen en werpt zijn dikken nek naar ach
teren. Tot nu toe is hij zichzelven mees
ter gebleven; maar aldra benevelt hem het
applaus. Nu is het Jaurès niet meer, die
den redenaar en zijn toehoorders be-
heerscht; het zijn de toehoorders, die Jau
rès beheerschen; de woorden rollen als
donderslagen door de lucht. Al voort, al
verder, en ten slottenog eens weer
vijfduizend kelen juichen en brullen de
„Internationale", terwijl de redenaar uit
geput op zijn stoel nederzinkt.
Eindelijk verwijderden zich die duizen
den. Zij zijn beneveld van „ach's" en „o's".
Politiemannen houden orde onder hen en
drijven hen voort. En zij vervolgen hun
weg, gedachteloos, als een naar stal gedre
ven kudde, met in hun opgezweepte herse
nen alleen het gebrom van één in de verte
rommelenden donder. Woorden hebben zij
gehoord, daaraan heeft het wezenlijk niet
ontbroken wat voor woorden, weten zij
niet zij zien alleen, en dan nog maar
doezelig, als in een nevel, de kolosachtige
gestalte van Jaurès, die zijn vuisten balt
tegen de lucht, en de sterren bedreigt.
Jaurès heeft gesproken.
Zoo beschreef het een oog- en oorgetuige
in bovengenoemd blad in den jare 1901.
Er zal wel eenige overdrijving zijn in
zijn rapport. Laat het zoo zijn. Het kon
wel wat minder, misschien heel wat min
der. Maar de tegenstelling blijft er nog
even krachtig door spreken.
„Jaurès heeft gesproken".
Maar straks zal het ook zijn: de Konin
gin heeft gesproken. Kalm en met waar
digheid. In alle stilte is zij door de Volks
vertegenwoordiging aangehoord. En Duy
maer van Twist heeft weer het sein gege
ven. En van links en rechts heeft weer een
driewerve hulde geklonken voor Haar, die
in 1918 den revolutionairen sociaal demo
craat in haar zwijgend woord tot
de orde riep. En in alle stilte zal hij het
lezen harer Troonrede uit duizende harten
de bede ten Hooge rijzen: Heere, zegen
Haar, onze Koningin! Zegen haar om Je
zus' wil!
En het Wilhelmus-gebed van den 21en
September zal overstemmen de brallende
woorden van de Internationale van den
19en.
Dames- en Kinderconfectie
Tapijten - Gordijnen
Bedden - Ledikanten en
aanverwante artikelen is
Aan do „Voss. Ztg." wordt uit Pairijs
gemold, dat de spainning tusschen Rome
en Parijs zoo toegenomen is, dat Frankrijk
zijn grenstroepen versterkt. In het Fran
sche Alpengebied moeten 6 divisies zijn
samengetrokken, teneinde het grensver
keer scherper te kunnen bewaken. Ook
het artilleriekorps in de grensvestingen,
moet de laatste dagen aanmerkelijk ver
sterkt zijn. Alle deze maatregelen beoogen:
.Uitsluitend zich te vrijwaren tegen ver
rassingen vain de imperialistische en
agressieve stroomingen in de buitenland,
sche politiek van Italië.
De Italiaianschiö bladen wijzen er op, dat
de vriendschap tusschen Frankrijk
en Italië op het spel staat. De
Ifalibansehe regeering Is blijkens de uitla
tingen in da bladen vah oordeel, dat
de Fransche wetgeving voldoende midde
len aan de hand doet, om de bladen der
Italialansoha vluchtelingen welke in Frank
rijk verschijnen, te verbieden. Ook kan
da Fransche regeering de vergunningen
voor Italiaanscha onderdanen, om in
Frankrijk fe verblijven intrekken. Frank
rijk moet, aldus schrijven de bladen, open
lijk zijn goeden wil bewijzen en aan de
weuschen van Mussolini tegemoet komen,
willen da goede betrekkingen tusschen
beidia landen niet ernstig verstoord wor
den. -i
Korte feerlefitee.
Briand en Stresernann verlieten sa
men in een auto Genève, om in de
nabijheid der stad ongestoord t© kunnen
praten.
D© perfect van Triest heeft samen
scholingen van 5 of meer lieden verbo
den. Alle schouwburgen enz. moeten voor-
loopig gesloten blijven en de koffiehui
zen moeten 's avonds om 8 uur sluiten.
Programmal van den
R ai d i o-a v o n d
ter gelegenheid van het 50 jarig bestaan
van Patrimonium, op W,oensdag 22 Sept.
1926, aanvang 8.10 uur:
1. Opening door den voorzitter der
afd. Den Haag van Patrimonium-
2. Gemeenschappelijk zingen van Ps.
95:1.
3. Zang door Mevr. Kaat: a. „Kom
nu met zang", Valerius; b. „Carmelis-
Berg", uit Goers liederboek; c. „Den zoe
ten naam van Jezus". Oud Ned. lied.
4. Zang door het koor vain metvr. Quak:
a. „Mijn Herder is God". B- Klein; b.
„Du Hirfce Israels". Dl- Bortniansky.
5. Rede van den Hoogedelgestr- Heer
J. Schouten van R'dam.
6. Orgelspel van den heer O- Vos, or
ganist der N. Z. Kerk. „Cüantilène pas
torale", A. Gulilmant-
7. Mededeelingen van den secretaris
der Ju bi Ioum- Oom m i ssie, den heer W.
Heijns.
8. Gemeenschappelijk zingen van Ps- 68
14 en 17.
9. Orgelspel van den heer O- Vos:
a. „Vision", J. Rheinberger; b'. „Marche
Triumphale", J. Lammens.
10. Zang, mevr- Kaat: a. „Sieg der Zeit
und Wahrlieit", G. F- Handel; b. „Pa'nis
Angedicus", G. Franck, met cello-begelei
ding;
11. Rede Dr K- Dijk, predikant te Den
Haag; „Toenadering eischt Gods orde en
dezer tijden nood".
12. Zang, door het koor: a. „Im Friih-
ling", W- Bargiel; b. „Morgenstunde", M.
Bruch, met sopraan-solo Mevr. Kaat-
13. Gemeenschappelijk zingen van Ps.
67:3.
14. Sluiting door Dr K. Dijk.
Laat ieder, die een radio-toestel heeft,
dien avond zijn toestel op Hilversum af.
stemmen en luisteren,. Wie bij kennissen
kan gaan luisteren, doe het. En laten
de afdeelingen van Patrimonium luister-
avonden beleggen. De aid. Goes van Pa
trimonium hoopt dit te doem en zal hier-
omtWt in ons no, van Maandagavond
nadere meidedeelingen doen. We kunnen
nu alvalst wel zeggen, dat de luisteravond
te Goes in de Chr. Bewaarschool zal zijn.
Dus Woensdag zij hef een Patrimonium-
feestavond.
;Ook de afdeeling Serooskerke heeft te
gen Woensdagavond een bijeenkomst be
legd. Ze werd gisteren in ons blad ge
annonceerd. Gaarne wekken wij tot druk
bezoek op.
De Ned. Spoorwegen.
De ontvangsten der Ned. Spoorwegen
bedroegen in Juli, de eerste maand der
tariefsverlaging, f43.200.27, meer dan die
in de overeenkomstige maaïid van het
vorige jaar. Dei totale ontvangsten over
hef eerste halfjaar 1926 waren twee mil-
lioen hooger dan over het eerste halfjaar
1925. Het vervoer van bagage en vee
bracht echter veel minder op. Ook de
opbrengst van de maandkaarten ging, ver.
geleken bij het eerste halfjaar van 1925,
achteruit- De opbrengst der trajectenkaar-
ten daartegen was hooger.
'sLands financiën.
In het dezer dagen gepubliceerde ver
slag van de Oommissie van voorberei
ding uit de Tweede Kamer, in zake de
belastingontwerpen, wordt o.a. gezegd, daf
de verwachting bestaat, dat eerlang een
nieuwe geldleening de lasten van het
(hoofdstuk „Financien" zal doen stijgen.
Daar aan dez(el passage beschouwingen
[worden vastgeknoopt, als zou een derge
lijke leening vrij spoedig zijn te verwach
ten, heeft de „Tel." ter bevoegder plaatse
hadere inlichtingen ingewonnen. Het is
gebleken, dat omtrent een eventueele lee
ning niets vaststaat. Zeker is het, dat er
'dit jaar absoluut geen sprake meer is
van een nieuwe leening. De kans, dat het
voigend jaar een nieuwe leening zal wor
den uitgegeven, wordt thans ook niet
heel groot geacht.
Van welingelichte zijde verneemt het
blad nog, dat de gewone staatsdienst over
1925 een aanzienlijk overschot aanwijst.
De S.D.A.P. etn het Belg. ve rdra g.
Voor de leden van de Federatie Am
sterdam der S- D- A- P. hebben Woens
dagavond de heeren Henri Polak en Vlie
gen gedebatteerd over het verdrag met
België, Polak als tégen-, Vliegen als voor-
Stander van het tractaat. Vliegen ver
klaarde volgens het Volk o.a. „dat in de
Kamerfractie niemand is, die met Polak
meegaat inzake het Schelde-regime en het
kanaal door Limburg. Men acht dit van
minder belang en men zou algemeen voor-
Stemmen als het kanaal ScheldeMoerdijk
uit het verdrag gelicht werd."
Zou men in deze verklaring het bewijs
mogen lezen, dat in de Kamerfractie der
S. D. A- P- algemeen het "besef begint
door te breken, dat dit verdrag niet kan
iworden geaccepteerd, als het kanaal 'er
niet uit wordt verwijderd?
.Allerlei.
Vandaag is het 25 jaar geleden, dat de
heer L. F. Duymaer van Twist voor het
oude district Steenrijk in de Tweede
Kamer zitting nam.
®p een plaatje,
Lievevrouwestraat 41
BERGEN OP ZOOM
De eerste personentrein op.
den Z.-Beveland schen locaal-
spoorweg. 'tWas gisteren te ongeveer
een uur een heele drukte op het stations
emplacement te Goes. Een trein van der
tien personenrijtuigen le en 2e klas voor
locaalverkeer stond daar te wachten, tot
dat op den genoemden tijd, een paar
honderd genoodigden uit de nieuwe goe
derenloods waar ze een koffie-maaltijdi
hadden gebruikt kwamen aanwandelen
en inslapten.Tot de genoodigdjen behoorden:
o.a. de Commissaris der Koningin in Zee
land leden van Ged. Staten, de leden
van Prov. Staten in deze streek woon
achtig, den griffier der staten, den direc
teur-hoofdingenieur van den Rijks Water
staat, den hoofdingenieur van den Prov,
Waterstaat, Voorzitter en secretaris van
de Kamer van •Koophandel te Middelburg
dagelijksch bestuur der Z. L. M. vertegen
woordigers van veilingsvereenigingen en
suikerfabrieken, die hier hun relaties heb
ben, besturen van Waterschappen en Pol
ders in deze streek, idem van Vreemdelin
genverkeer, van „Handelsbelangen" en „de
Hanze" te Goes, Burgemeesters en Wet
houders van de Zuid-Bevelandsche ge-
gemeenten, spoorwegautoriteiten, enz. 1
Dit gezelschap maakte dan gisteren een
tocht per trein langs de hoofdlijn naait
's H. Arendskerke, verder langs de nieuwe
lijn. naar Heinkenszand, 's Heerenhoek,
Borsselen, Ovezande, Driewegen, Elle-
woutsdijk, Oudelande, Hoedekenskerke,
's Gravenpolder, en vandaar terug naar
Goes. 1
Dit is de z.g.u. ringlijn. De andere
lijn loopt, zooals men weet, van Wol-
ïaartsdijksche veer, via 'slleer Arends
kerke, Goes en Kloeünge naaf Wemel-
dinge. Langs de tweede lijn werd echter
gisteren geen rit gemaakt.
Op 'toogenblik is men met het werk
i
