ASS EI sierderij RIA BANK No SSO Dinsdag 31 Augustus 1ISI 411e Jaargang Batteitaal. Blnneolasi peren iredief loenen 3de Hand- a f3.40 aoden t in 1889. en dag in uveike ver- magazijn urg. f9.75 -4.75 -7.75 - 2 50 3TITUUT ekhouden, 2.p. m. $ed. Pol. i 1500 ge- in f 2.50 Telef. S8L en Polder ingang van Maandags het voorm. de Willi el- ire van den geschieden 1230 uur ,30 uurn.m. Ontvanger net ingang i Maandags olger wordt i in Zeeland bestaande en, Likeo» ns Sïakerij feriefc met rijk bestaan it 4 flinke ingen, waar- lopsom kan gevestigd men komen s boeken en mtore van Middelburg mgaard bij 3se, Rilland. Woensdag malaria. I.—. ging steeds st verwacht achten veel a hope des Voorbericht. Uitgevers. 2.750.000.— 1.951.000.— 21.997.000. 21.995.800. >G. daar de lehooren, aar maat. (LAN Jr. Drukkers-Exploitanten: gOSTERBAAN LE C01NTRE GOES Bureaux: Lange Vorststraat 6870, Goes fel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58 Postrekening No. 36000. Bijkantoor te Middelburg: Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259 VeZeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs: Per 3 maanden, franco per post, f3.^ Losse nummersfO.OS Prijs der Advertentiën: 14 regels f1.20, elke regel meer 30 ci Bij abonnement belangrijke korting. J a*»'- SOCIALISME EEN LEVENSBESCHOU WING. Het Socialisme is een levensbeschou wing en wel een materialistische levens beschouwing. Niet in dezen zin dat het in do stof zich willen verliezen zou, of opgaan in overdaad en pret, dat is zei- Jter wel het allerlaagste materialisme. Maar in dezen zin, dat het in den mensch bet product zijner uiterlijke levensomstan digheden ziet. Zooals Feuerbach eenmaal hort en duidelijk uitsprak: De mensch is wat hij eet. (In het Duitsch heel pak kend gezegd: Der Mensch ist was er isst). Met veel meer omhaal van woorden zegt Bebel hetzelfde als hij in zijn „Die Frau und der Socialismus" een relaas geeft van den ontwikkelingsgang der menschheid en haar godsdienst. Eerst was de mensch een fetisj-aanbidder, daar na vcclgodcnaanbidder, vervolgens ge- loover aan één God, daarna pantheïst (afgodendienaar, wereld en God één) en eindelijk mensch. In denzelfden geest spreekt Troelstra in zijn „Woorden van Vrouwen": „Is de uitwendige wereld de stoffelijke openba ring van de idee der menschen, of zijn hunne ideeën de uitdrukking van de stof felijke wereld rondom hen? De ideoloog beweert het eerste, de historische mate- rialist het laatste." Ferri zegt 'teven duidelijk: „Voor de positieve wetenschap zijn moraal, recht en politiek afhankelijk van de ec on om ik sche regeling, waarmee zij veranderen van de eene plaats tot de andere en van de eene eeuw tot de andere." En, zij 'tin platter vorm, Mevrouw Ro land Holst zei precies hetzelfde in haar bekende toespraak tot de openbare onder, wijzers: „De Christelijke maatschappij is geves tigd op ootmoed, nederigheid, enz. Daar om is zij de moraal der kapitalistische klasse. De kapitalisten hadden noodig vlijt, huiselijkheid, spaarzaamheid, bescheiden, heid.. Voor ons is alles anders geworden. Deugd en ondeugd hebben stuivertje gek wisseld. Ootmoed noemen wij slaafschi heid, nederigheid, kruiperij; maar wat de kapitalisten noemen rebellie, dat is voor ons vrijheidszin, hoovaardighead gevoel van eigenwaarde." (Nieuw School blad 20 Nov. 1903.) Dr Gorter is het in zijn reeds door ons genoemde artikelen eens met Marx' stellingen: I. Er bestaan geen absolute, geen altijd geldige, eeuwige deugden of ondeugden. II. De zeden, de deugden, de begrippen van goed en kwaad worden veroorzaakt door de maatschappelijke verhoudingen. (Het Volk, 18 Juni 1900.) De Christelijke levensbeschouwing is: Dit God, door Hem en tot Hem zijn alle dingen. Hiertegen over stelt het historisch mate rialisme: Uit de stof, door da stof, tot de stof zijn alle dingen. Dit kon ook niet anders, waar het Marxisme is de consequente toepassing van de Darwinistische theorie op de menschheid en hare geschiedenis. Darwin, die denk-reus op eigen terrein, beschouwde Marx op een afstand, als een idealistisch aangelegd econoom en vermoedde weinig, dat een zijner grootste mededenkers hem „Das Kapital" toezond, welk werk hij ongelezen liet. Marx daarentegen schatte Darwin op' zijn volle waardei, kende zijn arbeid en wees er herhaaldelijk op, hoe de Darwi nistische theorie de grondslag van zijn geschiedenisopvatting vormde. Do mensch is een hooger ontwikkeld dier. Deze evolutie-theorie beheerschte de le vensbeschouwing van het socialisme. Veelzeggend is wat de heer Tioelstra schreef in „Het Volk" van 31 Jan. 1904: „Kat en vos, tijger en hyena, wolf en gier, zwijn en aap treden eveneens in' den mensch op. Ik bedoel dit niet in figuurlijken zin, maar in dien der afstam- mingstheorie. Op gevaar af van zoo moge lijk nog dieper bij onze politieke theologen J11 ongenade te vaüen dan tot heden, ver klaar ik hunne theorie der zonde goeddeels fe accepteeren op gronden, aan de afstam ming van den mensch uit lagere diersoor ten ontleend." Een standpunt, waarop van ©en bestaan van God ge©n sprake kan zijn. Hot is niet dei Godverzaking, maar de Godloochening. Niet God schiep het stof, •naar het stof is zelf God. .Door Bebel wordt dit zonder omwegen uitgesproken. (Die Frau. png. 407.) „Het Z1jn niet de Goden, die de menschen geschapen hebben, de menschen zijn het, vie zich Goden, God maken." Het bakende tekstwoord uit Genesis k«rt hij om en zegt: „De mensch schiep God naar zijn beeld, naar zijn evenbeeld schiep hij hem." Ziedaar de stofvergoding, de tot-God- making van de stof. Allegaar herwijzen, dat het stelsel van het historisch-materialisme in lijnrechten strijd is met het Christendom, dat het daartegenover onverzoenlijk staat. Do heer Troelstra merkt terecht op („Woorden van Vrouwen" pag. 21): „Het historisch materialisme is anti-theolo gisch, om dezelfde reden, waarom het anti-ideologisch is, n.I. omdat het noch van geopenbaarde, noch van zooL genaamde natuurlijke ideeën en rechten uitgaiat als bron en richtsnoer der menL schel ij ko levensverhoudingen, doch de ideeën en rocliten laat opkomen uit den stoffelijken ondergrond van het mensche- lijk bestaan." Wel tracht de heer Troelstra aan te toou nen, dat het niet is atheïstisch, dat het verec-nigbaar is met het bestaan van een God, maar in het theïsme van den heer Troelstra de theos (God) toch alleen een God kan zijn die door den mensch zelf is geschapen, zooals Bebel het uitdrukt. Het socialisme lals levensbeschouwing is onvereenigbaar met het geloof in God, zooals de Schrift ons Hem leert en ook met de belijdenis van Jezus Christus, als den ©enigen Naam, die onder den hemel tot zaligheid is gegwen. Kautsky, de geleerde verdediger van het stelsel van Karl Marx, kan ook niet ontkennen, dat het Christendom met het wetenschappelijk socialisme onvereenig- baar is. Hij schrijft o.a. in zijn „Die soziafl. demokratie und die katholische Kirche": „Het erkennen van een persoonlijk God is onvereenigbaar met den tegenwoordi- gen stand van do wetenschap, waarvan het wetenschappelijk socialisme een onder deel is." Bebel in zijn „Ohristenthum und So- zia.lismus" (een doorloopende bestrijding van het Christendom) eindigt zijn geschrift aldus: „Christendom en socialisme staan te genover elkaar als vuur en water. De zoogenaamde goede kern in het Christen dom, die Gij, maar niet ik daarin vind, is niet Christelijk, maar algemeen-men- schelijk, en wat het Christendom eigen lijk uitmaakt, de l-eer en dogmenj-kraam, is de menschheid vijandig." Liebknecht, vriend van Marx, medestrij. der van Bebel, Gentsche uitgaaf van zijn „Aanmerkingen" bij de uitgaaf zijner re devoering „Tot aanval en verdediging", na allerlei tegenstellingen tnsschen den Christen en den Socialist te hebben gede biteerd, schreef: „Met één woord: het Christendom is knechtschap, verslaving, geloof, dood, en het Socialisme is vrijheid, strijd, weten schap, leven; het Christendom is het spook van 't verledene, het Socialisme is ide eisch van het tegenwoordige, de ver vulling der toekomst." Jhx. v. d. Goes schreef eenmaal in „De Nieuwe Tijd": „de godsdienstloos heid maakt evenzeer een werkelijk deel uit van de socialistische theorie, als welke oeconomische of politieke leerstel ling ook", en verder: „onze beweging is godsdienstloos en verkondigt, luid en doordringend als dei torenklok over de stad, over de geheele wereld dit haar karakter." Dit is eigenlijk te zacht gezegd; Want niet alleen godsdienstloos, maar gods. diensf.vijandig, 'anti-Christelijk is het ka rakter dezer beweging. Mr Troelstra heeft dan ook toegege ven („Theorie en Beweging", pag. 29): „de 'arbeider, die voor alles hangt aan zijn geloof, zal zich in onze beweging niet thuis gevoelen".. En in „Het Volk" van 19 Nov. 1900 schreef hij: „Wij geven gaarne toe, dat de Socialistische wijsbegeerte niet vereenig. baar is met een of ander theologisch stel sel". Terecht is hierbij van Anti-Revolutio naire zijde meermalen de opmerking ge maakt: Wielnu, wanneer gij dat gaarne toegeeft, waarom doet gij dan allei moeite, om de Christelijke arbeiders voor uw Social- lisme te winnen, door uw propagandist ten in uw partij altijd weer redevoeringen te doen houden, teneinde aan te toonen, dat Christendom en Socialisme wel ver- eenigbaar zijn? Wij hebben er niet op tegen, dat gij de Christelijke arbeiders tot uwe.. partij tracht over tel halen, maar als gij aan spraak wilt maken op den naam van eer lijke tegenstanders, moet gij tot hen zegr gen: „Gij kunt nooit een goed Sociaalt democraat worden, wanneer gij bij de intrede van ons huis niet laf werpt heel dat versleten pak van uw antieke levens beschouwing, van uw godsdienstig den ken. Voor uw God is in ons huis geen plalats." Op 3t Augustus. H. M. de Koningin heeft op haar ver jaardag enkele onderscheidingen uitge deeld, waarop de antirevolutionaire partij trotsch mag gaan. Wij bedoelen de be vordering van oud-minister Colijn in de orde yan den Ned. Leeuw, en de benoeming van oud-minister Heemskerk tot minister van Staat. Twee onderschei dingen, waarop het „wèl verdiend" van toepassing is. In de moeilijke dagen, toen inflatie dreigde, en het Nederlandsche volk een duren tijd tegemoet zag, als dien Duitschland had doorgemaakt en Frank rijk en België nog steeds doormaakt, heeft minister Colijn, trots alle verzet en tegen werking, laster en haat zijn bezuinigings plan doorgezet, en daarvoor den dank van duizenden uit alle partijen, de roode en andere vaderlandlooze uitgezonderd, ingeoogst. Dat thans de Kroon haar blijk van waardeering er aan toevoegt, is een ver rassing, die stellig ook door den gede coreerden vaderlander op hoogen prijs zal gesteld worden, en door de geheele anti-revolutionaire partij wordt toege juicht. I i Niet minder dank vervult de harden bij 't bekend worden van de benoeming van mr Heemskerk tot Minister van Staat. Een hooge post, op welken men niet behoeft naar voren te treden; doch tevens een post, die zeer groote verantwoordelijk heid meebrengt. Immers in buitengewoon moeilijke gevallen zijn het de ministers van Staat, die door de Kroon geraad pleegd worden, en met wier adviezen bij zonder rekening wordt gehouden. Een post, waartoe de Kroon in den regel de meest bekwame en vertrouwde staats lieden uitkiest. Zoo waren jaren lang onze dr Kuyper, onze Lobman, oud-minister Van Karne- beek en, misschien wel de geleerdste van allen, inr Asser, ministers van Staat, deze vier. Door de benoeming .van mr Heemskerk is het drietal van thans weer een viertal geworden; te weten de oud-ministers Cort v. d. Linden, Idenburg en Heemskerk en dr Nolens. Door de benoeming van mr Heemskerk die, van 1888 af, hetzij in de Kamer, hetzij als minister der Kroon, een ge wichtige plaats heeft ingenomen in de rij der Nederlandsche Christenstaatslie den, heeft do Koningin opnieuw getoond, dat zij ware verdiensten weet te waar- deeren. Dat aan mr J. A. de Wilde een Leeuw en aan mr J. W. Goedbloed een Oranje- Nassau ten deel viel, wordt vooral door de Zeeuwsche antirevolutionairen even zeer op prijs gesteld; wat laatstgenoemden ridder aangaat ook hierom dat er uit blijkt dat de Koningin met belangstelling ook den arbeid volgt van den Christelijken Boeren- en Tuindersbond in den lande, van welken bond de heer G. secretaris is. De antirevolutionaire partij heeft van ouds weinig gevoeld voor eerekruisen. Doch zij is niet blind voor den zegen die achter dergelijke dingen is, namelijk dat de tijden van verdrukking en misken ning van wie God vreezen voorbij: is, waarvoor alleen Hem, in Wiens hand ook het hart der Koningin is, alle lof en dank toekomt. Kerkvervolging. De vervolging der Roomsche kerk in Mexico mag ook aan dei Protestanten niet zonder ernstig nadenken en protest voorbijgaan. Toen ©enige jaren geleden de renegaat Combes in Frankrijk aan dei regeering kwam en het sein gaf tot confiskeering van de goederen der R. K. kerk en de uitbanning der geestelijken, is hiertegen ,ook onzerzijds geprotesteerd. Elke godsdienstvervolging behooren wij ons aan te trekken en voor alle vervolg den ter wille hunner gehechtheid aan hun godsdienst en kerk behooren wij het op te nemen. Hier geldt toch het oude spreekwoord heden ik, morgen gij. Wat men daar de Roomsche kerk aan doet, kan straks elders met de gerefor meerden van alle gading en van elke kerkelijke indeeling g'eschieden. En ten slotte spreekt zich in alle dergelijke ver volgingen de vijandschap tegen den Chris tus uit. Wat President Call es in Mexico, zij 't ook met del in 1917 gewijzigde Grond wet in da hand, bestaat, heeft ook mi nister Combes in Frankrijk ondernomen. En met welk gevolg? Dat het zijn politieken val heeft verhaast, en de vervolgde Roomsche kerk ten laatste zegevierend uit den strijd te voorschijn trad. Het spreekwoord, eeuwen geleden, aan den Portugees Pombal bewaarheid, is ook in Combes vervuld: Qui mange du pape, en meurt. Die van den Paus eet, zal er aan sterven. Ook Bismarck is er niet vrij van gebleven. Het zal ook d© ervaring van Galles in Mexico worden. Hij mag nu alle kerken en andere ker kelijke bezittingen tot staatseigendom vorklaren, en alle godsdienstige orden of stichtingen van wolk geloof ook verbie den kapitaal t© bezitten of te beheeren, alle godsdienstig© conventen en kloosters opheffen, ja zelfs de godsdienstige opvoe ding uit de openbar© school weren of de stichting van bijzonder© scholen ver bieden, tenslotte keert zich ook dit zwaiaxd tegen hem zeiven die het hanteert. De vervolging der Afgescheidenen, de doorvoering van het beginsel der neutTali. teit en de bemoeilijking van de stichting der vrij© scholen, heeft ook in Neder land een worsteling ontketend, waarbij de vrije kerk ton slotte wèl voer en de vrije school tot aanzien kwam. Daarom betreuren wij hetgeen thans in Mexico geschiedt en wij protesteeren er te gen in den naam der vrijheid, der vrij heid van geloof en van gedachte. Het bloed der martelaren is het zaad der kerk. Dit is do ernstige les der ge schiedenis van alle volken. Moge de Mexi- caansche regeering dit nog in tijds beden ken, alvorens op haren weg van consciën tiedwang voort t© varen. De Volkenbond. Het optimisme, waarvan men op1 het oogenblik in de Fransche officieele krin gen blijk geeft ten aanzien van de aan staande bijeenkomst van den volkenbond, belet niet de ernst van den toestand in te zien, schrijft de „Msb.": Men geeft er zich dan ook goed reken schap van, dat de volkenbond zelf ernstig bedreigd is. Sommige landen beginnen inderdaad het Geneefsche instituut als nutteloos of zelfs als een hinder te be schouwen. Frankrijk heeft reeds tal van opofferingen aan zijn eigenliefde gedaan, om schikkingen mogelijk te maken en het ziet er naar uit, of het er in geslaagd is, Polen een verzoeningsgezinde houding te doen aannemen, waardoor' een gevaar van dien kant wordt uit den weg geruimd. Briand is absoluut van plan, alle aan vallen te verijdelen. De onderhandelingen met Engeland en Duitschland hebben hem van de mogelijkheid overtuigd, dat de gevaren nog te keeren zijn. Briand gaat naar Genève met de be doeling niet alleen het instituut zelf, doch ook het prestige van den volkenbond te veidedigen, om daardoor tevens het werk van Locarno te redden. En men is te Pa rijs overtuigd, dat hij als overwinnaar zal terugkeeren. De onderhandelingen omtrent het sta tuut van Tanger zijn onder die omstan digheden nog des te belangrijker. Men meent te Parijs, dat Spanje zijn eisch voor een permanenten zetel door den nieuwen koers uitermate verzwakt heeft en dat het dubbele spel: Tanger of zetel, juist er toe leiden zal, Spanje's politiek op het doode punt te brengen. Het blijkt meer en meer, dat Londen en Parijs het volkomen eens zijn voor de te volgen gedragslijn, doch dat Madrid een regeling van de kwestie wil, alvorens naar Genève te zullen gaan. De moeilijkheden zijn dus nog niet van de lucht. Amerika en We kinderhuwelijken. De Vereenigde Staten mogen sterk tegen het drankmisbruik ijveren, op het gejied van het huwelijksleven bestaan daar ergerlijke bepalingen. Wij vinden daar, meest bij het blanke ras, huwelijken van beneden de 16 jaren bij ongeveer 700.000 personen. De minimum-leeftijd voor knapen en meisjes is bepaald op 1214 jaar. Zelfs kan het in 14 Ame- rikaansche staten nog vroeger plaats heb ben. Doch dit is het ergste niet. Veel erger zijn in den staat New-York de zoo genaamde proef-huwelijken. Wanneer op hun 18e jaar de man of de vrouw elkan der moede zijn, kan het huwelijk nietig verklaard worden ook als er kinderen zijn. Zoo los wordt de band des huwe lijks geacht; zoo gemakkelijk wordt daar de scheiding gemaakt. Er rijst hoe langs zoo meer twijfel of Amerika wèl op mo reel en religieus gebied zoo hoog staat, als ons in ons vaderland wèl eens is of wordt voorgehouden. (Ned.) Misdgad en krankzinnigheid. De criminaliteit en de misdadige krank zinnigheid nemen in den Staat New-York hand over hand toe. In de gevangenissen ran den Staat bevinden zich thans 7500 lieden, die zware straffen ondergaan. Dat is een zoo hoog aantal als nog niet was voorgekomen. Bovendien zijn er in de beide staatsgestichten voor misdadige mmm11.uw,mmm* m .met krankzinnigen te Beacon 1000 en te Dan- nemora 700 verpleegden. De toeneming der veroordeelde misdadigers was verge leken bij 1 Juni 1925 ongeveer 50 pet. Ook het aantal misdadige krankzinnigen was aanzienlijk toegenomen vergeleken bij een jaar tevoren. Sprekende cijfers. Een Amerikaansch blad, de „Education Digest" heeft een becijfering gemaakt, ho© de bevolking der V. S. hr*r inkomen verbruikt. De resultaten worden in de volgende percentages weergegeven: Godsdienst 0.75 Onderwijs 1.50 Regeering 4.50 Misdaad 8.25 Kleeding 11.00 Weelde 22.00 Levensonderhoud 24.50 Er blijven dan nog 27.50 percent over voor allerlei niet nader gespecificeerdei uitgaven, waarvan 14 percent als onbe kend wordt aangegeven. Zeer sterk is wel het contrast, in een! „christelijk" land tusschen de uitgaven! voor weelde en godsdienst, het duide lijkste teeken wel, hoezeer het moderne! heidendom veld wint. Pangalos naar Kreta overgebracht. Pangalos is thans van Eagina, waar hij in een particuliere villa was onder gebracht, naar Kreta overgebracht. Hij kan zich moeilijk in zijn lot schikken eQ weent voortdurend. Toen men hem vóór het vertrek van het schip, dat hem naar Kreta zou brengen, kwam halen, vreesdel hij ter dood te worden gebracht. Hij pro testeerde er tegen, dat hij; den overtocht in een zwaren storm moest maken en' werd tenslotte met geweld naar het schipi gebracht. Zoodra hij op het schip was, weende hij weer. Aan boord heeft hij brieven geschreven aan Kondylis en zich beklaagd over de slechte behandeling, die hem ten deel is gevallen. Bij aankomst te Kreta vreesde hij, dat een aanslag] op hem zou worden gepleegd. Men kon hem slechts met moeite aan land bren gen. Het sloeg middernacht, toen hij het door de Turken gebouwde fort Izzedin werd binnengevoerd. In de gevangenis werden zijn kleeren doorzocht en hij bleek in het bezit te zijn van 8000 drachmen, die in beslag werden genomen, van een brief aan Kondylis en een afscheidsbrief aan zijn vrouw. i Korte berichten. In verband met de tegen 1 Sep tember aangekondigde bakkersstaking té Lyon heeft burgemeester Herriot maat regelen getroffen, om de verzorging vanl. de bevolking met brood te verzekeren. Van de dagelijks benoodigde hoeveelheid van 250.000 K.G., zal 100.000 K.G. door de militaire intendance worden geleverd, ter wijl verder, naar verwacht wordt, een aan tal bakkerijen gerequireerd zullen worden. De „Paris Midi" meldt uit Casa^ blanca, dat Abd el Krim voor zijn in scheping een verklaring heeft afgelegd, waarin hij zeide, dat er in het Rif-gebied nimmer vrede mogelijk zal zijn en dat Spanje, noch Frankrijk den strijd daar zouden hebben aangevangen, indien deze mogendheden daaromtrent evengoed wa ren ingelicht als hijzelf. Clemenceau wfl een nieuwen open brief aan president Coolidge publiceeren, Uit New-Orleans wordt gemeld, dat redders met drinkwater en kleeren in de verwoeste streek zijn aangekomen om de slachtoffers van den tropischen orkaan van den 25sten dezer bij te staan. In het geheel zijn bij dezen storm 19 per sonen om het leven gekomen, terwijl er nog twaalf vermist worden. Lingbekianen met de P a u s e 1 ij k e v 1 a g. Naar aanleiding van de anti-p apisti- sche protestvergadering te Leeuwarden' onder leiding van Ds Lingbeek schrijft men aan de „Tijd" uit Friesland: le Tooneel: Uit 'n .parochie van Fries land vertrokken een paar auto's met R.K. pelgrims naar Leeuwarden om deel te nemen aan de Bonifacius-beevaart. In Wijtgaard, 'n uurtje van Leeuwarden, werrl een poosje stilgehouden om de pel grims eenige lafenis te doen toekomen. In blijde* stemming zaten allen in de gemoedelijke gelagkamer. De gele vlag getjes hingen slap. 2e Tooneel. Van uit de „Oosthoek" der Provincie naderde 'n tweede auto 't dorpje Wijtgaard. Vlak bij 't dorp bandenpech. De „Lingbekianen", die op gingen ter protestmeetingg stonden op da keien en de tijd was zeer beperkt. 3e Tooneel. 't Gezelschap „protestgan- gers" ontdekt den leegstaanden auto bij

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1926 | | pagina 1