NIEMEIJER'S
Zaterdag Augustus !M
4#e Jaargang
Koopt geen Kachel
Bank voor Zeeland
NIEMEUER'S
FracM-celEectie van ruim
200 Kachels en Haarden.
KI istÉerp' Ijzerhandel,
Mental
'f
Mil
IÏO
INQSMiDDELI
per tube.
voor zeven jareii
i, Broeierij, Vruclit
snz. met Woning
alfvaars, op rek.
HET ADRES
A. WILKING
FEUILLETON.
*ARV ST JOHN,
Uit he{ Engelsch.
GA LIEVER ZIEN.
N. B. Ook zware vernikkelde
PLATTE BUIS-KACHELS
GOES.
Alle Bank- en
Effecten zaken
Wondeni
Kloosterbalsem
IikhM,
,ni i mm
OSS. Telef.
Woonhuis, Schunl
Schuurhok, Kippal
Boomgaard en Bowl
mstig gelegen nab;l
inkenszand, aan del
)t 77 A. 90 c.A.
1 November a.s,
oond door den h
achten:
■KOOP:
)STÉ, Vrouwepol^l
Drukkers-Exploitanten:
O0STERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 6870, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.-^»
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 c£»
Bij abonnement belangrijke korting.
Waldheren vóór 1500.
V.
Vroeger dan een halve eeuw voor onze
jaartelling kan bezwaarlijk aan een bewo
ning van Walcheren worden gedacht- De
jjomeinscho geschiedenisschrijvers zeggen,
dat de volksstammen, die op de delta
landen woonden, woest en onbeschaafd
waren eai voornamelijk leefden van visch
en eieren. De naakte gronden waren onbe-
dijkt of met de zee gemeen. Hierop dus
nog geen veldvruchten, ook kon er geen
houtgewas tieren. Waar de grond wat
hooier lag, achter de duinen, waarin het
konijn zijn holen groef, ligt het voor de
hand, dat de bewoners ook met dit ge
dierte zich in hun behoefte hebben voor
zien.
Bij het langzaam hooger worden van
den grond werd er schapenteelt uitge
oefend, daar scliapen ook hun voedsel
konden vinden op de bijgelegen schorren.
Toon de grond beter tegen de zee
beschermd werd en er dus minder kans
was voor overstrooming, begon men ook
ander vee te ielen, landbouw uit te
oefenen en meer houtgewas aan te plan
ten. OngeveeT dezen tijd (plm. 700) moe
ten dan de eerste vluchtbergen zijn opge
worpen. De bevolking was nog armoedig.
Overstroomingen en oorlogen brachten bo
vendien groote ellende. De bewoners van
het platteland huisden in lage houten
woningen met riet gedekt. Het meeste
land kwam later in eigendom aan den
ambachtsheer, die zonder belooning hee
rendiensten kon eischen. Doordat het
bouwland weinig waarde had, waren er
veel bosschen ,die de noodige brandstof
moesten leveren voor de meer welgestel-
den. De arme verwarmde zich bij het
rookerig vuur van de zelf gestoken da»
rinck (e«n soort laagveen van onder de
klei uitgegraven). De landman weefde
meestal zelf zijn eigen linnen Van 't ge
kweekte vlas of liet het op het dorp
doen, waar behalve een wever ook vaak
een blocker woonde.
De bewoners van de aan zee gelegen
plahtsen leefden meest van de visch-
vangst en van de zich langzaam ontwik
kelende vrachtvaart. Een andere, hoewel
minder edele broodwinning, was de kaap-
waren zelfs veel kaapvaarders. Zij noem-
vaart, vooral in oorlogstijd. Te Vlissingen
den bun beroep echter „de vrije neeringe".
Niet alleen vanuit Middelburg, Vlissingen,
iVec-ie en Arnemuiden voer men ter visch-
vangst, maar ook van uit Westkapelle,
Domburg en ZouteJande. Genoemde plaat
sen, behalve Zoutelande, hebben van den
graaf stadsrechten gekregen. Middelburg
in 1217. Domburg en Westkapelle in
1223, Vlissingen in 1315, Veiere in 1402
en Arnemuiden in 1574. Dat Arnemuiden
niet vroeger tot een vrije stad verheven!
werd, komt omdat het afhankelijk was
van Middelburg, dat Arnemuiden, als zijn
de een kwade concurrent, onder den duim
voor Manufacturen
Dames- en KiniSerconfectie
Tapijten - Gordijnen
Bedden - Ledikanten en
aanverwante artikelen is
GOES HULST
47)
o
„Wat meent ge?" riep Dollie uit, hem
Pjotseling aanziende zij kon hare ooren
P*et gelooven. Daar stond hij met ge
biste armen over de brug geleund, ter-
hf) op gedempten toon sprak, maar
zflne o ogen want die waren welspre
kend genoeg waren zoo stralend van
ugdc, dat Dollie met een kleur van
oosheid haar blik weer op het water
ostigde. „ik weet rue^ wat ge bedoelt",
6 ZÜ zeer verlegen en gereed om in
hanen uit te barsten.
,Machf> dat ik anders nog al duidelijk
Gray' zijt de vrouw,
ik liefheb, Dollie, Miss Maynard, meen
on als ik u verloor, zou ik het
F gcheele leven betreuren. Ik verbeeld
dat ik niet ben als andere mannen;
zou geen tweemaal kunnen beminnen,
Als Vo.?ir?re'rP mijner liefde verwisselen,
tii.i" F®'. voorneem, is het voctr al-
J omdigde Grey, met een zucht, die
welsprekend was.
ollie begon verschrikt te worden; zij
hield. Ook na 1574 werden door Arne
muiden tal van procedures gevoerd met
Middelburg, terzake van de accijnsen en
van den groothandel. De eigenlijke bloei
tijd der 3 grootste Walchersche steden
begon na 1500 om in de 17de eeuw zijn
hoogtepunt te bereiken.
Een der voornaamste gebeurtenissen
onzer vaderlandsche geschiedenis is de
overgang onzer heidensche voorvaderen
tot het christendom. Op de school kan
niet genoeg hierop de nadruk gelegd
worden. Zoo mogelijk trede de onder
wijzer hierbij meer in plaatselijke bijzon
derheden. Op Walcheren, een deel van liet
zoogen. Zeeuwsche Friesland heeft vooral
Willehrord als evangelieprediker gearbeid.
Verscheidene kerken zijn later aan hem
gewijd, terwijl do voornaam Willeboord
en nog meer de familienaam Willeboordse
(oorspronkelijk Willchoordszoon) alge
meen voorkomt. Het zou ons te ver voe
ren hier in die bijzonderheden te treden'.
!Wij willen aanstippen: hot Willebrords-
putje te Zoutelande, 't omverwerpen van
't heidensche Wodansbeeld te Westkapelle,
de legende over het wapen en den bij
naam der Vlissingeirs.
De eerste christenkerkjes waren van
hout, vaak afkomstig van den neergehou-
wen eik, opdat men den eerbied voor
dezen heiligen boom, onder wiens kruin
'liet afgodsbeeld stond, ook zou toedragen
aan de kerk.
Spoorloos zijn al deze heiligdommen
verdwenen, door den tand des tijds ver
woest, of verbrand door de Noorsche
zeeschuimers, die alom moord en ver
woesting aanrichtten..
Na 1100 begon men de kerken van
steen te bouwen. Het is m.i. nog niet
bewezen, dat de steenen voor de kerk
cr> Ide plaats zelve werden gebakken.
De steenen zijn groot van formaat (zoo
gen. Zeeuwsche moppen), sommige geheel
of ten deiele met groen glazuur bedekt. Bij
elke kerk werd ook een toren gebouwd,
die op Walcheren anders van vorm zijn
dan vele oude torens in 't Noorden Van
ons land, daar deze een zoogen. zadel
dak hebben en de Zeeuwsche torens in
een spits eindigen.
Zelfs in de 13e eeuw waren er nog
houten kerken, welke langzamerhand ver
dwenen. De woningen der menschen op
't platteland en ook nog vele in de ste
den waren nog van hout met riet gedekt.
Later werd het bouwen van houten hui
zen in dei steden verboden. Middelburg
gaf zelfs een toelage aan hen, die hun
huizen met pannen of scaliën (leien) lieten
bedekken met 'toog op 'tgroote brandge
vaar. De stad is dan ook vaak door
groote branden geteisterd. In 1431 b.v.
is 't westelijk gedeelte door een grooten
brand verwoest.
Do eerste christenkerken, 't zij van hout
't zij van steen, werden steeds zoo ge
bouwd, dat 'taltaar naar 'toosten stond.
Dit is nog te zien aan de oude Walcher
sche keiken. In en om de kerk werd
begraven. Meestal was het kerkhof door
een steenen muur met een poort van den
weg afgescheiden.
Daar de meeste Walchersche plaatsen
zijn ontstaan kort na den overgang van
liet heidendom tot het Christendom, ver
rees ook op elk dorp een kerk, welke
vaak den grondslag legde tot den naam
van het dorp. Zoo zijn er op Walcheren
niet minder dan een dozijn plaatsnamen,
die op kerk eindigen. Sommige schrij
vers (o.a. ook Beekman) willen het twee
de deel van die namen, 't'woord kerke n.l.
was er nu van overtuigd, dat hij het
meende.
„Maar zóó zou het niet tusschen ons
.kunnen zijn, weet ge", antwoordde zij
snel. Zeg als :t u blieft niets meer, Mr
Lyndhurst; het maakt me angstig. Ik ben
U zeer verplicht, maar het zou nooit,
nooit zoo kunnen zijn".
„Waarom niet, Miss Mavnard", hield
hij zacht aan, „als ik u toch zóó liefheb?"
„Maar ge moogt mij niet liefhebben;
dat moogt ge niet, als ilc het u verbied",
antwoordde zij boas, want zijn aanhou
den deed haar ontstellen.
„Q, wat zou mijne moeder wel zeggen?
en ik keu u nog maar drie weken?" en
Dollie keek zeer verstoord.
„Heb ik te plotseling gesproken? Zal
ik u tijd geven om er over na te denken
wilt ge naai" huis gaan en de zaak
met uwe moeder bespreken? Schud als
't u belieft niet zoo beslist met uw hoofd;
denk er aan, dat dit een levensvraiag voor
mij is."
„Maar dat is mijn schuld niet", ant
woordde zij half schreiend. „Ik heb nooit
.mijn best gedaan, u van mij te laten
houden, ik heb nooit aan zao iets
gedacht. Het is mijn schuld niet, als ge
dat toch blijft doen".
Haar kinderlijkheid deed Gxey zijn on
danks glimlachen. Waarom wilde zij zich
^fop een plaatje,
Lievewrouweetraat 41
BERGE KI OP se o es
afleiden van akker, of van een oud woord
kerigen: insluiten. M.i- zullen wij wel
veiliger gaan, als wij wat minder ver zoe
ken en eenvoudig denken aan de kerk,
door een bepaald persoon gesticht of aan
een heilige gewijd. De namen Serooskerke
en KJeverskerke behoeven nog een na
dere verklaring. De oude naam van Se
rooskerke is Ser ('s Heer) Alardskerke'.
De naam Alaerd of Alaert veranderde
tusschen 1300 en 1500 aldus Alaert,
'Olaert, Olert, Oirt. Zoo is 't begrijpelijk
dat uit S.er Alaerdskerke, Ser Oirtskerke
en daaruit Seroirtskerke en Serooskerke
ontstond. Deze afleiding is uit de Rent-
mecstersrekeningen gemakkelijk aan te
toonen. Kleverskerke komt van Cleofas-
kerkei. De kerk was aan Gleophas, één der
Emmaüsgangers gewijd.
(Wordt' vervolgd.)
R. B. J-d. M.
Onhoudbare woningtoestanden.
Te East-Deptford, een wijk van Lon
den, laten de woningtoestanden veel te
wenschen over. Blijkens een rapport van
de gezondheidsinspectie, zouden in die
wijk 3000 huizen moeten worden afge
broken. Zij zijn ongeschikt om te worden
bewoond en vormen tezamen een van de
ellendigste buurten die men zich maar
voorstellen. In dit stadsdeel leven 470
gezinnen elk in één kamer, en daaronder
zijn tal van gezinnen die uit vijf of zes
personen bestaan. De medische inspec
teur dr Thompson betoogt, dat dit vooral
wat de zedelijkheid betreft zeer ernstige
nadeelen veroorzaakt.
DirectieMr. AST. VAN BEACKEl, I0S VELTHUIJSE.
Kantoer Groote Harkt 21. Telefoon 74 (2 lijnen).
CORRESPONDENTSCHAPPEN
IERSEKE, KAPELLE, 's- HEERENH0EK
niet omdraaien en hem aankijken? dan
zou zij zien hoe ernstig hij het meende.
Maar Dollie durfde dien eerlijken blik niet
weer ontmoeten.
„Wat kan ik er aan doen, dat ik u mijn
geheele leven moet blijven liefhebben?"
vroeg hij verwijtend. „Heb ik u niet ge
zegd, dat „eens" bij mij „voor altijd"
beteekent; neen, het is uw schuld niet;
gij hebt nooit moeite gedaan mij te be-
tooveren, maar van het eerste o ogenblik
af, dat ik u op de trap tegenkwam
herinnert ge het u nog? heb ik gevoeld,
dat gij anders waart, dan andere vrouwen
die ik ontmoette.'
„O, lieve deugd!" riep Dollie uit, want
het speet haar zoo voor hem en haar-
zelve, dat zij niet wist. wat te zeggen.
„Natuurlijk hebt ge mij zeer teleur-;
gesteld", vervolgde Grey; maar hij voelde
zich lang niet zoo ongelukkig, als hij'
wel behoorde. Hij was zich integendeel
bewust van een groote mate van kracht.
Als hij bij het begin verliefd op haar
was geweest, was hij het nu nog tienmaal
meer; als hij al zijn gedachten eens had
kunnen uitspreken, dan zou hij zoo onge
veer het volgende gezegd hebben:
„Het helpt u niets lieveling, of ge uw
best al doet mij te ontsnappen, het is een
onmogelijkheid. Ik ben zeer volhardend;
wat ik wil, doe ik, en ik wil dit met mijn
Cholera fe Sjanghai.
Alsof het met den burgeroorlog in
China nog niet genoeg was, wordt thans
uit Sjanghai gemeld, dat in de Chineezen-
stad te Sjanghai de cholera weer veel
slachtoffers maakt, speciaal in het Poe-
ting-district bij de Whango-rivier. De Chi
cago Tribune vernam zelfs, dat de epide
mie zoo hevig is, dat er meer dan 1000
menschen per dag aan sterven. Maar dit
zal toch wel overdreven zijn, al betreft
het hier een bevolking van 1.500.000 zie
len, die dicht opeengepakt wonen onder
slechte hygiënische toesfanden.
Erzaakt door branden, snijder
>ten. builen eainsectenbeten
ijk behandelen met AKKER'.
Kono berichten.
Naar gemeld wordt, zal reeds bin
nen eenige maanden de eerste steen gelegd
worden voor de in Palestina op te richten
Engelsche Universiteit. Deze zal binnen 2
jaar voltooid zijn en 50.000 Pond sterling
kosten.
Een jonge dame heeft op het graf van
den onbekenden soldaat te Parijs een
krans van roode rozen neergelegd met het
opschrift: de Duitsche jeugd aan den on
bekenden soldaat. Toen dit ter kennis van
de politie kwam heeft deze den krans la
ten verwijderen.
Uit Fez wordt gemeld, dat Abd-el-
Krim's vertrek naar zijn verbanningsoord
Reunion waarschijnlijk zal worden ver
traagd, omdat hij ongesteld is geworden.
Aan de „New-York Herald" wordt
uit Chicago geseind, dat vijf personen al
daar tengevolge van zonnesteek zijn over
leden.
Volgens een telegram uit Londen zijn
de besprekingen tusschen de vertegen
woordigers der Engelsche regeering en der
mijnwerkers volslagen mislukt. Churchill
heeft verklaard dat voorstellen die staats
subsidie en tijdelijken afstand door de
eigenaars van hun winsten meebrengen,
niet aannemelijk zijn.
Bij het station Bad Höhn is een boe-
meltrein tusschen Frankfort en Berlijn
ontspoord. Het ongeval is vrij gunstig af-
geloopen. Een meisje is zwaar, enkele an
dere reizigers zijn licht gewond.
Een onjuist bericht.
Volgens den diplomatieken medewerker
van de Evening Standard heeft de ont-
wapenings-commissie de aandacht van de
regeeringen van Engeland, Turkije, Italië,
Japan en België gevestigd op een „opzien
barende ontdekking".
Zij zou er n.l. achter gekomen zijn, dat
Duitschland duikbooten in Nederland
heeft besteld bij werven te Amsterdam en
aan de Schelde. Tot de Duitsche regeering
is daartegen reeds een vertoog gericht en
men verwacht opheldering uit Berlijn.
De medewerker voegt aan dit nieuwtje
(dat spreekt van een „ontwapenings-com-
missie", terwijl de militaire commissie van
controle zal zijn bedoeld) toe: Krachtens
art. 190 van het verdrag van Versailles is
het Duitschland verboden oorlogsschepen
te bouwen of aan te koopen, tenzij ze be-
geheele hart. Misschien dat ge nu niet
van mij houdt, maar eens zal ik het u
leeren; want als de gebeden in den hemel
gehoord worden en op aarde beantwoord,
zal ik u nog mijn vrouw maken."
Maar daar hij niet welsprekend was en
verlegen, als zijn gevoel in het spel was,
kon hij de helft van dit alles niet zeg
gen, maar maakte hij slechts een slimme
toespeling op zijn voornemen.
„Gij hebt mij zeer ongelukkig gemaakt"
zeide hij tot haar; maar ge zoudt even
goed van mij kunnen vergen, dat ik op
hield te leven, als dat ik u opgaf. Ik
zal ,.u natuurlijk nooit opgeven. Er is
toch niemand anders in het spel?" vroeg
hij aarzelend.
Dollie .schudde hevig met het hoofd,
en bloosde bij de gedachte.
„En mag ik hopen, dat ge niet bepaald
een afkeer van mij hebt?"
(,,0 neen, in het geheel niet!" antwoord
de Dollie, blij dat ze ten minste iets ver-
troostends kon zeggen. „Ik vind u heel
aardig en zou graag goede vrienden met
u blijven." Waarom zeggen meisjes dat
toch altijd? Waarom beproeven zij altijd
den afgewezen minnaar als vriend te be
houden?
Het voorhoofd van Grey verhelderde
eenigszins bij deze woorden. Nu begon
hij "in te zien hoe hij moest handelen.
stemd zijn ter vervanging van de schepen,
genoemd in art. 181 (hetwelk bepaalt, dat
de Duitsche vloot ten hoogste mag bestaan
uit 6 linieschepen, 6 lichte kruisers, 12
torpedojagers en 12 torpedobooten). Art.
191 sluit met zooveel woorden duikbooten.
uit. Het zegt: „De bouw of verkoop van
eenige duikboot, zelfs voor handelsdoelein
den, is in Duitschland verboden".
Zoowel van de werf De Schelde te Vlis
singen als van de Ned. Scheepsbouwmij. to
Amsterdam gewerd ons een volstrekte te
genspraak van bestelling van Duitsche
duikbooten of onderhandelingen daarover.
Wolff noemt, in een over het bericht van
het Engelsche blad nader door ons ontvan
gen telegram, de „opzienbarende ontdek
king" volkomen onjuist, evenals de mede-
deeling dat de geallieerden daaromtrent
een vertoog tot de rijksregeering hebben
gericht. (N. R. G.)
J», jij, jou.
Men schrijft aan het „Vad.":
In vele opzichten kan Den Haag tevre
den zijn met zijn politiecorps. In één
opzicht echter schieten enkele leden van
dat corps tekort, en wel in gewone be
leefdheid.
Een jonge dame van twintig jaar komt
van het station en rijdt per fiets huis
waarts. Een verkeersagent heft de hand
op. Zij, stopt. Sinds twee dagen waren
de witte stop-strepen op de straat aan
gebracht, maar bedoelde jonge dame was
daarvan onkundig en door het met aan
dacht recht vooruit zien, bemerkt zij; niet
dat haar wiel iets over de streep schiet.
De agent: Als jij: haantje de voorste
wil zijn, dan moet j ij maar eens be
talen.
Rij een andere gelegenheid was da
hand, waarmee de richting door de fiet
sende was aangegeven, wat te snel terug
getrokken en liefelijk klonk het over de
straat: „Zeg, kun jij: je vlerk niet uit
steken?!"
Gegrinnik der omstanders, een blos op
de wangen der „misdadigster".
Een ander geval.
Door de Prinsenstraat rijdt een fietser.
Hij laat.vzijn stuur los om zijn jas dicht
te knoopen en plotseling hoort hij roe
pen: „Ken jij je handen niet aan je
stuur houden?!" Niet beseffende, wie daar
„Mag ik dan hopen u soms te zullen
zien?"
„O, natuurlijk. Ik meen, als ge gaarne
wilt," voegde zij er bij, aanstonds weder
verlegen wordende.
„Ik zou het zeer gaarne van tijd tot
tijd willen," hernam hij ernstig. „Ik zou
u niet gaarne uit het oog verliezen, of
willen, dat ge mij zoudt vergeten, hoewel
dat dat ge mij daar juist afgewezen
hebt. Maar ge zult wel moe zijn, zullen
wij naar huis gaan? Het begint al donker
te worden." En Dollie, die niets vuriger
wenschte dan hem kwijt te zijn, stemde
gaarne toe.
Grey handelde groot. Inplaats van te»
pruilen over zijn nederlaag, trok hij af,
al was het dan niet met de teekenen der
overwinning, dan toch ,met veel zelfbe
wustzijn. Het was natuurlijk dwaas van
hem geweest, dat hij zich zooveel moeite
gegeven had; het was veel te haastig
geweest. Dollie had hem nooit de geringste
voorliefde getoond; integendeel scheen
het, dat zij den voorkeur aan Bertie gaf.
Wat behoefde hij ook voordeel te willen,
trekken van haar jeugdige dwaasheid en
die op deze wijze tot werkelijkheid te
maken, en haar doodelijk te verschrikken
door zijn plotselinge hofmakerij?
(Wordt vervolgd.)
