Dinsdag 11 Mei 19S6
41#e Jaargang
LOUIS DOBBELMAN N,
feuilleton.
De lotgevallen van Jobn Fox.
Wéé r nieuwe tegenspoed,weernieuwe plagen,
jnd' ijle aan land gespoeld, maar wel Is een scliri tl
)aar staan te wacliten mef" knagende magen
Twee kannitalen mei* liong'rigen tlk
ff» 186
ROTTERDAM.
Drukkers-Exploitanten:
0OSTEBBAAN LE COINTRE
GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 6870, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, 13.—
Losse nummers
f 0.05
Prijs der Advertentiën:
regels f 1.20, elke regel meer B9 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
A. ts. Donderdag (Hemelvaartsdag) zal
„De Zeeuw" niet verschijnen.
CULTUUR.
(Vervolg.)
Eia cultuur moet, naar uit het Schrift,
woord in Genisis I mag worden lafgei-
leid, beschouwd worden in het licht der
Schepping en in dat van den Val.
Aan den mensch, en in hem aan de
gansehe menschheid, was in het Paradijs
de heerschappij over al het gedierte en
over het aardrijk geschonken.
In de gedachtensfeer van onzen tijd
uitgedrukt beteekent dit dat Adam en in
hem de heele menschheid geroepen werd
tot de groote taak de cultuur te be-
oefenen. Die aarde werd aan hem en aan
de menschheid „onderworpen", zcioals! het
in het Bijbelsch geschiedverhaal luidt.
Aan Adam in den staat der rechtheid was
daartoe een koninklijke macht gegeven.
Een koninklijke, want hij was koning. Hij
was een heerScher, want hij zou „heer-
schappij" over alles hebben.
En dat deze macht ook aan al zijne
nakomelingen zou toekomen, blijkt uit de
volgorde waarin de Heere God hem "deze
opdracht en dien zegen medeg'af. Eierst
toch, zoo staat er in het ScheppingsVer.
haal, spreekt de Heere God: „zijt vrucht
baar en vermenigvuldigt"; en daarna „ver.
vult de mud© en onderwerpt haar".
Die macht, hem van Godswege toege
komen, zou evenwel niet voortvloeien uit
lichaamskracht. Immers hij stond daar
naakt op deze machtige aarde, en door
sterke, zeer groote dieren, sommige ont-
izaglijfcer van lichaamsbouw da,n hij! zelf!
omringd, zonder eenig wapen tot zijn
dienst; zelfs een stok bezat hij! niet. Niet
door de kracht van zijn lichaam', maar
door het overwicht van zijn geest zou
hij die allen beheerschen.
Bouwen en bewaren whs de
taak, hem opgelegd. In het bebouwen
zou hot goddelijk beroep bestaan dat hij
zou hebben uit te oefenenin het „be
waren" (bewerken, verdedigen) spreekt
zich do aanwezigheid' uit van den .groot,
ten vijand Gods ©n des1 menschen, den
uit den hemel geworpen machtigen en-
gei Sa,tan is zijn naamdie met be
hulp zijner heirscharen den mensch naar
het leven stond en Gods schoone aarde
bedreigde.
Djoch tegelijk zou hij deze aarde en
hetgeen er op was b e h e erschen.
Daartoe bezat hij1 lOtok wijsheid en ver.
stand; wat ook hieruit bleek, dat hij
aan allo dieren namen gaf naar hun
abrd. Ja ook aan dei planten, daarl
mee toonde dat hij „wist, wat in die
plantenwereld, met haar boom en, bloeimien
en struiken, hem van God geschonken
was, hoe hij elke plant en elk gewas naar
eigen aard moest behandelen, en hoedanig
gebruik er van gemaakt moest worden.
Hij was koning, en het stond hem hlles
ten dienste".1)
Dlez© ialarde nu te onderwerpen en te
beheerschen, is hetgeen wij' twintigste-e©u-
wers noemen de cultuur. Zij' is, gelijk wij
reeds .zeiden, niet iaan Adam alleen ge-
feeven, maar aa.n de gansehe menschheid.
Niet dat Adam in het Paradijls reeds
het volle levensgeluk bezat. Hij' stond
nog maar aan het begin van den weg.
Maar was hij in den staat der rechtheid
gebleven., danzou er in de nfajesteit en
heerlijkheid, hem van Godswege toege
komen, een toeneming geweest zijn, en
'de ongevallen menschheid, indien hij! haar
gewonnen had, zou steeds 'meer de harde
15) o—
Nicolaas waagde het in langen tijd niet
de ouderlijke woning te bezoeken, waar
hem zeker geen aangename ontvangst van
vader en broeder verbeidde, maar dit woog
tienvoudig op tegen de zekerheid van de
liefde zijner moeder. Zijn vader schreef
wel is waar, aan zijn meester en dreigde
dezen te beschuldigen van z'n zoon tot het
verlaten der ouderlijke woning te hebben
verleid; maar Nicolaas maakte een einde
daaraan, door te verklaren dat, zoo men
hem verhinderde horlogemaker te worden,
hij predikant zou worden bij de Methodis
ten, een toen" ter tijde nieuwe en bij het
volk over het algemeen gehate secte. Dit
had een goede uitwerking. Kort daarna
gaf zijn moeder hem te verstaan, dat hij
eens over moest komen om den Zondag
met hen door te brengen. Hij deed dit,
maar die dag leverde weinig genoegen op.
Vader en broeder deden alsof zij hem niet
zagen en vroegen elkander elk oogenblik
hoe laat het was, en of iemand ook een
goeden horlogemaker kende, dien zij een
pendule voor de spreekkamer konden be
stellen.
hebben leeren „onderwerpen", dat wil
zeggen al hare schatten hebben leeren
gebruiken. En naar mate zij haar heer
schappij steeds krachtiger gelden deed,
naar di© mate zou steedis meer, even.
als in Adam, den zomi der Aarde, want
dit beteekent zijn naam, in gansch de
menschheid hebben uitgeschitterd „d© ma.
jesteit van het Beeld Gods; want Gad Al
machtig regeert over alle dingen in den
hemel en op de aarde met absolute souvet
reiniteit" R
Toch nu is de Val daar tusschen gekoL
men. Dis mensch verloor Gods Beeld, ook
hierin dat hij1 niet meer met koninklijke
miacht over de 'aarde en de dieren der
aard© beerschen kon; maar voortaan iom
di© heerschappij1 te behouden .af te ge
winnen met haar of met hen zon hebben
te worstelen. In het zweet zijns aanschijns.
„In het zweet uws aanzijns zult gij
brood eten". Dit woond v.an God tot
Adam, gold voior da gansehe menschheid,
zooiiat heiel het cultuurleven
sinds dien Val tot oip "heden er door
gedrukt wordt.
„Daar komt bij, dat de natuur zelve
deerlijk ontredderd werd- Het was voor
Adam nog zoo heel iets anders, Jreer-
schappij te voeren over de dieren, die
toen nog niet wild en verscheurend wa
ren. Ook zoo heel iets anders de aarde
te onderwerpen, die toen nog niet ver
vloekt was, en geen doornen en distels
en geen giftige planten voortbracht- Hier
staan we voor het vraagstuk van den cul
tuurstrijd om de aarde te onderwerpen.
In plaats van koninklijk heerschen thans
een hang worstelen, te midden van doods
gevaren om het doel te bereiken en niet
in den strijd onder te gaan. De slacht
offers van den cultuurstrijd worden bij
duizenden geteld. Hoe velen zijn niet om
gekomen in hun beroep of bedrijf. De
macht over de natuur werd gaandeweg
verkregen, maar menig graf werd gedol
ven- 1)
Wie zal ze tellen, de miljoenen omge
komenen ter zee en te land; onder mijn
werkers en schepelingen; fabrieksarbei
ders en visschers; bergbeklimmers en
zeevaarders; en zoovele koene durvers,
hetzij ze hun brood verdien(d)en in de
hooge luchten of op den bodem der wa
teren?
En toch gaat de menschheid voort, of
schoon het haar bloed en haar leven
kost, haar hoogheid over de natuur tot
gelding te brengen.
Zij groef in den schoot der aarde en
delfde er haar schatten uit: haar goud
en zilver, en haar zwarte diamanten, en
bewerkte het- Op de aarde zelve maakte
zij de dieren zich ondergeschikt, drong
ze binnen haar bereik, of wierp ze buiten
haar erve; vernietigde ze of voedde zich
met hen, en dekte zich met hun kleed.
Zij wendde stoom en stroom aan tot
verlichting en verwarming, tot verlichting
van den arbeid en vermeerdering der
productie-
Zij dwong bet water in enge ruimten
om voor huiselijk gebruik te dienen, of
de drijf- en stuwkracht te leveren voor
het bedrijf.
Telegraaf, telefoon, radio; bril, verre
kijker, microscoop, telescoop; vervoermid
del, door wind, stoom en electriciteit,
door benzine gedreven; banen onder den
grond voör de wegen in de lucht, lucht
schip; de gangen op en onder zee en'
rivieren; kortom, alwat men om zich
1) Dr A. Kuyper Jr in „De Heraut" van
18 April. j.l.
Toen Nicolaas aan tafel zijn broeder een
lepel aangaf, berook hij dien, en zijn vader
vragende of deze niet vond dat hij naar
Florence-olie rook, gaf hij hem aan den
bediende. De arme moeder, nu geheel en al
verontwaardigd, riep uit: „Olie! als dat
zoo is, is het kostbare olie. waarvan in
den Bijbel gesproken wordt als zegen aan
brengende, en die in onzen tijd meerma
len Lord Mayors maakt.
„Een Lord Mayor? Wat, maakt men
Lord Mayors van horlogemakers?"
„Ja", zeide de moeder, „en van lieden
van nog geringer afkomst. Werd Dick
Whittington, een eenvoudig kattenverkoo-
per, niet drie malen Lord Mayor van Lon
den? Waren niet alle Lord Mayors lieden
die van het land naar Londen waren ge
trokken en door koophandel schatten ver
wierven, en die niet alleen in een vergulde
koets reden, even groot als die des ko-
nings, maar ook zelfs door leden van het
Parlement, en met de grootste eerbewijzen
ontvangen werden aan het hof? Hef uw
hoofd omhoog, mijn Nicolaas", zeide zij
met moederlijken trots, „en ik voorspel het
u, eens zie ik u nog Lord Mayor van Lon
den."
Indien Mrs Elamstead gebeden had om
de wijsheid van Salomo, zouden haar geen
woorden ingegeven kunnen zijn, die haren
man en Simon meer konden treffen. Dan
zou Nick, zoo dacht' de oude man, grooter
henen ziet, 't getuigt allegaar van de over
winningen door den modernen cultuur-
mensch op de krachten en bewegingen
der natuur behaald.
Wie 't ziet die moet bekennen, dat eï
een algemeene genade is, die de ge
vallen menschheid tot dit alles in staat
stelt.
En nog is men er niet.
De cultuur .schrijdt steeds voorwaarts;
en zij zal blijven voortschrijden, zoolang
onze God het gehengt, en al hare werken
zullen In 't eind dienstbaar blijken aan
de komst van Zijn Koninkrijk.
Maar is het dan niet waar, dat de
Cultuur 't meest beoefend wordt door wie
van God en Godsdienst gansch ontaard
zijn; en veeltijds in dienst gesteld wordt
van den Vorst der Duisternis, en het
cultuurleven in zijn buitengewone ont
wikkeling den mensch innerlijk verarmt,
ook waar zij hem voor het uiterlijke
verrijkt?
Helaas, dat is zoo- De kinderen der
duisternis zijn voorzichtiger in hun ge
slacht dan de kinderen des lichts. Het
waren niet de kinderen van Seth, maar
die van Kain die uitblonken in uitvindin
gen als van tentenbomv en veeteelt, or-
gelhandel en smederij. En ook in onze
dagen verliest .de gevallen mensch al
meer zijn afhankelijkheidsgevoel van God,
ten wordt hij door steeds meerdere dui
zenden bewierookt, verheerlijkt en aange
beden vanwege bet werk zijner handen
of de vindingen van 'zijn geest.
Doch, hoe ook de moderne cultuur-
mensch in de cultuur zou opgaan, het
welk in de hoogste mate verfoeielijk is,
het streven zelf om de macht der na
tuur te overwinnen is uit God, krachtens
zijn uitspraak bij de schepping van den
mensch: „opdat zij heerschappij hebben".
En van de vruchten van de cultuur ge
bruik te maken, wanneer dit om goede
redenen noodzakelijk is, is ganschelijk niet
af te keuren- Voor elke uilvinding, dis
aan de komst van het Godsrijk bevorder
lijk is, kan men God danken. Waarom
zou een gereformeerd zendeling of een
oud-gereformeerde dominé niet van zijn
auto gebruik mogen maken, wanneer zijn
arbeid dit noodig maakt? Waarom zou
een Chr. onderwijzer op zijn school of een
predikant voor zijn catechisanten tot be
tere voorlichting in de Schrift of de Bij-
belsche Aardrijkskunde geen gebruik mo-
ken van een tooverlantaarn in 't groot?
Waarom zou een geref. kerk zich niet
mogen voorzien van een toestel en an
tenne, teneinde in de avonduren, wanneer
er geen dienst is, radio-verbinding te heb
ben met een zuivere prediking elders?
(Slot volgt-)
De staking in Engeiand.
Ondanks dé geruchten, die hebben ge-
loopen, dat de vakvereenigingsraad een
opheffing der staking zou overwegen, is
de toestand op het oogenblik nog vrijwel
ongewijzigd.
De positie der regeering wordt sterker
tengevolge vooral van de consolidatie der
nooddiensten. Ook het aantal stakers, dat
naar het werk terugkeert, wordt grooter.
Niettemin kan de staking nog ten volle
algemeen genoemd worden, meent de
,,'Msb."
Tot sommige groepen arbeiders schijnt
het door te dringen, dat het neerleggen
van den arbeid een schenden was van
hun arbeidsovereenkomst en dat hun sta-
en aanzienlijker zijn dan de squire van
Dainsby; en zoo dacht ook de oudste zoon.
Sedert dien dag spraken zij niet meer van
het bestellen van pendules, en niets rook
meer naar Florence-olie.
Nicolaas kwam en ging gedurende zijn
leertijd, en werd door zijn vader en broe
der met meer dan schijnbare vriendelijk
heid ontvangen door z'n moeder met
toenemende liefde. Het eerste gouden hor
loge dat hij zelf maakte en hem voldeed,
bood hij haar aan op haar verjaardag en
zij droeg het met het meeste genoegen;
eene week later ontving Nicolaas uit Lon
den een kistje met een stel horlogemakers
werktuigen, zoo keurig en deugdzaam als
men maar bekomen kon, benevens een
fraaien microscoop en het leven van Flam-
stead, den sterrekundige, een afstamzne-
lin| van het geslacht; in het boek waren
deze woorden geschreven: „Ga voort, Ni
colaas Elamstead, en verschaf uwe fa
milie een even duurzame eer; zoo al niet
door kunde, dan door deugd."
Het moet omtrent dezen tijd zijn ge
weest, dat onze vriend John Fox in kennis
geraakte en hem ook vergezelde bij zijne
menigvuldige bezoeken op Dainsby, welke
een onuitwischbaren en aangenamen in
druk bij hem schenen achtergelaten te
hebben; maar van waar John Fox kwam
of wie hij eigenlijk was, bleef een ondoor
grondelijk geheim. Was hij ook leerling
Wordt Vrijdagavond a.s. vervolgd.
ken onwettig is. Dit is vooral het geval
bij de employe's der drukpers en dag
bladbedrijven. In het bijzonder bij de pro
vinciale pers komen zich groote groepen
aanmelder).
Bij de spoorwegen is de toestand zeer
verbeterd. Over het algemeen kan het
verkeer heter genoemd worden dan de
vorige week. Het aantal vrijwilligers groeit
nog snel aan.
De „British Gazette", het regeerings-
blad" verschijnt nu in een oplaag van
meer dan een millioen.
Gedurende de laatste 48 uur zijn in ge-'
.heel Brittannië slechts een dozijn perso
nen gearresteerd. In verscheidene havens
worden de schepen gelost door vrijwilli
gers en de dokken worden open gehouden
door de autoriteiten. De voedselvoorzie
ning wijkt niet veel van het. normale
af en in de hotels en restaurants worden
de gewone menu's tegen de gewone prij
zen opgediend. De winkels bedienen hun
klanten normaal. De handelsvereenigingen
besloten haar prijzen te handhaven en
hoewel de kosten van het vervoer iets
liooger zijn, worden geen pogingen gedaan
hiervan te profi leeren. i I
In vele districten nadert de toestand het
normale, wat het laden en vervoer van
levensmiddelen betreft. In het bijzonder
is men den toestand in de Londensche
dokken en in andere voorname havens
goed meester.
Een beschrijving van den toe
stand. De ster-correspondent van de
„N. R. Ct." beschrijft den toestand te
Londen als volgt:
In de havenbuurt ziet men overal het
volgende tafereel. Alles ligt stil en de
straten zijn hoofdzakelijk bevolkt door de
tallooze stakingsposten. Iedere post wordt
geweest? Was hij soms klerk geweest bij
den een of anderen rechtsgeleerde in de
kleine stad Alfreton of was hijmaar
wij hebben nooit iemand ontmoet, die een
voldoend antwoord op deze vragen geven
kon; en John, Fox was op dit punt nog
meer geheimhoudend dan iemand anders.
Het scheen hem altijd bijzonder aan te
doen en, gelijk een vriend hem eens hoor
de zeggen, „het deed hem in zich zeiven
keeren, en maakte hem zoo klein, dat men
hem wel onder een hoed kon vangen."
Wij zullen daarom al deze nuttelooze
vragen daarlaten en het verhaal der lotge
vallen van Nicolaas Flamstead voort
zetten.
Na het einde van zijn korten leertijd
ging hij naar Londen, om zich daar in zijn
beroep verder te bekwamen. Zoo het in
de hoop was eens Lord Mayor te worden,
werd hij teleurgesteld, want een jaar
later stierf zijn oude meester te Alfreton,
en zette hij diens zaken voort. De opening
van Nicolaas Flamstead's winkel baarde
veel opzien in die kleine stad. Sedert vele
geslachten had de handel in horloges en
klokken daar voortgesukkeld op dezelfde
slaperige, levenlooze wijze; er was geen
vooruitgang, er was stilstand in de kunst.
Eensklaps deed Nicolaas den geheelen
ouden voorraad van de hand tegen een
prijs, die het landvolk in groote verzoe
king bracht, daar het gewoon was horló-
bewaakt door een of meer politieagenten.
Soms staan beide partijen elkaar vijandig
te bekijken, maar in verreweg de meeste
gevallen zijn ze in gemoedelijk gesprek.
Het is een vriendschappelijke oorlogstoe
stand op die manier.
Levensmiddelenpakhuizen worden door
sterke politieafdeelingen bewaakt. Die Sf-
deelingen bestaan soms voor de helft uit
echte vrijwilligers. De agenten pasten van
daag nog op de vrijwilligers en keken
glimlachend toe hoe dezen het deden.
Er was echter niets te doen, zoodat de
nieuwbakken agenten in burger met een
armband om er wat verlegen bijstonden.
Ieder moet zich nog wennen aan zijn
taak. i
Onaangenamer zag het er uit in' de
groote verkeersaderen van de echte volks
wijken. Daar staan voortdurend veel men
schen op straat, die niets te doen hebben.
Af en toe wordt een auto wat nageroepen,
soms ook, als de politie er niet is, wat
nagegooid. Een enkelen keer loopt het
hooger. Er is dan spanning in de lucht.
Daar ontstaan dan de berichten uit over
aangehouden en omgeworpen auto's.
De omnibussen en veel particuliere wa!-
gens zijn er reeds op ingericht. De mo
torkap zit op slot, soms nog een prikkel
draad er om heen gewikkeld om te ver
hinderen dat er op geslagen wordt.
Want menigmaal is de onbeschermde
motor met hamers en houweelen vernield.
De ruiten van veel auto's zijn reeds met
kippengaas beschut. Ik heb al met omni
bussen gereden, die met planken geblin
deerd waren.
Vakvereenigingsleiders ge
arresteerd. Krachtens de wet, hou
dende machtiging tot het nemen van uit
zonderingsmaatregelen, met het oog op.
ges te dragen, zoo groot als rapen, en klok
ken te hebben zoo smakeloos en lomp, als
of zij het werk waren van Tubal Kaïn.
Op een marktdag opende hij zijn winkel
en stalde in de smaakvolle kasten zulk een
voorraad van nieuwe artikelen uit, dat de
menigte stom van verbazing staan bleef.
Welke lieve kleine gouden en zilveren hor
loges! Welke bevallige klokken en tijdme
ters, in mahoniehouten kasten en onder
glazen stolpen, verguld en in brons! Welk
een keurige wijze van bewerking. Hoe vele
wonderen had Nicolaas niet te vertoonen
aan zijne bezoekers! Het gevolg was, dat
bijna niemand, twintig mijlen in het rond,
meer tevreden was met zijn horloge. Ieder
moest er een hebben volgens het nieuwe
systeem, gelijk Nicolaas het noemde. Men
sprak van niets dan van hefboomen, vrij
komende beweging, chronometers, cylin
ders en gegraveerde kasten.
Nicolaas was weldra genoodzaakt, nieu
we, groote werkplaatsen aan te leggen en
had daarin zulk een menigte menschen
aan het werk, als nooit te voren in Alfre
ton gezien was. Men kon gerust zeggen dat
zij daar leefden van klokken en horloges,
in plaats van er alleen maar op te zien
hoe laat het was. Maar niet slechts voor
Alfreton en den omtrek werkte Nicolaas,
ook uit Londen ontving hij bestellingen.
1 - i L l
(Wordt vervolgd.)' j
