@@s,
IVo 161
EA.G.
Utrecht
N
Maandag: 11 April I6&6
EDING m
OTSCHAp
straat - Goes
4 HAAG.
1
46e Jaargang
EERSTE BLAD.
RW\tta:s5
Reepen mei C^&cteasi
laitenlani
ÏATIE
in der rekenen
uur
m 5—7 uur
n voor dames
buis verstrekt.
je-Leerares.
act), Compres-
Dieselmotoren,
adr. Discus
nede8Straat 64.
osch. 1
tiwoordlgers gezocht.
Dit summer toestaat uit twee bladen
UITKNIPPEN EN BEWAREN.
Inzenders van 250 Sterretjes
1 PRISVSA VERZILVERD VULPOTLOOD
DEZE RECLAME LOOPT TOT 1 AUGUSTUS 1926.
KWATTA SOLDAATJES BLIJVEN ALTIJD GELDIG.
gd?
bij Mej A. DE
zaal van het
M \W SO
e berichten
weide heme
'MS hebben
de fijnste
OSTUÜMS
aan zeer
zoo noodig
dalen staan
ike bezoeken
goeden.
ZONEN.
Tel. No. 1.
IMI ll-'!l
IN BEDRIJF,
tionnair bedrijf, ook
d.
voor Nederland
f of Uw kinderen
«ia
Drukkers-Exploitanten:
OOSTERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 6870, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
2 te Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
DE STAMMOEDER VAN ONS
VORSTENHUIS.
Er heeft zich in den laatsten tijd een
pennestrijd ontwikkeld in een deel onzer
vaderland sche pers naar aanleiding van
«en circulaire van vooraanstaande man
nen van alle richtingen, in welke circu-
laire of wil men het Nederlandsche
woord, in welken gedrukten rondzendbrief
een bijdrage werd gevraagd voor een
standbeeld voor Juliana van Stolberg, de
moeder van de Nassausche helden: Prins
Willem van Oranje en zijn broeders Jan,
bodewijk, Adolf en Hendrik, welke drie
laatsten, evenals onze Vader des Vader
lands hun leven geofferd hebben in den
strijd* voor de vrijheid onzer vaderen om
God naar Zijn Woord te dienen.
Bovenstaande pennestrijd is ook in onze
omgeving gevoerd in „De Vlissingsche
Courant", eenerzijds (ds Voorhoeve, Van
Grol) andererzijds heftig. Doch ten laatste
heeft niemand minder dan Prof. Blok,
de grootste geschiedvorscher dezer
eeuw zich in dien strijd gemengd; en
zijn beslissend woord gesproken.
Doch daarna heeft een schrijver in „De
Maasbode" een artikel aan de kwestie
gewijd, een schijnbaar vernietigend von
nis over onze Oranjehelden uit de zes
tiende 'eeuw uitgesproken, en met een
veelzeggend Neen namens het Roomsche
volksdeel het verzoek om het Juliana-
plan te steunen afgewezen.
De geleerde schrijver begon zijn sma
lende beschouwing met vast te stellen,
dat onze vaderen destijds vier schrikbe
winden hebben doorgemaakt.
Ten eerste in 1572 in de provincie
Holland van „het driemanschap Willem
van Oranje, Lumey, Sonoy". Het tweede
in het gewest Gelderland van Jan van
Nassau, 's Prinsen broeder, „waarvoor
Oranje medeverantwoordelijk moet gesteld
worden", in de jaren 157881. Het derde
'in Friesland, „naast Willem van Oranje"
uitgaande van Willem Lodewijk, stadhou
der van Friesland en zoon van Jan van
Nassau, in 1578 en volgende jaren, tot
1594. 'Het vierde in Vlaanderen „met toe
stemming van den Prins" van diens hef
tige» aanhanger Rijhove in 15771578.
In het licht van deze feiten, zooétls
namelijk de schrijver ze ziet, zijn hem
natuurlijk de standbeelden van Jan van
Nassau te Utrecht, en van Willem Lode
wijk (Uz Heit) te Leeuwarden, een doorn
in het oog. Hetwelk wij verstaan kunnen;
al is bij de onthulling van laatstgenomd
standbeeld de Koningin tegenwoordig ge
weest, en al heeft bij die gelegenheid
onze vroeg ontslapen dr Wagenaar een
woord gesproken, hetwelk wel een eenigs-
zins ander licht op dezen Frieschen „Onze
Vader" (vertaling van Uz Heit) gewor
pen heeft, dan de schrijver in „De Maas
bode" er thans op wierp.
Gesteld voor een oogenblik dat de
schrijver een rechtvaardig vonnis strijkt
over de genoemde Nassau-vorsten, wat
heeft dit alles dan toch te maken met den
rondzendbrief voor een standbeeld van
Juliana van Stolberg?
De schrijver brengt dit met weinige
woorden naar voren: lo. zij is van het
katholieke geloof tot het lutheranisme
overgegaan; 2o. zij is nooit in ons land
geweest; en 3e. het is al erg genoeg dat
er al twee standbeelden zijn, „wie kan
van ons vergen dat wij er nog een derde
bij zouden verlangen"?
1» dit licht gezien, moet het toch min
stens wel even erg gevonden worden dat
or te 's Gravenhage twee standbeelden,
staan voor Prins Willefm I. En wat nu het
standbeeld van Gravin Juliana van Stol
berg aangaat, dat, zij 't dan ook zonder
den steun onzer Roomsche landgenooten,
zeker wel verrijzen zal, de argumenten
van den schrijver voor de weigering van
der Roomschen medewerking komen ons
wel wat zwak voor. Of mogen wijl zeg
gen, dat zij' er nogal goed afgekomen is?
In „De Vlissingsche Crt." schijnt dit min
der het geval geweest te zijn. Maar o.a.
de heer Fan Grol heeft den aanval op
deze waardige vrouw aardig afgeweerd.
En Prof. Blok heeft dit in korte woor
den niet minder afdoend gedaan. Hij, ze
ker geen Calvinist, maar wel een objectief
be oordeel aar der geschiedenis van deze
Juliana en haar zonen, schrijft in „De
Vlissingsche Crt.":
„Ik tart ieder om iets tec nadeele van
gravin Juliana uit echte bescheiden aan
het licht te brengen. Van die voortreffe
lijke vrouw en moeder is niets anders
dan goeds te zeggen als men ten minste
het haar niet als een „boos misdrijf"
als een onvergefelijke misdaad wil toe
rekenen, dat zij het Roomsche geloof al
vroeg voor het Luthersche heeft ver-
Haken en dit laatste tot haren dood vro-
«fis> v
geknipt uit de achterzijde der 5 CTS- Kwatta
Reep-etiketten ontvangen gratis en franco
merk „Marquise". Het beste Fransche Vulpotlood, winkelwaarde f3
91
Inzendingen mei opgaaf wan juist aiirer aan
KWATTA - BSEOA. Afdeeling lit E C 8. A fa Ir..
melijk en innig heeft beleden. Zij is altijd
geweest de trouwe echtgenoote, de lief
hebbende moeder, de edele vriendin van
den arme, de medelijdende hulp van den
ongelukkige, de vrome vermaanster tot
het goede, de steun van haar kinderen, en
kindskinderen in dagen van geluk en on
geluk, van vreugde en verdriet- Wij be
zitten vele harer brieven vol vrome ver
maningen, vol liefde, vol van die echte
moederliefde, boven welke niets gaat in
een huisgezin, zij het van vorsten of van
gewone stervelingen- Zij is de type eener
voortreffelijke Duitsche huisvrouw, een
voorbeeld van 'trouwe zorg en plichtsbe
trachting, die het „Eeuwige" steeds stelde
boven liet „tijdelijke".
En de heer Van Grol 1) toont uit de
bronnen aan, hoe groot haar invloed was
op haar zoon, haar liefde tot de verdrukte
Nederlanders, en haar smart bij 't ver
lies van drie harer zonen, en niet het
minst bij 't vertrek van haar tweeden zoon
Jan uit Nassau naar ons land om daar
ide grondlegger te zijn van de Unie van
Utrecht-
„Deze laatste scheiding", aldus de heer
Van Grol, „viel haar des te smartelijker,
omdat zij zich zeer oud begon te voelen.
Het gezicht en bet gehoor begaven haar:
„de dood sluipt mij zachtkens achterna"
lieet het in ©en harer laatste brieven.
Haar voorgevoel bedroog haar niet, den 18
Juni 1580 overleed zij, doch 2 dagen te
voren had .zij haar lijfarts 's avonds laat
nog laten roepen en hem o-a. toever
trouwd, dat zij vaak dacht aan Willem
en Johan en het haar dagelijksche wenscli
en verlangen was, dat Gorl deze zoons
en het gebeele huis Nassau datgene zou
bescheren, wat nuttig was voor ziel en
lichaam. Tien dagen voor haar dood llad
zij een schrijven van den Prins ontvangen,
waarin hij hoopt op een uitendelijkem
vrede, maar voorloopig is daar geen kans
iop, „want al de middelen om daartoe
te geraken, die men ons aan de hand
doet, houden steeds in, dat wij van Gods
Woord moeten aflaten en God lof, dat wil
len wij niet- Liever het uiterste gewaagd
dan dien schat te verliezen".
„Zij stierf nog juist bijtijds om niet te
moeten beleven de openbaarmaking van
de officieel© vogelvrijverklaring van den
Prins, die, hoewel gedateerd 15 Maart
1580, eerst .afgekondigd werd in Augus
tus tegen den zin van Parma: „la peste
publicque" werd „ennemy du genre hu
main" verklaard, buiten de wet gesteld,
een hoogere prijs werd op zijn hoofd gezet-
Waarom wij op de figuur van deze
edele Vorstin de aandacht vestigen?
Niet in de eerste plaats om geldelijken
steun te pleiten voor haar standbeeld.
Calvinisten voelen niets voor standbeel
den. Veel meer voor gedenkteekenen.
In plaats van standbeelden aan men-
schen gewijd, gedenkteekenen den Heere;
dit is meer naar de Schrift-
Dus niet hierom haalden wij die ge
schiedenis van Juliana van Stolberg op-
Maar wel om op haar persoon een
ander licht te doen vallen, dan de Room
sche pers op haar werpt; scheeve voor
stellingen omtrent deze hoogstaande
vrouw recht te zetten.
Tegenover '„De Maasbode", die schrijft:
Zij is nooit in ons land geweest, merkt Van
Grol op, dat zij1 „meermalen naar Breda (is)
gegaan, om een wakend oog te houden ge
durende 's Prinsen afwezigheid voor staats
zaken, daar de jong© hartstochtelijke vtouw,
Anna van Saksen, die te Breda woonde,
's Prinsen naam te grabbel gooide."
U? 'f: --
Een woord van wijlen Keuchenius.
In de Tweede Kamerzitting van den
14eu Juli 1880 bestreed onze onvergete
lijke oud-minister ©n volksvertegenwoor
diger Keuchenius het liberalisme en al
zijn geestverwanten, aantoonend©, dat een
revolutionaire weg steeds verder af doet
dolen, een overtuiging, die hij neerleg
de in de woorden, die, sinds beroemd
geworden, ons thans in herinnering ko
men en luiden;
„Die Minister zal toch moeten 'er
kennen, dat wat de rups Van het
rationalisme beeft overgelaten,
reeds is afgegeten door den sprink
haan van het modernisme; wat
dei sprinkhaan van het modernisme
heeft overgelaten, is reeds afgegeten
door den kever van hot materia
lism e; en wat de kever van het
materialisme heeft overgelaten, zal wel
dra door den kruidworm en blad
luis van het communisme en
nihilisme zijn te niet gedaan."
Wordt de vervulling van dit woord
thans niet in beginsel reeds aanschouwd?
De gehuwde ambtenares.
Het „Utreehtsch Dlagbiad" onder re
dactie van Dir P. II. Ritter Jr., laat meer
malen ©en voor vrijzinnige kringen merk
waardig frisch geluid hooren.
Zoo pas weer in ©en stuk over de ge
huwde ambtenares, waaraan wij1 het vol
gend© ontleenen;
„Het dienstbelang vraagt alleen naar
bekwaamheid ©n ij'ver, en wij geven
gaarne too, dat over het algemeen de ge
huwde ambtenares daarin niet voor hare
collega's zal onder-doen. Maar wèl is de
vraag gewettigd of op den duur de ge
zinsplicht, die, zooals indertijd mej. Mr.
Clara Wichmann zoo duidelijk heeft aan
getoond, een arbeidspraestatie op zichzelf
is, al wordt het ambt van huisvrouw
zelden als zoodanig beschouwd, zich niet
tegen de combinatie van functies zal ver
zetten. Meerdere plichten en werkzaamhe
den tegelijkertijd te vervullen, daartoe is
maar weinigen de kracht gegeven, en
wij zouden wel eens willen, weten of de
gehuwde ambtenares, juist zij die uitmunt
door plichtsbeitrachtnig, niet voor ontzagL
lijk moeilijke conflicten komt, wanneer zij
ervaart, dat zijl gezins- en ambtenaars-
plichten uit hoofde van physieke „norma
liteit" (want gelijktijdige waarneming van
meerdere plichten eischt ©en hoven-nor
maal uithoudingsvermogen) niet te zamen
behoorlijk kan vervullen. Of het gezin lijdt,
öf het ambtelijk werk, en wij zijn van oor
deel dat in de Nederlandsche vrouw het
moederlijk instinct Goddank 1 nog zoozeer
ontwikkeld is, dat de gehuwde vrouw,
wanneer zij kinderen heeft, haar moeder
plichten in de laatste plaats zal willen
verwaarlootzen. Bij! de gehuwde vrouw,
die moeder is, zal dus naar onze over
tuiging het dienstbelang wel degelijk zich
tegen hare in functiehoudinig verzetten."
Een beeldengalerij.
Nu in deze maand weer twee leden van
ons Vorstenhuis hun verjaardag hopen te
vieren, zullen op onze Ghr. Schooi de
onderwijzers zich weer beijveren om de
kinderen on zes volks te bepalen bij deze
voorrechten en hen te wijzen op dat
doorluchte voorgeslacht, hetwelk zoovele
helden heeft voortgebracht, die goed en
bloed voor ,cms volk hebben veil ge
had.
Een uitmuntende handleiding tot de
behandeling van dit onderwerp is het be
kende boek van Postmus, schoolopziener
in ruste, „Den Vadcrlant getrouwe".
Fen aantrekkelijk boek, door zijn in
prettigen stijl geschreven verhalen en door
de keurige portretten van de Oranjevors
ten, van Willem I tot onze Prinses Ju
liana, altegaar reproducties naar schilde
rijen van onze groote meesters. Eien heele
heeldengalerij gaat aan den lezer voorbij,
Willem van Oranje, naar een schilderij
van Key; Prins Maurits, naar eien schil
derijl van Miereveld; Prins Frederik Hen
drik en Amalia van Solms, naar een
schilderij van Van Houthorst; Prins Wil
lem II en Maria Staart, idem; Prinsl Wil
lem III, naar een schilderijl van Witsing;
Willem IV, naar een schilderij van Hij-
si ng; Willem V, naar een schilderij van
Ziezenis; Koning Willem I, naar een schil
derij van Kruseman; Koning Willem II,
naar eien schilderijl; Koning Willem III,
naar een schilderij vlan Pieneman; en ten
besluite onze koninklijke familie heden
ten dage, naar een photo'.
Het boek wordt tegen een zeldzaam
goedkoopen prijs verkrijgbaar gesteld;
doch ter uitdeeling aan de jongens der
hoogste klas, bij het verlaten der school,
mocht 'tnog wel wat igoedkcoper zijd.
Onze schoolbesturen zouden een goed
werk doen, wanneer zij zich daartoe met
den uitgever (J. A. Reesink te Velp) in
verbinding stelden.
Onze.jongens lezen niet zooveel meer,
wanneer ze straks op een ambacht zijn.
Dtoch af en toe zullen zijl nog wel eens
©en boek met zulke mooie photo's in
handen nemen, en er ©en en ander uit
lezen willen. Zoo 'bewaren ze dan de
heugenis van het op school geleerde om
trent onze voorvaderen en de Oranje
vorsten en de hoofdmomenten uit de
geschiedenis van ons roemrijk voorge
slacht.
Dlaartoe bevelen wij dit boek ten zeerste
aan.
Overstrooming van de Tigris.
De stad Bagdad is door een groote over
strooming van de rivier de Tigris geteis
terd. De dijken zijn doorgebroken nabij
het koninklijk paleis, dat ontruimd is- Het
is thans omringd door den woesten
stroom-
Duizenden mannen werken koortsach
tig om de muren te versterken, die tegen
overstrooming beveiligen. Een 100-tal
vluchtelingen kampeerden buiten- Hun
huizen zijn door het water meegesleurd-
Een 60-tal huizen zijn ingestort- Vijf en
dertig mannen, vrouwen en kinderen zijn
verdronken- De toestand is ernstig.
Het water kwam tot het hoogste punt,
dat ooit bereikt is, n.l. drie jaar geleden
toen er bijna 500 vierkanten mijlen land
onder water stonden.
De prinsessen vluchtten in allerijl uit
het paleis naar liet huis van den minister
van oorlog- 'De fraaie tuinen van het
paleis zijn thans een tooneel van ver
woesting-
De burgeroorlog in China.
De leiders van de nationale partij heb
ben aan Woe Pei Foe verzocht, den vroe-
geren politieken toestand in Peking te
komen herstellen. Zij hebben den voor-
maligen president Tsao Koen in vrijheid
gesteld- Loe Tsjoeng Lin, de bevelhebber
van het nationaal leger, heeft zich onder
de bevelen geschaard van Woe Pei Foe
omdat hij ontevreden is over de houding
van Feng- President Toean Tsji Yoei is
afgetreden.
Deze staatsgreep van den bevelhebber
van het nationale leger werd in het groot
ste geheim uitgevoerd- De stadspoorten
werden Vrijdagavond gesloten en het tele
foonverkeer geruimen tijd stop gezet- Het
hoofdkwartier van Toean Tsji Yoei, den
leider van het uitvoerend bewind, werd
omsingeld.
In een proclamatie van den bevelhebber
van het nationale leger werden de grie
ven tegen Toean Tsji Yoie opgesomd-
Hij heeft, zoo heet het daarin, sinds hij
zijn ambt aanvaardde, door allerhande
fouten het aanzien van China geschaad-
Wij hebben den voormalig en leider van
het uitvoerend bewind, Tsao Koen, in vrij
heid gesteld en aan generaal Woe Pei
Foe telegrafisch verzocht, onmiddellijk
naar Peking te komen, om den toestand te
regelen-
De orde zal worden gehandhaafd. De
bevolking wordt vermaand, aan het werk
te blijven. Eventueel© onruststokers zul
len streng worden gestraft-
De afgezette leider van het uitvoerend
bewind heeft de wijk genomen naar het
Fransche legatiegebouw.
De strijd in Marokko.
Te Parijs zijn aangekomen de Spaan-
sche gedelegeerden, die zullen deelnemen
aan de voorbesprekingen voor de Tre
de sonderhandelingen met Abd El Krim-
Deze voor-conferentie zal duren van. 12
April tot 15 April- Daarna zullen, zooals
gemeld, de onderhandelingen te Oujda
beginnen.
Frankrijk zou geen territoriale verande
ringen, doch alleen waarborging van de
tegenwoordige grenzen eischen- Volgens
de bladen zullen de Riff-stammen zekere
zelfstandigheid krijgen, terwijl aan Abd
el Krim de titel van heerscher zal wor
den toegestaan.
Volgens berichten uit Madrid is men in
Spaanscbe militaire kringen niet zeer in
genomen met het vooruitzicht van vre
desonderhandelingen in Marokko.
Men beweert, dat het Abd el Krim geen
ernst is met zijn voorstellen, doch dat
alles slechts een diplomatieke manoeuvre
is. Integendeel gelooft men in de kringen
der Spaansche officieren dat Abd el Krim
een nieuw groot offensief voorbereidt, en
dat hij terstond tot een actie zou over
gaan, indien de vredesvoorwaarden hem
te zwaar lijken-
Daarom voelt men er veel voor, om
nog voor de vredes-onderhandelingen een
groot offensief te beginnen-
Nederlanders naar Antwerpen.
De aanzienlijke daling van den franc
heeft de prijzen van talrijke artikelen weer
gelijk bij vroegere plotselinge inzakkin
gen, belangrijk onder die van de wereld
markt geplaatst, en vele Nederlandsche
koopers naar Antwerpen gelokt-
De Scheldestad is sinds lang voor tal
rijke landgenooten uit bet beneden-Moer-
dijksche gedeelte de inkoopplaats bij uit
nemendheid. Dat was al zoo vóór den
oorlog, maar nu sindsdien de verkeers
middelen per auto en per bus veel ge
makkelijker zijn geworden, is de trek nog
aanmerkelijk toegenomen.
Waar zulks in gewone tijden reeds het
geval is, daar kan men het begrijpen,
dat in deze dagen nu de plotse daling
van den franc een extra voordeel aan
biedt, de stroom van Nederlandsche koo
pers en vooral koopsters danig wassende
is- Met alle mogelijke vervoermiddelen
komt men op Antwerpen af en men ziet de
Nederlanders met de meest verscheiden
artikelen naar hun land terugkeeren. Zoo
passeerde een Zaterdag een luxe auto
mobiel vol nieuwe waterketels 1
Het prijsverschil is dan ook enorm groot
Nemen wij bijvoorbeeld een Fordje- Dat
kost in Nederland 1400 gulden, in Ant
werpen 12000 franc, d.i. op het oogenblik
nog geen 1100 gulden. Een zaagmachine,
Brusselsch fabrikaat, staat in Nederland
geprijsd op 350 gulden; in Antwerpen
betaalt men voor dezelfde machine, zelfde
merk, momenteel, iets meer dan 200 gld-
Deze aanzienlijke verschillen, welke men
nu in bijna alle artikelen terugvindt, drij
ven niet alleen de gewone Nederlandsche
klanten naar Antwerpen, maar ook tal
rijke andere Nederlanders, belust op
„koopjes".
Sommige Antwerpsche bladen zijn al
aan het sputteren gegaan tegen de nieuwe
invasie, maar de zakenmenscben, die ge
durende den laatsten tijd over groote
'slapte te klagen baiclden, denken er anders
over- Het is waar, niet alle Nederlandsche
koopers weten zich in deze voor België
zoo moeilijke omstandigheden tactvol te
gedragen en zelfs vele winkelende Ne
derlandsche dames geven dikwijls blijken,
van tekorten op dat punt-
Weet ge, zei me Zaterdag een Ant-
werpsch vriend, waaraan ge in de groote
zaken de Nederlandsche koopsters kunt
kennen?
Zij zullen minstens met drieën zijn-
De eerste laat uitpakken, de tweede staat
met papier en potlood in de hand om de
prijzen in Nederlandsch geld uit te re
kenen, en luide te verkondigen: „dat is
maar drie dubbeltjes", of „dat kost nog.-
gieen gulden", of „daar betaal je bij ons
minstens vier maal zooveel voor", en
„dat is npg geen dertien centjes zeg".
Terwijl de derde kritiseert: „maar dat is
vreeselijk leelijk, vin je dat niet schattig;
o wat is dat vreeselijk aardig en snoezig
en dan maar voor een paar centen.
Neen, zeg één franc, maar, da's voor
niks. Dat koopen wij hoor!"
Het valt te begrijpen, dat, hoe gaarne
men in Antwerpen de Nederlandsche koo
pers en koopsters ook ziet afkomen, der
gelijk en nog ongepaster optreden van
de zijde onzer landgenooten, de Belgen
pijnlijk moet treffen, vooral in de kri
tieke dagen, welke zij thans doormaken-
Laten onze Nederlanders er daarom
voor zorgen, dat de tact, welke zij inr
eigen land in zoo groote mate bezitten
bij1'het passeeren der grens niet verloren
ga. (Msb.)
f?.
J!
i J
