Bensnai Nieuws,
Kerknieuws.
Zwagerman, na de officiëele openings- 1
rede een rede uit, waaraan wij het vol
gende ontleenen:
De geldelijke resultaten van het land
bouwbedrijf op Walcheren werden voor
een zeer belangrijk deel bepaald dooi
de inkomsten uit do melkveehouderij.
Door plm. 1100 veehouders worden hier
ongeveer 5500 melkkoeien gehouden- De
gezamenlijke jaarlijksche melkproductie
bedraagt ongeveer 22 millioen K-G. Deze
melk krijgt, globaal genomen, de volgende
bestemmingen: 2 mill. K.G. of 9 pCt voor
kalveren en varkens; 7 mill- K.G. of 32
pCt voor de menschelijke consumptie; 13
mill- K.G. of 59 pCt voor verwerking op
zuivelproducten, vrijwel uitsluitend boter-
Ongeveer de helft van de totale pro
ductie blijft op de boerderijen- De andere
'helft gaat van de boerderijen af voor
do menschelijke consumptie of voor ver
werking in fabrieken. De 11 mill. K.G.
die niet op de boerderijen blijven, krijgen
de volgende bestemmingen- plm. 2 mill.
K.G. wordt door de veehouders zelf di
rect voor de consumptie afgeleverd; plm.
2 mill. K.G. gaat via de slijters naar de
consumenten; 7 mill. K.G. gaat naar een
viertal fabrieken- Hiervan komt 4 mill.
K.G. naar de Coöperatie „Walcheren".
De hoeveelheid melk, die op Walcheren
naar de fabrieken gaat, vermeerdert voort
durend, ten koste van de melk op de
boerderijen tot boter verwerkt-
De groote economische beteckenis van
dit bedrijf schuilt dus allereerst daarin,
dat nu reeds 20 procent van alle op
Walcheren geproduceerde melk hier tot
waarde moet worden gebracht- Dit per
centage groeit nog steeds-
Ook de belangen van de bevolking van
Middelburg, Vlissingen en Souburg zijn
bij deze gebeurtenis nauwer betrokken dan
velen misschien denken. In die plaatsen
is per jaar voor de consumptie noodig:
5 millioen K.G. melk; plm. 250.000 K.G-
natuurboter en bovendien heel wat kar
nemelk en ,room. Van deze producten
levert de Coöperatie: 22 mill- K.G. melk
of 44 pCt der behoefte- Bijna 60.000 K.G.
boter of 24 pCt der behoefte en even
eens een groot deel der benoodigde kar
nemelk en room- Ik ben ervan overtuigd
dat dit bedrijf er niet weinig toe zal bij
dragen de melkvoorziening hier op een
hooger peil te brengen.
De zuivel-coöperatie, die overal elders
in ons land na 1880 tot grooten bloei
kwam, heeft op de boeren op Walcheren
langen tijd geen vat gehad- Eerst in 1916
waren een 80-tal landbouwers hier vol
doende overtuigd van liet feit, dat ook
hier de zuivelcoöperatie noodig was en
de zuivel-nijverheid en de melkvoorzie
ning der bevolking op een hooger peil
te brengen.
Een bestaande kleine particuliere melk
inrichting werd overgenomen. Sedert 1916
is dit bedrijf in alle richtingen uitgegroeid.
De melkaanvoer steeg van ruim 1 mill-
tot 4 milhoen K.G. De afzet van con-
sumptiemelk van 670.000 K.G. tot 2.2
mill- K.G. De boteromzet van 20.000 K.G-
tot 57.000 K.G.
De ruhnte in het oude bedrijf werd
veel te klein en de werktuigen geraak
ten 'oud en van onvoldoende capaciteit.
Het aantal leden was gestegen van 80 tot
bijna 200.
Daarom kwam het Bestuur in Nov. 1923
voor de Algemeene vergadering met plan
nen voor do stichting eener geheel nieuwe
fabriek. Het ging niet zoo vlot de meer
derheid der leden tot deze grootsche, maar
noodzakelijke onderneming te doen be
sluiten. In Februari 1924 viel echter met
groote meerderheid het besluit waarbij aan
het Bestuur een crediet van hoogstens
f240.000 voor nieuwbouw werd verleend.
Het bedrag leek groot, maar is toch zeker
niet te drukkend voor een bedrijf dat
bijna voor een half millioen gulden per
jaar omzet- De bedrijfsonkosten stijgen
hierdoor slechts met 40 centen per 100
Liter melk. De gebouwen hebben f 125
duizend en de inrichting plm. f 100.000
gekost-
Het gebouwen-complex heeft, den hoef-
ijzervorm- Als B. en W. van Middelburg
op den om het gebouw gereserveerden
gemeentegrond, nog wat bloemen en groen
zouden willen aanbrengen, zal zeker ook
niemand meer kritiek uitoefenen op de
plaatsing van een fabrieksbedrijf op dit
mooie punt van de Singels.
In den vleugel op liet Noorden vinden
we: De directeurswoning; Het bedienden
kantoor; De hal voor de uitbetaling der
melk; Het iets verhoogde roomzuurlocaal;
Onder het roomzuurlocaal de koel- en
pakkelder voor de boter; Het laboratorium-
Het roomzuurlocaal op het Noorden is
een frisch vertrek met drie groote bas
sins voor de verzuring van den room- De
botervrieskelder is van groote waarde om
dat de coöperatie daardoor in staat is ook
des zomers stevige boter te leveren-
Aan de voorzijde bevinden zich, be
halve het laboratorium, de melkontvangst
en een groot reservelokaal. Aan de melk
ontvangst komt de melk van de boeren
des morgens binnen en wordt de onder-
melk afgegeven- Er bevindt zich een nauw
keurige bascule, een uibdrugapparaat en
twee ondermelkbakken- Het reservelocaal
zal later waarschijnlijk voor???
Achter de melkontvangst ligt bet be
langrijkste locaal van de fabriek- Hier
wordt de melk gepasteuriseerd, ontroomd
en de room gekarnd- Hier zijn de voor
naamste zuivelwerktuigen opgesteld- De
groote karnkneder stelt in staat den room
van één dag in eene keer te karnen- In
In betzelfde werktuig wordt de boter ook
gekneed en gezouten, zonder dat het pro
duct met de handen aangeraakt is. De
meeste verscbe vvoor de consumptie be
stemde melk, wordt bier eerst door een
centrifuge gereinigd, daarna voorgewarmd
op ruim 60 graden en vervolgens in een
z.g.n. Dauerpasteur een uur op 64 graden'
gehouden- Deze pasteurs zijn alleen nog
maar in de meest moderne melkinrich
tingen in gebruik. Door deze behandeling
wordt de melk veel duurzamer, zonder
dat het karakter van rauwe melk ver
loren gaat- Na het pasteuriseeren wordt
de melk diep afgekoeld en daarna uit
gevent- Na zoo'n behandeling is het vrij
wel buitengesloten dat des zomers melk
afgeleverd wordt die bij hel koken dik
wordt.
In do linkervleugel vinden we liet ketel
buis met '2 ketels, elk met 80 M2 ver
warmd oppervlak- De machinekamer met
stoommachine van 80 I.P.K., koelmachine
voor 80.000 caloriën per uur en installatie
voor levering van warm water- Do koel
machine is voor eene moderne melkin
richting onmisbaar. Daardoor krijgt men
in den zomer steviger boter en veel duur
zamer melk. Verder is bier bet pompen-
locaal, voor de watervoorziening van bet
bedrijf. Dan is er de melkbewaarplaats
waar in groote bassins de consumptie-
melk bewaard wordt- Hieraan verbonden
is een bordes met meetapparaten om do
bussen van de venters te vullen. Achter
deze ruimte is nog eene afdeeling voor
het maken van flesschenmelk en pap-
Hier zijn ook da loketten voor afgifte
van boter, flesschenmelk, enz- aan "de
venters. Twee Nortonputten leveren een
overvloed van diep-grondwater- Twee pom
pen met 40 kub. M. capaciteit per uur
brengen het op-
Door de fabriek loopt een voor oninge-
wijden verwarrend net van buisleidingen.
Een buizennet dient voor het vervoer
van gekoeld pekelwater. Een ander voor
kond nortonwater. Een derde voor warm
water voor de reiniging. Ten slotte een
vierde buizennet voor de stoom, die voor
bet ontsmetten van leidingen cn zuivel
werktuigen geregeld gebruikt wordt- Daar
tusscben door loopen allerlei leidingen
voor melk,karnemelk, room en onder-
melk. Vloeibare producten worden alle
door leidingen en goten gepompt-
Overal in de fabriek liggen met flink
verval prachtige tegelvloeren- De riolee-
ring en de ventilatie zijn tot in de puntjes
verzorgd.
Alle voorwaarden voor eene uiterst zin
delijke en .hygiënische behandeling der
in dit opzicht zoo teere zuivelproducten
zijn hier aanwezig- Als dit bedrijf de bloei
van bet zuivelbedrijf op Walcheren helpt,
verhooigen en bovendien er toe bijdraagt
dat de melkverzorging der bevolking op
een hooger peil komt- zullen de verwach
tingen van zijn stichters daarmede in
vervulling gaan-
Ongelukken. Verblind door de
scherpe lichten van een auto reed een heer
te Smeermaes tegen een steenen pilaar. Met
een hersenschudding werd hij in het hos
pitaal opgenomen. Zondagmorgen viel een
10-jarigö jongen toen hij hij het oplaten van
een vlieger achteruit liep in de Bomhavcn
te Dordrecht. Met behulp van een dreg werd
hü door voorbijgangers uit het water gehaald
doch de spoedige aanwezige geneesheer kon
slechts den dood constateeren. Te Sas-
sanheim is een 14-jarige jongen door een
auto aangereden, llij werd daarbij op de
tramrails geworpen, juist voor de stoomtram.
Do tram ging den jongen over beide beenon.
Een der voeten werd bijna geheel afgereden,
de andere werd ernstig gekneusd. Te Den
Haag is een lieer in zijn woning van de
trap gevallen, Iljj was op slag dood.
Zaterdagavond is een negen-jarige jongen te
Schiedam, toen hij' den rijweg overstak, door
oen passeerende autobus overreden. Hij be
kwam een ernstige schedelbreuk. Hjj werd
vervoerd naar een politiepost. Daar kon do
geneesheer slechts den dood vaststellen.
„Hulpverleeni ng". Op last van
den officier van justitie is te Rotterdam aan
gehouden en naar het huis van bewaring ge
bracht de koopman M. J. V., die verdacht
wordt van verduistering van geld en goe
deren, te nnadeele van het comité tot leni
ging van den nood in de Drentsche venen.
Gelijk wij reeds gemeld hebben, is gebleken,
dat van de f 62.000, die hij het comité in
gekomen waren, slechts f 10.000 afgedragen
zijn. Het overige geld zou, volgons de opgave
en volgons de boeken van V., die de gelden
boheeren moest, verbruikt zijn ter bestrijding
van de kosten van administratie, honorarium,
reizen, drukwerk, porti, enz. Het onderzoek
heeft nu eenige nieuwe feiten aan het licht
gebracht, op welke feiten de strafrechtelijke
vervolging gebaseerd is.
Tien jaar te oud i n g e s o hi re -
ven. Onlangs is opgemerkt, dat A. J. Dl.,
van te Geleen, die nog slechts 20 jaar is,
reeds driemaal Heeft gestemd. Eens voor de
Staten, eens voor den Gemeenteraad en eens
voor de Kamer. Dat was mogelijk, doordat
hfj 10 jaar te oud was ingeschreven.
Post. Te Vilvoorde, bij Brussel
heeft men vijlf gevallen van pest gecensti-
terd, di© na analyse door dr Bardot en
dr Cialmette werden .bevestigd. Die slacht
offers, die, dank zij1 bet tijdig ingrijpen
van de geneeskundige inspectie-diensten,
konden ge red worden, waven werkzaam
in een lompenzaak.
Een akelige mystificatie.
Een zekere madame Dtenise Rouhen te Pa
rijs had een telegram, onderteek-end Anna,
ontvangen, bevattende slechts de woor
den; „Moeder gestorven".
Anna was do naam der zuster, die met
haar moeder samenwoonde. Do geadres
seerde begaf zich onmiddellijk naar een
andere zuster, insgelijks te Parijs woon
achtig en deelde haaf de doodstijding
mede. D|e beide vrouwen kochten samen
een grafkrans en namen den Trein naar
Bieux-Ohaises', waar de moeder woonde.
Wiö schetst de verbazing, om niet te zeg
gen ontsteltenis, toen de twee zusters
in dein tuin van het moederlijk huis haar
moedig druk bezig zagen?
Dio beide zusters dienden een aanklacht
in waarop uit 'n onderzoek zou gebleken
zijn, dat do moeder zelf het telegram had
doen verzenden om haar dochters te doen
overkomen. Volgens een andero lezing
zou een ander familielid de hand in dez©
mystificatie hebben.
Overleden. Te Swansea (Enge
land) is op 74-]arigen leeflfjd overleden d©
heer Henry Folland, één van Engelands
grootst© blikfabrikanten. Hij was als jon
gen in een blikfabriek werkzaam en ver
loor daarbij zijn arm. Vrienden, dio mede
lijden met den knaap hadden, bezorgden
hem toen ©en plaatsje als klerk op het
kantoor der fabriek. Vóórdat hij 30 jaar
oud was, was hij al bedrijfsleider. In
den loop der jaren kwam hij' aan "het
hoofd te staan van elf groote blikfabrie-
lcen, die als de Folland-combinatie be
kend stonden. Later werd hij in de firma
Richard Thomas do, één .van de groot
ste blikf abriek en van Europa, opgenomen.
Een g e v a n ge n rechter. De on
langs gearresteerde rechter van instructie
Jürgens zit nog steeds in het huis van be
waring te Berljjn-Moabit. Hij geniet daar niet
sympathie van zijn medegevangenen, hetgeen
al blijkt uit het feit dat de zoogenaamde
etendragers steeds weigeren ook aan Jürgens
een portie te bezorgen. De directeur van
de gevangenis zorgt er natuurlijk voor dat
Jürgens tocli te eten krijgt. Jürgens zat tot
nu toe alleen opgesloten. Op zijn verzoek
hoeft hij thans een kameraad gekregen en
wel een gewezen officier.
De Duitsche stroom naar Pa-
r ij s. In de Parjjsche straten struikelt men
tegenwoordig, om zoo te zeggen, over do
Duitschers. Men verklaart die groote hoe
veelheid gedeeltelijk door de betere verhou
ding tusschen de beide landen, gedeeltelijk
door de Duitsche boycot tegen Italië, die
verhindert, dat zich de gewone stroom toe
risten daarheen richt. Maar nu begint men
te Parijs te protesteeren tegen wat men daar
den nieuwen veldtocht naar Parijs noemt.
Het is nu gemakkelijker Parijs te nemen
spot jnen ginds en hot wordt dan ook
nu mot veel succes gedaan. De kellners en
de liftjongens loeren weer Duitsch en de
musici spelen alweer Duitsche muziek. En
natuurlijk heeft men ook alweer ruzie. In
een bekend cabaret was de muziek zoo be
slist uilsluitend Duitsch, dat. een verontwaar
digd Franschnian opstond en eischte, dat men
de Marseillaise zou spelen. Toen vloog een
Duitsche dame op en schreeuwde hom in
het gezicht: „Deutschland, Deutsohland über
alles". En dat in Parijs
Gevangenissen te koop. Een
gevangenis-statistiek in Engeland heeft aan
gewezen de vermindering van de bevolking
der gevangenissen tusschen 1914 en dit jaar
van 21.560 tot, 13841waarbij dan komt,
dat hot aantal veroordeelingen voor minder
ernstige vergrijpen terugliep van rond 92.000
tot rond 20.000. Do Engelsche cijfers zijn
van beteekenis, al niag men or nog niet
uit afleiden, daL de criminaliteit in gelijko
verhouding gedaald is. Immers in de Brit-
sche strafgevangenis is nogal wat veranderd;
de voorwaardelijke veroordeelingen en de on
der toezichtstelling hebben er toe bijgedra
gen, de bevolking der gevangenissen te ver
minderen; ook zijn er voor de jeugd meer
vorbeteringsgestichten. dan vroeger, zoodat nog
al wat grensgevallen, die eertijds in de ge
vangenis zouden zijn beland, nu in een ver-
beteringsgesticht worden opgenomen. Doch met
dat al beeft men in een periode van twaalf
jaar in Engeland ongeveer de helft der ge
vangenissen kunnen sluiten, terwijl van de
nog overgebleven gevangenissen in drie geval
len de vrouwen-afdeeling is opgeheven. Het
eenige probleem is nu nog, wat er met de
gebouwen moet gebeuren. Van de 25 geslo
ten gevangenissen -heeft men er aan vier oen
andere bestemming kunnen geven. 21 staan
er nog te koop. Maar de vraag naar die
gebouwen is niet groot, en toen er onlangs
ecu in veiling kwam, bedroeg het hoogste
bod ongeveer 10.000 gulden, weshalve men
het maar aanhield. Hier en daar heeft men
de sloten gevangenissen voor het onderbren
gen van woniugloozen ingericht, doch over
het algemeen bevalt den menschen dit „ach
ter tralies" huizen, al geschiedt dat dan ook
vrijwillig, maar weinig.
Een villa. Ondanks tegenovergestel
de opvattingen, schijnt de familie der Ho-
henzollern toch over aanzienlijke geldmidde
len te beschikken. Volgons de „Stampa" na
melijk, heeft ex-kroonprins Wilhelm van
Duitscbland de wonderschoone villa Cas-
tagnola nabij de Borromeïsche eilanden bij
het Imgo Maggiore aangekocht. De villa ligt
dicht liij het landhuis, dat maarschalk Ca-
dorna door vrienden geschonken is. Cador-
na on do vroegere kroonprins worden dus
buren.
I n de boo g te Berlijn zal een merk
waardig bouwwerk rijker worden. De toren
dor draadlooze aan den Kaiserdamm zal met
twee restaurants voorzien worden. Op 50 M.
hoogte wordt een groot u i tkij k-res tau r an t"
gebouwd, dat ongeveer 250 personen zal kun
nen bevatten. De buitenmuren dezer inrich
ting zyn rondom met grooto breede vensters
voorzien. Van het gebouw uit zullen de gas
ten een prachtig vergezicht in alle richtin
gen hebben.
Een lift voor 12 personen brengt de be
zoekers, die dat wenschen, naar de spits
van den toren. Boven, op 130 M. hoogte,
bevindt zich een tweede restaurant, plaats
biedend voor ongeveer 50 personen. De aan
blik van daar hoven af is fabelachtig mooi.
Dp werkzaamheden voor den bouw zqn
roods in vollen gang. Hoog in den toren
werken lusiig en gezellig timmerlieden en gla
zenmakers. De datum van de officiëele ope
ning is op 3 September, hij het begin van
de groote Duitsche radio-tón toonstelling, vast
gesteld.
Aardschok in Amerika. Uit
Washington wordt gemeld, dat een ruim 2*/a
uur durende aardschok geregistreerd is door
het observatorium van de universiteit van
Georgetown. De plaats vaft oorsprong ligt op
6700 mijlen, gerekend vanaf Washington, doch
de richting is nog niet nauwkeurig vastge
steld.
Ren slang©n-avonluur- Er
schijnt bij de pythons; tusschen Tand
jong Morawa en Galang op Sumatra hui
zende, een opgewekt gezinsleven te be
staan. Het is nog niet zoo heel lang ge
leden dat op Pager Marbau een groote
vertegenwoordiger van dit slangengeslacht
weid gevangen, terwijl men tevens een bij
zonder groot nest met eieren aantrof in
een vermolmden boom. Daarna werden
op andore ondernemingen in de buurt
nog vele van deze dieren gesignaleerd
of in levenden lijve aangetroffen, terwijl
dezer dagen een python van geweldige
afmetingen echter in slaap verkeeren.de
tengevolge van hei inslikken van een groot
varken door zeventien koelies naar
Tandjong Morawa werd gepikold-
Deze ontmoetingen waren betrekkelijk
vreedzaam, doch minder aangenaam was
de kennismaking die een assistent van
een der ondernemingen in de huurt van
Galang dezer dagen had met zulle een
gevaarte- Hij fietste in donker naar huis,
terwijl zijn hond achter hem liep- Hij
was juist een collega, die loopende was,
gepasseerd, toen de hond een verschrik-
kelijken gil gaf, waarna een doodscho
stilte intrad. De assistent dacht dat zijn
hond door een beer was aangevallen en
schoot in het stikdonker naar de plaats
waar zijn hond had geloopen- De andere
assistent was intusschen naderbij ge
komen, terwijl ook een drietal .Tavaan-
sche koelies die daar in de buurt waren,
kwamen toesnellen- Na nog eenige schoten
gelost te hebben, ontwaarde men bij het
flauwe schijnsel van eenige lucifers een
groote zwarte gedaante, die er van door
wilde gaan. De koelies trachtten het dier
vast te houden, maar werden met groote
kracht vJforlgesleurd- Nog een aantal
scheten waren noodig om het dier tot
rede te brengen, en toen constateerde
men bij het onzekere schijnsel van enkele
lucifers, niet zond-er afgrijzen, dat de roer-
looze gedaante een monsberpython was-
De hond was gekraakt en geheel uitge
rekt naar de werkwijze der pythons. De
eerste schoten hadden het dier in het
lichaam geraakt, waar het zich weinig
van schéén tc hebben aangetrokken- Het
laatste schot evenwel trof hem in den
kop en daar kan zelfs een python niet
tegen- Het beestje werd later opgemeten
en bleek een Jengte te hebben van onge
veer zeven meter. De omvang was 30 inch.
-Vreemd. Dr H. C. Rutgers, die
einde 1925 naar Indiö vertrok voor een
zesmaandsclie reis door Sumatra en Java,
geeft in de Mededeolingen van de N. G.
S. V. van 20 Maart j.l. het eerste gedeelte
van zijn reisverhaal, dat handelt over zijn
aankomst, verblijf en arbeid te Medan. Iiij
vertelt daarin o. m.: „Zoo preekte ik des
Zondags tweemaal voor Wiersinga
Hoe nu? vraagt Ds G. lindeboom in
„De Heraut". Dr Rutgers is naar Art. XII
D.K. overgegaan tot een anderen staat des
levens en heeft dus het ambt van dienaar
des Woords mot al zijn bevoegdheden ver
loren.
Dit kan den kerkeraad van Medan niet
onbekend zijn geweest. Maar heeft dan
de Kerkorde voor hem geen bindend ka
rakter? Wat in de Geref. Kerken van Ne
derland niet geoorloofd is, is het dat wel
voor die van Ned.-Indië?
De zaak-Geelkerken.
Ons gevoelen. Onder deze
woorden geeft Dr W. A. van Es
van Leeuwarden in de „Leeuwarder Kerk
bode" rekenschap van zijn ter Synode
„zich conformeeren" aan de beslissing
dier vergadering inzake de afzetting van
den raad der Geref. Kerk van Amsterdam-
Zuid.
„Wij conformeerden ons dus „met be
houd van eigen gevoelen". Waar dit gevoe
len door ons niet in openbare zitting, maar
in comi té-generaal ontwikkeld was, zal het
wel noodig zijn, daarvan in het publiek
rekenschap te geven. Ook zelf stellen wij
er prijs op, dat men ons gevoelen in dit
opzicht kent, opdat zich ook daarover we
der niet allerlei misverstand en valsche
vermoedens vastzetten. Maar we meenen
ook, dat onze kerken, en in het bijzonder
do Noord-Friesche kerken, die ons naar
de Synode afvaardigden, recht hebben van
dit ons gevoelen op de hoogte te worden
gesteld.
Laat ons op den voorgrond stellen, dat
wij de daad van den kerkeraad van Am
sterdam-Zuid in de handhaving van Dr
Geelkerken, niettegenstaande de schorsing,
in het allerminst niet in bescherming ne
men. De kerkeraad had bij de Synode kun
nen protesteeren, maar intusschen zich
onder protest bij het besluit moeten neer
leggen. De handhaving van Dr Geelkerken
was een vergrijp tegen het kerkverband,
waardoor het geschil zonder bepaalde
noodzaak op pijnlijke wijze is verscherpt
geworden, en o. i. de kerkeraad ook eigen
positie niet weinig heeft verzwakt.
Tegen de afzetting zelf echter hadden
wij ter Synode tweeërlei bezwaar, één van
praktischen en één van principiëelen aard.
Het praktische bezwaar kwam daarop
neer, dat wij meenden, dat de Synode nu
tenaanzien van den kerkeraad van Am
sterdam-Zuid wel wat heel „kort recht
deed".
Het was voor de eerste maal, dat de
Synode bepaald vergrijp bij deze broede
ren kon signaleeren. Tot hiertoe was liet
geding met Dr Geelkerken zelf gevoerd,
hoezeer de kerkeraad van Amsterdam-
Zuid zich daarbij aan de zijde van zijn
predikant had geschaard. En de eerste
daad van de Synode tegenover deze broe
deren, na hun eerste vergrijp, was afzet
ting. Hier was onsinziens vermaan op zijn
plaats geweest, en een pogen om den ker
keraad van dezen verkeerden weg terug te
brengen en als dit niet hielp, schorsing.
Maar afzetting was toch wel wat al te
straf. Waarbij nog kwam, dat uit het pro
test van den kerkeraad van Amsterdam-
Zuid bleek, dat er hij hen nog altijd mis
vatting bestond, omtrent de bedoeling van
de Synode, en dat genoemde kerkeraad
zelf bereid was in het kerkverband te blij
ven, en dus de „scheurmaking", waarvan
het ontzettingsbesluit sprak, niet te willen.
Het principiëele bezwaar betreft de be
voegdheid van de Synode om tot afzetting
over te gaan, welke bevoegdheid we ten
ernstigste betwistten. We hadden daar
voor tweeërlei grond. Zij was in strijd met
de Kez'kenordening en was evenmin uit do
principiën af te leiden.
Zij was in strijd met de Kerkenordening
want volgens art. 79 der Kerkenordening
behoort de afzetting van ouderlingen en
diakenen onder medewerking van de naast
gelegen gemeente, tot do bevoegdheid van
den plaatselijken kerkeraad.
Zij was ook niet uit de principiën af te
leiden, ja was daarmede in strijd. In liet
bijzonder met het beginsel van de zelfstan
digheid der plaatselijke kerken, gelijk dit
vooral in den kerkelijken strijd van 1886
door Professor Rutgers zoö helder en
krachtig was ontwikkeld. In dit opzicht
was er eenig verschil tusschen Dienaren
des Wooi'ds ean de eene zijde, en Ouder
lingen en Diakenen aan de andere zijde, in
zoover de eersten hun bevoegdheid om
Dienaar des Woords in een der Gerefor
meerde Kerken te worden door de Classis
van het Kerkverband ontvingen, en er
door de onderteckening van het ondertee-
keningsformulier ook een persoonlijke
band was tusschen de Dienaren des
Woords en het Kerkverband. Zoo was hel
bij de Ouderlingen en Diakenen niet. Deze
hebben een zuiver locaal ambt.
De band tusschen hen en het Kerkver
band werkt uitsluitend door hel interme
diair van den kerkeraad. Moesten de
Ouderlingen en Diakenen afgezet worden,
dan moest dit van de plaatselijke kerk zelf
uitgaan, bijv. van de aan liet Kerkverband
trouw gebleven leden, die, als zij daarvoor
genoegzame reden meenden te hebben, de
gehoorzaamheid aan den ontrouwen ker
keraad konden opzeggen, en krachtens het
ambt dor geloovigen, dan met behulp van
het Kerkverband, tot de instelling van een
nieuwen kerkeraad konden komen. Of an
ders van trouw gebleven kerkeraadsleden.
Bleef geheel do gemeente den kerkeraad
getrouw, dan moest van de zijde van het
kerkverband, het kerkverband met dezo
plaatselijke kerk worden verbroken of al
thans geschorst.
Zoo waren o. i. de beginselen, die naar
ons gevoelen destijds door onzen leermees
ter Prof. Rutgers waren ontwikkeld, bij do
Doleantie waren in praktijk gebracht en
ook door onze K.O. worden gehuldigd. Af
zetting van Ouderlingen en Diakenen door
een Generale Synode was naar ons gevoe
len een prijsgeven van de beginselen der
Doleantie, en dus van die van die reforma
tie der kerken, welke mede tot liet tegen
woordig verband onzer Gereformeerde
kerken had geleid.
We beriepen ons voor dit ons gevoelen
in het hijzonder op het werk door Prof.
Rutgers met Jlir. de Savornin Lohman
uitgegeven: „De rechtsbevoegdheid onzer
plaatselijke kerken" en daarin weder op
het geval-Leenhof, dat er werd besproken.
Ook Leenhof, predikant te Zwolle in het
begin der 18e eeuw, was door de Overijs-
selsche Synode van 1708 afgezet, maar
werd door zijn kerkeraad gehandhaafd.
„En toch", om de eigen woorden van Prof.
Rutgers aan te halen, „bij clal alles is er
nooit door iemand ook maar van gespro
ken, dat de Zwolsche kerkeraad moest ge
censureerd of tor zijde gesteld worden: dat
is niet alleen nooit voorgesteld, maar ook
nooit ter sprake geweest, zelfs, niet met
een enkel woord. Is zulks denkbaar",
vraagt Prof. R., „wanneer dit middel des
tijds evenzeer voor de hand gelegen liad,
als dit thans in het Herv. Kerkgenoot
schap liet geval is? Vooral omdat dit zoo
veel eenvoudiger zou zijn geweest, dan al
dio besluiten omtrent tijdelijke buiten wer-
kingstelling van liet Kerkverband" (blz.
172). En op blz. 168, weer in verband
met de polemiek tegen Dr Kleyn: „Er is
in onze gelieele voorstelling' van de zaak-
Leenhof slechts een tweetal woorden,
ééne enkele regel, waartegen al de bestrij
ding zich gericht heeft. Met ons erkent
ieder: dat de kerkeraad der Zwolsche ge
meente met de Overheid in stad en pro
vincie, hem in de bediening bleef hand
haven". En eveneens dat „men toen even
wel niet overging tot de schorsing en af
zetting van de recalcitrante kerkbestuurs-
leden te Zwolle, zooals uit do toepassing
van de nu geldende cl. w. z. Hervormd
Synodale „reglementen zou volgen".
Maar ten sterkste wordt ontkend wat wij
ter verklaring daarvan toevoegden: „want
hestuurs-bevoegdheid had men over zulk
een kerk niet".
Natuurlijk zal ook over deze dingen nog
niet het laatste woord zijn gezegd. Het
gaat hierbij over niet minder dan de gel
digheid van onze Kerkenordening en de
bevoegdheden van de plaatselijke kerken
in het Kerkverband. We kunnen liet ons
niet voorstellen, dat onze Gereformeerde
kerken liet lijdelijk zullen blijven toezien,
dat in dit opzicht een nieuw „kerkrecht
wordt opgebouwd" en dat zooveel ken
merkende overeenkomst vertoont met 't
Hervormde Synodale Kerkrecht, clat door
niemand minder dan door den „Voetius
der Doleantie" zoo krachtig is bestreden",
