No 1*7
Maandag I Maart 19*6
40e - Jaargang
eerste" blad.
Buitenland.
Bimenlani
Bit ie Froviseie.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Tegen Slapeloosheid, Overspanning, Gejaagdheid, Prikkelbaarheid en Examenvrees,
gebruikt men de Zenuwstiliende en Zenuwsterkende Mijnhardt's Zenuwtabletten
Drukkers-Exploitanten:
OOSTERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 63—70, Goes
Tel.: Redactie no. 11: Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
ïïe Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.—i
Losse nummersf 0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
Dr A. KUYPER OVER DE MISSIE.
DO heer mr den Hartogh schreef in
„Antirevolutionaire Staatkunde" een arti
kel naar aanleiding van de fatale stem
ming van 11 Nov. en de pogingenom
het historisch antirevolutionaire drietal
Groen v. prinsterer, D|e Savornin Lohmam
en Kuyper in het geding te 'betrekken.
Verscheidene dagbladen hadden met ci
taten aangetoond zoo zij meenden, dat de
antirevolutionaire partij door de stemming
voor 'tbehoud van den post voor het
gezantschap bij het Vaticaan ontrouw was
geworden aan haar overleden leider dr A.
Kuyper, en met namei de leider onzer
partij, minister Colijn, en de' voormalige
voorzitter der A.R. Kamerclub, minister
Rutgers. t
In evengemoeimd artikel wordt nu door
mr den Hartogh met citaten aan dr Kuy
per's .geschriften ontleend, aangetoond,
dat bedoelde citatenknippers'. ongelijk heb
ben, en onze partij wel degelijk in de
lijn van dr Kuyper en de beidei andere
genoemde staatslieden gebleven is.
Wij1 juichen dit artikel van den heer
den H. toe, omdat het een goed geslaagde
poging is om het beroep oip1 dr Kuypier,
hetwelk van vijandelijke zijde tegen den
leider onzer partij1 'en tegen, ons! wordt
uitgespeeld, te neutraliseeren.
In dit artikel wordt over drieërlei ge
handeld. In de eerste plaats over Dr
Kuyper's standpunt inzake het gezant
schap als vrucht van kerkelijk b e -
geeren- Ten tweede over Dr Kuyper's
standpunt tegenover het gezantschap als
gevolg van een politiek belang. En
eindehjk over Dr Kuyper's Standpunt te
genover het gezantschap in betrekking
tot de samenwerking der drie rechtsche
partijen.
Wat nu het eerste punt aangaat, begint
Mr den Hartogh te wijzen op een „Stan
daard-artikel" van 13 Februari 1888.
Zooals men weet, werd het gezantschap
een „kwestie", tengevolge van de op
heffing nadat de Kerkelijke Staat was ge
vallen.
De R.-Katholieken plaatsten den wensch
tot herstel van het gezantschap straks
op hun politiek program- Dr Kuyper kon
er toen echter niets anders in zien dan
een kerkelijk beg e eren.
Hij nam het den Roomschen niet kwa
lijk, dat zij met deze begeerte kwamen-
In ons. zoo schreef hij ,zit geen haar
van wat in 1853 anti-Papisme heette, maar
eigenlijk niets dan Protestantsche trots
en hoovaardij was-
Wie goed Roomsch is, is voor den Paus
en wie voor den Paus kiest, is voor een'
missie te Rome-
Een politiek belang was niet aanwijs
baar. Er was slechts een kerkelijk he-
geeren en tegen de inwilliging daarvan
verzette Dr Kuypier zich krachtig.
Hij schreef: een missie, thans naar
Rome gezonden, zou dus niet meer een
missie aan den Souverein van den Kerke-
lijken Staat zijn, maar een missie bij het
hoofd der kerk van Rome en hierin ligt
een hulde opgesloten, die onze Koning,
als hoofd van een gemengde natie, aan
den Paus niet geven mócht-
Van een erkenning als „Stedehouder"
kon geen sprake zijn.
Zoo lang Dr Kuyper in den wensch om
een gezantschap bij het Vaticaan niets
anders kon zien dan een verlangen, dat
een geestelijk en kerkelijk uitgangspunt
had jkeerde hij zich daartegen.
In' 1893 schreef hij: alles komt er dus
maar op aan, dat een missie op het Vati
caan noch implicire d.w.z. stilzwijgend
noch explicite d.wz. uitdrukkelijk, de er
kenning van den Paus zoude inhouden als
hoofd der Christenheid.
Zelfs een vertegenwoordiging bij het
Vaticaan met het oog op regeling van
kerkelijke aangelegenheden wees Dr Kuy
per af.
Zal er dan een missie naar het Vati
caan gaan, dan gaat die uit van het
Departement van Buitenlandsche Zaken
en moet derhalve te constateeren zijn,
dat Nederlands volkenrechtelijke positie
hierin practisch meespreekt.
Dat de groote mogendheden zulk een
missie op het Vaticaan moeten onderhou
den, geschiedt voorzoover ze rechtstreeks
in de algemeene continentale politiek ge
mengd zijn- Met ons is dit niet het geval
Een gezant op het Vaticaan zou als Neder-
landsch gezant niets te doen hebben-
Zoo was Dr Kuyper's standpunt tegen
over een begeeren, dat louter een kerke
lijk karakter had.
Een standpunt, dat nog altijd door de
anti-revolutionaire partij wordt ingenomen
Tijdens de oorlogsjaren werd het Vati
caan een middelpunt van hoogst gewich
tige inlichtingen. Een feit, waarvoor ook
de Nederlandsche regeering het oog niet
sluiten kon- Het liberale kabinet dat wij
toen hadden, de minister van buitenland
sche' zaken Loudon voorop,, sprak in een
redevoering (Dec- 1915) de wenschelajk-
heid uit van een tijdelijk gezantschap bij
het Vaticaan, en diende daartoe een voor
stel in.
Op dit tijdelijk valle de nadruk- Maar
ook op het feit dat er van een kerkelijk
karakter ook geen sprake was.
Het was een b ij z o n d e r e missie,
welke bedoeld werd, in oorlogst ij den
noodzakelijk, door vredesbedoelin
gen gemotiveerd, en daarom van tij de-
1 ij ken aard-.
Om die reden stemde de A.-R. partij
er voor- Om die reden alleen. Ook Lobman
en Kuyper. Beiden spraken daarbij eén
rede uit. Beiden lieten duidelijk uitkomen,
dat hun steun aan dit voorstel niet in
hield. de erkenning, dat de Paus in zaken
van geloof en leven iets over ons te
zeggen had (Lohman) en nog minder dat
men zijn protestantsche overtuiging ver
loochende (Kuyper).
Het was geen kerkelijk, maar slechts
een staatkundig belang dat drong.
En ook in dit opzicht Reeft de A--R.
partij zich volkomen aan de lijn van Dr
Kuyper gehouden-
Wel kreeg in 1920 het gezantschap een
meer duurzaam karakter, maar door onze
Partij werd steeds scherp op den voor
grond gesteld, dat zij het slechts zoolang
kon aanvaarden, als de politieke bebee-
kenis bleef gehandhaafd- Ook toen schreef
Dr Kuyper (Standaard 2 Nov. 1920), na
aangehaald te hebben wat de Regeering
ter verdediging van den post aanvoerde):
„Kan de regeering aantoonen, dat haar
oordeel, deze beschouwing der kwestie
op goede gronden berust en dat het in het
belang is van Nederland, dat er in het di
plomatiek centrum van het Vaticaan, we
gens de internationale positie, die de Paus
nu eenmaal inneemt, ook een gezant van
onzentwege wordt gezonden, dan zouden
wij op 'dien grond en op dien grond
alléén, met haar voorstel kunnen mee
gaan."
En geheel in overeenstemming hiermee
schreef ook de heer Idenburg in 1922:
„daalt het diplomatieke milieu bij het
Vaticaan tot het peil, dat het vóór den
oorlog bereikte, dan is er voor ons land
geen reden voor een vertegenwoordiger
aldaar."
En in het Program van Actie staat uit
drukkelijk het beding, dat de Kamerclub
zich het recht voorbehoudt om in dat
geval tot opheffing van het gezantschap
bij het Vaticaan mede te werken.
Onze Partij heeft zich dus zoo duide
lijk mogelijk uitgesproken.
Het gezantschap kan aanvaard', ingeval
het een Staatkundig belang beteekent en
ook als zoodanig wordt gevraagd-
Dit nu is na 1915 steeds het geval' ge
weest en is thans het geval nog, ook
bij de R.-Katholieke Staatspartij. Een ander
dan politiek argument is nimmer gebruikt
Een ander dan een Staatkundig belang
niet genoemd.
Ten slotte, hoe zag Dr Kuyper het ge
zantschap in verband met de door hem
zoo vurig gewenschte samenwerking der
drie rechtsche partijen?
Mr den Hartogh deelt mede, dat Dr
Kuyper in een gesprek met den huidigen
leider der Anti-revolutionaire Partij, als
zijn gedragslijn aangaf, dat bij saamwer
king van partijen steeds groote voorzich
tigheid moest worden betracht met betrek
king tot b e s t a a n d e toestanden. In 1901
had men tegenover hem het denkbeeld ge
opperd, het gezantschap weer in te stel
len. Hij had toen geweigerd op die ge
dachte in te gaan, ook op grond van de
overweging, dat zulk een wijziging in den
bestaanden toestand krenkend zou zijn
voor de Protestanten, wijl een Staatkundig
belang toen niet was aan te wijzen.
Maar j>p gelijken grond zou in de toe
komst voorzichtig beleid een eisch zijn,
nu immers het gezantschap er was.
Men kan niet volhouden, dat onze Partij'
tegen dit voorzichtig beleid is ingegaan.
Zij heeft ook met dezen factor rekening
gehouden. Het ware te wenschen geweest
dat 'anderen dit eveneens hadden gedaan.
Niet het gezantschap stond trouwens
in het centrum van het politiek gebeuren
den llden November, maar de samen
werking der rechterzijde, en daarvan
schreef Dr Kuyper in zijn Antirevolutio
naire Staatkunde: „de vroegere antithese
van Protestant en Papist werd almeer ver
vangen door de antithese tusschen het
Christendom en het Humanisme. Steeds
duidelijker ontdekte het volk,' hoe de libe
ralen en radicalen principieel met het
Christendom gebroken hadden, en dit nu
leidde er van zelf toe, om het nog on
verstorven Christelijk element niet meer,
gelijk iade dagen van den Réveil, eeniglijk
bij de getoovige Protestanten, maar ten
deele althans even zoo bij de Roomsch-
Katholieken te onderstellen. Kerkelijk bleef
de scherpe tegenstelling voortduren, maar
sociaal en politiek ging het Geuzengeding
tenslotte zoo goed als geheel over in het
eenparig verzet tegen de moderne atheïs
tische en materialistische strooming. Ook
het later opkomen van de theosofische
richting bracht hierin geen stremming te
weeg. Algemeen zoo onder Calvinisten als
onder R.-Katholieken gevoelde men, dat
een machtig „te wapen" ons saam in één
slagorde voor het behoud van het Chris
telijk element moest doen optrekken."
Wij blijven het diep betreuren dat deze
slagorde verbroken werd ten gevolge van
een geschil over een zaak, welker gewicht
in het niet wegzinkt bij de groote belangen
die in verband met den grooten strijd,
'den wereldstrijd ,der Christenheid, enden
nationalen strijd tusschen Revolutie en
Evangelie in ons eigen land op het spel
staan. En daarom danken wij mr den Har
togh voor zijn uitnemend gedocumenteerd
betoog.
Verklaringen van Mussolini.
In een interview met een man van de
„Petit Parisien" heeft Mussolini zijn jong
ste redevoeringen over de Duitsche kwes
ties gerechtvaardigd. De Duitschers, zeida
hij, vergeten niet; zij: laten hun vroegere
droomen niet varen.
Het Italiaansche volk, dat het gevaar
niet vermoedde, ^jet het nu in. Ik heb
jhet de oogen geopend en ik hoop, dat men
elders hetzelfde zal doen.
In Duitschland is niets veranderd; man
bereidt zich voor. De z.g. burgerlijke lucht
vaart wordt geweldig georganiseerd. De
generale staf beschikt weder over het
spoorwegnet. De eventualiteit van het ge
meenschappelijk gevaar moet Frankrijk en
Italië, welker belangen identiek zijn en
die door geen enkele ernstige kwestie
verdeeld worden, nader tot elkaar bren
gen.
Korte berichten.
President Coolidge heeft een wets
ontwerp onderteekend, waardoor de belas
tingen vbor het volgende jaar met 378
millioen dollars worden verminderd.
De Zuid-Slavische minister van fi
nanciën is te Londen aangekomen om
met Churchill te beraadslagen over de re
geling der Zuid-Slavische schuld aan En
geland, welke 32 millioen pond bedraagt.
De nationale inschrijving ten bate
van de slachtoffers van den watersnood
in België heeft tot heden reeds ruim
11,200,000 frank opgebracht.
Te Berlijn is in de afgeloopen week
het aantal werkloozen van 242,815 geste
gen tot 244,888. Men verwacht echter
spoedig een verbetering van den toestand,
daar de arbeiders uit het bouwbedrijf
weldra weer aan het werk zullen kunnen
gaan.
De afgeloopen week is te Berlijn
een z.g. groene week gehouden, waaraan
tienduizenden landbouwers hebben deelge
nomen. Er zijn verscheidene moties aan
genomen o.a. ten aanzien van de ver
schaffing van plaatsen aan jongere zoons
van landbouwers, opdat deze niet hun
toevlucht in de industrie of in het buiten
land moeten zoeken.
De Fransche Senaat heeft met 151
tegen 141 stemmen het artikel van het
financieele ontwerp, strekkende tot instel
ling van een uitvoerbelasting, verworpen.
De Senaat heeft een nieuwe tekst van het
artikel tot instelling van een uitvoerbe
lasting aangenomen.
Het hoofd van de evangelische kerk
in Polen heeft zich tot den Zweedschen
aartsbisschop gericht met het verzoek zijn'
invloed te doen gelden opdat Polen een
vasten zetel in den Raad van den Volken
bond verkrijge.
Ernstige verduisteringen, die in
totaal een bedrag van 4 millioen roebel
beloopen, zijn gepleegd bij de- artillerie-
magazijnen te Chaxkof (Rusland). In ver
band hiermede zijn de commandant der
magazijnen en 29 officieren gearresteerd.
Waar de ontvreemde artikelen zich thans
bevinden, is nog niet vastgesteld. I
Te Heverlee bij Leuven hadden Zater
dag relletjes plaats tusschen Vlaamsche
en Waalsche studenten. Er werden ver
schillende revolverschoten gelost: Een Ita
liaansche student werd ernstig gewond.
Volgens bericht uit Oslo heeft de
Noorsche regeering bij het storting een
wetsvoorstel ingediend, strekkende tot het
houden van een referendum, 17 en 18
October a.s., over de kwestie van het
handhaven van het verbod van sterken
drank.
Gennep's geschenk aan de
Koningin.
In 'de raadsvergadering van Gennep
heeft wethouder Peters den voorzitter ge
vraagd höS het kwam. dat het Co-rresi-
pondentiebureau een bericht heeft uitge
zonden, dat namens de gemeente Gennep
aan het Koninklijk Echtbaar een cadeau
wordt aangeboden-
De voorzitter zegt, dat hem de toe
zending van het cadeau bekend is, doch
hem de tijd heeft ontbroken daarvan ken
nis te geven-
Wethouder Peters wil niet als een „Piet
snot" behandeld worden en had met een
en ander tijdig op de hoogte behooren'
gesteld te worden.
De heer Heijs (s.-d.): Mag ik ook een
woordje
De voorzitter (hem in de rede vallend)
We weten wel, dat u er tegen is!
De heer Heijs meent, dat er gelegenheid
genoeg is geweest, om de plannen ter
kennis te brengen en vindt het niet in den
haak om namens 'de gebeele gemeente te
spreken, als men niet weet of deze daar
mee instemt.
De voorzitter hamert, en wil het debat
kort maken door te stemmen voor of tegen
de goedkeuring van het toezenden van
het cadeau.
Met vijf stemmen vóór en vier tegen
(twee wethouders) twee leden zijn af
wezig - wordt de goedkeuring gegeven.
De voorzitter: De heele kwestie is van
een mug een olifant maken!
De heer Heijs: Mag de raad ook weten',
waaruit het cadeau bestaat?
De voorzitter: U is zoo goed op de
hoogte, U moest dat weten- Het zijn an
tieke platen en een kistje.
De heer Heijs: Zijn die van de ge
meente?
De voorzitter1: Neen', die zijn van' mij!
(Limb- Koerier)
Uw eerste taak 's morgens zij zorg te
dragen voor goede ontlasting. Tenzij dit
geregeld geschiedt, krijgt gij hinder van
hoofdpijn, gedruktheid, maagpijn, onzui
ver bloed, enz. Foster's MaagpUlen ge
nezen verstopping, regelen de lever, maag
en ingewanden, en versterken zoodoende
uw .geheele gestel. Prijs per flacon' van
vijftig versnikerde pillen f 0-65in apo
theken en drogistzaken. (11)
Verplaatst van Middelburg post- en
telegraafkantoor naar het spoorwegpost
kantoor no. 1 te Amsterdam de commies
der posterijen en telegrafie E. Vroom met
ingang van 1 April.
De verheffende voetbal
sport. Gisterennamiddag had te Middel
burg op het voetbalterrein nabij de meel
fabriek een wedstrijd plaats tusschen
Middelburg I en Roosendaal I. Naar het
oordeel van het publiek zou de scheids
rechter gedurende het geheele spel zeer
partijdig zijn opgetreden, wat ten gevolge
had, dat na afloop van den wedstrijd zij
hem te lijf wilden. Een drietal politie
agenten moesten, om erger te voorkomen,
den scheidsrechter beveiligen en onder ge
leide hem naar een café op de Markt ver
gezellen.
-Diefstal. In verband met een be
richt van Vrijdag j.l. aangaande de aan
houding van een man, verdacht van dief
stal van 'een paard en kar te Kapelle zij
het navolgende gemeld:
Terwijl zekere de M., koopman te Bie-
zelinge, in den loop der vorige week zich
voor zaken naar Rotterdam had begeven,
ontdekte hij 's avonds bij zijn thuiskomst,
dat zijn paard en wagen was verdwenen
uit een op zijn erf staande schuur, welke
hij met een slot had afgesloten. Den an
deren dag zich naar Goes begevende,
bleek bij informatie, dat een bij hem in
wonend familielid den vorigen dag aldaar
paard en wagen te koop had aangeboden
voor f 300, welke koop evenwel niet was
doorgegaan. Tevens bleek, dat bestuurder
met paard en wagen in de richting Mid
delburg waren vertrokken. Nadat de com
missaris van politie aldaar met een en an
der in kennis was gesteld, bleek al spoe
dig dat het familielid den wagen en het
paard te Middelburg had gestald en even
eens te koop had aangeboden. Des avonds
werd hij aangehouden en overgebracht
naar Kapelle. Genoemde persoon had het
ontvreemde van de hand willen doen om
daarmee naar België te vluchten. Zater
dag j.l. is hij overgebracht naar Middel
burg en ter beschikking van de justitie
gesteld. 0
De waterleiding te T holen.
Men schrijft uit Tholen aan de M. C.:
De verplichting tot aansluiting aan de
waterleiding leidt bij sommige inwoners
van het stadje Tholen tot zonderlinge con
sequenties. Zoo is te Tholen iemand die,
omdat hij aansluiting zondig vindt, zijn
huis heeft verkocht en nu in zijn tuin, bui
ten Tholen een huis laat zetten, op zooda-
nigen afstand van de straat, dat hij nim
mer kan worden gedwongen zijn huis aan
de waterleiding te laten aansluiten.
Een andere inwoner van Tholen, die
door den kantonrechter is veroordeeld tot
vijf en zeventig gulden boete, wilde gaarne
de twee maanden hechtenis ondergaan; hij
beroept er zich dan op, onschuldig te heb
ben gezeten. Deze is echter met aardsche
middelen gezegend en zoo zal er dus op
grond van art. 572-73 van het Wetb. van
strafvordering executie plaats hebben voor
het bedrag der boete, zoodat die man zijn
doel om te moeten gaan „zitten" niet zal
bereiken.
Te Oud-Vossemeer schijnt het verzet te
gen de waterleiding meer een „hetze" te
gen den burgemeester te zijn. Op de ove
rige dorpen, waar die aansluiting reeds
een feit is, hoort men weinig van verzet
en genieten de menschen van het gemak
en het voorrecht dat goed drinkwater
geeft.
Het clubje der recalcitranten is te Tho
len niet erg gelukkig geweest met hun re
quest, aan den Raad gericht, met verzoek
om het overbruggingsbesluit in te trekken.
De beweging begon in November onder het
mom dat hij het totstandkomen van een
brug de belastingen erg verhoogd zouden
worden. Toen viel in December de win
ter in het als gevolg ijsgang en groote
veermisère, de heeren stelden toen hun
plan met het request maar uit, want ieder
klaagde over het slechte veer, waar men
uren moest wachten voor men over kon.
Den ijsgang vergeten, begon men opnieuw
het adres te presenteeren. Toen viel de
vreeselijke ramp aan het veer voor, die ze
ven menschenlevens kostte. Gevolg dat
men geruimen tijd niets meer van het
adres tegen overbrugging hoorde.
De veerramp, een drietal weken oud'
zijnde, werd weder met het adres gewerkt
toen plotseling weer twee auto's van de
pont de Eendracht in gingen. De adres
santen zetten föen weer een paar weken
de zaak stop, doch gingen daarna voort
met de aanbieding van het request. Als
men nu weet dat het eenigste motief was
de verhooging van belasting na de tot
standkoming van de brug, doet het wel
zonderling aan dat het overgroote deel
der onderteekenaars geen cent belasting
betaalt, immers geheele huishoudens tee
kenden op het adres, waarvan in het gun
stigste geval de vader belasting betaalt;'
zelfs zijn er die geen cent belasting bijdra
gen.
De raad besloot gelukkig met alg. st. om
het request voor kennisgeving aan te ne
men.
Middelburg. De heer Jan Morks, de op
7 Februari overleden oud-directeur van
het Middelhurgsch Muziekkorps en com
ponist, heeft zijn bibliotheek vermaakt aan
de Provinciale bibliotheek alhier.
Goes. Vrijdagavond hield de Geref.
Meisjesvereen, uitgaande van de Geref.
Oudersvereen. alhier, haar 2e jaarfeest.
Behalve de bestuursleden der Ouders
vereen waren vele onderis- en begunstigers
opgekomen om hun belangstelling in het
werk der meisjes te toornen Nadat da
vergadering was g'eopend s^tak de heer
Ph Weissels een welkomstwoord, Waarin
hij inzonderheid preeis den arbeid van
de dames Spoormaker, A- Jongeipier en
Meijer, die zich zoo geheel als leidsters
aan de meisjes willen geven. Spr. vraagt
vooral van de zijde der ouders waardee
ring, en wijist op de roeping der ouders
om' altijd zelf het geestelijke heil van 'de
meisjes en o-olc van de knapen te zoeken
en daarin de roeping, door God opgelegd;
na te komen. Spr. wekt den ouders 0$
niet alleen een feestvergadering als deze,
maar vooral ook de ouder svergaderingen
te bezoeken.
Uit -de woorden van de secretaresse en
penningmeestéresse bleek, dat de vereen,
wel vooruit gaat, -en wel reiden tot dank
baarheid heeft.
Die avond droeg voorts' -een aangenaam
en gezellig karakter. Er werden aardige
en leuke Samenspraken door die meisjes
gedaan. Mooi wais -een tabl-enutje: „Dtrie
kleine kleutertjes", waarbij werd gezon-
