no 73
Donderdag 34 December 1935
40e Jaargang
Bank voor Zeeland
Effecten - Coupons - Frolongatie
HET ADRES
A. WILKING
Buitenland.
Hit de Prorissie.
EERSTE BLAD.
Alle Bankzaken
Kerkairaws.
3it nummer bestaat uit drie bladen
GOES.
Abdijsiroop
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersfü.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels fl.20, elke regel meer 3t cf.
Bij abonnement belangrijke korting.
Drukkers-Exploitanten:
aOSTEWBAAN LE COINTRE GOES
Bureau»: Lange Vorststraat 6870, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
Opi vrijdag en Zaterdag a.s. (Eersten en
Tweeden Kerstdag) zal ens blad niet ver
schijnen.
Zij, die zich met 1 Januari op ons blad
«bonneeren, ontvangen de vóór dien da
tum verschijnende nummers gratis.
KERSTFEEST.
't Licht dezer wereld is reddend versche
nen,
't Woord, dat voor d'eeuwen bij' God
was, werd vleesch.
Christus komt inenschen met God weer
vereenen,
Zondaars verlossen van oordeel en vx-ees.
Hemelen, wilt uw gezangen ons leenen!
't Licht dezer wereld is reddend versche
nen!
Christus daalt nedergeslaakt zijn de ban
den;
d'Eenig geboorne des Vaders maakt vrij.
*t Lied der verlossing Weergalmt langs de
stranden
Ebt nu heel d' aard Hem als Redder beliji;
Moog dier harte van dankbaarheid bran
den!
Christus daalt neder, geslaakt zijn de han
den!
Christus daalt neder, als 'toffer der zon
den;
Danken aanbidding dien Eenge gebracht
Laat ons met d'Englen Zijn liefde ver-
konden,
Prijzen het Lam, aan het kruishout ge
slacht!
Wie kan de diepten van liefde door
gronden?
Christus daalt neder, als 't offer der zon
den!
Christus daalt neder, als 't beeld van den
Vader.
Volken! geknield op die heeltnis gestaard!
Aard! dat uwl kroost om 'dien Heer zich
vergader,
Die voor de broedren Zijn leven niet
spaart!
Anten! Heer Jezus, kom telkens ons na
iler
Voor o«s te zaam eeïis in 't huis van
Uw' Vader!
(Pniël.)
DirectieUr. INT. VAN BERCKEL, IOS VELTHUIISE-
Kantoor Eraote Harkt 21. Telefoon 14 (2 lijnen].
Correspondentschappen
lerseke, Kapelle, 's-Heerenhoek
GIJSBRECHT KAREL VAN HOGENDORP.
Ee 17e November is de datum welke
herinnert aan het herstel van Nederlands
onafhankelijkheid en van den band met
Oranje in 1813.
De man, die bij de worsteling om hier
toe te geraken zich een goeden naam
verworven heeft was hij, wiens naam
luerboYen staat ou omtront wien. de liisto-
riekennor bij uitnemendheid, het Eerste
Kamerlid mr Verkouteren, eenige jaren
geleden onder meer het volgende schreef:
Moed en karakter kan men Hogendorp
niet ontzeggen. Hij heeft nooit onder Na
poleon willen dienen, terwijl zijn be
gaafde broeder Dirk zeer in de gunst was
bij den Keizer en van deze hooge betrek
kingen aannam. Toen Napoleon in 1811
Amsterdam bezocht, nam Hogendorp geen
deel aan de hulde hem bewiezen en
hij Waagde zeer veel, toen hij heimelijk
met anderen vergaderde, om de omwen
teling voor te bereiden. De Fransehe
politie was op de hoogte van die samen
komsten. Reeds lang voordat de omwente
ling uitbrak had zij1 Hogendorp kunnen on
schadelijk maken, indien zij gedurfd had.
Een zoon van Hogendorp diende boven
dien als garde d'honneur in het Fransehe
leger en die gardes d'honneur Waren,
een soort gijzelaars, waarmede Napoleon
o%ders in 'bedwhng wilde houden.
Hogendorp heeft dus, zoo al niet zijn
leven, dan toch zijln vrijheid, zijn ver
mogen, zijn levensgeluk en dat der zijnen
om onzentwil gewaagd, maar hij had
dien kalmen, zedelijken moed, die man
nen van karakter kenmerkt en "die geen
behoefte heeft aan de opwinding van
het slagveld om zich te openbaren. Ho
gendorp heeft ook nooit aan onze toe
komst gewanhoopt, evenmin als Rilder-
dijk, Helmers en anderen. In de meest
donkere dagen, toen Napoleon op het
hoogste punt stond van zijn macht en nie
mand uitkomst zag, haalde Hogendorp do
schets van êen grondwet voor den dag,
waaraan hij reeds aan het Hof van Stad
houder Willem V was begonnen, en toen
de gebeurtenissen van 1812 en 1813 hem
in liet gelijk stelden w'as hij met zijn
ontwerp-grondwet gereed. Het is bekend
hoe die schets niet geheel is gevolgd.
De grondwetten van 1814 en 1815 wijken
belangrijk van het ontwerp-van Hogen
dorp af, maar hij heeft toch op die grond
wetten veel invloed gehad en bruikbaar
werk geleverd. Tot op zekere hoogte is
Hogendorp een kind geweest van zijn
tijd. Ook hij spreekt nog "van „het maat
schappelijk verdrag" en het zou ons niet
verwonderen als bij hem, evenals bij
Lafayette en zijne officieren, het plan
van een grondwet in Amerika, waar 'hij
een tijd lang vertoefd heeft, gerijpt is.
Ook "hijl 'heeft vermoedelijk gedacht, dat
de grondwet de vrijheid brengen zou, en
hij 'heeft niet ingezien, dat gewoonlijk
de vrijheid een grondwet brengt.
Ook 'hij heeft van een grondwet meer
verwacht, dan zij geven kon en Kaar be
lang overschat, maar met dat al is hij
toch een baanbreker geweest, die grond
slagen heeft gelegd, Waarop wij! nu nog
voortbouwen.
Als staatsman heeft Hogendorp niet
altijd een goed inzicht gehad. Reeds in
1801 verlangde hiji herstel van het Oranje-
Huis, zonder te begrijpen, dat het toen
nog veel te vroeg Was. Had hij toen zijn
zin gekregen dan zou er toch niets blij
vends zijn geschapen. Hij ijverde ook zeer
voor eene vereeniging van Nederland en
België, zonder in te zien, dat die lan
den niet meer bij elkander pasten en dat
zulk een huwelijk niet gelukkig zijn kon.
Later heeft hij bovendien, omdat hij meer
bekwaam was dan handig, de kloof tus-
schen Noord en Zuid helpen verbroeden.
In 1813 wilde hij geen monarchie, hoe
wel het koningschap toen zeer zeker in de
historische lijln lag en reeds door de
regeering van Koning Lodewijk en Napo
leon I Was voorbereid. Het erfelijkstad
houderschap, reeds zooveel vroeger inge
voerd, was de natuurlijke weg geweest tot
het koningschap en moest noodzakelijk
op het koningschap uitloopen, maar Ho
gendorp droomde van een Stadhouder
Willem VI, onder Wie hiji dan zelf als
raadpensionaris zou hebben gefungeerd.
Dat alles wijst er op, dat hij geen staats
man was van den eersten rang, en dat
hij niet te vergelijken is met zijn grooten
tijdgenoot Von Stein, die wel eens de
Pruisische Van Hogendorp is genoemd. In
één ding echter mogen vooral de mannen
van Christelijk-Historischen huize oprecht
Van Hogendorp bewonderen. Hij had
historischen zin. Hij Wilde den draadi
der geschiedenis weer zooveel mogelijk
aanknoopen op dezelfde plaats, waar zij
vroeger door revolutionair geweld was
afgebroken. Alles zooveel mogelijk als van
ouds, was zijn leuze. Instinctmatig voelde
hij, dat staten producten zijn van orga-
nischen groei, en dat zij! niet naar wille
keurige, abstracte beginselen mechanisch
in. elkander kunnen worden gezét. Hij
begreep, dat het verband tusschen heden
en verleden evenmin kon verbroken Wor
den als het verband tusschen kroon en
wortels bij een plant, en het beginsel'
dat hem leidde was juist, al heeft hij
het ook al te streng 'toegepast en zich
te Veel conservatief getoond.
Van het Oranje-Huis, Waaraan hij ver
plichtingen had, en dat "ten deele voor
zijne opvoeding had gezorgd, is Hogen
dorp. altijd een oprecht vriend geweest.
Voor de terugroeping van dat Huis heeft
hij altijd met 'kracht geijverd en tn 1813
kon hij zich geen nationaal herstel zonder
een Oranjevorst denken. Het was een der
schoonste oogenblikken in zijln leven, toen
de Souvereine vorst hem, na zijfne terugL
komst in Nederland, in zijne w'oning
kwam opzoeken, omdat hij zelf te ziek
was om uit te gaan, en met al het vuur
van zijin gemoed wijdde hij aan zijn vorst
diensten, die hiji altijd hooghartig aan
Napoleon had geweigerd. Toch is 'er op
den duur verwijdering gekomen tusschen
Koning Willem! I en Van Hogendorp. De
laatste w'as niet tot dienen, maar tot
heerschen geboren. Het ontbrak hem aan
de noodige plooibaarheid. Met de finan
cieel© politiek ook des Konings kon hij|
zich niet altijd vereenigen en misschien,
is dat Wel verklaarbaar. Ten slotte nam
dan ook Van Hogendorp zijn ontslag,
zoow'el als Secretaris van Staat als in
zijne hoedanigheid van vice-president van
den Raad van State. Hij kon het op den
duur met "den Koning niet vinden,
zooals Bismarck het niet vinden kon met
Keizer "Wilhelm II, maar de Koning
is zijn trouwen minister altijd blijven
éeren en hoogachten.
De bekwaamheden van Hogendorp yra.-
Waren zeer groot en zijne ontwikkeling
Was veelzijdig. Hij is niet alleen officier
geweest, maar ook diplomaat en staats
man. In Rotterdam w'as hijf een tijd
lang raadpensionaris en in Amsterdam
bestuurde hij later een groot handels
huis Hij w'as niet alleen een goed jurist,
maar ook feen goed staatshuishoudkun
dige
voor Manufacturen
Dames- en Kinderconfectie
Tapijten - Gordijnen
Bedden - Ledikanten en
aanverwante artikelen is
GOES HULST
Antirevolutionaire Staatkunde.
Dit tijdschrift heeft thans een jaar be
staan en treedt straks zijn tweeden jaar
gang in. Uit de alphabetisehe lijst der
schrijvers en de door hen behandelde on
derwerpen krijgt men nog eens een over
zicht van den rijken inhoud van den eer
sten jaargang. Alkema, Amelink, Colijn,
mr Dambrink, mr Donner, dr Dooijeweerd,
prof. Fabius, mr Gerbrandy, Idenburg,
Kolfhaus, dr Kortleven, mr Noteboom,
mr Rutgers, Schouten, dr Severijn, prof.
Sneller, mr Terpstra en mr de Wilde le
verden bijdragen. En de lange lijst van on
derwerpen, uit en naar de Anti-Revolu
tionaire beginselen behandeld, beslaat drie
volle bladzijden.
Uit beide lijsten nemen wij oorzaak om
nog eens op dit belangrijk tijdschrift de
aandacht te vestigen. Onze clubs en kies-
vereenigingen vinden reeds in dezen eer
sten jaargang rijke stof ter bestudeering
en bespreking in hunne vergaderingen.
Mogen steeds meerderen zich bij clubs en
kiesvereenigingen aansluiten, en met de
anderen zich opmaken om ook van den
tweeden jaargang een vruchtbaar gebruik
te maken.
Doch niet alleen onze clubs en kiesver
eenigingen behooren deze uitgave te ken
nen, te bezitten, te raadplegen en te be-
studeeren, maar ook onze raadsleden.
Deze toch worden telkens voor vraag
stukken of practische moeilijkheden ge
plaatst, waarbij zij geen raad weten, wan
neer daar niet een voorlichter is, bij wien
zij zich dezen raad kunnen verschaffen.
En dien raad verschaft hun mr Note
boom in de rubriek Vragen en Antwoor
den.
Nemen wij slechts de laatste aflevering
ter hand, dan vinden wij daarin o.a. ant
woord gegeven op deze vraag: In onze ge
meente is een A.-R. Raadsfractie, die in
haar clubvergaderingen de gedragslijn te
genover voorstellen van B. en W. en an
deren bespreekt. Moet nu in een zoodanige
vergadering worden besloten ook hoe men
stemmen zal?
Toch wel een vraag, die door alle ge
meenteraadsleden onzer richting dient
overwogen te worden; en waarop het ant
woord van mr Noteboom toch wel door
allen diende te worden gekend. En zoo
zijn er meer vragen.
Wij kunnen dan ook niet genoeg dank
baar er voor zijn dat een schare van ge
leerden, die de vaan der Anti-Revolutio
naire Staatkunde hoog houden, hun beste
krachten aan de voorlichting en ontwik
keling van ons Christenvolk in zijn hreede
lagen willen wijden. Het is de beste pro
paganda, die zich hierop richt. Moge onze
God hunne pogingen kronen met rijken
zegen!
Hoog water.
Als niet alle voorteekenen bedriegen,
wordt West-Du itschland weer door een
hoogwater-catastrofe bedreigd. De Rijn te
Keulen stijgt ieder uur met 5 c.M. Nog
beangstigender is de toestand in het Moe
zeldal. De Moezel is bij Trier 'in de afge-
loopen 24 uur van 1.93 m. tot 4 m.
gestegen, dus met niet minder dan 2.07 m.
De Wupper is reeds op tal van plaatsen
buiten zijn oevers getreden. Ook in Zuid-
Duitschland ziet de toestand er ernstig
uit. De Neckax stijgt onrustbarend, ter
wijl voorts uit het Schwarzwald een
sprongsgewijze stijging van de1 rivieren
en beken als gevolg van den hevigen
dooi wordt gemeld.
Goes. Door den Penningmeester van
het Oranje-Comité alhier is tot heden
ontvangen voor het Nationaal Hulde
blijk ter gelegenheid van het zilveren hu
welijksfeest van H. M. de Koningin en
Z. K.H. den Prins der Nederlanden een
bedrag van f 439.45, welk bedrag aan den
Provincialen Penningmeester is overge
maakt. Jammer, dat nog niet alle buurten
zijn afgewerkt Moge zulks nog vóór het
einde des jaars geschieden. Het adres van
den penningmeester is: P. Oosterbaan,
Lange Vorststraat.
Benoemd tot redacteur van „De Lo
comotief" te Semarang (N. 0. I.) dhr
R. J. Brandenhurg, redacteur-verslag
gever der „Goesche Courant".
Wilhelminadorp. In aansluiting aan ons
bericht van gisteren (het in brand staan
van twee klampen tarwe) op de hofstede
„Mosselbank" van den heer B. van Liere
kunnen wij melden, dat uitbreiding, dank
zij krachtigen blusschingsarbeid, voorko
men is. Het gevaar was echter groot,
want de brandende klampen stonden mid
den tusschen 50 andere. Zonder dat de
andere in brand geraakten moesten dus de
brandende hoopen omver gehaald worden.
Er werd water gegeven met de spuiten
van den Wilhelminapolder en van de
prachtig-werkend© motorspuit van Wol-
faartsdijk, die ontboden was, nadat de
Goesche motorspuit weigerde. (Eerst duur
de het heel lang, voor deze laatste kon
werken en juist, toen water gegeven kon
worden, geraakte ze defect!)
Om 12 uur vannacht was het blus-
schingswerk afgeloopen, waarbij de bur
gemeester en de brandmeester van Wol-
faartsdijk de leiding hadden. Ook de Di
rectie van den Wilhelminapolder was te
genwoordig. Verzekering dekt de schade.
jr^ Nu die •lijm
f it losgekomen voel ik
t mij vanochtend toch heel
I wat beter. Ik had niet ge-
dacht, dat die Abdijsiroop
zoo gauw zou helpen.
i* een krachtig werkend
kruidenmiddel bij bron-
chilis. influenza, kink- (Sfe
hoest en verkoudheid. Sag
Hét bevat geen ver- ffij
doovende bestanddeelen. Mi
Per ftesch van 230 gram (in dwF
koker) 11.50550 gram f 2.75
's-Gravenpolder. Gistermorgen kwam de
gemeenteraad in openbare zitting bijeen.
Afwezig met kennisgeving Weth- Vermue
en dhr de Koster en zonder kennisgeving
dhr Kousemaker. Ingekomen stukken: dat
bij kasopname bij den gemeenteontvanger,
op 16 December in kas was en moest zijn
f4029.26V2. De begrooting 1926 van hel
Burgerlijk Armbestuur was wederom in
gezonden en voldoende verschillende pos
ten toegelicht, waarop zij werd goedge
keurd op ontvangst en uitgaaf tot een
bedrag yan f 14138.44! met een post on
voorzien van f2441.12. Thans kwam een
voorstel tot intrekking van de motorveror
dening- Dhr Joziasse vindt dit gek. In
April is zij pas vastgesteld en .nu weei
intrekken? Hij dringt bij B- en W. aan om
in het vervolg beter het concept na te
gaan. Weth. Schouten zegtWij zijn eigen-
tijk overbluft door de groote mannen, die
haar hadden opgesteld en wij dachten hel
zal wel goed zijn- Daarna wordt zij mei
met alg- st. ingetrokken. Een wijziging
gemeentebegrooting heeft plaats tot een
bedrag .groot f 1311.20. Thans kwam aan
de orde jaarwedde wegwerker- De voor
zitter licht een en ander toe- Zijn wedde
zal gebracht worden van f450 op f350
omdat er minder werk aan de wegen is
wijl zij nu in prima toestand zijn. Weth
Schouten zegt: dan gaat het niet meet
per dag, maar per jaar- Hij is er zelf mee
tetevreden- Dhr Joziasse komt er tegen op
dat het daggeld zou zijn, zie maar naar de
instructie, het is altijd een jaarwedde
geweest, als de wegen in orde zijn heeft
niemand er mee te maken. Wethouder
Schouten blijft bij zijn meening. Dhr Ver
hulst zegt, dat hij meent dat de wegwerker
dit goedvindt en voorstelt onder pressia
van B- en W. Altijd was het de wegwerker
die het ontgelden moest, en daarom ver
trouwt hij het niet en nu spreken ze
allen wel over een prima weg, doch hij
vindt dit heelemaal niet, hij zag liever het
oude loon gehandhaafd en dan een flints
rijwielpad er naast, want alles wordt op
geofferd voor de auto's en voertuigew
en het paadje kan men niet op. Daarop,
wordt het aangenomen. Vóór weth. Schou
ten, Joziasse en Lokerse, tegen VerhulsU
Bij de rondvraag vraagt Joziasse naar de
vergoeding voor bijzonder onderwijs- Dhr
Verhulst vraagt, waarom de medaille, ra*
de zomer aan de burgerwacht uitgeloofd!
nog niet is gegeven. Tevens wijst hij op,
een paaltje, dat gevaartijk staat en ee*
vangput, die niet in orde is- Daarna sluit,
ting. i i J
Westfcapellff. Aan dhr Wm. Roelse te
Westkapelle, den laagsten inschrijver, is
de bouw van een kerk voor de Geref.
Gem. te Westkapelle gegund. Het werk
wordt uitgevoerd onder opzicht van dhr
P. de Voogd te Domburg.
Serooskerke. (W.) Op het Jaarfeest van
de Chr. Zang vereen. „Soli Deo Gloria"
alhier werd voor de nagelaten betrekkin
gen van de slachtoffers van den loods-
kotter te Terschelling f8.75 gecollecteerd.
(Belangeloos.) 1
Ritthem, Woensdagmiddag kwam de ge
meenteraad in voltallige vergadering bij
een. De voorzitter doet mededeeling van
de sedert de vorige vergadering ingeko
men stukken, welke voor kennisgeving
worden aangenomen. Op voorstel van B.
en W. wordt met alg. stemmen besloten
aan het comité voor Chr. Wijkverpleging
te Oost- en West-Souburg een subsidie
toe te bennen van f 120. B. en W. stellen'
voor dit te doen ingaan Op 1 Januari '26-
De heer P. J. de Pagter stelt voor de.,
subsidie te doen ingaan op 1 October
1925 j.l. welk voorstel met 5 st. voon
en 2 (tegen (de beide wethouders) wordt
aangenomen. De voorzitter brengt thans
aan de orde het voorstel van Burg. en'
Weth- om de onderwijzers woning aan het
schoolbestuur te verkoopeiï. Na breed
voerige bespreking wordt met a. s. be
sloten dit punt aan te houden tot del
volgende vergadering. Er zal nader met
het Bestuur der Vereeniging voor Chr.
Lager onderwijs onderhandeld worden. Op
voorstel van den heer H. M. van de Putte
wordt met a. s. besloten de schoolgeld-
heffing te herzien. Bij de rondvraag ves
tigt dhr De Pagter de aandacht op dei
bermen van den dorpsweg, welke zoo
danig liggen, dat geen voldoende water
afvoer kan plaats hebben. Dhr Wisse wjjsfc
op het zaaihoekpad, dat ïn onvoldoende
mate wordt onderhouden- De voorzitter zal
op beide gevallen zijn aandacht vesti
gen. Aangezien het de laatste vergadering
is in dit jaar, brengt de voorzitter dank
aan alle leden voor de goede samenwer
king in het belang der gemeente en hoopt
weer op aller medewerking in het aan
staande jaar.
Ned. Herv. Kerk.
Tweetal te Helder, S. R. Hermanides
te Valkenburg §n dr W. H. Weeda te
Oosterland.
Beroepen te Leksmond, A. Meijers te
'sGrevelduin Capelle.
Geref. Kerken.
Beroepen te Zwartsluis, H. Steen te
Zoutkamp.
's-Gravenpolder. Tot notabel bij de Ned.
Herv. Gem. is benoemd dhr M. Antho-
nisse, in de plaats van A. Geelhoed, die
tol president-kerkvoogd is benoemd.