J Pyramids Moeken Sj„ f°:So
Bank voor Zeeland
'jjk bericht.
party Heeren-
ierkieeding.
A. WILKING
BroncHitis
HOUDERS
tORREL"
EERSTE BLAD.
HET ADRES
HEIJBOER, Deurw.
ipen voor de Firma
N, .op drie maanden
JUM, WINTERJAS,
YMESMANTEL
-f25.—f30.— f35.-
■f 12.50 f 17.50 f20.-
-f70.—f90.—f 100.-
- f 35.f 45.f 5ö~
van den heer
I, Opril 8, Goes.
iers geen opgeld.
tpo"
PIETERS,
No 51
Zaterdag 28 November 1925
40e Jaargang
GOES HULST
Centraal Kleediggmagazgn
F. Q. C. DEN HOLLANDER
Dames Zakdoekjes met letter f 1.60 p. doosje
GOES.
Deposito's
lerseke, Kapelle, 's-Heerenhoek
heeft plaats Dinsdag
ensdag 2 Dec., Donder-
jdag 4 December van
terdag 5 Deo. laatste
van 93 uur, beslist
Jen zijn van prima
klasse kleermakers
worden tegen door
gestelde prijzen ver-
)ames-Regenmantels
af f 6.50.
Kinderjassen of
als Jekkers en Pan-
aast cadeau gegeven,
aaaf 50 cent.
ames-Wintermantels.
ïeeft plaats
MAART 1926.
zaak het nieuwe
Portugeesche Wijn
nerk
Fladderac)
Bitter).
mogen in uw zaak
|en. Enorm succes.
orteurs
Middelburg.
der de kip-
geving (N.-Br.)
Üken in hevige
het pluimvee,
>pen als slacht-
kteproces duurt
dagen. Er wor-
teigen verdere
er mode. Hert
ieter", is óók
ai. Ziehier wat
re wintermode
voor vrouwen
rekening met
moeders kun-
inig kosten een
i een gedistin-
ai. Zij nemen
.wat van hun
daaruit een
p zal dienen
niets anders
►ezit, kan een
nemen om er
it te vervaar-
vleeschkleurig.
dat men niet
kousen dra-
:hldeur. In dat
beenen rocfö
usen. Dan zal
men kousen
veel gedra-
t taschje een
tram. Thuis-
naar de po-
melden. Zoo
gazet,
ragen tegen
in van uitga-
tok van rftid-
len, aan een
r (cirkelvorm,
Zoo kan men
traat komen,
rlijk.
vervaardigen
van dezelfde
idemagazijnen
in 195 frank.
Drukkers-Exploitanten:
OOSTERBAAN LE COINTRE COES
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Bureaux: Lange Vorststraat 6870, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratis no. 58
Postrekening No. 36000.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf0.05
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
Prijs der Advertentiën:
regels f 1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
i)ft nummer bestaat uit twee bladen
komen; wat
alleen uit te»
WIJ EN DE CRISIS.
De politieke toestand is op dit oogenblik
wel zeer verward en er is misschien nie
mand die kan zeggen op welke wijze ten
slotte een oplossing zal worden gevonden.
De partijen die vóór de verkiezingen
dicht naast elkaar stonden en van wie ver
wacht werd, dat zij, als opnieuw de meer
derheid verkregen werd, na de verkiezin
gen een regeer krach tig Kabinet zouden
leveren, staan nu plotseling geheel los van
elkaar en het nauwelijks gevormde Kabi
net, waarvoor de verschillende partijen
hunne beste mannen afstonden, ligt uit
eengeslagen.
En terwijl de Christelijk-Historischen
en de R.-Katholieken voortdurend in dé
weer zijn om de schuldvraag te bespreken
en duidelijk te maken dat zij aan het uit
breken van deze crisis onschuldig zijn, is
mr Marchant bezig een gemengd Kabinet
te vormen en de breuk tusschen de rech-
.sche partijen volkomen te maken.
Er is op dit optreden van mr Marchant
heel wat aan te merken, evenals op dat
van de Soc.-Democraten, die zich bij deze
crisis zeker niet van hun besten kant heb
ben laten zien.
Hun zucht om de coalitie te verbreken
en zelf aan het roer van het schip van
Staat plaats te nemen, heeft zich bewaar
heid tot daden, die den toets der critiek
niet kunnen doorstaan.
De middelen waarmee ze de Roomschen
hopen te lokken en den weg naar het re-
geerkasteel te banen zijn van dien aard,
dat zij straks misschien kunnen zeggen
dat veel gewonnen werd, maar om er in
«én adem aan toe te voegen, dat het voor
naamste, de politieke eer, werd verspeeld.
Wij moeten bij deze crisis echter niet
•alleen naar buiten zien, maar ook naar
binnen.
Hoe staan wij als Anti-Revolutionairen
tégenover deze crisis?
De opmerking is gemaakt, dat wij thans
in een zeer gunstige conditie verkeeren,
omdat deze strubbelingen geheel buiten
ons omgan.
En dat is ook wel juist. De slag is langs
ons heen gegaan. Wij waren er niet bij
betrokken en dus kunnen wij ook rustig
afwachten hoe en in welke richting straks
-een oplossing wordt gevonden.
Hier en daar werd zelfs gefluisterd, dat
nu ook de oplossing van de crisis maar
geheel buiten ons om moest gaan, opdat
we in onze volle vrijheid zouden kunnen
terugkeeren en gelegenheid hebben in iso
lement kracht te verzamelen.
En vanuit partij-oogpunt bezien zou
zulk een oplossing ongetwijfeld alle aan
beveling verdienen.
Wij waren dan van de regeeringsver-
antwoordelijkheid ontslagen, wij zouden
ons vrijer kunnen uitleven, zouden minder
blootstaan aan laag-bij-de-grondsche cri
tiek, er zou gelegenheid zijn met volle
kracht onze beginselen te propageeren en
•daardoor aan sommigen, wier levenswerk
het schijnt te zijn de A.-R. partij af te
tuigen, den wind uit de zeilen te nemen.
Wanneer we alleen letten op het par
tijbelang en op het aantal stemmen
dat bij eventueele verkiezingen zou zijn te
verkrijgen, dan is het zeker te wenschen
dat de oplossing van de crisis geheel bui
ten ons omgaat.
Maar er is ook nog zooiets als het
Landsbelang. En evenals in het ver
leden, niet het minst ook de laatste jaren
allereerst het Landsbelang in het oog is
.gehouden, zoo mogen we ook nu daarvoor
de oogen niet sluiten.
En nu is het duidelijk, dat op 11 No
vember het Landsbelang in hooge mate
is geschaad. Uit wat toen gebeurde, kan
voor land en volk niets goeds voortvloeien.
Wij hebben nu reeds gezien hoe de
hartstochten werden geprikkeld, terwijl
het anti-papistische vuur hoog oplaaide.
Er is bereikt dat de eenheid van de R.-K.
Staatspartij is gesterkt en dat vrijzinnig-
democraten en socialisten een kans heb
ben gekregen om deze partij door mooie
beloften zoover te brengen dat ze zich zoo-
al niet geheel, dan toch gedeeltelijk laat
spannen voor den revolutionairen wagen.
Er is dit bereikt dat een krachtige re
geering moest aftreden, dat de vijanden
van God en zijn dienst juichen en dat zij,
■wier bedoelen het is de Christelijke grond
slagen van ons volksleven los te wrikken,
openlijk jubelen over wat aanvankelijk be
reikt werd.
In het algemeen, ook terwille van het
Landsbelang, zou het misschien gewenscht
zijn, dat de Marchants en consorten gele
genheid kregen hunne theorieën eens
Practisch toe te passen.
Oppervlakkige kennisname van het 16-
voor Manufacturen
Dames-en Kinderconfectïe
Tapijten - Gordijnen
Bedden - Ledikanten en
aanverwante artikelen in
punten-program leert reeds, hoe in min
der dan geen tijd de financieele en eco
nomische orde zou zijn verstoord en een
niuewe periode van tekorten met al den
aankleve van dien, zou worden ingeluid.
En zij die nu zooveel hebben aan te mer
ken op de Christelijke regeering, zouden
dan ervaren, welk een onberekenbare
zegen thans door hen verworpen wordt en
met voeten getreden.
Er zou dus over het welslagen van mr
Marchants pogen wel een en ander te zeg
gen zijn.
Maar wie het wel meent met land en
volk, deinst toch van zulk een experiment
terug en zal er zeker niet toe meewerken
om het moedwillig uit te lokken.
Hieruit volgt nu echter niet, dat de A.-
R. partij tot eiken prijs bereid zou moeten
zijn aan de vorming van een Kabinet mee
te werken.
Terecht heeft mr J. A. de Wilde dezer
dagen te Goes verklaard, dat niet getracht
mag worden met lapmiddelen de zaak
weer in het reine te brengen.
De eer van de A.-R. partij Iaat niet toe,
dat er met haar en hare voormannen ge
sold wordt.
Als er weer samenwerking zal zijn, dan
is noodzakelijk een vaste basis waarop ge
werkt kan worden en de redelijke zeker
heid dat verdere onaangename strubbe
lingen worden voorkomen.
Aan onzen plicht zullen wij ons niet
onttrekken.
Maar wij hunkeren niet naar minis
terszetels.
Als het moet, dan gaan we met een on
bezwaard hart terug in de oppositie om
met opgewektheid voor onze beginselen
het pleit te voeren en ook in die positie
de belangen van het land te dienen.
aMDMDIMDMMDMDMMIMM
Van 1 Dec. tol en met 5 Dec.
tot 10 uur avonds geopend.
J Goes. Magdalenastraat 7. Telef 15.
EEN PLAQUETTE VOOR Dr A. W. VAN
RENTERGHEM.
Op 9 Juni j.l., den dag, w'aarop dr A.
W'. van Renterghem tachtig jaren is ge
worden, is hij! in zijn kliniek, Van Bree-
straat 1, door patiënten en vrienden ge
huldigd. Bij die gelegenheid is hem aan
geboden een plaquette, welke de beeld
houwer Theo van Reyn zou vervaardigen.
Die plaquette is gisteren onthuld in
de hall van Üe kliniek, waar tal van
patiënten en vrienden van dr Van Ren
terghem bijeen Waren gekomen.
Een kleed tegen den muur van het trap
portaal bedekte de plaquette.
Namens het comité, gevormd uit de
vrienden en patiënten, hield de heer
H. G. Gannegieter uit Haarlem een toe
spraak. De belofte, op 9 Juni gedaan, zei-
de hij, is thans in vervulling gegaan. Spr.
hoopte, dat dr Van Renterghem over
deze vervulling even tevreden zou zijn
als zijln vrienden het zijn over het be
wonderenswaardige leven van. den medi
cus. Spr. meende, dat een man als dr Van
Renterghem zeker een officieele onder
scheiding had moeten hebben. Nu die
achterwege is gebleven, hebben zijh vrien
den gezorgd voor een eeremetaal, dat
weliswaar te groot is voor zijtn knoopsgat.
Ook is het eeremotaal niet van goud,
maar vhii brons. Daarbij bedenke de jubi
laris, dat ook den soldaten, uit den
oorlog teruggekeerd, een eeremetaal ter
onderscheiding verleend Wordt, dat gego
ten is uit het brons van de buitgemaakte
kanonnen. Welnu, degenen, die het eere
metaal voor dr Van Renterghem hebben
doen gieten, door spontaan en massaal
voor dat doel bij te dragen, zijn ook
soldaten en wel soldaten op het slagveld
des levens geweest, aan wie de „Roode-
Kruisdienst" van dr Van Renterghem red
ding heeft gebracht.
„Moge het Werk van Theo van Reyn,
als een sluitstuk in dit eerbiedwaardige
gebouw," besloot spr., „een teeken blijlven
van ons aller waardeering voor uw per
soon en uw werk."
De plaquette, welke is aangebracht on
der de beeltens van Liébeault, werd daar
na onthuld. Onder het borstbeeld van
dr Van Renterghem, waarin, naar de heer
Cannegieter zeide, de beeldhouwer het
karakter en de persoonlijkheid van den
medicus heeft weten te leggen, staan
de woorden: „Br Albert Willem van
Renterghem, geboren te Goes, 9 Juni
1845 stichter yan deze kliniek te
Amsterdam 15 Augustus in het iaar
1887".1)
Nadat de aanwezigen de plaquette had
den bezichtigd, nam dr Van Renterghem
het woord.
Geachte vrienden,
Diep getroffen voel ik mij bij het aan-
hooren van de woorden van lof, erken
telijkheid en vriendschap, mij toegevoegd
door uw aller tolk, den heer Cannegie
ter en bij het aanschouwen van mijn
beeld, gewrocht door de meesterhand des
heeren Theo van R e ij n.
Zoo gaarne zou ik n willen doen
beseffen, in welke eene tnate ik uw ge
schenk waardeer en waarom ik zoo'n hoo-
gen prijs stel op deze zicht- en tastbare
uiting uwer welwillende gevoelens je
gens mij.
OirntiiKr. ART. Vil KRCKEl, JÖS VELTHIilJSE.
Kanteor finite Harkt 21. Tilefson 74 (2 lijnen).
3 maanden opzegging 4 °/0
it li 4'/j °!0
V2 m 5
Correspondentschappen
Om hiertoe te geraken dien ik met
een terugblik te nemen naar uen toe
stand van het krankzinnigenwezen van
nu een 60 tal jaren geleden, in den tijd
dat ik mij'n eerste stappen zette op den
medischen loopbaan.
Op geen enkele onzer Hoogescholen
werd psychiatrie of neurologie onderwe
zen. Het overgroote aantal der medici
wist niets af van zenuw-of geestesziekten.
Een zenuwarts was zoo groote zeldzaam
heid, dat ons Amsterdam zelfs in 1887,
het jaar dat ik met Dr Fred, van Beden
hier aanving te praktiseeren, slechts één
specialist van dien aard rijk w'as.
Voor den practiseerende geneesheer
waren zenuwlijders en vooral krankzin
nigen lastposten, waarmede hij JrwaSjk
weg wist, waarvan hij zich zooveel mo
gelijk zocht te ontdoen. Voor zooverre
zij vermogend waren werden die lijders
hoofdzakelijk gedirigeerd naar inrichtin
gen voor geesteszieken, respectievelijk
naar sanatoria voor zenuwlijders in
Duitschland, Waarvan enkele zeer luxi-
eus waren ingericht. De minder gefor-
tuneerden vonden opname in Nederland1
sche gestichten of werden als zij
rustig waren of onder de rubriek ze
nuwlijders behoorden te huis ver
pleegd énvoor een groot deel een
voudig genegeerd. Van een ziel
kundig inzicht in hun toestand, van
een begrijpen dier arme lijders was vrij
wel geen sprake. De anatomisch-physio-
logische richting, zooals wijl medici dat
noemen, heerschte voort. Welisw'aar
streefde men er naar in de gestichten om
zooveel mogelijk de dwangmiddelen uit
te schakelen, om in te voeren het no
restrain t-systeem, wél werd meer zorg
besteed aan de lichamelijke verpleging der
lijders, maar toch bleef men zich in
hoofdzaak bepalen tot het toezicht hou
den op, tot het bewaren van de in hun
geest gestoorden.
(De jubilaris vereerde ons een pho
to van deze plaquette met zijln handtee-
kening, Waarvoor onze dank. Wij zonden
de photo aan een jeugdigen oud-patiënt,
die zenuWzWak in Mei van dit jaar uit
lndië met Verlof hier te lande terugge
keerd, een paar maanden onder behan
deling kWam van dr v. R„ en door
de goede hand Gods over hem op 18
dezer 'hersteld naar lndië mocht terug
keeren. Red. Zeeuw'.)
Voor zooverre gesproken mag Vorden
van een behandeling van de zoo uitge
breide klasse der z.g. zenuwlijders, be
paalde zich deze tot het reiken van
chemische geneesmiddelen, broomprepa-
raten, tot de aanwending van water-proce
dures, de toepassing van electriciteit,
iets later, vooral van de afzonderings-
therapie, de een tijdlang zoo hoog ge
roemde Mitchel-Playfair-sche rust- en
mestkuur.
Eerst in 1885 Werd aan de Utrechtsche
Universiteit een lectoraat voor psychia
trie ingesteld, dat zes jaren later in een
professoraat Werd omgezet en zoo waar
dig bekleed is geworden door onzen
W inkier. Pas in 1899 kreeg Leiden
een dergel ijken leerstoel, die door Prof.
Jelgersma is ingenomen.
„Wat doe Je voor )e hoest 7" Niets?
Dat Is al erg onverstandig. Als Uw bron*
chitis chronisch is geworden begint de
ellende pas goed. Vanzelf zal die hoest
niet overgaan. Waarom nu niet bijtijds
een krachtig werkend' kruidenmiddel als
Akker's Abdijsiroop te baat genomen
dat U er in eenige dagen 'van af kan
helpen. Abdijsiroop is een beproefd mid*
del bij bronchitis, influenza, kinkhoest,
zware verkoudheid, keelpijn, asthma.
Pu Such vu 230 gram f 1.50; 550 grut 2-75.
V
Intussehen bereidde zich een omwen
teling voor in de inzichten omtrent het
begrip geestes- en zenuwlijden, die de
zielkundige theorie Weer op den voor
grond zou brengen.
Te allen tijde, van de grijze oudheid:
af, heeft de zieke mensch zijn heil ge
zocht behalve in de materieele middelen
van scheikundigen, Galenischen of physi-
schen aard, in eene geneeswijze die wig de
mystische, de occulte of v e r -
botgene zouden kunnen noemen, be- I
staande in godsdienstige practijilcen, be-
zweringen, het hand opleggen, in de j
kracht van amuletten, talismans, het be- i
zoeken van heilige plaatsen, praktijken, f
die culmineerden op het eind van tie
18e eeuw in het z.g. dierlijk magnetisme
of Mesmérisme.
Uit deze mystische geneeswijze,
die haar Wonderen wrocht, is de heden-
daagsche, wetenschappelijk geijkte psy
chische (zielkundige) geneeswijze ge- j
boren. Deze beoogt door geestelijke mid-
delen, hoofdzakelijk door het levende
gesproken -woord wijzigingen aan
te brengen in het voorstellingsleven van
den zieken mensch.
Het is nu aan een eenvoudig dorps-
geneesheer uit Pont St. Vincent in j
Lotharingen, Dr. Auguste Ambroise Lié- j
beault, gegeven geweest uit de oc
culte geneeswijze haar wezen, haar
essentie, haar WERKDADIG PRIN
CIPE, de SUGGESTIE te isoleeren en
deze om te vormen in een ten allen
iij'do gemakkelijk aan te wenden werktuig
in de hand van den geneesheer. Zoo ïs
HIJ de schepper geworden der weten
schappelijk erkende psychische genees
wijze.
"Zijn voordeel doende met de Teeringen
en proefnemingen op het gSbied van het
dierlijk magnetisme van den Oostenrijker
Dr Anton Mesmer (1716), met de
vinding van den Postugeeschen priester
F a i»i a (1819) en de ontdekking van den
Engelschen chirurg Braid (1843), leer
de hij de suggestie methodisch toé te
passen 'op de behandeling van zieken.
Waar Mesmer in de innige overtuiging
leefde, dat hij genezingen tew'eeg bracht
door nfiddel eener e.e"h e i m z i n n i g e
van zijn persoon uitgaandekracht,
toont Faria aan, dat hij door eenvou
dig bevel, op indrukwekkende wijze
gegeven, ,een persoon in magnetischen
slaap kan dompelen, terwijl Braid aan
toont, da|-die z.g. magnetische toestand
kan verÉegen worden ZONDER tus-
schenkomst van een magnetiseur,
eenvoudig door het eenigen tijd aansta
ren van een levenloos voorwerp.
Liébeault nam langen tijd proef
nemingen op arbeiders en boerenlieden
uit zijn dorp, die hij gratis behandelde,
en kwam tot het resultaat, dat hij door
eenvoudig zacht toespreken zijne patiën
ten in een toestand kon brengen, die het
meest geleek op den gewonen slaap. Hij
vergelijkt deze wijze van in slaap ma
ken met de handeling eener moeder,
die haar kind in slaap sust door een een
tonig slaapliedje.
Als de patiënten in dien toestand ge
bracht Waren, bleek het hem, dat hijl in
staat was hen te bevrijden van hunne
kwellingen, bezwaren en pijnen door die
[eenvoudig als niet bestaande w'cg te re
deneeren.
Zijne bevinding was duSj dat lyjj de bjjj
de patiënt aanwezige voorstellingen van
onrust, angst, pijn, onvermogen, vermocht
te verdrijven, door eenvoudig ontken
nen van haar bestaan en daarenboven!
ze t e vervangen door TEGEN voo
st e 11 i n g e n, door lijnrecht tegenover
gestelde gevoelens van slaap, rust, te
vredenheid, het zalig gevoel van pijnloos
te zijn en dat van een terugkeer van
kracht en levensmoed. i
Deze geneeswijze nu, die der verbale
suggestie, die der genezing door
het LEVENDE woord, heeft hij jaren
lang "in allen eenvoud en kosteloos ioege-
post op arme menschen, die zijne hulp
inriepen. D'an schreef hij een MERK
WAARDIG boek, waarin hij zijne ge
neesmethode uiteenzette en zijne rijke
ervaring der wetenschappelijke wereld:
mededeelde.
Dat boek zag het licht in 1866, maar
vond geen koopers. De schrijver klopte
aan doovemansdeur. De roem, die uitging
van hem en zijne genezingen bleef be
sloten binnen den engen kring zijner diep
eenvoudige, hem zeer verknochte cliën-
tèle. II i I -j <4
Door zijne ambtgenooten werd hij dood
gezwegen, voor een onnoozelen hals aan
gezien. Zij hadden hem gaarne als een
kwakzalver aan de kaak gesteld, maar
konden dat niet, daar de zonderling geen
geld aannam voor zijne diensten en
zoo arm bleef als Job. i
ZESTIEN lange jaren leefde Lié
beault zoo in de vergetelheid voort,
toen dr Bernheim, hoogleeraar in de
interne geneeskunde aan de Hoogeschoot
van Nancy, hem leerde kennen en de
heege waarde van zijne ontdekking wijd
en zijd bekend maakte.
Men kan zich het geluk voorstellen van
den bescheiden geleerde, toen hij van
d u i s t e r 1 i ng in korten tijd werd ver
heven tot een (wereldberoemd
man! Binnen enkele maanden was nu de
ganslche oplage van zijn boek verkocht
Van alle landen togen thans geleerden
naar Nanlcy om hem te leeren kennen
en van zijn onderwijs te genieten.
In 1886, 41 jaren oud, was ik gewoon
practiseerend geneesheer te Goes en had
twintig jaren geneeskundige praktijk ach
ter den rug, deels als officier van ge
zondheid bij de Marine, deels als genees
heer op het platteland, toen ik een boek
in handen kreeg van professor Beaunis,
die physiologie onderwees aan de uni
versiteit van Nancy en een leerling
zich noemde van Liébeault.
De lezing hiervan wekte mijne ver
bazing en den lust om MEER te we
ten. Binnen enkele maanden verslond ik
de litteratuur, die ik machtig kon wor
den op het gebied van hypnose, sug
gestie, magnetisme en aanverwante on
derwerpen, deed op bedeesde wijze proef
nemingen van hypnose en suggestie op
mijne patiënten. De stof liet mijl
geen rust. Vervuld van dat alles be
gaf ik mij naar Nancy en leerde daar den
Meester kennen en zijne adepten en werd'
ingewijd in de praktijk van de nieuwe-
leer.
Teruggekeerd uit Lotharingen voelde ik
mij een rijk man. Mijn gang naar Nancy
was mij een gang naar Damascus gewor
den. Een GANSCH anderen kijk had:
ik gekregen op de geneeskunst. Voortaan
zou ik mij geheel wijden aan de genees
wijze der psychische middelen. Beter
dan ooit begreep ik, dat de ziek©
mensch om te genezen niet alleen s t o f -
f e 1 ij k e maar ook GEESTELIJKE midde
len behoeft.
Had ik tevoren het welslagen eener
behandeling meer aan het genees
middel, dat men den kranken reikt,
toegeschreven, nu was het mij duidelijk
geworden, dat de persoonlijkheid
van den arts, de wijze HOE hij het
geneesmiddel geeft, het vertrouwen
IN HEM vaak meer gewicht in de schaal
I I