M© S7 Donderdag 18 November 1H85
Schrale Huid
Ruwe Handen
geneest men met
PUROL
Buitenland.
40e «laar^aug
Staten-Beneraal.
linnenland.
Drukkers-Exploitanten:
OOSTERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 6870, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg-
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel no. 259
DE FATALE STEMMING.
"Wij geven bereids eenige persuitspra
ken. Van onze eigene pers sprak alleen
nog maar „De Nieuwe Leidsche Courant".
Juist dezer dagen was door de „Tijd"
betoogd, dat het verwerpen van den ge-
zantschapspost met medehulp van de coa
litiepartijen aan de samenwerking der
rechtsche partijen een einde zou maken
en deze regeering tot aftreden zou dwin
gen.
Het schijnt op dit oogenblik onbegrij
pelijk hoe een deel der rechterzijde aan
dit besluit heeft kunnen medewerken.
Bekend was toch, dat de linksche par
tijen, die tegen het gezantschap geen be
zwaar hebben, aan een voorstel tot af
schaffing hun stem zouden geven, alleen
om op die wijze de kracht van het Kabi
net te breken.
Ouder die omstandigheden had men
mogen verwachten, dat de Ghr. Hist, met
handhaving overigens van hunne bezwa
ren, zouden weigeren aan deze afbraak-
politiek hunne medewerking te verleenen.
Naar wij van zeer betrouwbare zijde
vernemen, heeft het Chr. Hist. Eerste Ka
merlid Jhr. mr dr de Gijselaar reeds gis
termiddag onomwonden zijn scherpe af->
keuring uitgesproken over de houding
der C. H. fractie in de Tweede Kamer.
Van de R. K. pers citeeren wij uit „De
Maasbode":
Eén gevolg heeft de aanneming van het
amendement ontegenzeggelijk en wel, dat
de coalitie uiteen is geslagen. Het zal de
groote vraag zijn of dit werk van Kuyper
en Schaepman weer hersteld zal kunnen
worden. De Christelijk Historischen mo
gen de overtuiging hebben, dat de tegen
woordige partij-verhouding de beste is: zij
hebben deze verhouding onmogelijk ge
maakt, want de Roomsch-Katholieken,
met wie zij moeten samenwerken, hebben
zij ten spijt van al hun woorden op de
meest grievende wijze bejegend door te
stemmen voor het amendement. Het ver
richten van practisclien en voor het land
zoo hoogst noodzakelijken arbeid hebben
de Christelijk Historischen onmogelijk ge
maakt. De aanwezigheid van alle Minis
ters in de Kamer was voor hen een be
wijs, dat de gevolgen van hun stem veel
verder zouden dragen, dan het opheffen
van het gezantschap.
Naar aanleiding van het door de vier
Roomsche ministers bij de Koningin in
gediende verzoek om ontslag merkt het
blad op:
Een volslagen kabinetscrisis staat dus
ongetwijfeld voor de deur. Met het hope-
looze vooruitzicht dat de parlementaire
wagen vaster in het moeras zit dan ooit.
Want dat de „democratische" linkerzijde
eenig effect zal hebben te verhopen van
haar manoeuvre, is van te voren uitgeslo
ten. Nèch naar links, nóch ook naar
rechts thans, glimt er meer een licht
straaltje aan den politieken horizon; voor
«en parlementaire Regeering, in den vol
len zin des woords, is de kans momenteel
verkeken. Wat onheil toch kan blinde
■staatszucht brouwen!
De „Tijd" (r.-k.) schrijft:
De schrikkelijke verantwoordelijkheid is
niet te overzien, welke de christelijk histo
rischen aldus op hun fractie laadden, toen
zij overeenkomstig de meening van den
heer Snoeck Henkemans vóór het amen
dement der heeren predikanten uit den
-anti-paapschen hoek stemden, om aan de
mentaliteit van zekere groepen kiezers te
.gerieven. Want al heeft de Christel, histo
rische woordvoerder ook een zwakke po
ging gewaagd, om bij voorbaat de verant
woordelijkheid van zich af te schuiven, de
logica is in dezen te evident tegen zijn uit
vlucht.
Dat de leden der S. D. A. P., liberalen,
vrijheidsbonders en vrijzinnig democra
ten, kortom de geheele linkerzijde zich
ditmaal er voor liet vinden, om eens met
de anti-paapsche aanblazers te avonturie
ren, kon verwacht worden na de bekende
zinsnede in het voorlooing verslag. De
politieke speculatie was te verleidelijk.
Nu de christelijk historischen in te
genstelling met de moedige anti-revolutio
nairen er de voorkeur aan gaven, meer
naar de verlangens van de anti-papisti-
sche elementen onder ons kiezersvolk dan
naar de hooge belangen van het vader
land te handelen, staan wij vermoedelijk
aan een keerpunt van de politiek, in wier
voorzichtig beleid en samenwerking
met hoeveel opofferingen onzerzijds!
de belangen van volk en vaderland beide
zooveel jaren veilig zijn geweest.
De „Residentiebode" (r.-k.):
Op zichzelf achten wij voor ons eigenlijk
■de stemming de peine niet weerd. De Coa
litie gaat om de beginselen, terwijl bet
Gezantschap feitelijk een belang vertegen
woordigt. Zou er dus reden kunnen zijn
om te zeggen: de Coalitie mag niet om
zulk een belang om hals gebracht, we
begrijpen van den anderen kant, dat het
geduld eenmaal uitgeput is. Samen uit,
samen thuis; de Coalitie is een bond van
3 partijen, die samenwerken. Het gaat nu
niet aan, dat een der partijen voortdurend
samenspant met de vijanden van een der
andere coaliseerende partijen. De Katho
lieken hebben geduld genoeg geoefend en
het was waarlijk wel te voorzien, dat ein
delijk de bom moest barsten. Het is on
begrijpelijk van de C. H.,' dat zij zoozeer
hun eigen bondgenooten in den steek
laten.
Als de Coalitie om zeep moest of een
tijd op stal gezet, was er waarlijk iets be
ters te vinden geweest, waarop ruzie ge
maakt kon worden.
Laten wij nog eenige liberale bladen
hooren.
„Het Utrechtsch Dagblad" schrijft:
Wij betreuren het votum. Wij betreu
ren het allereerst, omdat partijen als de
Vrijheidsbond, de S. D, A. P. en de Vrij
zinnig demokraten, voor wie het gezant
schap bij den Paus een betrekkelijk on
verschillige zaak is, hulp hebben verleend
aan een gevaarlijk clericalisme. Onzes in
ziens toch, is het gezantschap bij den Paus
allerminst een getuigenis van blakend Ka
tholicisme van het Nederlandsche volk,
maar een diplomatieke instelling met een
zuiver zakelijk karakter en een instelling
van beteekenis, omdat, zooals nog onlangs
een liberaal journalist, die in Romeinsche
kringen bizonder thuis is, in het Algemeen
Handelsblad schreef, aan het Vaticaan
verschillende diplomatieke draden samen
komen, en bekendheid met wat in en om
het Vaticaansche centrum geschiedt, de
grootste waarde kan hebben voor onze in
ternationale oriëntatie. Wij achten dus op
zichzelf de afschaffing van het gezant
schap een daad van onverstand en van
laakbare onhoffelijkheid jegens de Auto
riteit, bij wie een Nederlandsch gezant
was geaccrediteerd.
Maar bovendien achten wij het zeer be
denkelijk, dat alle niet-katholieke partijen
in de Kamer, met uitzondering van de
anti-revolutionairen, in een periode van
zoo uitzonderlijke moeilijkheden bij de op
lossing van het sociale probleem, de gods
dienstige verdeeldheid hebben aange
scherpt, en het land den ondienst hebben
bewezen van een ontijdige Kabinetscrisis.
Het Kabinet-Colijn was, bij de ver
deeldheid der linkerzijde, de eenige parle
mentaire mogelijkheid. Het was nog bui
ten de gelegenheid om zijn daden te too-
nen, maar velen hadden er goede ver
wachtingen van. Thans gaat men het on
verhoeds omver halen om redenen buiten
zijn eigenlijk beleid, thans gaat men de
Katholieken, een, belangrijke volksgroep,
wier medewerking aan de oplossing der
groote nationale problemen dringend
noodzakelijk is, moedwillig vervreemden.
Terwijl er o. i. tegen het door een liberale
Regeering ingesteld en onder Protestant-
sche bewindslieden voortgezet gezant
schap bij den Paus geenerlei pricipieele
Protestantsche bedenking kan bestaan.
Uit „De Nieuwe Crt." (lib.):
En nu ligt er het geval, dat om een
gezantschapspost, die onder bijzondere
omstandigheden en om speciale redenen
ingesteld was, de coalitie is gebroken en
de door haar aantal zeer belangrijke ka
tholieke partij een terugslag ondervindt,
die wel eens van blijvenden aard kon zijn,
die haar in elk geval grievend treft, en
die ook dit is mogelijk een toenade
ring verwekt van andere groepen tot een
nieuwe combinatie.
Dat wij, Protestanten, in een gezant
schap bij het Vaticaan toestemden, toen
het scheen, dat zulk een gezantschap
groot nut zou hebben, doordat het een
vertegenwoordiger van Nederland had in
een centrum, dat een oogenblik een cen
trum van vredespogingen meende te kun
nen zijn, was natuurlijk. Het was geen
zaak van Roomsch-Katholiek of Protes
tant, maar van practische politiek. Nu die
practische politiek geen basis meer heeft,
is het even natuurlijk, dat het gezantschap
wordt opgeheven. Zoo komt de meerder
heid der Kamer er toe om de opportuni-
teits-quaestie nu te stellen, evenals de
meerderheid haar in 1915 stelde. Bij deze
uitspraak had de Katholieke patrij zich
moeten neerleggen. Thans maakt zij er
een partij-quaestie van, of beter gezegd,
een kerkelijke partij-quaestie.
Het is een ernstig conflict, dat een
nieuwe oriëntatie eischt. In het begin van
het werkseizoen der Kamer komt het wel
zeer ongelegen. Toch is het beter, zuivere
toestanden te scheppen. In de samenstel
ling der coalitie en de positie van de
machtigste fractie daarin was te veel, dat
op den duur niet kon uitblijven. Voor ve
len is, wat gistermiddag gebeurde, als
het openen van een venster in een kamer
met zwoele lucht.
De „Nieuwe Rotterd. Crt." (lib.) schrijft
een heele kolom vol om zichzelf voor te
rekenen dat de eenige zondaar hier dr
Nolens is, en de crisis er eene is „uit
(diens) boos humeur geboren".
Zijn Kameroverzichtschrijver zegt tege
lijk aan het adres der coalitie:
De zooveelste crisis in eenige jaren tijds!
Zal men nooit wijzer worden? Zal men
ondanks alles toch weer levenskracht
trachten te blazen in wat van nature le
vensvatbaarheid mist?
„Het Vaderland" (lib.) constateert dat
de Coalitie weer op avontuur is uitgegaan
en niet veel beter is dan het huishouden
van Jan Steen. Op grond van wat?
Zijn die vier Katholieke heeren dan
maar gaan zitten, zonder toen reeds den
heer Colijn mede te deelen, dat zij, als het
gezantschap bij den Paus werd afgeschaft
geen prijs meer stelden op de verdere be
kleeding van hun ministerschap? En heb
ben zij den heer Colijn die mededeeling
wèl gedaan, wat dan te zeggen van een
Kabinetsformateur, die twee Christelijk
Historische ministers in zijn Kabinet op
neemt, zonder zich te vergewissen of de
Christelijk Historische fractie het Kabinet
al dan niet zou steunen bij een hoofd-
quaestie voor de Katholieken. En al ver
der vragende moeten wij verklaren, dat
het ons onbegrijpelijk is, dat de Katho
lieke Kamerclub nog wel onder leiding
van zoo gedegen staatsman als Nolens,
steun aan dit Kabinet heeft toegezegd,
zonder de- gewisheid te- hebben, dat het
gezantschap bij den Paus van de stem
men van de 54- was verzekerd.
En eindelijk van de socialistische pers:
De „Voorwaarts":
Wij sociaal-democraten hebben vóór
het amendement, dat tot opheffing van
het gezantschap bij den Paus leidde, ge
stemd.
Het betrof voor ons niet een vraag van
beginsel. Sterke zakelijke overwegingen
die het vóór stemmen hadden moeten lei
den waren er intusschen niet.
Terwijl de politieke feiten ons tot stem
men tegen het gezantschap uitlokten.
De rechtsche leiders toch hebben tot op
dezen dag toe telkens weer betoogd, dat
de coalitie niet alleen tot regeeren vol
komen in staat is, maar dat zij alleen tot
regeeren in staat was. Zij was de eenigst-
denkbare pricipieele partij-groepeering.
Uit haar beginselen alleen kon vruchtbare
politiek geboren worden.
Als leidende oppositiepartij konden wij
in dezen niet anders handelen.
Onze gedragslijn werd door het poli
tieke moment aangewezen. Zoo en zoo al
leen is onze stem te verstaan.
Het is wel iets te voorzichtig ingekleed;
doch de erkentenis is er niet minder dui
delijk om wij sociaal-democraten heb
ben voor het amendement-Kersten ge
stemd om de coalitie uit de wereld te
helpen.
Schrijver van 't stukje is het Kamerlid
Sannes.
Ten slotte nog een berichtje aan de
„Nieuwe Rotterd. Crt." ontleend:
Men schrijft ons uit Rotterdam:
Een aantal predikanten der Ned. Herv.
gemeente hebben hier ter stede winter-
lezingen georganiseerd „tegen de „R.-
Katholieke actie en ter verlevendiging van
het Protestantsch bewustzijn".
Hedenavond was er weer een lezing on
der leiding van dr P. J. Kromsigt, die in
zijn openingswoord zeide:
„Ik feliciteer u allen met den. val van
het gezantschap bij den Paus. Zijn val
was groot en wij hebben daarin te zien
hoe God alles nog bestuurt naar zijn wel
behagen. Immers van uiterst rechts tot
uiterst links heeft saamgewerkt om dit te
bereiken, opdat alzoo Gods wil worde vol
bracht. Daarmede heeft Hij ons willen
doen zien, dat Hij er is en blijft. Moge Hij
ons leeren standvastig te blijven om, steu
nend op den Bijbel, de vrijheid te verde
digen."
Met dit laatste zijn ook wij als goede
protestanten het eens. Maar het an
dere! Eenige jaren geleden vroeg ons een
vooraanstaand Chr. Historisch man te
Den Haag: Politiek, zou onze God zich
nog met die vuile politiek bemoeien?
Laat men toch Gods wil en welbehagen
niet met wat onder Gods toelating ge
schiedt in verband brengen.
Vuile politiek is uit den Booze. En een
stukske van die politiek heeft de natie
gisteren doorleefd.
Dr De Visser niet voor.
Eiein misverstand deed ons gisteren
schrijven, dat ook Dr dei Vissfer vb or
het amendement-Kersten haid gestemd; wijl
critiseierden deze houding van den oud
minister; doch, naar ons nu blijkt, glansch
tein onrechte. Dr de Visser stemde niet
voor, doch Verwijderde zich even voor
de stemming. Volgens „Het Vaderland"
was hij thuis gebleven. Onze opmerking
is daarmede vervallen.
I I I rftfOfKVWe—aWttOQlMUM—BMWWM
Een fascistische catechismus.
Sedert een enkele week wordt in het
ZwitserschItaliaansche grensgebied on
der den titel „fascistische catechismus"
een brochure verspreid, welke door Mus
solini heet goedgekeurd te zijn en o.a.
een exposé geeft van wat Italië van zijn
naburen van land nog onder zijn macht
wenscht te krijgen.
Zoo wordt o.m. in dit boekje de vraag
gesteld: Zijn alle gebieden van Italië in
ons bezit?
Het antwoord daarop luidt als volgt:
Neen, wij moeten nog verkrijgen van En
geland: Malta, van Frankrijk: Corsica en
Nizza, van Zwitserland het kanton Tessin
en een gedeelte van het kanton Graubün-
den van Joeigo-Slavië.
Dc Monarchisten in Beieren.
Eindelijk heelt de Beiersche regeering
een communiqué uitgegeven, waarin de
royalistische omwentelingsbeweging van
de laatste weken tot ongeveer niets gere
duceerd wordt. Wat er van alle oml'oo-
pende geruchten overblijft is slechts dit,
dat graaf Soden drie weken geleden den
minister-president een bezoek heeft ge
bracht, om dezen in. kennis te stellen
van de reorganisatie van de koningsge
zinde verbonden. Al het overige berust
volgens de regeering op fantasie.
Borms.
Naar een Antwerpseh blad meldde zou
de minister van justitie de invrijheidstel
ling van dr Borms onderteekend hebben.
De Belgische regeering zou hem genade
verleenen zonder 'voorwaarden, en deze
ter 'bekrachtiging aan den koning voor
leggen, hij diens terugkeer.
Be „Standaard" teekent hierbij aan:
„Uit goede bron vernemen wij, dat het
nog niet zoo ver is. Die verdediger van
Borms, mr Van Dieren zal nog deze week
een onderhoud hebben met den minister
van justitie, over deze kwestie. Ander
zijds kunnen we erbij voegen dat een
invrijheidstelling zonder voorwaarden te
gen de wet op de voorwaardelijke invrij
heidstelling zelf zou inbreuk maken. D'e
titel der wet zegt het immers klaar
een voorwaarde is noodzakelijk."
Benden-overval.
Het Poolsch agentschap te Warschau
meldt, dat een bende van tien met mau
ser-geweren gewapende mannen dezer da
gen een aanval heeft gedaan op het ge
meentehuis en den politiepost van Gkinie.
Zij vernielden de telefoon-central'en en
plunderden de gemeentekas. Zijl staken
vervolgens het gebouw met de archieven
in brand. Bij den aanval tegen de politie
werd een agent ernstig gewond. Het on
derzoek heeft uitgewezen, dat de aan
val ondernomen werd door Litausche
benden.
Korte berichten.
Naar uit Athene gemeld wordt, is
uit Griekenland liet eerste schip met
3000 Armeniërs vertrokken, die in den
Kaulcasus zullen worden ondergebracht,
na jaren geleden daarvandaan naar
Griekenland gevlucht te zijn. Het ligt in
de bedoeling binnen afzienbaren tijld ver
dere transporten te doen plaats vinden.
Luther en Streseman moeten beslo
ten zijln het verdrag van Locarno te
Londen te onderteekenen, mits de conse
quenties merkbaar worden. Zou dit laat
ste niet het geval zijd, dan zouden
zij hun ontslag willen nemen.
Sedert eergisternacht is sneeuw ge
vallen in Zwitserland Ile.t schaatsenrij
den is in vollen gang.
Mussolini is van plan zich op 29
November naar Londen te begeven ten
einde aldaar het verdrag van Locarno
persoonlijk te onderteekenen. Hij wordt
4 December te Rome terugverwacht.
Na dagenlange regen, die op de zij
rivieren van den Rrjin hoog water ver
oorzaakte, is gisternacht in het Zwarte
Woud veel sneeuw gevallen.
Te Sendelbach, een dorp hij Frank
fort a. d. M. heerschen de mazelen epi
demisch. Er zijd al 16 kinderen aan ge
storven.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. 1
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
Te Calcutta heeft de politie een
bommenfahrielc ontdekt. De voorraden
enz. werden in beslag genomen. Negen
Bengali's zijn aangehouden in een huisje
in de voorstad. Verdere nasporingen in
Calcutta leidden tot inhechtenisneming
van nog twee anderen.
De Neue Freie Presse verneemt
uit Boekarest, dat de bladen aldaar mel
ding maken van de ontdekking van een
Hongaarsch complot en van een Hon-
gaarsche wapenopslagplaats in de stad
Klaüsenburg in het zelfde huis, als dat
waarin het Hongaarsche consulaat geves
tigd is. Er hebben eenige arrestaties
plaats gehad. In andere plaatsen hadden
arrestaties plaats wegens communistische
propaganda.
Rusland heeft een uitnoodiging van
dein volkenbond om de conferentie tot
unificatie der scbeepsmeting bij te wonen,
aangenomen.
Eerste Kamer.
De Eerste Kamer kwam gistermiddag
te twee uur, even na de spannende ver
gadering der Tweede Kamer, bijeen om
de wijziging van de faUlissementswet te
behandelen. Dhr Mendals (soc.-dem.)-
vroeg direct het woord. Spr. zon gaarne
naar aanleiding van het in de Tweede
Kamer zooeven gebeurde, de mededeeling
met name van de aanbieding van het
ontslag, door vier ministers, vragen,
of er nu nog overleg met bet ministerie
mogelijk is. Indien de regeering niet meer
met de Tweede Kamer openlijk in contact
kan treden, vraagt spr. zich af of dit
wel met deze Kamer kan. Waarop mi
nister Schokking, die gekomen was om
het wetsontwerp tot herziening der Fail-
lissementswet te verdedigen, antwoordde,
dat zijn aanwezigheid in de vergaderzaal
van den Senaat het bewijs was, dat hij
geen. bezwaar had om dit wetsontwerp
ook thans nog met de Eerste Kamer te
behandelen. 1
De heer Van Lanschot (R.K-) zegt, dat
het er over gaat of deze minister al of
niet demissionnair is. Spr. gelooft dat
het niet het geval is. Dus kan de be
handeling der agenda door den beugel.
Deze opvatting was blijkbaar niet naai
den zin der linkerzijde, want unaniem
op de vergissing van den heer van
Nagcll van Ampsen na stemde links
vóór een voorstel van den heer Mendels
om ook in de Eerste Kamer de beraad-
skgingen te schorsen. Maar de rechter
zijde wilde van schorsing niet weten en
verwierp het voorstel-Mendels met 25 te
gen 12 stemmen.
De wijziging der faillissementswet Werd
daarna behandeld en aangenomen. Hierop
ging de vergadering tot nadere bijleenroe-
ping uiteen.
DE CRISIS.
Afwezig waren bij de stemming van gis
ter in de Tweede Kamer de heeren Duy-
maer van Twist, Prof. Visscher (beiden
A.-R.), dr de Visser (C.-H.), Tilanus (C-
H.), Duys (S. D. A. P.), Drooglever For-
tuijn (V.-B.).
Alvorens in de Kamerzitting van gis
termiddag (waarvoor groote beldngjstelling
bestond) tot stemming werd overgegaan,
legde de heer Marchant (V.D.) een verkla
ring af, dat zijn fractie de vraag of een
gezantschap bij het Vaticaan ingesteld
moet worden en gehandhaafd moet blijven
steeds een vraag heeft geacht van zui
vere opportuniteit. Dit standpunt zal het
hare biijven. Thans echter, nu aan dit
amendement een politieke beteekenis is
gegeven van verre strekking, zóó zelfs,
dat de vraag' of de drie rechtergroepen
als regeeringsmeerderheid bestendigd zul
len blijven, daarvan afhankelijk is gesteld,
zal zijn fractie vóór het amendement stem
men otm de rechtsche giroepen in de ge
legenheid te stellen te toonen, dat zij
©en sterke regeeringsmeerderheid vormen
op diepe grondslagen. (Politiek dus van
een vuil soort. De stem wordt dan niet
bepaald door de zaak zelf, maar door
bijkomstige omstandigheden. Red. Z.)
Vervolgens legde de heer Rraat (Platte
landers Bond) een verklaring af, dat hij
vóór het amendement zou stemmen uit
bezuinigings-overwegingen.
De uitslag van de stemming meldden
wij gisteren reeds. Terstond na aanneming
van het amendement-Kersten las minister
Colijn de reeds gepubliceerde en vooraf
op schrift gestelde verklaring voor. De
vergadering werd daarna gesloten.
De vier Katholieke Ministers hebben
gisteren gezamenlijk hun ontslagaanvra
ge aan ,H. M- de Koningin ingediend.
Naar de „Tel." verneemt, zal de soc.-