DOET UW KEUS
So set
Zaterdag Augustus 1915
39e Jaargang
Bank voor Zeeland
TRUCKS OF TRACTORS, VRACHTWAGENS,
BESTEL-CHASS1S OF OMNIBUSSEN
Viuft lis inlichtingen omtrent FORS SPAARSYSTEEM.
MiddellinrJ
2LINE:
Buitenland.
wat U MAANDELIJKS kunt BETALEN en wij
znlien D helpen EIGENAAR te warden.
Beschuit-en|
oedbakkerij,
EERSTE BLADT
Binnenland.
GEMAKKELIJKE
BETALINGSCONDITIES
ZEGT ONS
A. WILKINQ
6.
0 Augustus 1925, i
hand te koop
uï een Koe,.
aam Smidsknecht,
rendienstbod®
enstbode gevraag
S
REKENING-COURANT
DEPOSITO - SPAARBANK
uit een van onze vele modellen wagens,
Strenge discretie - Risico uitgesloten
NI. DE DREU &Co. Goes, Tel. 167
5». DE HULLU Co. Middelburg, Tel. 447
HET ADRES
GOES HULST
eze week een e*.
cadeau. r* I
avenstraat, hoek IV!aru
Middelburg. ar|".
©®©©©9®®»©0O^
UWDRANKJ
(Gedeponeerd)
elter H. VAN AKEN. 1
i a t tc Selzaete, België, Z
si doeltreffend genees- 0
i Neurasthenie, Zenuw-
nuTDztcktc, Bloedarmoede
droevige en Pijnlijke
ordt men gewaar als men
wziekte lijdt: Altijd ver-
lf» morgens bij het op-
roefgeestig, ontmoedigd,
ilskracht, afgemeene afge-
verliet of zwakte van het
j ruischingen of geruchten 0
ren, zenuwachtige hart-
en bevangenheid, draai- Q
oofdpijn, maagkrampen,
ig, moeilijk ophouden van
lendepij n steken in de
ralgies, onrustige en af-
slaap, vol droomen, af-
den arbeid, prikkelbaar- 0
aangezichtskleur, randen
gen, zenuwachtige hoest,
eenen bol in de keel. 9
zing van al deze kwalen
bekomen worden door
van KOLINE. welke I
nderen heeft gedaan en
bedankingen en geluk-
verwerft.
NIE is met den besten uit-
f>ast geweest bij herstellen-
curia, Influenza, Typhus,
bij ouderdomszwakten!
cratellende jonge moeders. f~
s per flesch 2.50.
bij Apoth, en Drogisten. I
Importeurs:
-TE EN THIEMEJ
Middelburg L
rassssesetsj
>es bij Gebrs. Mulder)
lerder, A. C. v. d. Eest'
sn bij I. 8. de Blaij
geveild
:es uur, voor den h
te Biezelinge:
in den boomgaaril
e GereforineerdeKeri,
in den boomgaarl
cje.
in de Warretjes.
in den booingaatl I
;raafplaats aan het
in den boomgaard,]
C. Stevense aan 'i
egje,
in den boomgaard in
n bij den eigenaar.
HET BESTUUE, I
dorp in Zeeland, rui»
udep gebouwen, me'
andere doeleinden,
s kan a 5
ider letter A, Bureau
te Goes.
E KOOR:
l/Verkpaard,
ij Js. FRANCKE,
Aagtekerke,
ESTER, Serooskerke
«g
E KOOR:
(las Merrieweiden,
LLEBRANDSE,
Sint Laurens j
E KOOR:
eveulen en Speen*
J A. POUWER,
Seisweg, Middelburg.
met boerenwerk en I
voor vast werk, ge
huwd. bij
VEIJN Machinale
mperland.
ober
n een aankomen»8
aagd, bij B. KOOLM
welijk der tegenwoor
of met Septembe
G. M. TIMMERMAN
Kattondijke,
MonnikeBbof.
oedig mogelijk
LINDE, WolfertsdÜ^.
Drukkers-Exploitanten
OOSTERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat G8—70, Goes
fel.: Redactie tio. 11; Administratie no. 58
Poslrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
'DeZeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse tiunVrners
f 0.05
r i] s der A d v e r t e n t i n
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 et
Rij abonnement belangrijke korting.
if iiümmer öestaaf uit twee bladen
Het septennaat.
Sommige bladen roemen het septenna
un het afgetreden ministerie; zij bedoe
len daarmede dat de ministers, wien door
H. M. de Koningin eervol ontslag werd
verleend, zeven jaar getrouw gediend heb
ben. Dit geldt echter alleen van de mi
nisters Ruys, Aalberse, de Visser en
Heemskerk en den weer ingehuurden mi
nister Van Kamebeek. Deze vijf dienden
Kroon en Land onafgebroken sedert 9
Sept. 1918, dus niet de volle zeven' jaren.
Minister de Graaf diende vanaf 13 Dec.
1919; Minister Van Dijk sedert 28 Juli
1919 en Ministers Van Swaaij en Wester-
yeld sedert 18 September 1922.
Jaren geleden is ook de minister van
Marine, nu wijlen Van Erp Taalman Kip,
behoudens een tusschenperiode, vijf ja
ren minister geweest; eerst van 20 Aug.
1879 tot 23 April 1883, daarna van 19
April 1884 tot 4 Aug. 1.885. En nu wijlen
minister Wentholt, insgelijks van marine,
onafgebroken van 5 Aug. 1907—14 Mei
1912, dat is bijna vijf jaren; terwijl de
ministers Heemskerk, Van Swinderen en
Kolkman onafgebroken van .12 Febr. 1908
tot 29 Aug. 1913, dat is vijf en een half
jaar in .functie zijn geweest.
Minister van Karnebeek, die na circa,
zeren jaar dienst in het nieuwe kabinet
overging, wacht derhalve het record!
Wat 'hem van harte gegund wordt.
GOES.
DirectieBr. ABT. VAN BEBCKEL, JOS VELTHUIJSE.
Kantoor Groots Markt 21. Telefoon T4 (2 lijnen).
(MET RENTEVERGOEDING)
lersekeG. D. VAN OOSTEN,
Lepelstraat, Tel 28.
KapelleJ. A. MOL Pzn.,
Nieuwe weg. Tel. 13.
's-HeerenhoekJ. A. CLARIJS,
Molendijk. Tel. 4.
Frankrijk en de schulden aan de
Ver. Stated.
Uit New York wordt gemeld, dat de
Traiïsche commissie voor do schulden-
regeling, die thans naar de V- St. gaat
zal vragen om een moratorium op lan
gen termijn, gedurende welk uitstel noch
rente noch kapitaal-aflossing zal worden
betaald. Die afbetaling der schuld zou
ever een tijdvak van misschien zelfs een
eeuw moeten worden verdeeld.
Men gelooft te Londen, dat de Ame-
nkaansche commissie voor de regeling
der schulden dergelijke voorwaarden in
(geen geval zal kunnen toestaan.
Evenwel schijnt men in Frankrijk zeer
optimistisch gestemd te wezen. Tot. ri'u
toe heeft Washington echter geen woord
gesproken, waaruit zou kunnen worden
afgeleid, dat het congres zöu willen in
gaan op welke wijziging ook van de voor
waarden, die tot nu toe van Amerikaan-
schen kant waren gesteld.
Korte berichten.
fa het Lagerhuis! is medegedeeld, dat
de kosten van een groot oorlogsschip
van het nieuwste type 7 millioen ponct be
dragen. Schepen van het Hood-type kos
ten zoowal 6 millioen pond, lichte krui
sers 2 millioen, torpedojagers 355000 en
moderne duikbooten 400.000 pond. (Een
pond sterling is f \2).
Te Toulon is dezer dagen een hos-
prtaaJschip met 365 gewonden uit Ma
rokko aangekomen. Dit zijn de eerste
gewonden, die naar Frankrijk zijn over
gebracht.
7 regeeringsvoorstel betreffende
het verleenen van subsidie aan de mijn
industrie werd in het Bngelscbe Lager
huis met 315 tegen 16 stemmen aan
genomen.
Vrienden van wijlen president Wil
son zijn van plan voorstellen te doen,
om de straat, waar Wilson in stilte zijn
laatste levensdagen sleet, naar hem te
doen noemen.
Uit Warschau wordt gemeld, dat
Betwin, die op 27 Juli j.l. op commu
nistisch hevel een politie-commissaris in
Lamberg vermoordde, standrechtelijk Ier
dood Veroordeeld en Donderdag gefusil
leerd werd.
Naar uit Rome gameid wordt, heeft
de Grieksche regeering in ItaLië 100.000
geweren besteld, volgens oen belangrijk
verbeterd model, dat dooi' een Grieksch
officier is ontworpen.
Tusschen Zwitserland, Duitschland,
Oostenrijk on Italië zijn onderhandelin
gen begonnen over de afschaffing van
de pasvisa.
In Amerikaansche luchtvaartkringen
wordt aangenomen, dat Henry Ford bin
nen een jaar een eigen luchtvaartlijin zal
vestigen met meer dan 100 machines.
Ford heeft alle aandeelen van de „Stout
Metal Aerplane Cy" gekocht en hij zal
waarschijnlijk een groote fabriek laten
bouwen.
De jongste Belgische bevolkingssta
tistiek over 1924 .geeft een totaal-bevol
king aan van 7.744.259 zielen, wat in
vergelijking met 1923 een vermeerdering
geeft van 77.654.
Een leerzame redevoer ing.
Onze beperkte plaatsruimte laat niet
toe breed© verslagen op te nemen van
de Ned. „Katholiekendag", welke dezer
dagen in Den Haag gehouden werd.
Maar we kunnen niet nalaten melding
te maken van een redevoering van Prof.
Dr J. Witlox te St. Michielsgestel over
het onderwerp: „De Katholieken verkort
in hun burgerrechten, toch oprechte va
derlanders".
Spr. betoogde, dat de vaderlandsliefde
van den Nederlandschen katholiek pas een
„kwestie" wordt bij den opstand tegen
Spanje. Daarvóór ligt de Roomsche tijd,
waarin de katholieke vorsten den grond
slag legden tot den machtigsten staat van
Europa, door de Hervorming in zijn ont
wikkeling gestuit. Maar ook bij het begin
van den strijd tegen Spanje wordt de
vaderlandsliefde der katholieken nog vol-x
strekt geen „probleem". Immers het ka
rakter van den opstand is aanvankelijk
volstrekt niet godsdienstig. Het zijn juist
de katholieken die den strijd beginnen,
en wel uit onvervalscht vaderlandlievend
motief, n.l. ter verdediging van de auto
nomie of de zelfstandigheid, van de al
oude privileges der tot één staat uit
groeiende Nederlandscht of Bourgondi
sche gewesten, die zonder oog voor het
eigenaardig karakter en de eigenaardige
belangen dier gewesten, ze slechts wilde
benutten als een kostbaar hulpmiddel
voor het bereiken van het doelwit zijner
algemeene Europeesche politiek.
De godsdienstkwestie, die volgens Hugo
de Groot en Groen van Prinserer aan
vankelijk bijzaak was, werd echter hoofd
zaak. Maar ook toen bleef Willem de
Zwijger zoo lang mogelijk de leider van
een echt nationale beweging, vasthoudend
aan zijn i'deaal „roomsch en on-roomsch
eensgezind tegen Spanje", welke politiek
haar hoogtepunt vond in de pacificatie
van Gent.
Later kwam de verdeeldheid, welke zich
uitte in de Unie van Utrecht en de Unie
van Utrecht. Volgens Groen lag de fout
dezer verdeeldheid niet bij de katholieken.
De aantijging van Spaanschgezindheid der
katholieken wees Spr. af, zoowel voor
de 16e als voor de 17e eeuw, tenzij'
men onder Spaansch gezind wil verstaan,
dat veel katholieken nog langen tijd den
koning van Spanje en de dartshertogen als
wettige landsheeren bleven erkennen. Ook
de katholieken echter hebben op de mu
ren van Haarlem, Alkmaar en Leiden ge
streden.
De Nederlandschc katholieken bleven
ook trouw in 1672, zelfs tegenover den
inval van den' bisscboop van Munster
bleven zij Nederlanders, zooals in de ver
dediging van Groningen bleek. En dit
terwijl juist in Groningen de talrijke ka
tholieken aan harde verdrukking hadden
blootgestaan en in al de veroverde plaat
sen de bisschop terstond den katholieken
godsdienst had hersteld.
Steeds bleef echter de toestand der
katholieken hier ©enigszins hachelijk; het
kan dan ook geen verwondering wekken,
dat ze met geweld 'uit den band springen,
m zich als volbloed Jaeobijlnen in de
patriottische woelingen werpen.
Spoedig wijken zij! dan terug voor de
ingetreden reactie, die een oogenblik
door de komst van Lodewijfc Napoleon
en het Fransche regiem was gestuit. Maar
toch geven zij de voordooien van dit
laatste weer gaarne prijs voor de natio
nale onafhankelijkheid. Van Sasse van
IJssedt bij!v. vindt de Franscbe overheer-
sc'hing onverdragelijk. In 1813 is hij ter
stond in Den Haag en werkt met geest
drift mee aan de bevrijding.
Helaas, Willem I begreep zijn katho
lieke onderdanen en sijln eigen belangen
niet; de grieven der katholieken stapel
den zich op. Le Sago, Van Sasse en
Luyben stonden op de bres voor hun be
langen, maar hun liefde voor vaderland
en vorstenhuis was tegen do grieven be
stand. In den opstand van 1830 bleek
opnieuw de trouw der katholieken aan
de regeering.
Willem II was de eerste Oranjevorst
die zijn katholieke onderdanen volkomen
bedreep ©ri aan hun grieven tegemoet
kwam.
In 1848 gaven de katholieken met geest
drift bun steun aan do herziening, van
1848. Sindsdien bleef de katholieke partijl
de steun van een geslagen, redelijken
vooruitgang, wars van dwang, zooals in
November 1918 bleek."
Onder leiding van zulke voormannen
zullen onze roomsche huidgenooten er
'hiet licht toe komen een monsterverbond
aan te gaan met vrijlzinnige „democraten".
Indien door alle geloövige protestanten
zoo diepgaande studie van de geschie
denis en ook van de werken van Groen
van Prinsterer gemaakt was, dan zouden
wc bij de verkiezingen niet in den rug
zijn aangevallen door afzwervend© dissi
denten. Rotterd.
Hij is voor mij en voor u, hij kwam
voor allen." Zuiver synthetisch is ook
zijn onderwijsbelang geweest. Hij stond
voor de moeilijke taak, de onderwijsgelijk-
stelling uit te voeren. Met zuivere hand
heeft liij getracht, den rechtsregel „suum
cuique" toe te passen. Elk gevende, wat
hem toekwam. Er zijn van beide zijden
wel klachten geweest, maar ik geloof,
onjuist. Dat het openbaar onderwijs ach
teruit zou gaan, was te voorzien. Dat
sommigen afscliafffing van ambuhintisme
en Fransch in de lagere school een beden
kelijke achteruitgang zou lijken, was even
eens te verwachten, maar velen ter lin
kerzijde hadden daaraan medegewerkt, ja,
misschien zijn die maatregelen vooral tot
stand gekomen onder aandrang van en
door do opstuwende kracht der uiterst
linksche elementen.
De lager-onderwijswet van 1920 bevatte
zoo vele beloften, en opende zulke per-
pectieven voor den bloei en de ontwik
keling van ons volksonderwijs, dat deze
wet bijna eenstemmig is aangenomen cn
in alle kringen met gejuich ontvangen.
Be geldnood van den staat heeft dr De
Visser genoodzaakt, ingrijpende wijzigin
gen voor te stellen, maar deze' wet blijft
als een mon'ument: naar haar zullen
Het afscheid van Minister
'Be Visser.
Prof. R. Casimir schrijft aan de „Tel.":
Hoewel men niet op het oordeel der
geschiedenis mag vooruitloopen („De stem
des tijdgenoots velt menig vonnis, dat
de naneef anders wijst") mag men zeg
gen bene meritus de educationehij hegft
zich tegenover het opvoedingswerk in Ne
derland verdienstelijk gemaaüct.
Representatief is dr D'e Visser met zijn
welsprekendheid overal daar geweest,
waar een groot Nederlander of ©en Ne-
derlandsche gebeurtenis viel te huldigen:
bij het standbeeld van 'Willem III, bij de
gedachtenisviering van de kwartecUw-re-
geering onzer Koningin, bij. de huldiging;
van schilders en letterkundige kunste-
naarg, bij de opening van nieuwe scholen,
bij de feestviering eener onderwijzersver-
eeniging. Onvermoeid, steeds nieuwe kleu
ren op zijn palet leggende, zoekend naar
wat vereent en samenbindt, zonder eigen
christelijke levensbeschouwing te verzwij
gen, was hij een dienaar 's lands. Ik her
inner mij één treffend voorbeeld van dien
ruimen geest. Na een zijner redevoeringen
zei ik tegen hem: met uwe opvoedkundige
gedachten ben ik het geheel eens, maar
U weet, dat uw opvatting van het christe
lijke niet de mijne is, en ik dus niet
eens kan zijn met het theologisch© deel
uwer toespraak. Toen keek hij miji rus
tig aan en zeide met die wijze kalmte,
die den ouden evangelieprediker eigen
is: „Zeg U dat niet. Christus is zoo ruim.
steeds alle vrienden van goed volks
onderwijs uitzien, als een punt, waarheen
ze willen sturen. De aanmerkelijke ver
betering: der salarissen van de onder
wijzers is zoo'n groot voordeel, dat ziji
doodschijnt de treurige jaarwedderegeling
van de leeraren biji het middelbaar on
derwijs, de eenige intellectueelen, die,
buiten het vrije bedrijf, op den voet van
loswerkman worden bezoldigd.
De voorstelling van den onderwijsnood
schiep een opgaan, dat het paedagogisch
leven spreken deed, en was reeds nu
van veel nut.
Het is een rijk, nuttig ministerieel le
ven, dat afgesloten wordt. En toch geloof
ik, dat er in het optreden van dr De
Visser iets gelegen heeft dat van meer
beteekenis en meer blijvenden invloed
op ons onderwijs geweest is. Hij heeft er
het persoonlijk element in erkend. Hij
schiep niet alleen aan zijn departement
een sfeer van genegenheid rondom zich,
deze dagen zoo schoon gebleken, maar
door ons heele onderwijs. En opvoeding
is niet alleen niet allereerst een zaak
van wettelijke en uiterlijke regelingen, liet
is een inwerking van persoon op persoon.
Het maakt een groot verschil, of dc mi
nister van Onderwijs dat principieel er
kent en zelf voelt, dan of hij een Flacks-
mann is, die alleen Uniforme regelingen
kent en alles op één leest wil schoeien.
Juist door deze houding heeft dr De
Visser in ons onderwijs gebracht eene
lente, waarin alles opensprong, zooals
voor manufacturen
Barnes- en Kinderconfestic
Tapijten - Gordijnen
Eiedfiien - Ledikanten en
aanverwante artikeien ia
ik eens in dit blad uiteenzette.
Die lente is niet uitgebloeid. De nacht
vorst dei' malaise heeft veel doen ver
stijven. Ware dr de Visser ©en ij del man
geweest, hij had zich teruggetrokken, de
afbraak van zijn werk aan anderen over
latende. Nu moest hij als man met het
dubbele aangezicht verschijnen, die om
haalde wat hij zelf had tot stand gebracht.
Maar is dit misschien niet het groote
cffer van zijn leven geweest? Wat was
met het departement geschied, als hij
was weggegaan? Wie zal zeggen, hoeveel
er binnenskamers door hem en zijn hoofd
ambtenaren geremd en behouden is, hoe
veel kleine zege's nog bevochten zijn op
een niets ontziende bezuiniging. Dat zal
misschien nooit geweten worden, mis
schien zal in de geschiedenis het aan het
licht brengen, maar ik meen, dat er aan
wijzingen genoeg zijn, die mij althans het
recht geven, die vraag te stellen.
Dr de Visser gaat heen. Na zeven jaar
een moeilijk, omvangrijk departement be-
'stuurd te hebben, verdient hiji meer rust.
Moge hij als Kamerlid trouw op zijn
post staan, om daar, met zijn vasten
wil, groote kennis, zijn gerijpte ervaring,
en zijn levendige belangstelling in de cul
tuur van het land, die zelfde belangen
te verdedigen, die hij tot dusver behar
tigd heeft, en moge het hein, bij den
feilen politieken strijd, die ons staat te
wachten, ook getrouw aan zijn synthe-
tischen aanleg ©en middelpunt van bijeen
brengende en verzoenende werking wor
king worden, om ons onderwijs zooveel
mogelijk b'uiten de politiek en. in dé sfeer
der zakelijke behartiging te houden.
Bewijzen van Nederland er-
sohap.
Naar wij vernemen, gelden de nieüwe
bepalingen, waaraan de bewijzen van Ne
derlanderschap, zooals wij een dezer da
gen meldden, moeten voldoen, alleen voor
cle nieuw aangevraagde bewijzen. De
reeds uitgereikte bewijzen van Nederlan
derschap, welke alleen aan de oude voor
schriften voldoen, blijven geldig. D© gel
digheidsduur is beperkt tot vijf jaren.
Jac. van Oversteeg.
Naar wij met leedwezen vernemen, is.
de toestand van den heer Jac. van Over
steeg', den ex-amanuensis der Vrije Uni
versiteit, hoogst zorgelijk. Naar- den
menscli gesproken bestaat er geen hoop
meer op herstel.
Het conflict in de S. D1. A. P.
De heer H. Polak schrijft aan 't adres
van Stenhuis:
Ik noodiig hem nit zich en ons allen
eens wat rust te gunnen, door nu eens
kalm zijn gewone werk te doen en zich
niet eiken dag den kop te breken met
het uitdenken en in forsch© terminolo
gie propageeren van organisatie-vormen,
arboids-methoden en strijdvormen, door
welke de arbeidersklasse, naar hij gelooft,
in snel tempo de baas in de wereld wor
den zal. Het zal hem heusch gee/n kwaad
doen, als hij ons niet om den anderen
dag opschrikt met nieuwe weidsche denk
beelden, evenmin als het hem kwaad
zal doen indien er eens een wetek voor
bijgaat, zonder dat er over hem gespro
ken wordt.
Het heeft nu in de vakbeweging en*'
in de partij' genoeg gedaverd. Laat er
toch ook eens wat verademing; komen,
wat gelegenheid tot rustig denken en
werken.
Den loop der dingen kan Stenhuis toch'
niet versnellen. Geen onstuimigheid is
in staat het rad der historie sneller t©
doen draaien, dan de stuwkracht der
maatschappelijke ontwikkeling mogelijk
maakt.
De Forensenbelasting en de
richtige heffing.
Bij een schrijven, van den Minister van
Financiën aan de Vereeniging van Ned.
Gemeenten, geeft de Minister te kennen,
dat de gemeentebesturen ter toelichting
van een forensenopgaaf een beroep kun
nen doen op de wet van 29 April 1925.
Mocht de inspecteur niet bereid zijn aan
zoodanige opgave gevolg te geven, daa
kan het gemeentebestuur bij den Minister
in beroep komen. De Minister zal echter
bij de béoordeeling van dat beroep gebon-
