No 189
Donderdag 14 Mei 1915
S9e Jaargang
BE HEMELLOODS.
Staten-Generaal.
Buitenland.
FEUILLETON.
irukkers-Exploitnnle*
eOSTCRBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 88—70, Gues
Tel.: Redwtie no. 11; Administratie no. 5«
Postrekening No. 36000.
Btykantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
Ve Zeeuw
1 Juli thuis.
Tot al onze vrienden kome bij deze
4e raad om met een flinke blauwe pot
loodstreep op hun maandkalender dezen
datum aan te teekenen, om alsdan thuis
te zijn, en niet vóór '2 Juli op reis
te gaan, indien zij plan hebben om hun
vacantia in 't buitenland te gaan genie
ten.
Men weet hoe in 1922 een viertal
antirevolutionaire kiezers uit Zwolle, on
der welke zelfs een predikant, ondanks
trjdigo waarschuwing vóór den stemdag
op reis gingen en zich zoo onttrokken aan
hun Kiezersplicht, en hoe dit algemeen in
onze Pers werd betreurd.
Laat men nu toch beter oppassen, want
meer nog dan toen zal het spannen 1
Ontwapening mogelijk?
De S. LH. A. P. houdt vast aan haar
eisch va» ontwapening. En zij motiveert
dien eisch met de verklaring, dat zij op
die wijs don oorlog buiten onze grens
zal houden.
AVij hebben al eens herinnerd aan En
geland en Skandinavië, waai' onder an
deren Mac Donald, Branting, en andere
staatslieden van de kleur der S. D. A.
P. gansch anders hebben gesproken e*
gedaa».
Nu kunnen wij ook wijzen op België,
waar de socialistische staatsman Vander-
velde op 18 Dcc. '24 in de Belgische
Kamer zeide; „zonder twijfel zijn wij
internationalistisch en antimilitairistisch
en haten wij den oorlog, maar wij er
kennen dat de natie een verdedigings-
»iacht moet hebben."
Om te onthouden.
Staatspeusioneeringsdroomeu.
De Vrijheidsbond tracht de kiezers te
vangen met de belofte, dat hij het vraag
stuk van het Staatspensioen in studie
zal nemen.
Zou er waarheid liggen in deze be
lofte?
Zouden de hceren waarlijk meenen dat
hunne studie in, laat ons zeggen, de
eerste tien jaren leiden zal tot een plan
4at op de belofte klopt?
Zouden de liberale kiezers die door
deze belofte tot den kant der Vrijheids-
bonders getrokken worden, nu heusch
denken dat zjj door te stemmen op mr
Dresselhuis staatspensioen zullen erlan
gen?
Do Engelsche minister Lloyd George
beloofde aan zijn kiezers ook Staats
pensioen en met welken uitslag?
Dat men vrij algemeen dat instituut
voor een grooto fout houdt, en al meer
tot het Nederlandscho systeem helt van
sociale verzekering, die door het bedrijf
zelf wordt gedragen.
Men roept er wel ach en wee dat ook
do werknemer zal moeten bijdragen aan
zijn pensioen; doch men merkt van de
andere zijde hiertegen op dat de Arbei-
dersminister Snowden in het vorige ka
binet (het ,,Leeber"-kabinet) in zijn. verze-
keringsontwerp een veel hooger bijdrage
van de» werkman vorderde.
Wat aangaat de Ontwapening mag den
sociaal-democraten een „zie naar Enge
land" worden toegeroepen. En wat de
Staatspensioneering betreft geldt voor
den Vrijheidsbond een zoodanig „Zie
»aar Tkgelaud" evenzeer.
He{ graotc verschil.
Wat o»ze partij-organisatie aangaat
«nag veilig vastgesteld dat deze beter is
dan voor zestig jaren.
„De Rotterdammer" herinnert er aan
Een varhaal uil het Verre Westen.
(Nadruk varboda*.)
3) o—
Die* gwschen dag volgden wij het pad,
Jat an over de heuvels, dan dwars door
et' vruchtbare dalen liep. Hier en daar
ware*, da valleien doorsneden van snel
vlietend» blauwgrijze rivieren, doorschij-
atad o* ijskoud, en van de hoogste
lifcUToltoppen konden wij een blik werpen
op ui' aig vriendelijk meertje, dicht be
volkt *et watervogels, die lustig piep-
k® schreeuwden en plasten, alsof zij
geen gevaar duchtten. Nu en dan trok
een donkere vlek, die zwart afstak tegen
"®t groen der weiden, mijn aandacht;
herdeirshutten, verklaarde mijn neef.
Hoe afgezonderd van de bewoonde wereld,
'n twe eenzaam, als verloren tusschen
('o tallooze heuvelen, moest de bewoner
zow'a hut zich wel voelen
K zaj nooit den zomeravond vergeten,
daarop johan en ik Zwaankreek binnen-
'•«len, aaaar er was geen dorp te zien,
hoe Groen van Prinsterer in 1863 in zijn
„Studiën en Schetsen" deze vraag tot
zijn lozers ri'chtte
„Gaarne zou ik vernemen welke de
naam is van onze Kiesvereeniging te
Amsterdam? Ook in verhand met den
aandoenlij'ken brief van eenige burger
lieden. Het flaauw kloppen van den
hartader waarvan Thorbecke sprak zal
wel niet op onze talrijke christelijke
vrienden aldaar toepasselijk zijn?"
Hot is goed dat het blad in herinne
ring bracht, hoe de toenmalige leider
der antirevolutionaire partij in een vlug
schrift moest informeeren naar naam en
adres van de antirevolutionaire kiesver
eeniging in de hoofdstad des lands 1
Dit was zoo in 1866.
Maar in 1878, van welk jaar de vol
tooiing van dc in 1872 ingeluide orga
nisatie onzer partij dagtcekent, was het
nog slechts weinig peter.
Van de zeventiger jaren toch getuigde
destijds „De Standaard": „Eenige poli
tieke organisatie is toen ter tijd noch
door de heeren in Den Haag, noch dooi
de heeren te Amsterdam tot stand ge
bracht. Die Antirevolutionaire kiesvereeni
ging in Den Haag kwijnde van meet
af, en te Amsterdam, onder het voorzit
terschap van Messchert van Vollenhoven
(de A.-R. oud-burgemeester van Amster
dam. Red. Z.) telde ze ternauwernood
een half-honderd leden".
Het is dan ook in 1878 pas tot eon
partijorganisatie gekomen, van welke
kracht uitging. Reeds het volgende jaar
kwam dit aan het licht bij de verove
ring van een drietal districten Go-
rinchem, Zwolle en Steenwijk waar
door het bekende driemanschap Lohman-
Kcuchenius-v. d. Hoop met A. baron v.
'Diedem hun intrede in de Tweede Kamer
deden.
Sedert won onze organisatie in kracht.
Zij groeide vast in tal en last. En naar
den feilen strijd die bij elke verkiezing
tegen haai- ontbrandde, en ook thans
weer tegen haar losbarst, kan men haar
kracht en beteekenisvolle positie afmeten.
Doch ook van haar geldt; „Beter benijd
den beklaagd".
r
Jaarlijks honderden millieenen voor
leger en vloot weggesmeten.
De heer Schaper maakt school.
Nog verscii ligt in het geheugen hoe
hij in zijn begrootingsrede in de Tweede
Kamer fulmineerde tegen de meer dan
150 millioen, die voor oorlog en ma
rine gevraagd werden.
Daarop bouwde hij zijn betoog, dat be
drag vergeleek hij met de posten van
andere departementen, daaruit leidde hij
een schandelijke stijging der militaire uit
gaven af.
Toen .van allen kant verzet rees en
hem er op gewezen werd, dat hij de
uitgaven moor dan 50 pet. hooger stelde
dan de 96 millioen die zo in werkelijk
heid bedroegen, plaatste hij zijn vermaard
stukje in „Het Volk" met de verontschul
diging, dat hij in grooten haast per abuis
de cijfers van Waterstaat had genomen.
„Zelfs een weesmeisje" kon volgens hem,
zulk een onschuldige vergissing overko
men.
De heef-^Schaper legde een slordig
schepje van 50 millioen op de uitgaven
van leger en vloot. Maar zijn phantasie
is nog beperkt in vergelijking met de
verbeeldingsgave die de redactie van het
socialistisch orgaan „Land- en Tuin
bouw". blijkt te bezitten.
In het laatste nummer toch schrijft
de redactie
„Laat men er op wijzen, dat nog jaar
lijks honderden millioenen voor leger en
niet eens een gehucht, alleen een Halte
een langwerpig houten gebouw, ander
halve verdieping hoog; eenige stallen, en
een toko, goed voorzien van alle moge
lijke levensbehoeften. Een hoek van den
winkel was tot postkantoor ingericht, eai
de eigenaar- woonde er boven. De ligging
was ©enig mooi. Rechts de golvende prai
rie, die zich als een bruingele vlakte tegen
den purperkleurigen horizon aanvlijde;
links do dichtbegroeide heuveltoppen, met
hun achtergrond van wazig b Lauwe
bergen.
In deze wereld, waar alles betrekke
lijk is, schatten wij de dingen natuurlijk
naar hun onderlinge verhouding, zoodat
dan ook, in tegenstelling met onzeri lan
gen rit door een onbewoonde streek, deze
twee huizen met hunne bijgebouwen mij
een middelpunt van leven toeschenen.
Aan het hek bij de Halte waren eenige
paarden vastgebonden.
„Aha!" zei Johan. „Ik wed, dat de-
Edele Zeven op het dorp zijn."
„Wie?' 'vraagde ik.
„Wel, de Edele Zeven, de keurbende
van Zwaankreek. Komaan, we hebben dus
zeker een Vergunningavond."
„Wat is een vergunningavond?" vraag
de ik.
vloot door onze christelijke regeering
worden weggesmeten.
Wanneer daar belangrijk op wordt be
zuinigd en dat kan wanneer men het
ontwapeningsvoorstel der sociaal-demo
craten aanneemt zal er zeker ook geld
komen om onze landbouwers en tuinders
op behoorlijke wijze die voorlichting te
geven, die verhooging der productie ten
gevolge heeft, in het belang van onze
geheele bevolking."
„Jaarlijks honderden millioenen voor
leger en vloot weggesmeten" I
Welke begrooting heeft deze scribent
nu weer te pakken?
Verschuilt ook hjj zich achter de rok
ken van pen weesmeisje of van het
boerenmeisje? (Rotterdammer.)
Gewogen.
Churchill's optreden inzake de sociale
wetgeving is verrassend en voor de La-
bour-partij beschamend. Meer en meer
blijkt, hoe groote teleurstelling het La-
bour-kabinet heeft gebracht. In den eigen
kring wordt reeds lang erkend, dat Mac
Donald's optreden een mislukking is ge
weest. Zijn goed bedoeld initiatief in
de buitenlandsche politiek wordt als
uiterst oppervlakkig erkend, en het zou
leiden tot het tegengestelde van hetgeen
men er van verwachtte. Maar ook inzake
de sociale wetgeving was er niets dan
vruchteloosheid. Van een Snowden ver
wachtte men wonderen, maai- nóch wat
de sociale verzekering betreft, nóch wat
de werkloosheid aangaat, kon hij1 tot
eenig initiatief komen. De Labour-regee-
ring, zoo zegt men thans, had het veel
te druk met Moskou ter wille te zijn,
wat thans de overheid in Engeland zeer
veel zorgen baart.
De Londensche medewerker van het
„Handelsblad" constateert planloosheid
bij het Labour-kabinet, En in de krin
gen van de arbeiderspartij heerscht nu
groote woede over het feit, dat Churchill
wel werkt en datgene doet, wat men
zelf naliet.
Gewogen dus, en te licht bevonden.
Dte actie van 1853.
Het is nu twee-en-zeventig jaar ge
leden, dat. de April-beweging Thcrbecke's
Kabinet omver wierp.
Die April-beweging ging op zich zelf
niet in tegen het plaatsen van een Néder-
landsch gezant bij het Vaticaan. Dit ge
schil dook eerst veel later op. Het verzet
dat te Amsterdam in het Paleis op 10
April 1853 uitbrak, gold de instelling in
Nederland van oen Bisschoppelijke hiër
archie, waartegen thans van niet één
kant protest meer opgaat.
Uitnemend geschikt, ook voor onzen tijd
waarin van zekere zijde eveneens het
smeulend vuur van het anti-papisme op
nieuw wordt opgerakeld, is hetgeen dr
Kuyper in Mei 1915 in „De Standaard"
omtrent deze niet antirevolutionaire,
maar conservatieve, dus in beginsel libe
rale actie van genoemd jaar ten beste
gaf. Leider van deze actie was, gal ijk
bekend is, niet een gereformeerd predi
kant, maar een predikant der Groninger
richting; ds B- tea- Ilaar to Amsterdam,
en een jaar later hoogleeraac te Gro
ningen.
Schrijver dezes aldus dr Kuyper
die deze actie in 18-53 reeds met klare
bewustheid mee beeft doorleefd, en hoe
wel nog zeer jeugdig, met vollen harts
tocht in de destijds uitgebroken April-
woede mee-ijverde, weet intusschen maar
al te goed en van zeer nabij, hoe toen
tertijd misbruik van de geboden gelegen-
„Och", 'antwoordde Joban op gedemp-
ten toon, want er stonden een paar jonge
mannen bij de deur, „je moet weten, dat
sterke drank hier een verboden weelde
artikel is; maar als een van de jongens
een gevoel heeft, alsof hij ziek zal wor
den, vraagt hij vergunning om een paar
fleeschen voor een geneeskundig doel te
halen. Daar krijgt hij dan een briefje voor
en omdat de andere jongens natuurlijk
aan dezelfde ziekte zijn blootgesteld, noo-
digt de patiënt, die bet briefje kreeg, zijn
kameraden uit, om hem het voorbehoed
middel te helpen opdrinken. En", voegde
"hij er met een ondeugend knipoogje hij:
,,'t ls merkwaardig hoeveel besmettelijke
ziekten ons bijna zouden hebben aange
tast in dit zoo door en door gezonde
land."
Diit gezegn hebbende steeg hij af en
veegde zich bij do Edele Zeven.
HOOFDSTUK II.
De Edele Zeven.
Johan werd met groote hartelijkheid
ontvangen. Begroeiingen als: Ha, daar is
Jol Big je te zien! Iloe vaar je,
Simon Pijpedop? hem op vroolijken
toon toegeroepen, deden mij begrijpen,
lieid is gemaakt, om tweeërlei heel ander
doel na te jagen.
De geheele actie heette destijds tegen
den Paus te gaan, maar ze richtte zich
feitelijk en welbewust tegen Thorbecke.
De Aprilbeweging ging van de toenmalige
Conservatieven uit. De conservatieve
Staatslieden waren liet, die de aanstelling
hier te laude van. de bisschoppelijke hier
archic aangrepen als middel, om hun
macht te herwinnen. En die, zeer wel
wetend, hoe teergevoelig ons protestant-
sche volk in de burgermaatschappij en
onder de landsbevolking op het punt van
het Antipapisme is, uit allen hoek zich
vereenigden, om het volk te prikkelen en
in vuur en vlam te zetten, in hoofdzaak
met geen ander doel, dan om Thorbecke
af te kammen, en het oude conservatieve
gilde weer tot macht te brengen.
Volbloed Gereformeerden waren toen
ter tijd onder de predikanten in de
groote Kerk uiterst zeldzaam, en juist
die supranatureele predikers, die met de
Confessie braken, maar toch theologisch
een conservatief standpunt bleven in
nemen, sloten zich toen naar hartelust
bij de politieke Conservatieven aan, om
tegelijk weer iets warmer de gunst van
'het gelen vige volk te winnen.
En als tweede factor kwam hierbij,
dat het Vaticaan, blijkbaar van den toe
stand hier te lande niet naar eisch on
derricht, ons 'bij de aankondiging van de
hiërarchie in niets gespaard, en hierd.oor
veel beterdenkenden geërgerd had. Dit
nu werd in vlugschrift na vlugschrift
uitgekreten als laakbare, onduldbare aan
matiging van de geestelijke heeren, en
zoo kreeg men tot zelfs het anti-reli-
gieusc element bij zijn stormloop mee.
Hoe 't daarentegen in onzen eigen, toen
nog zoo engen kring stond, ziet men 't
best aan de houding van Groen van
(Prinsterer, toen de wet op de Kerkgenoot
schappen den storm moest komen stillen.
Met snijdend sarcasme heeft Groen toen
het ware en het valsche element in de
April-beweging uiteengerafeld.
Er trad een nieuwe toestand in, die
toezicht eischte, maar bij de actie zelve,
zooals zij in de Aprilbeweging ojrvlamde,
stond noch Groen noch Elout met het
Anti-Papistisch vaandel in de hand, voor
aan.
Men ziet dan ook, uit wat hoek ook
nu weer P rumor in casa opkomt.
Do Calvinist blijft er vreemd aan.
Eerste Kamer.
De Eerste Kamer kwam gisteren
na enkele uren afdeelingsonderzoek in
openbare zitting bijeen, om zonder
discussie en hoofdelijke stemming de
volgende wetsontwerpen aan te
nemen
Wijziging en aanvulling van de wet
tot regeling van het Hooger Land
bouw- en Hooger Veeartsenij kundig
Onderwijs enz. Wijziging van de Fail-
lissementswet. Voortzetting van be
drijf na insolventie. Wijziging van do
Beroepswet.
De Kamer ging daarna weer tot 26
Mei uiteen.
Tweede Kamer.
Deze Kamer bezorgde aan de re
geering het genoegen door het wets
ontwerp betreffende het gouverne
mentsgebouw te Haarlem te verwer
pen met 48 tegen 18 st. (vóór stemden
soc.- en vriiz.-dem. en dhrn A. Co-
lijn en de Boer.)
dat mijn. neef geacht en geliefd was in
dezen kring. Hij knikte hen vriendelijk
toe, en stelde mij vervolgens behoorlijk
aan hen voor. „Mijn jeugdige neet, kers-
versch gekomen uit de oude wereld",
zei hij met een sierlijke handbeweging.
Ik stond verbaasd over de hoffelijke bui
gingen, waarmee deze boersch gekleede
ruwe klanten de voorstelling beantwoord
den. In een Londenschen salon zou men
het hun niet verbeterd hebben. Als neef
van Johan werd ik dadelijk opgenomen
in hun kring, die zich anders niet zoo
gemakkelijk opende voor een nieuweling.
'tWas een merkwaardig troepje. Bruin
verbrand, mager, lenig, gespierd, deden
zij denken aan soldaten, zooeven terug
gekeerd uit den strijd. Zij spraken en
bewegen zich met groote gemakkelijkheid
en een zekere luchthartige onverschillig
heid. Hunne oogen hadden een eigen
aardige manier van iemand aan te zien
kalm en vrijmoedig. Men voelde, dat het
vlugge, vaardige lui waren.
Dienzelfden avond werd ik plechtig ge
ïnstalleerd, maar tot mijn leedwezen moet
ik bekennen, dat ik er mij weinig van
herinner. Onder het rijden toch werd veel
gedronken, veel meer dan dienstig v ooi-
mij was, en slechts aan Johans goede
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf0.05
Pr ij a dar Advertentie»:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 31 ot
Bij abonnement belangrijke korting.
Aan de orde was daarna het ont
werp tot het nemen van maatregelen
en voorts het uitvoeren van werken,
noodig tot voorziening in de belan-
fen van de landsverdediging in ver
and met de afsluiting en droogma
king van de Zuiderzee.
Daarin worden de defensiemaatrege
len eenigszins nauwkeuriger omschre
ven. O.m. wordt bepaald, dat de wer
ken in 6 iaar zullen worden uitge
voerd en 20 millioen zullen kosten,
welke ten laste komen van het Zui-
derzeefonds met een bijdrage van. hel
Departement van Oorlog van geduren
de 12 jaar twee ton per jaar.
De heeren v. Zadelnoff en K. ter
Laan, leden der pairtij van „geen man
en geen cent" voor de landsverdedi
ging, wilden er natuurlijk niets van
weten. De heer van Zaaelhoff wilde
den Minister van Financiën aan de
debatten over dit wetsontwerp doen
deelnemen, omdat deze ais Kamer
lid eens de waarde va,n vaste verde
digingswerken in twijfel had getrok.
ken. Maar de Kamer meende het met
de drie ministers achter de groene ta
fel best af te kunnen en verwierp do
motie-v. Zadelhoi'f met 42 tegen 23
stemmen.
De heer Duymaer van Twist rond
het uitgeven van gela voor defensie
doeleinden wel heel mooi, maar als
men het niet geringe bedrag van 2Q
millioen daarvoor beschikbaar had,
dan moest men ook wat meer over
hebben voor steun aan de Zuiderzee-
visschers, die straks bij de droogleg
ging uit hun bedrijf gestooten zullen
worden, meende hij. Deze klacht rond
weerklank bij dhr ter Laan. Deze
diende dan ook een motie in, om
eerst het eveneens op de agenda!
staande wetsontwerp betreffende He
schadevergoeding aan de Zuiderzee-
visschers te behandelen en daarna het
verdedigings-ontwerp. Maar de Kamer
verwierp de motie met 44 tegen 19
stemmen.
Minister van Dijk betoogde, dat de
Kamer ook bij de voorgestelde regeling
elk jaar haar meening er over kan
zeggen. Het aanhangige wetsontwerp
noteert nog geenszins de benoodigde
20 millioen; telken jare zal een deel
van het Zuiderzeefonds worden aan
gevraagd, zoodat de Staten-Generaal
elk jaar zich daarover zal kunnen
uitspreken.
Het wetsontwerp werd vervolgens
met 49 tegen 18 stemmen aangeno
men.
Het wetsontwerp tot wijziging der
Drankwet werd aangehouden .tenge
volge van 'een motie van den heer
Staalman waarin den Minister van
Arbeid gevraagd werd om een deel
der voorgestelde wijzigingen, n.I. dat
betreffende de verpachting van ver,
gunningen, uit hel: wetsontwerp te
rug te nemen, totdat het rapport der
commissie-van der Lande zal zijn
verschenen. Deze kwestie zou dan De-;
ter later hij een algemeene herziening
der Drankwet kunnen worden voor
zien. 1 I
Lord Milner. f
Gisteren mildden wij reeds het over
lijden van lord Milner. Hij1 werd den
23sten Maart 1854 te Bonn geboren
als zoon van een Engelschen arts en
een Engelsche moeder. Hij studeerde
zorgen ha«i ik dien nacht mijn behouden
thuiskomst te danken.
De Club der Edele Zeven was het alles
beheeischende element in het district
Zwaankreek. Opgericht door zeven jonge
Engelschen van aanzienlijke geboorte tot
-opscherping van het verstand en tot be
vordering van het gezellig verkeer, was
zij in den loop der jaren van karakter
veranderd; maar niet van naam. In het
begin werden alleen tot het lidmaatschap
toegelaten de besten der kolonisten, zoo-
als bijvoorbeeld Johan Dalen, verder
„anderen van gelijke gezindheid", onder
welke benaming naar ik onderstel twee
veehoeders waren opgenomen van Ash-
ley-Iloeve Hi Kendal en Bill Brondo.
Langzamerhand liet de club hooger©
eischen varen en bepaalde zich tot het
bevorderen van gezellig verkeer, hoofd
zakelijk dcor kaartspelen en whisky drin
ken. Van goede afkomst, zorgvuldig op
gevoed, van de jeugd gewoon zich te
bewegen in beschaafde kringen, hadden
deze jonge knapen, bevrijd van alle ban
den, spoedig afgeworpen wat opgeplakt
was, en vertoonden zij zich volgens hun
natuurlijken aanleg.
(Wordt vervolgd)
