fto 183 Donderdag 7 Mei 1925
39e Jaargang
Blttnenianl
Staten-Seneraal.
Brukkers-Exploilanlen:
OOSTEWBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorsls'raat 68—70, Goes
Tel.: Redactie no. II; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf 0.05
Prijs der Advertentie n:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 31 ei
Bij abonnement belangrijke korting.
DE ANTITHESE.
Ho« vaak de Antithese, do groote Te-
jenstelliog, de Scheidslijn ontkend of
weggeredeneerd wordt, als ran zelf komt
zij toch telkens weer naar voren. Ook
in de Tweede Kamer. Men hoeft het ook
weer gezien bij de behandeling van het
Olympiado-miljoen-regeeringsvoorstol. De
regoering had besloten: des Zondags geen
wedstrijden; zulks in het belang der Zon
dagsheiliging. Terstond was mr Boon van
den Vrijheidsbond er bij met Tiet voor
stel om wel spelen op 'Zondag toe te
staan.
En dan die taal van soo.-democraten
als Schaper en -Buys tegen de tegen
standers van het regeeringsvoorstel
smaad en spot was het deel van mannen
als Kersten, Scheurer en Rutgers, die
toch niets anders deden dan voor hun
beginsel uitkomen.
Nee», de Antithese is nog niet weg.
Ook straks bij de verkiezingen zal het
weer wel uitkomen.
Ee»ige jaren geleden bij de verkie
zingen van 1913 werd de beteekenis de
zer Tegenstelling nog eens helder in 't
licht gesteld door, wij meenen, prof.
Aneaaa in „Do Rotterdammer". Het past
nog pscnies op onzen tijd. Het volgende is
•r aan ontleend
Mag dan alzoo aangenomen, dat do
antithese ook ditmaal weer den stembus
strijd zal beheerschen, dan komt do
vraag aan de orde, of met volle overtui
ging onzerzijds aan dien strijd zal kunnen
worden medegedaan. Immers, halve
kracht is in den politioken strijd geen
kracht.
Welnu, wij aarzelen geen oogenblik, om
do zooeven gestelde vraag met een on
omwonden en overtuigend „ja" te be
antwoorden. Wij gaan dit thans nog kor-
telgk toelichten.
Voorop sta daarbij, dat ook naar onze
overtuiging yerre boven den thans be-
staanden toestand de voorkeur zou ver
dienen een politieke gesteldheid in den
lande, waarbij de antithese tusschen hen,
die christelijke staatkundige beginselen
willen zien toegepast, en hen, die alle
godsdienstig beginsel verre wil houden
van hel staatkundig terrein, niet behoefde
te worden gesteld. Men kan zich in een
laad als het onze, dat uit drie ongeveer
even talrijke volksdeelen bestaat, zeer
goed een toestand denken, waarin deze
drie volksdeelen niet elkander als zoo
danig de opperleiding betwisten, maar
wederzijds elkanders gelijke rechten gul
weg erkenden en daarvoor stilzwijgend
rui™ haan lieten. Het belijdend Protes-
tantsch-christelijke volksdeel, de R.-
Katholieko groep en het humanistisch
gezelschap zijn alle drie wezenlijke deelen
van ons volksbestaan. Lieten nu elk de
zer drie groepen aan de andore de volle
ruimte en het ongeschonden recht voor
de ontwikkeling en toepassing van hun
eigen speciale beginselen, dan behoefde
daarover geen strijd te gaan. Bij elke
regeling, die principes raakte, Icon men
dan als van zelve zoeken naar een com
promis, dat zooveel mogelijk aan alle
diin mimte en recht gaf. Het principieel
element bleef dan buiten gevecht en de
politieke strijd had Terder kunnen loopen
tusschen behoudend en vooruitstrevend.
Maar dit hooge standpunt hebben de
liberalen nooit kunnen innemen. Nooit
hebben zij de beide andere volksgroepen
als gelijkwaardig willen erkennen om zoo
te geraken tot een waarlijk nationale
politiek, waarbij aan alle volksdeelen hun
goed recht werd gegund. Van den aan
vang af zijn de Roomschen en nog veel
meer do „fijnen", voor zoover ze niet
verkozen aan de verlichte liberale poli
tiek mee te doen, als minderwaardig
ia den hoek getrapt. Zij, de liberalen,
ware» het denkend deel der natie, de
ana»o« dc-r moderne vrijheid, al de an
deren waren achterlijke duisterlingen. Het
openbaar liberaal onderwijs, de ambte
naren, oen op het liberale volksdeel pas-
fclaar gemaakt kiesstelsel, do moderne
theologie dat waren dc machten waar
mee men vooral dat duistere gebroed
wel zou weten te verlichten en voor zoo
veel noodig naar Rousseau's recept wel
dwingen, om „vrij" te zijn. Die
iibera'e practijk, in strijd met het wezen
vaa deu modernen staat, moest in een
als het onze dubbel noodlottig wer-
ke», Men kent dan ook de gevolgen.
Door do bekrompen aanmatiging op gees-
koljjfc gebied werden de Christelijke groe
pen tot georganiseerd verzet gedwongen,
aoor de economische alleenheerschappij
e^er de arbeidersklasse werd de sociaal-
•remocratie in het leven geroepen en tus-
^he» die beide wordt 'het liberalisme
langzaam maar zeker dood gedrongen,
«aar daarmee alleen dan ook is de
aatitlieee-politiek, om nu dat woord nog
'naar eens te gebruiken, reeds afdoende
geioclitvaardigd.
Geheel ten onrechte heeft men de
Christelijke politiek beschouwd als een
soort aanklacht, waarmede de personen
van hen, die tot do linksche groepen
bchooron, zouden worden gebrandmerkt
als onchristelijk. Van de personen onzer
tegenstanders zijn. wij steeds afgebleven
'en zullen we steeds afblijven. Hun pri
vaat leven gaat ons als pclilieke mannen
ganscliclijk niet aan, en in hun publiek
leven beocrdcelcn wij hen naar karakter
en bekwaamheid. Maar tegen het liberale
politieke stelsel gaat de strijd, tegen we
zen en practijk der vrijzinnigheid, zooals
ze voor jaren nog eens ten voeten uit
door Prof. Fabius in een gedocumenteerd
requisitoir zijn geteekend. Want als het
over het eeren van personen gaat, dan
tarten wij het liberalisme, om eens de
vergelijkende rekening op te maken tus
schen wat dezerzijds van al hun voor
mannen te zamen is gezegd en wat van
hunnen kant alleen tegen den persoon
van Dr. Kuyper is te berde gebracht.
Die rekening zal voor ons een schitte
rend batig saldo opleveren.
Wat wij bestrijden zijn geen personen,
maar het is de hooghartige overmacht
van het humanisme, waarmee het uit zal
zijn. En in dezen 'hebben de sociaal
democraten als echt geestelijk nakroost
dor liberalen de humanistische traditie
overgenomen. In plaats van de liberale
bourgeoisie plaatsen zij de humanistische
arbeiders als dc alleenrechthebbenden op
de publieke markt. Die> arbeiders alleen
scheppen alle waarde, zijn de „alleen ver
lichte proletaren", voor hen wordt thans
tegenover de dompers de alleenheerschap
pij opgeëischt. En de mooie schijn, dien
het liberalisme nog ophield, wordt daar
bij nu ook geheel ter zijde geworpen.
Maar de hooghartige aanmatiging is de
zelfde gebleven. Zijn eigen humanistische
beginselen met dwangmiddelen aan de
andersdenkende volksgroepen opdringen,
dat was het liberale evangelie en het
sociaal-democratische luidt niet anders.
Het is die humanistische geest, die den
mensch, eerst den „denkenden" en nu
ook "den „werkenden" mensch, ten troon
wil heffen en van God noch gezag wil
weten, behalve van de macht van den
sterkste. Daartegen druischt lijnrecht het
Christelijk beginsel in en eerst als die
strijd ten einde is gestreden, en in ons
vaderland gelijk recht voor alle volksgroe
pen zal zijn Verkregen, zal een andere
partijgroepeering kunnen intreden. De
hoogste en heiligste bqjangen zijn er
mee gemoeid, dat de bestaande politieke
constellatie met ongebroken kracht worde
doorgezet.
Verworpen.
Het Olympiade-miljoen is door de
Tweede Kamer afgestemd. Na een schit
terende verdediging door minister de Vis
ser en na een principieele bestrijding o„.a.
door dr Scheurer, prof- Visscher en mr
Rutgers namens de A.-R. partij, den heer
van Vuuren namens de R.-K., en door
den heer Kersten.
Duizenden in don lande zullen deze
beslissing 'betreuren, doch nog meerderen
zullen haar toejuichen.
Wat wel zelden zal voorvallen ge
schiedde nu: de regeering werd krachtig
ter zijde gestaan door de Linkerzijde met
uitzondering van de Plattelanders en de
Communisten, en door haar eigen geest
verwanten niet alleen losgelaten maar ook
krachtig bestreden.
De geheele Anti-Revolutionaire Kamer
club liet haar leider alleen staan. Slechts
de kleinste helft der Chr.-Historische Unie
ging met dr de Visser mee- En van de
R.-K. Kamerclub stonden slechts twee
den geestverwanten voorzitter van het mi
nisterie ter zijde.
Men heeft van Links nogal eens een
groot woord over de mannen van de Coa
litie, als zouden die alles op commando
doen. Schimpnamen als Kuyperiaan, Cleri-
caal, cadaver" soms, spreken voldoende
uit hoe men zich aan die zijde „onze
menschen" denkt.
De verdenking is gisteren zeer-in-het-
oog-springend gelogenstraft. Colijn, de
Visser, Ruys. Alle drie zullen de ver
zuchting hebben kunnen slakenvan onze
vrienden moesten wij 't n i e t hebben.
4»
Een vorstelijke euveldaad.
Het is verschrikkelijk I
Het had niet mogen voorkomen I
Het is stuitend, weerzinwekkend, onge
hoord
En dat nog wel een koningin dat deedl
Als het een vrouwtje geweest was
uit de volksklasse, zoo'n simpel zieltje,
dat tweemaal 's Zondags met een warm
of koud hengselstoofje in de eene en een
psalmboek met „zuileveren" slootjes in
de andere hand ter kerke tijgt; als
hot, zeggen we, zoo'n achter ondergor
dijntjes en bloempotjes levend moeder
ken was geweestdan had men 't met
een meewarig glimlachje kunnen laten
gaan. Maar een koningin! De koningin
van oen beschaafd, sterker nog, van een
democratisch land vergeet zich op een
onvergeeflijke wijzei
Er gaat, zeggen de persberichten, een
huivering van verontvvaard'ging door het
Duitsche volk, voor zooverre dit aan de
„actie" deelneemt en dus staat tegenover
de „reactie". Ilct kost dit denkond deel
der Du'tsche natie moeite, den noodlgen
eerbied te bewaren voor Hare Majesteit
de Koningin van Zweden.
Wat deze vorstin dan wel gedaan
heeft?
Is misschien gebleken, dat zij mede
plichtig was aan den aanslag op do
kathedraal in Sofia? Of dat zij in ver
binding staat met Abd-cl-Krim Of heeft
zij zich uitgesproken tegen steun uit do
schatkist bij een cvcntueele Olympiade
in Zweden'?
Neen, van dat alles niets. Maar ze heeft
is u op alles voorbereid? -nu dan,
verneem dan de volle waarheid: ze heeft
oen telegram van gelukwenscli aan Von
Hindenburg gezondenNeenjam
mer nu nog niet zoo luidruchtig, want
het ergste komt nog. Er staat namelijk
in dit felicitatietelegram: „God heeft ge
holpen!"
Ziedaar! Nu weet u 't.
Indien u nog twijfelen mocht aan de
schrikkelijke waahèidr, dan geven we u
het ontstellende nieuws in den vorm
waarin het ons bereikte.
Volgens de „Dagens Nyheter" heeft de
koningin van Zweden Hindenburg een
telegram van gelukwensch gezonden, met
de woorden: God heeft geholpen. Dit
telegram wordt in het regeeringsorgaan
aan scherpe critiek onderworpen, naar de
correspondent van de „Voss. Z." to
Stockholm meldt. Herinnerd wordt aan
do telegrammen die keizer Wilhelm II
placht te verzenden, waarin ook steeds
het Opperwezen in den politieken strijd
werd betrokken. Inzonderheid wordt op
politieke gronden betoogd, dat zulk een
telegram een koningin van Zweden on
waardig is. J
Het regeeringsorgaan in Zweden is,
zooals men weet, rood. En wat rood is,
vindt het een gruwel, dat het Opperwezen
in de politiek betrokken wordt.
Het Opperwezen. Gewoonlijk zegt men
in die kringen de Voorzienigheid. Men
moet wel in een buitengewoon devote
stemming geweest zijn, toen men de be
naming Opperwezen neerschreef. Van
God of van Ileere te spreken dat
gaat boven alle grenzen van revolutio
naire devotie uit.
Voor de eer van het Opperwezen komt
nu het Zweedsche regeeringsorgaan op.
Het acht dit Wezen te hoog, om in
do politiek betrokken te worden.
Wij kennen dat!
Nóch in de Staten-, nóch in de raads
zalen, nóch de collegezalen van het hoo-
ger, nóch in de leslokalen van het lager
onderwijs is onder vrijzinnig regime voor
het Opperwezen plaats geweest. "Men
sloot er het Opperwezen buiten uit
enkel eerbied.
Het klinkt een niet in de vrijzinnige
religieuze beginselen ingewijde zeer
vreemd, zelfs ongerijmd in de ooren,
iemand uit eerbied buiten te sluiten;
iemands naam uit eerbied niet te willen
uitspreken of neerschrijven; iemands be
velen uit eerbied te veronachtzamen;
maar de vrijzinnigheid en de sociaal
democratie zien dit anders en achten
het zeer wel mogelijk. Zij kennen een
„negatieven godsdienst".
Vandaar hun verontwaardiging over het
„betrekken van het Opperwezen in de po
litiek" door positief godsdienstig en. Van
daar ook nu hun verontwaardiging over
de daad der Zweedsche koningin.
Niettemin wagen wij, positief godsdien-
stigen, het, ons over het woord der
Zweedsche souvereine te verblijden.
(N. Pröv. Gron. Crt.)
Thorsson overleden.
Thorsson, de Zweedsche Minister van
Financiën, is overleden in den ouderdom
van 6'6 jaar. Hij behoorde tot de sterkste
personen van de Zweedsche Sociaal-De
mocratische Partij, die hij had helpen
stichten. Reeds in zijn jeugd als propa
gandist, maar later ook als Minister,
slaagde hij er in, door zijn zakelijkheid:
en zijn vastberadenheid de sympathie
der Zweedsche arbeiders te veroveren.
Tweemaal is Thorsson die oorspron
kelijk schoenmaker van beroep was
Minister van Financiën geweest, en zelfs
politieke tegenstanders erkennen, dat hij
in ruime mate tot het herstel van het
Zweedsche bedrijfsleven en tot den terug
keer tot den gouden standaard heeft bij
gedragen. Met Thorsson verdwijnt eigen
lijk de laatste van de oude garde in de
Zweedsche Sociaal-Democratie.
Opgesloten.
Een bericht, dat de koning van Servië
zijn oudsten broer een hem passend ver
blijf en een lijfarts ter beschikking had
gesteld, is minder onschuldig dan het op
liet eerste gezicht lijkt en blijkt met een
opsluiting van prins George gelijk te
staan. De prins, die altijd berucht is ge
weest om zijn opvliegend karakter en
die men ook in 1912 reeds heeft willen
isolcercn, moet thans in een geestestoe
stand verkeeren, die voortdurend toezicht
en rust dringend noodzakelijk maakt.
Zenuwartsen te Parijs zouden hiertoe hot
advies gegeven hebben. Ook verzekert
men, dat te Parijs 's prinsen toestand
reeds van dien aard was, dat het on
mogelijk was nog dienaren voor hem te
vinden. Prins George is thans naar Be
lie overgebracht, waar men hoopt, dat hij
do kalmte vinden zal, die hij zoo drin
gend behoeft.
Hindenburg als oorlogsmisdadiger.
De juridische commissie van den
rijksdag hield zich gisteren bezig met een
bij gelegenheid van Ilindenburg's beëedi-
ging te vcrleenen amnestie. Besluiten
werden niet genomen.
Deze aangelegenheid brengt de vraag
naar vpren, of Hindenburg zelf niet het
voorwerp van een amnestie behoort te
worden. Zooals men weet, staat hij als
no. 237 ^op de lijst der oorlogsmisdadi
gers. De vraag, die de geesten op het
oogenblik bezig houdt, is die, welke de
houding der verschillende entente-gezan
ten zal zijn tijdens de receptie van liet
corps diplomatique, welke Hindenburg
van plan is, op 14 Mei a.s. te geven.
Deze netelige kwestie is niet opgelost
en schijnt den betreffenden personen nog
al eenig hoofdbreken te kosten.
Drastische maatregelen fegen de
smokkelvloot.
Met aanvang van gisteren heeft de
Amerika ansche regeering een nieuwe
krachtige campagne geopend tegen de
dranksmokkelschepen, die voor de kust
liggen, door eeri vloot uit te sturen van
snelvarende schepen, van kanonnen voor
zien en met, gewapende bemanningen.
Men hoopt door deze actie, aan de
smokkelschepen onder de kust, het be
staan ondragelijk te maken. De beman
ningen van de regeeringsschepen hebben
opdracht, de schepen welke zich met
dranksmokkelarij bezig houden aan te
houden en zoo noodig in den grond
te boren. Er zal een krachtige poging
worden gedaan om de smokkelvloot van
de zee te vagen vóór 1 Juni.
Korte berichten.
Daar de Mc Kenna-rechten met in
gang van 1 Juli hersteld zullen worden^
valt een geweldige toeneming in den in
voer van auto's, klokken en horloges in
Engeland te constateeren. Over Folkestone
komt 'n voortdurende stroom van Fransche
auto's het land binnen en te Dover zijn
ontzaglijke hoeveelheden uurwerken uit
Fransche en Belgische havens gelost.
Deze goederen komen echter grootendeels
uit Duitschland en Zwitserland.
Naar de „Voss. Ztg." meent te we
ten, is de Duitsche soc.-democr. partij
voornemens, op grond van onregelma
tigheden bij de jongste presidentsverkie
zingen, de rechtsgeldigheid dier ver
kiezing te bestrijden.
Naar uit Londen gemeld wordt, is
Lord Leverhulme, het hoofd van de
groote zeepfabriek van Lever Broth, ern
stig ziek. Hij 'lijdt aan longontsteking,
zoodat zijn toestand vooral in verband
met zijn leeftijd (hij is '74 jaar bud)
reden tot bezorgdheid geeft. Nader wordt
gemeld, dat hij hedenmorgen half 5 is
overleden.
Afschaffing der Staats
loterij.
De Memorie Van Antwoord op het
Yoorloopig Verslag der Tweede Kamer
is verschenen betreffende het wetsont
werp, houdende maatregelen tot af
schaffing van de Staatsloterij. Daarin
verklaart de Minister van Financiën,
dat hij hot niet anders dan betreuren
kan, dat verscheidene leden twijfelde*
aan den ernst, die tot de indiening
van dit wetsontwerp heeft geleid.
Bedoelde leden achten de Staats
loterij een onschadelijke instelling,
waarvan een uitbreiding, eerder dan
een afschaffing wenschelijk is, be
schouwen het. spel waartoe de Staats
loterij de gelegenheid verschaft als
een onschuldig genoegen en vorklaren
haar nuttig omdat zij het speellievend
publiek beschermt tegen de praktijken
van particuliere loterijen. Dat de Mi
nister het met deze beschouwingen
geheel oneens is, behoeft hij niet op
nieuw uiteen te zetten. Zijn mecning,
dat in de speelzucht een zedelijk en
maatschappelijk kwaad te zien valt,
mag bekend worden geacht. Hij staat
trouwens in die overtuiging geens
zins alleen. Behalve de in het Voorl.
Verslag reeds aangehaalde voorbeel
den, kan gewezen worden op Katho
lieken als Windthorst en Dr Ratzin-
ger; op Vrijzinnigen als Rivardo,
Bosch Kempèr, Denting en Verrijn
Stuart.
Het exploiteeren door den Staat zelf
van een bedrijf, waaraan zedelijke ge
varen en maatschappelijke nadoelen
verbonden zijn berooft de overheid
van de kracht om op te treden tegen
vormen van dat kwaad, die gevaarlij
ker zijn dan die, welke met de Staats
loterij zijn verbonden. Wie persoon
lijk geenszins geheel-onthouder is, zal
toch wel toestemmen, dat het niet op
den weg van den Staat ligt om zelf
drankgelegenheden te exploiteeren,
mede op grond van het zedelijke ge
vaar, dat dergelijke gelegenheden bie
den. En hoe zou men oordeelen over
een overheid, die de gelegenheid tot
drankverkoop door particulieren ging
verbieden en zelf daarmee voort
ging?
De vraag, of alle leden van het Ka
binet inderdaad overtuigd zijn, dlat de
afschaffing van de Staatsloterij om
de zaak zelf gewenscht is, kan de
Minister niet anders beantwoorden,
dan door de mededeeling, dat geen
der leden van het Kabinet fegen de
indiening van het ontwerp bezwaren,
heeft ingebracht.
Het kan niet worden ontkend, dat
de voorgestelde wijze van afschaffing
der Staatsloterij min of meer op een
compromis berust, nl. op de over
weging om naast de belangen van de
maatschappij ook die van de collec
teurs te behartigen. Een dadelijke af
schaffing zou den Minister meer wel
kom zijn geweest, maar hij' zou zich
dan verplicht hebben geacht maat
regelen voor te bereiden, waardoor
die personen geldelijk werden scha
deloos gesteld. De uitgave, die daar
van een gevolg zou zijn, naast hel
wegvallen der bate, kan 's Rijks schat
kist niet lijden. Vandaar het voorstel
om de afschaffing geleidelijk te doen
plaats hebben, al naar mate het aan
tal collecteurs afneemt.
K a b i n e t s v o r m i n g.
Veelbeteekenend is, wat we in
„Het Volk" van gisteravond lezen:
De „Vrijz. Dem.' had uitgerekend,
dat bij de verkiezingen o|p 1 Juli de
rechterzijde zeer wel in de minder
heid kon komen. Naar aanleiding
daarvan schrijft de katholieke „Tijd":
Het is toch duidelijk, dat, als er geen
rechtsche meerderheid is, de vorming van
oen parlementair kabinet wel heel moei
lijk, zoo niet onmogelijk zal worden. Wffj
krijgen dan óf een linksch kabinet met
den steun der Vrijheidsbonders, óf een
zakenkabinet. In beide gevallen legt de
„demokratie" het loodje.
Dit laatste zou dan toch alleen een
gevolg kunnen zijn van een katho
lieke weigering om met sociaal- en
vrijzinnig-democraten samen een ka
binet te vormen. Het zou dus de ka
tholieke partij zijn, die in dat geval
de demokratie het loodje deed leg
gen. Overigens weet het blad, dat van
samenwerking tusschen Vrijheidsbond
en sociaal-demokraten geen sprake
kan zijn.
Tot zoover „Het Volk". Er blijkt
uit bovenstaande, dat de S. D. A. R
dus graag aan 't bewind wil komen
in bond met de R.-K. en de Vrijz.-
Dem. Wel de moeite waard, om er
nota van te nemen!
Tweede Kamer.
De Olympiade-subsidie verworpen.
Wat was er gisteren een belangstel
ling voor de Kamerzitting! Gewone
en gereserveerde tribune en loges wa-
