No
Zaterdag 18 Februari 1915
39e Jaargang
TERTOLGD EN GERED.
KEES HELDER
10 Febr. Griep te Tokio.
20 Febr. Griep te Londen
1 Maart Griep te Goes.
Coupons
Deposito's
Alle
Bankzaken
Dit de Provincie.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
EERSTE BLAD.
FEUILLETON.
Bekroningen op Vakwedstrijden
en Vaktentoonstellingen.
FOTOGRAAF
Langedelft i 34 - Middelburg 1
HESVDRSKSE Go's
Beestenmarkt 8
Correspondent voor N.-Beveland
A. G. SCHIPPERS, KAMPERLAND.
Drukkers-Exploitanten
O0STERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vcrsts'raat 68—70, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
VeZeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco- per post, f3.—
Losse nummers f 0.05
Prijs der Advertentiën:
1—4 regeis f 1.20, elke regel meer 39 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
KERK EN STAAT.
II.
De navolgende Kerkgenootschappen,
vroeger sprak men van Gezindheden, be
halve het Nederlandsch Hervormde, ge
nieten uitkeerirag van Staatswege: het
Luthersche, het Hersteld Ev. Lutherscbe,
het Remonslrantsche, het Doopsgezinde,
het Roomsch-Katholieke, het Oud-Katho
lieke, en het Israëlietische. Alle overiige:
de Geref. Kerken van alle formatie, de
Evangelische en 'dc vrije gemeenten ont
vangen niets.-
Hoe dat komt?
De genootschappen, die we 't eerst
noemden, bestonden al in 1814, dus moes'-
ten zij worclen gesubsidieerd. Koning
Willem I schijnt in de vaste meening te
hebben verkeerd, dat er behalve deze
wel igeen „kerkgenootschappen" meer
ontstaan zouden. Vandaar dat de Chr.
Afgescheidenen onder zijn regeering zoo
zijn bemoeielijkt geworden.
Eerst nadat de Synode der Chr. Afg.
Geref. kerk in 1840 verklaard had afstand
te doen van allo aanspraak op inkomsten,
bezittingen en rechten van het Ned. Herv.
Kerkgenootschap, hielden de vervolgingen
op, en werd de Kerk als zoodanig door
de Regeering erkend.
Nu is wel in latere jaren officieel toe
gegeven de onbillijkheid dat deze later
„ontstane" kerken niet geldelijk door ij.et
Rijk worden gesteund, doch daar is 't bij
gebleven. En dat is maar gelukkig ook;
want der sollicitanten tal zou geen einde
zijn; en de schatkist zou bij de herhaalde
veelvuldige wisselingen van allerlei kerk-
formaties dat alles niet "kunnen betalen
zonder nieuwe onbillijkheden te scheppen.
Doch voor 'de A.-R. partij is dit een
reden te meer om haar ideaal niet los
te laten, dat de zilveren koorde zal ver
broken worden. Natuurlijk mits na uit-
keering aan de rechthebbenden.
Het heeft in de vorige eeuw aan pogin
gen om deze quaestie opgelost te krij
gen, niet ontbroken. In de zeventiger
jaren is in de Tweede Kamer door den
toenmaligen Leidschen afgevaardigde nu
wijlen Jhr. mr L. W. C. v. d. Berch van
Heemstede herhaaldelijk bij de behande
ling der Staatsbegrooting voorgesteld om
de onbillijkheid weg te nemen; ook heeft
in 1887 de heer Jhr. Lobman in dien
geest gesproken, doch tevergeefs. Er was
geen eenstemmigheid onder de voorstan
ders. En geen enkel der opgeworpen denk
beelden werd uitvoerbaar geoordeeld.
Toch voelt ieder rechtgezind man dat
't zoo ook niet kan.
De A.-R. partij wil de uitlegging van
art. 171 niet afhankelijk stellen van de
persoonlijke inzichten der elkaar opvol
gende ministers; dit toch geeft maar een
gevoel van rechtsonzekerheid. En ook
niet van de inzichten der rechtsgeleerden,
welke uiteenloopen naarmate zij den in
vloed ondergaan van het kerkelijk milieu,
waaruit zij zijn voortgekomen, of van de
aan alle kerken vijandige sfeer waarin zij
zijn opgegroeid. Hoe weinigen zouden zoo
objectief in hun oordeel zijn als met name
de liberale juristen Tutein Nolthenius,
Farncombe Sanders, Van Bemmelcn, Hei-
necken en Kappeyne van de Coppello
dit in 1887 waren toen het in sommige
kerken ging om de wettigheid der aan-
46) oi
Die rest verstond moeder Beijérs niet.
Maar ze verheugde zich, dat Reetje,
die achter haar stond, het ook. gehoord
had. Dat kind had immers ook van die
modern© neigingen gehad! En soms, als
ze minder lust in een of anderen arbeid
toonde, vreesde moeder wel, dat ze er
nog niet geheel vrij van 'was.
Aan het rijtuig stond Willem, met het
portier iti de hand.
..Mag ik vragen, dokter", zoo wendde
hij zich tot den chirurg; „wat u van den
zieke denkt?"
„Zeker mag u dat vragen, beste vriend",
was het bescheid. „Maar een stellig© prog
nose geef ik niet. Ik heb een stuk of wat
Ieelijk zittende kogels verwijderd; maat
hot is een kwade wond. We zullen er het
beste van. hopen. Geloof echter maat
niet, dat uw gast de eerste weken weg
zal loopen. Enfin, hij is Wier prima onder
dak en de verpleging is in handen van
een eerste klas zuster. Dat scheelt zoo-
Veel. Nu, gOeden morgen!"
Ook 'de dorpsdokter groette Willem;
ji'iet de mededeeling, dat hij tegen den
spraken van de „Gereformeerde Gezind
heid". Welk een verscheidenheid en ver
warring van opvattingen en meeningen
zou er openbaar worden, welk een ein-
delooze reeks van processen zou er uit
voortvloeien.
Eu tegen dit euvel ziet de A.-R. partij
maar één doeltreffend geneesmiddel, te
weten dat de wetgever aan art. 171 bij
organieke wét een authentieke uitlegging
geve. Waarbij echter te voren behoort
vast te staan dat aan bestaande rechten
niet mag getornd worden.
Het standpunt der Chr.-Hist. Unie is,
zoo wij het wèl hebben, eenigszins an
ders. De Chr.-Hist. Unie wil deze oplos
sing niet aan den wetgever maar aan
den rechter opgedragen zien.
In beide gevallen z:al echter wei zonder
tegenspraak mogen worden vastgesteld
dat de oplossing in zeer 'verre toekomst
ligt.
Toch begint men steeds meer in Pro-
testantsch Christelijke kringen in te zien
dat het geen aanbeveling verdient zich
bij den toestand neer te leggen. Gelukkig
wordt ons land nog bestuurd door eene
Christin uit het dierbare Oranjehuis, die
onder hare ministers en raadslieden man
nen, telt, die met Gods ordinantiën en
met het recht rekenen.
'Moge dit lang zoo blijven!
Maar zal 't zoo blijven? Niemand die
't weet. En zal een socialistisch bewind
zich onthouden van onrechtvaardig in
grijpen?
In dit opzicht heeft Duitschland ons
wel iets te zeggen. Hoe bedroefd stond
dc Kerk er voor, toen daar plotseling,
op revolutionaire wijze, de nieuwe (socia
listische) regeering de Rijkssubsidies en
Rijkstraktementen 'inhield.
En ook in Frankrijk is het onder socia
listisch bewind nooit zuiver toegegaan.
Denkt maar aan de vervolging der Room-
sche Kerk onder Combes, de naasting dei-
kerkelijke goederen en de berooving der
geestelijkheid. En ook in onze dagen,
onder den drang van het Communisme,
loopt zelfs menig leven gevaar. Ook Rus
land, ook Hongarije, ook Oostenrijk, ook
Saksen zijn hiervan sprekende, wij mogen
wel zeggen schreiende voorbeelden.
Zal dit zoo'n vaart in ons land niet
loopen?
't. Is mogelijk dat gij gelijk hebt. Doch
ook dan blijft nog deze andere mogelijk
heid bestaan dat de Staat zich tegen
over de Kerk allerlei aanmatigt, waardoor
de Kerk öf onder zijn 'tyrannie komt öf
in de verzoeking om 'te verwereldlijken.
Nu js artikel 171 op zichzelf niet zoo
kwaad, meende nu wijlen ds Rudolph in
een door hem aan de Zwolsche Synode
der geref. kerken uitgebracht rapport.
Immers het luidt, evenals 't reeds in
1814 luidde:
„De traktementen thans door de
onderscheidene godsdienstige gezindheden
genoten wordende, blijven aan dezelve
gezindheden verzekerd."
Dit geldt derhalve ook voor de gerefor
meerde kerken, die in. 1814 en 1815 als
zoodanig reeds hestonden; want eerst in
1816 werd den kerken de genootschappe
lijke band aangelegd, die tot de uittreding
of uitwerping leidde.
Daarom juist noemde ds R. dit artikel
„een igeteekende en verzegelde schuld
bekentenis die de Staat aan de gezind
heden heeft geschonken."
Nu zullen de aldus verongelijkten wel
nimmer om een andere uitvoering van het
artikel vragen; zij toch hebben als vrije
kerken principieel bezwaar tegen over-
avond nog even kwam zien, en toen
stegen de beide medici in en reden heen.
Toen Willem Beijérs, drie dagen na
het bezoek van den chirurg, van een
wandeling door het bosch terugkwam,
tegen het invallen van de schemering,
stond zuster van Haperen hem voor de
deur op te wachten. Keetje loste baar
aan het bod van graaf Frederik ai. De
patiënt slie pnamelijk op dat oogenbiik
en die rustige perioden koos de zuster
uit om wat ontspanning te nemen.
's Namiddags, zoo vertelde ze Willem,
was de zieke buitengewoon helder ge
weest. Hij had wat soe pgebruikt en
was toen half zittend iu de kussens; gaan
leunen, zóó, dat hij de bewegingen zijner
verpleegster volgen kon.
Het eerste, wat hij hiaar gevraagd had,
was, hoe hij hier kwam, en bij wien hij'
eigenlijk was. In groot© trekken had zus
ter van Haperen het hém verteld en met
een ruwen vloek had de gewonde ver
zekerd, dat hij „net zoo lief dood gegaan
was", als in dit huis gekomen. Do po
gingen der zuster, om den patiënt tot
kalmte te brengen, hadden niet de minste
uitwerking op hem gehiad. Hij wilde geen
enkele weldaad van fijnen, zoo had hij
geschimpt en nog minder van fijne onder
geschikten en hét allerminst van de Beij-
ers Zoodra de dokter kwam zou hij zeg-
heiclszorg. Maar wel steunen zij iedere
gezonde poging o\n tot .een bevredigende
oplossing van 't kerkelijk vraagstuk door
de Overheid te geraken.
Tot nog toe is hier evenwel geen kijk
naar-
Weer een paar vergissingen van lien
heer Schaper.
„De Standaard" herinnert nogmaals aan
de kolossale vergissing van den heer
Schaper in de Tweede Kamer toen hij
cijfers vau Waterstaat bij Oorlog tellende,
de Oorlogsbegrooting 50 miljoen te hoog
raamde; terwijl deze in totaal slechts 60
miljoen bedraagt.
Het blad betrapt dit geachte Kamerlid
opnieuw op een paar abuizen.
Ten eerste zegt hij in „Het Volk" dat
„volgens art. 81 a en b van het ontwerp
Zegelwet ten minste tien cent-en
voorts tien procent geheven wordt
van alle consumptie in hotels, herbergen,
enz., dus voor een kop koffie, een glas
kwast, een glas melk, enz. telkens een
dubbeltje meer moet worden betaald".
Hierin nu heeft de heer Schaper heeie-
maal mis gezien.
-„De Standaard" merkt namelijk op dat
de .minister rekening er mee houdende
dat een minimumrecht, in geval van kleine
verteringen, te zwaar zou drukken, het
bij art. 81 e mogelijk heeft gemaakt dat
de belasting bij abonnement wordt be
taald. Elke maand kan worden afge
rekend; zegels zijn dan niet noodig; en
een kop koffie van 20 cent kost dan
niet meer dan 22 cent; nooit meer
dan tien procent. Maar voorts wordt
in art. 81 k gezegd dat voor volksherber-
gen, pensions en gaarkeukens, voor de
zeer eenvoudige inrichtingen dus, al
ge h e e 1 e vrij stelling van het zegel
recht kan worden verkregen.
Ten tweede geeft de heer Schaper van
art. 81 b een gansch verkeerde voor
stelling.
Daar toch wordt bepaald dat het recht
ten minste tien cent bedraagt en opklimt
met vijf cent tot 25 cent; voorts met!
25 cent toit vijf gulden, en voorts met
50 cent. Er zijn dus zegels van 10, 15,
120, 25 50, 75 cent tot 5 gulden en dan
voorts met 50 cent tegelijk omhoog.
De heer Schaper vertelt nu dat bii
nachtlogies en bescheiden maaltijden „de
belasting met kwartjes opklimt".
't Is al welletjes zoo.
Indien zelfs knappe Kamerleden het
wetsontwerp nog niet eens goed lezen
kunnen, is het niet te verwonderen dal
ook een eenvoudig kiezer de zaken mis
feiet.
Maar inmiddels doen de onjuist
heden hun 'loop en de legende is ge
vormd.
—Het centraal stembureau voor de
Eerste Kamer heeft in plaats van wij
len Jhr W- 'C- de Jonge tot lid der Eerste
Kamer gekozen verklaard den heer G- F-
Lindcijer to Vlissingten. Daardoor telt de
Eerste Kamer n'u twee Zeeuwen onder
haar leden, behalve nog: een drietal ohd-
Zcéuwon; prof. S'otemaker de Bruine, Ir
do Méralt en' Wibaut.
Die heer Lindeijér zal zitting hébben
tot 1929.
„Hebben jullie een
kat tegenwoordig?
„Ja hoe weetje dat
Dat kan ik zien aan
al die krabben op je
hand. Waarom doe je
er niet wat Klooster
balsem op. Ik gebruik
't altijd voor de kin
deren als ze zich ge-,
sehaafd of geschramd
hebben."
Banliiers- en Effectenkantoor
Telef. 249-250
bed springen en den boel kort en klein
staan zou, indien de geneesheer niet aan
zijn bevel om elders heen gebracht te
worden, gehoorzaamde.
Die zuster had hlem maar stil laten uit
razen.
„Er zijn naturen", zei ze, „die door
elk woord, waarmee men hen tot kalmte
tracht te brengen, geprikkeld worden;
tegen dezulken zegt men niets. Nadat de
zieke u en uw familie had uitgemaakt
voor al wat Ieelijk was, kreeg hij het
over de wandteksten. Ik zal niet herhalen,
wat hij zei. Het was vreeselijk om aan
te hooren. En toen ik hem, op zijn vraag',
wie dien „rommel" daar had opgehan
gen, antwoordde, dat ik het zelf gedaan
had, kreeg ik een beurt. Hij raasde aan
één stuk door, tot hem do krachten ]>e-
gaven. Uitgeput liet hij hét hoofd in zijn
kussen vallen, maar niet, dan nadat hij
nog een kop bouillon gegrepen en die
naar het wandtekstje geworpen had. Nog
herhaaldelijk hoorde ik den ongelukkige
scheld- en vloekwoorden mompelen, vóór
hij doodmoe insliep."
„Vreeselijk!" zuchtte Willem, die met
smartelijke verbazing geluisterd had,
„men zou zeggen, dat een zoo vijandig
én onredelijk mensch niet te redden was."
Zuster Van Haperen schudde het hoofd.
„Laat ons dat niet zeggen; geen zon-
Chr. Boeren- en Tuinders-
b ond. Te Oostburg werd een vergadering
gehouden teneinde te komen tot oprich
ting van een afdeeling van den Chr. Boe
ren- en Tuindersbond. Door den heer
Joh. de Feyter, burgemeester der gemeen
te Zaamslag, werd de vergadering geleid.
De heer P. J. Colijn, van Gouda, sprak
over het onderwerp „Oude en nieuwe cul
tuur". Staande de vergadering gaven 33
der aanwezigen zich als lid op. Een af
deeling werd opgericht en een bestuur
gevormd, waarin zitting werd genomen
door de heeren J. H. de Bliek, .1. Quist,
G. Wqijns, F. Hamelijnck, J. de Feyter,
W. Dekker en W. J. de Hullu. (Stand.)
Nieuwdorp. Woensdagavond vergaderde
de A.-R. Kiesvereeniging voor den vier
den keer in deze campagne, onder voor
zitterschap van dhr M- C. Dteurlco. Nadat
do afgevaardigde naar do üentral© Goes
verslag had uitgebracht die naar het
Prcv. Comité was niet aanwezig ging
men over tot vaststelling van de candi-
datenlijsten voor de Tweede Kamer. In
zake de hcofdlijfet besloot men het advies
to volgen van het Prov. Comité. Voor
de bijlijst had men geen bezwaar dhrn
Brandsma en Schwartz daarop een plaats
te geven, doch vóór hen meende men toch
te moeten plaatsen de namen: Mi" Ger-
brandy, Ds Van Grieken, M'r 'Terpstra
Mi" Sybrandy en D|. L- Harms. Na een
toelichting van dhr L- Mélse, besloot men
to protesteeren tegen het voorgestelde
subsidie voor de Olympische spelen. Hier
mede waren de géwone werkzaamheden
afgeloopen, en gaf de Voorzitter het woord
aan dhr J. Hommes om te spreken over
het onderwerp: „Christendom en Soci
alisme". Na een inleiding, ontleend aan
het indertijd verschenen boek „Wereld en
Kerklid", bepaalde hij ons achtereenvol
gens bij de theorie en de practijk der soci
alisten, en stelde hun wereldbeschouwing
tegenover de onze. Tenslotte wees hij er
op, dat al mogen de socialisten misschien
ook tijdelijk enkelen der onzen meesleu-
daar, hoe diep ook gezonken, is buiten
het bereik van Gods genade. In elk geval
hebben wij graa f Frederik het Woord
te brengen, biddend, dat de Heere het
zegene; en de uitkomst hebben we aan
God over te laten. Echter hebben we met
veerstand te werk te gaan. Daarom hen
ik besloten het wandtekstje weg te doen
en mij verder te laten leiden door tie
omstandigheden of liever door Gods be
schikkingen. Ik zal met den graaf alléén
over onderwerpen, die hij' zelf aanroert
en geen poging wagen, om een onderhoud
over than 'toestand van zijn ziel uit te
lokken. Ge zult trouwens zien, dat hij,
zelf wel weer over „de fijnen" begint.
De heftige wijze, waarop lhj tegen den
Godsdienst uitvoer, bewijst, dat zijn geest
er niet onverschillig tegenover staat. Ik
heb in de verpleging op mijn eenvoudige
manier al tamelijk wat geëvangeliseerd
en ik heb daarbij de ondervinding op
gedaan, dat blakende vijandschap minder
ongenaakbaar is dan lijdelijke onverschil
ligheid."
,,'tKan wel wezen", zei Willem; „maar
ik had toch gaarne ander nieuws gehoord-
omtrent onzen zieke."
„Dat is wat ander; ik had ook liever
gehad, dat hij zich toegankelijk had ge
toond voor een woord in het belang
van zijn ziel. Maar onze God handelt
ren, de eindoverwinning toch zal zijn
voor do belijders van den Christus?
Nadat de voorzitter hem dank had ge
zegd, eindigde Spr. met dankgebed.
Nieuwdorp. Gisteravond hield de Ton-
gedochtersvereen. „Uw1 Koninkrijk Kome"
alhier haar jaarvergadering, onder leiding
van dhr L. Melso. Uit het verslag van
de secretaresse bleek, dat het aantal
vervaardigde kleedingstukken dit jaar 137
bedraagt. De avond werd verder gezellig
doorgebracht met het houden van voor
drachten en samenspraken.
Scherpenisse. In de vergadering van
ingelanden van 't Waterschap Seherpe-
nisse Werd gisteren met 15 tegen 5 stem
men aangenomen een bestuursvoorstel
om geen verandering te brengen in 't
aantal hectaren dat bevoegdheid geeft tot
stembevoegdheid. Tot gezw'oren van het
waterschap werd benoemd dhr J. Oude-
sluijs J.Nz. met 11 stemmen, dé heer
L, Vos verkreeg' 9 stemmen.
Nieuw- en St. Joosland. Woensdagav.
werd ender leiding van ds B:. J. van
Garderen de 2e jaarvergadering gehou
den van do Méisjesvereen. „Diorkas", do
jongelingsvcreen. „L'uctor et Emergo" en
de Knapenvereen. „Bidt en Werkt". De
catechisatiekamer was vol. Ten geh'oore
en misschien zullen we eerstdaags
lezen
Gij allen kunt trachten dit te voorko
men door U minder vatbaar te maken
voor griep. Regelmatig gebruik van Ak-
ker's Abdijsiroop versterkt Uw ademha
lingsorganen en maakt Uw slijmvliezen
ongevoeliger voor ziektekiemen, waardoor
het gevaar van besmetting vermindert.
Wacht daarom niet totdat ge reeds ziek
zijt, juist de borstversterkende eigen
schappen van Akker's Abdijsiroop, bereid
uit geneeskrachtige kruiden, zal vaak
ziek worden voorkomen. Ge zijt verplicht
jegens Uw huisgenooten, Uw buren, Uw
collega's, kortom jegens iedereen met
wien gij in aanraking komt, om het griep-
gevaar zooveel mogelijk te beperken, door
besmetting te voorkomen. Koop dus nog
heden Akker's Abdijsiroop en ge zult
gewapend zijn.
niet zoo haastig als wij, ongeduldige men-
schen. Wij weten ook niet, wat in Gods
Raad over den graaf besloten is. Laat
ons nooit vergeten, dat Zijn Naam ten
slotte zoowel in degenen die verloren
gaan als in degenen die behouden worden
verheerlijkt wordt. Aan Item is de be
slissing over het eeuwig wel of eeuwig
wee des menschen. Wij moeben verkon
digers zijn van de boodschap der genade
en w© kunnen ons daarin nooit ijverig
genoeg betoonen; maar ook in dezen
arbeid moet het „Uw wil geschiede" de
grondtoon blijven van ons gebed."
„Zuster, de graaf is wakker, komt u?"
't Was Keetje Beijérs, die met deze
boodschap de samenspreking1 der jonge
lieden stoorde.
„Ik heb uw zus gezegd, dat ze zich
niet door den graaf moest laten zien;
dit zou een verkeerde uitwerking bun
nen hebben", zei zuster Van Haperen nog.
„De patiënt mag echter ook niet alleen
blijven en dus tot straks."
Met een vriendelijken hoofdknik ver
dwenen de jonge verpleegster; maar Wil
lem bleef nog een oogenbiik onbeweeglijk
staan, leunend op zijn geweer. 1
(Wordt vervolgd..)
