No 119
Donderdag 19 Februari 1925
S9e Jaargang
Buitenland.
Binnenlaid.
VERVOLGD EN GERED.
Uit de Provincie.
Ve Zeeuw
DE ZILVEREN KOORDE.
Ons Program heeft in Art. 20 den
eisch gesteld, dat met de Kerken in kapi
taal zou worden afgerekend en daarna
de rekening gesloten.
Art. 20 van het Program, der Anti
revolutionaire partij luidt' toch aldus:
Zij verklaart, dat noch voor het rijk
in Europa, noch voor de koloniën, door
de overheid eene staatskerk, van wat
vorm of naam ook, mag worden in
stand gehouden of ingevoeld; dat het
den staat niet toekomt, zich met de
inwendige aangelegenheden der kerken
in te laten; en dat, ter bevordering
van een meer dan dusgenaamde schei
ding tusschen staat en "kerk, de ver
plichting, uit art. 168 der grondwet
voor de overheid voortvloeiende, na
uitbetaling aan de rechthebbenden van
het rechtens verschuldigde, dient te
worden opgeheven.
Nu is dit een quaestie, die niet zoo
maar in oenen is op te lossen.
Zij houdt verband met de historische
gegevens, die de verhouding van Kerk
en Staat kenschetsen; met de financiëele
regeling in art. 171 (vroeger, zie boven,
art. 168), en met de verschillende opvat
tingen omtrent de beteekenis van het
grondwettelijke woord „gezindheden". En,
lest niet minst, hebben wij, om met Groen
van Prins ter erte spreken, hier te doen
met velerlei vijanden, ook met vijanden
die vrienden, met hen die, ondanks poli
tieke dwaling, mede-christenen zijn.
Daarom mag men van dit artikel 20
van Ons Program in verband met art. 171
der Grondwet zeggen, dat het een heet
hangijzer is.
Toch hebben Groen, Kuyper, Lohman,
Fabius nimmer geaarzeld het vraagstuk
van wat men noemt de zilveren koorde
te bespreken. Groen deed het o.a. in 1863,
Kuyper in 1878 in Ons Program, Lohman
in 1887 in de Tweede Kamer, later in
Onze Constitutie en De Nederlander, Fa
bius herhaaldelijk in zijn Studiën en
Schetsen. Van de jongeren deden dit o.a.
B. 0. de Savornin Lobman, de Jonge van
Ellemeet, Van Apeldoorn en Rengers Hora
Siccama.
Voor onze jogere leden der Kiesvereani-
gingen ligt hier een uitgebreid veld van
•onderzoek.
Ook de grondwetscommissie van 1910,
van welke de toenmalige minister van
birmenlandsche zaken Mr Th. Heems
kerk voorzitter was, heeft zich beijverd
een oplossing dezer quaestie te vinden
door een andere formuleering van art.
171, welke echter door de regeering niet
aanvaard werd.
Dit artikel 171, dat het artikel van „de
zilveren koorde" wordt genoemd, omdat
ei de financiëele positie der kerken in
geregeld wordt, luidt aldus:
Die tractementen, pensioenen en andere
inkomsten van welken aard ook, thans
door de onderscheidene godsdienstige ge
zindheden of derzelver leeraars genoten
wordende, blijven aan dezelve gezindheid
verzekerd. Aan de leeraars, welke tot nog
uit 's lands kas geen of een ontoereikend
tractement genieten, kan een tractement
toegelegd, of het bestaande vermeerderd
worden."
Het door de Grondwetscommissie voor
gestelde nieuw artikel, dat technisch niet
onberispelijk en althans voor de over-
gToote meerderheid der leden van vrije
kerken onaannemelijk was, wilde aan alle
gezindheden f455 'sjaars per volle dui
zend leden toekennen.
Die Regeering vond het echter bedenke
lijk de schatkist open te stellen ook voor
gewaando of zich maar zoo noemende
kerkelijke gezindheden; terwijl het het
eveneens gevaarlijk achtte over te nemen
een voorstel, waardoor bij dalend zie
lental historisch geworden uilkeeringen
zouden verminderen. Immers de redactie
van het artikel maakte het mogelijk, ja
zelfs waarschijnlijk, dat bij de classifi-
ciëcring, die om de tien jaar zou plaats
vinden, gezindheden van ongeveer gelijke
sterkte zeer ongelijk zouden behandeld
werden.
De zaak was, dat de Regeering don
tijd voor wijziging van art. 171 niet rijp
achtte.
Zij vond trouwens de wijziging ook
niet absoluut noodzakelijk, omdat het be
staande artikel verkregen rechten eer
biedigt, uitbreiding der uilkeeringen toe
laat. en de gelegenheid tot regeling bij
de wet niet uitsluit.
Wij zijn 'tdan ook eens met dr Neder-
bragt (De voorgestelde Grondwetsherzie
ning) als hij schrijft:
„Wij betreuren deze zienswijze der Re
geering niet, want, evenzeer als losma
king van den geldelijken band tusschen
Overheid en Kerk gewenscht moot wor
den, moet gevreesd worden voor een
„zoogenaamde" oplossing, die de zaak
onoplosbaar maakt. En het had er allen
schijn van dat, ware ten deze het voorstel
der commissie overgenomen door de Re-
geering en aanvaard door de Volksver
tegenwoordiging, de geldelijke band in
afzienbaien tijd niet meer geslaakt had
kunnen worden."
Nu is voor een groot deel de Anti-Revo
lutionaire Partij van meening1, dat de
vraag of het op zichzelf wenschelijk is te
cordeelen, dat de Overheid in een finan
ciëele betrekking tot de kerken staat en
geheel of ten deeie voor bare tractemen
ten en pensioenen zorgt, ontkennend
moet beantwoord worden.
Losmaking toch van de zilveren koorde,
dat wil zeggen, van den financiëelen band
tusschen Staat en Kerk kan nooit anders
dan in het voordeel dezer laatstgenoemde
wezen.
De les der historie heeft getoond, da.t
deze financiëele afhankelijkheid van den
Staat voor de Kerk overal en te allen tijde
op een overheersching door den Staat is
nitgeloopen en de Kerk noodlottig is ge
weest, terwijl overal waar het vrijwillig
heidsbeginsel is toegepast, in Amerika,
Schotland, Engeland, dit den kerken tot
voordeel was.
Do Overheid is niet van Godswege ge
roepen om voor de financiën der Kerk
te zorgen; Christus zelf, als Koning der
Kerk, heeft de zorg voor de traktementen
der Dienaren op de gemeente gelegd en
niet op de Overheid.
Doch om eenigszins deze teedere quaes
tie te kunnen volgen, willen wij trachten
duidelijk te maken hoe 'de verhouding
vroeger was en hoe deze geworden is,
gelijk zij nu is. 'r-
1) Ongeloof en Revolutie, blz. 52-
Het revelutievuur.
Wij hebben wéinig notitie genomen van
de uitlegging door mr Mar chant, den lei
der van den Vrijzinnig Democratischen
Bond, .gegeven van de door mr Troelstra
in November 1918 geleverde proeve van
revolutie.
Hoe deze was naar vrijzinnig-democra
tische opvatting, kan ons niets schelen.
Onze jongens die zich vrijwillig opmaak
ten om den Troon der Koningin te stut
ten tegen beraamde aanvallen, hebben het
beter begrepen. Wij denken er nóg met
dankbaarheid aan.
Het moge waar zijn dat de leiding der
revolutie berustte bij twee mannen, van
wie de een later zei zich te hebben ver
gist, en de ander al van 't eerste oogan-
blik volgens zijn eigen zeggen zijn ver-
ètand over boord had gegooid, de situatie
was op dien Novemberdag hoogst ernstig.
En zij blijft dit nog.
Dit moge voor de komende verkiezings
actie wel op de harten gebonden zijn.
Mr Troelstra heeft den veldheersstaf
neergelegd; wij zeggen dit niet zonder een
gevoel van deernis dat hij door inzin
king van kracht tot dit besluit gedwongen
werd. Maar lusteloos zullen zijn epigonen
zijn taak voortzetten om de revolutie
gedachte in de ziel van jong en oud vast
te leggen.
Vergete men niet, op November Ï918 is
Augustus 1919 gevolgd.
Toen, op een Zondagavond, pas uit Lu-
zern weer op krachten gekomen terug
gekeerd, sprak de socialistische leider:
„Het is de bourgeoisie niet gelukt
ons er onder te houden. Den jongeren
wensch ik .te vragen: Zijt gij bezield
met dat gevoel van totale toewijding
voor die heerlijke, groote zaak, waar
van wij hier een klein stukje uitmaken?
Als deze Vraag bevestigend is beant
woord, eerst dan "kunnen we spreken
over revolutie (donderend applaus)."
Dus toen reeds weer revolutie-predi-
king. Een prediking, die nimmer gestaakt
wordt; en waartegen wij hebben te blijven
waken en waarschuwen.
Korte berichten.
De gasbron, die in 1.910 te Neuen-
gamme bij Hamburg werd aangeboord en
sindsdien verschillende gasfabrieken in
Bergedorf en Hamburg van gas voorziet,
is Dinsdag plotseling tengevolge van ver
hoogden druk, ontploft- De boortoren
raakte in brand, zoodat de daarop zich
bevindende werklieden zich slechts door
afspringen konden redden. Drie 'van hen
zijn met zware brandwonden en inwendig
gekneusd opgenomen.
In 1924 is de bevolking van Beu-
lijn met 75.000 zielen vermeerderd (in
•1923, het jaar van inflatie en Roerbezet
ting was zij met 14.400 afgenomen). Het
accres komt alleen uit vestiging, daar
het sterfteoverschot (40.833 geboorten te
gen 46.874 sterften) 6041 bedroeg. Op
merkelijk is weer het lage 'geboortecqfer,
alsmede het geringe aantal huwelijken
1(30.341 tegen 41,519 in 1923). Zeer hoog
is weer het aantal echtscheidingen.
Volgens een telegram uit Quebeck
zijn in het Noordelijk gedeelte der pro
vincie Quebeck nieuwe goud- en zilver
lagen ontdekt. Talrijke goudzoekers uit
de naburige provincie zijn aangekomen
om hun geluk te beproeven.
Naar de N. R. C. uit Essen meldt,
zou prinses Adolf van Schaumburg Lippe,
de zuster van den gewezen keizer, voor
nemens rijn te hertrouwen en wel met
iemand niet vaar adellijken bloede.
Het vrije Woord en de cri tie 1c.
Het Handelsblad meldde onlangs, als
zou de Vereen. Volksweerbaarheid de
vermaning hebben ontvangen, dat het ge
wone subsidie zou worden ingetrokken,
wanneer in „Allen Weerbaar" voortaan
nog artikelen van kapitein W. J. v. Lin
den zouden worden opgenomen. De secr.
van het hoofdbestuur van Volksweer
baarheid bericht nu, dat zijn vereeniging
nimmer een dergelijke vermaning heeft
gekregen. Integendeel. .Steeds ontving de
vereen, de noodige medewerking, Waar
die werd ingeroepen. Het spreekt van
zelf, dat wij ons daar zeer over verheu
gen. Het bericht Was ook bijna ongeloof
lijk.
Vooruitgang, op luchtvaart
gebied.
Dinsdagmiddag is een sportvliagtuig,
dat in de Panderfabrieken gebouwd is
en Waarvan een tweetal bij de „Ser
vice Militaire" in Parijs in beproeving
zijn en daar veel succes geoogst heb
ben, door den heer Nteuw'enhuis, haven
meester van d!e K.L.M. te Waalhaven,
van Rotterdam naar Amsterdam overge
vlogen in 23 minuten. Het toestel is voor
zien van een 25 P.R. Anzani-motor met
een benzineverbruik van 7 liter per uur,
zoodat de tocht van "Rotterdam naar
Amsterdam nog geen 3 liter aan benzine
gekost heeft, waardoor de heele reis
nog geen 50 cent aan brandstof geëischt
heeft.
't Z ij n toch kerels!
Die Redactie van „Het Volk" plaatste
gisteravond een berichtje, aangaande de
ongesteldheid van Duys, etc., waarin
Tweede Kamer, Hooge Raad, Kamerleden,
wèl met een hoofdletter geschreven zijn,
maar het woord koningin natuurlijk niet.
't Zijn toch flinke kerels, op 't redactie-
bureau van „het Volk". Ze durven nog
es wat!
Uit het kleermakersbedrijf.
De bond van kleermakerspatroons in
Nederland bericht het volgende:
Van den R.-K. naaisters- en kleerma-
kersbond ontvingen wij het telegrafisch
bericht dat deze bond de collectieve ar
beidsovereenkomst aanvaardt met inbe
grip der laatste toezeggingen. De Nederl.
Christelijke bond van arbeiders(sters) in
de kleedingindustrie zond een telegram,
waarin hij mededeelde zich in beginsel en
onder voorbehoud bereid te verklaren zijn
afdeelingen te adviseeren tot aanvaarding
der voorstellen. Deze bond acht een con
ferentie noodig.
Namens den Bond van mannelijke en
vrouwelijke arbeiders in de kleeding
industrie, den Federatieven bond van ar
beiders en arbeidsters in de kleeding
industrie en den Neutralen bond ontvin
gen wij telegrafisch bericht, dat deze bon
den de voorstellen zooals die daar liggen,
thans niet aanvaarden. En zij vragen een
conferentie aan op aanstaanden Donder
dag of Vrijdag. Deze conferentie heeft de
bond van kleermakerspatroons toegestaan.
Ten gevolge van deze berichten kun
nen de R.-K. en Christelijke werknemers
aan het werk blijven. Op de overige ge
organiseerde werknemers zal van Don
derdag 19 Februari af de aangekondigde
uitsluiting worden toegepast.
Allerlei.
Brukkers-Exploitanten
0OSTEIWAAN LE C0INTRE GOES
Bureaux: Lange Vorstslraat 68—70, G«es
Tel.: Redactie no. 11; AdminisCratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 250
FEÖSLLETOM»
39) o
Toen nam Beijers de pet ai en trad'
naar het rijtuig, dat reeds halt had gehou
den en waarvan de palfrenier juist een
portier opentrok.
Ddep boog de oud-jachtopziener voor
de beide uitstappende heeren.
't Waren de oude graaf en de burge
meester.
Wat zag de oude graaf er uit!
Beijers schrok er van!
Hij scheen wel tien jaar ouder ge
worden.
Nog nooit had de edelman van .ouden
stam zijn beambte de hand gereikt-, maar
thans deed hij dit. Hij drukte de hand
van Beijers, zóó stevig en zóó lang,
dat het den oude toescheen, als wilde
zijn heer steun bij hem zoeken in het
noodweer, dat om zijn grijzen schedel
woedde.
„Morgen Beijers! Wiaar ligt hij?"
De stem van den graaf was heesch van
ontroering en mogelijk ook van toorn.
„Hij"; zoo noemde hij zijn zoon; als
of de naam des diepgezonkenen hem niet
over de lippen wilde.
Een oneindig medelijden rees in de ziel
van Beijers.
Hij was toch óók vadër.
Hij had toch óók een zoon.
Een zoon Tan ongeveer denzelfden
leeftijd als Frederik.
En al kent de aristocraat misschien
gevoeligheden, die den kleinen burger
vreemd zijn, toch is de smart des vaders
over een verloren gaanden zoon heiden
gemeen. Daarom kon Beijers in het lijden
zijns heeren inkomen. En zijn eerlijke
oogen waren vochtig, toen hij den graaf
aanzag en zei„wil meneer de graaf
maar meegaan?"
Zwijgend schreed de landheer achter
'zijn oud-jachtopziener het huis binnen,
terwijl de burgemeester kiesheidshalve
buiten bleef, op en neer wandelend op
den landweg. Beleefd groetend verliet.
Keetje de ziekenkamer, bij het verschij
nen van den graaf.
Ook Beijers wilde heengaan; maar zijn
heer hield hem terug door hem de hand
op den arm te leggen; en na dit stomme
gebaar wendde hij zich tot zijn zoon.
Deze scheen te slapen.
Nu en dan vloog een krampachtig trek
ken over zijn uitgeput en door een los
bandig leven gestempeld gelaat.
Enkele oogenblikken zag zijn vader op
hem neer. Toen wendde hij zich met een
kreunenden zucht af en wenkte Beijers,
hem naar de gang te volgen. I
„Heb je ook iets te vragen of mee te
deelen, Beijers, in verband met zijn ver
pleging?" vroeg hij.
„Als meneer de graaf besluiten kon,
een verpleegster voor graaf Frederik te
laten komen," zei de oude fnan beleefd,
„dau zou meneer de graaf daar dunkt
mij, goed aan doen. Graaf Frederik heeft
soms onrustige buien, en dan weten mijn
dochter en ik niet recht, hoe wij te
handelen hebben."
„Goed, goed! Morgen zal er een gedip
lomeerde zuster zijn. Wat jullie voorts
aanhem ten koste legt is voor mijn
rekening. Zend mij af en toe bericht
van bet verloop van 't geval."
„Meneer de graaf komt toch wel eens
terug?"
Er kwam een staalharde glans in 's gra
ven oogen.
„Ik terugkomen?" vroeg hij heftig;
„terugkomen, bij hèm? Man, waar denk
je aan! Zie, ik heb dezen gang onder
nomen om een laatsten blik te slaan op
het gelaat van den vervloekte; een
laatsten blik, versta je! Alleen omdat
ik niet wil, dat iemand schade door
hem lijdt, zal ik alles wat zijn verpleging
kost, betalen. En dan is 'tuit. Dan is
hij voor mij dood en begraven. Stil! Val
Hoewel er in de ziekte van dr Schok
king geen merkbare verandering is waar
mij niet in de rede! Ik ben niet gewoon,
mij van een eenmaal genomen standpunt
te laten afbrengen. Gij deelt mij schrif
telijk mee, hoe het met hem staat, tot
op het uur, dat hij uw huis verlaat,
om 'jn dè gevangenis te worden ge
bracht of wat mij liever wiare in
het graf!"
Als om elke verdere samenspreking
af te snijden, opende de graaf met een
ruk de deur en schreed haastig op zijn
rijtuig toe.
„Groet uw vrouw: en dochter van me;
goeden morgen, Beijers!"
De palfrenier sloeg het porfier dicht
en het rijtuig, met den graaf en den bur
gemeester er in, verdween ..Weldra in
snelle vaart om de kromming van den
weg. i
Nog met de pet in de hand, van
'verbouwereerdheid, stond de oude Beij
ers het na te staren.
Hoe vreeselijk was het, wat de graaf
daareven gezegd had!
Hoe konden zulke woorden over eens
vaders lippen komen!
Als zóó de Heere eens oordeeldel
Waar moest dan de zondaar heen!
0, als de graaf, die van het Evangelie
afkeerig was en zonder God in de wereld
leefde, toch eens oog kreeg voor zijn
eigen schuld, voor zijn eigen verloren toe-
VBRS6MIJNT ELKEN WERKBAC.
Abonnementsprijs:
l*®r 3 maanden, franco per po*t, fl,—
Losse nummersfi.03
Prijs der Advertentie*:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 8t gL
Bij abonnement belangrijke korting.
te nemen, mogen we toch mededeelen,
dat de omstandigheden in aanmerking
genomèn, de toestand vrij redelijk is.
(NedL)
De leden van do Eerste Kamer zijn
in openbare vergadering bijeen geroepen
tegen Dinsdag 24 Februari a.s.
Door het Tweede Kamerlid, den heer
Tilanus, zijn aan den minister van Oorlog
eenige vragen gesteld in verband met de
door „bijzondere «omstandigheden" niet
plaats gehad hebbende vergadering van
„de Vereeniging tot beoefening der Krijgs
wetenschap".
Kieskring Centrale Goes-Te
Goes vergaderd© Dinsdag de Gentr. Goes
van A.-R. Kiesvereenig'ingen, onder voor
zitterschap van den hlaer P. A. Schwartz.
Van het verhandelde in de laatste ver
gadering van het Rrov. Comité werd door
de afgevaardigden verslag uitgebracht.
Over de samenstelling van hoofdlijst en
bijlijst, in de vorige samenkomst in den
breede besproken, werden nog enkele op
merkingen gemaakt. Daarop spiak de
voorzitter over „Ontwapening". Aan de
gedachtenwisseling namen deel de heeren
Bastmeijer en Oosterbaan van Goes, de
Jager van Driewegen en Traas van Baar
land. Met aigemeene stemmen werd be
sloten aan de A.-R. Kamerfractie een
schrijven te richten, waarin wordt ver
zocht, te stemmen tegen hlet wetsontwerp
tot toekenning van 1 millioen subsidie
ten behoeve van de Olympische spelen.
Na dankzegging door den heer D- Meulen-
berg van Oud eland© werd de vergadering
gestoten. De samenkomsten der Centrale
geven blijk van een opgewekt politiek
leven, dat moed schenkt voor de a.s.
verkiezingen.
Fraude bij 't bieten wegen.
Nadat aan de marecliaussee te Terneuzen
Was ter oore gekomen, dat er gedurende
dé bietencampagne in het afgeloopen na
jaar bij de leveranties van bieten aan de
Paulina- en Koninginnehaven te Biervliet
met de weging en de verrekening van de
aangevoerde bieten zou zijn geknoeid1, is
door haai- naar een en ander een onder
zoek ingesteld en is daarbij komen vast
te. staan dat inderdaad fraude had plaats
gehad. Gebleken is n.l. dat meerdere
voeren bieten op de Weegbriefjes als
geleverd werden genoteerd, waarvan da
levering niet had plaats gehad en dat
een en ander is kunnen geschieden door
een onderlinge afspraak tusschen „den
boerenw'eger" en „dén tegenWeger" in
Welk complot ook de chefWeger was be
trokken. Op deze wijze kon een groot
bedrag ten nadeele van de suikerfabrie
ken worden verduisterd. Dloor de mare
chaussee werden een achttal verdachten
aangehouden en in verhoor genomen,
waarna voorgeleiding aan de Justitie te
Middelburg plaats had en een drietal
n.l. A. Dl. 45 j., havenmeester, P. E.
M. 43 j., herbergier, beiden te Biervliet,
en C. L. S., 38 j„ te Terneuzen, naar
het Huis van Bewaring zijn overgebracht.
Goed afgeloopen. Toen Maan
dagmiddag de mailtrein, die to 1.10 to
Vlissingen moet aankomen, even voorbij
het station Middelburg Was, hoorde de
machinist, dat zijn machine hevig begon
te ploffen. Hij zag daarin echter geen
gevaar en reed met een vaart van 90
K.M. verder. Te Vlissingen aangekomen
merkte hij, dat een bout, die de drijf
stangen op hun plaats houdt, Was losge-
stand en tot het Kruis van Golgotha
om redding leerde vluchten, hoe anders
zou hij dan komen te staan tegenover zijn
zwaar schuldigen, maar toch nog niet
reddeloos verloren zoon!
Uit de ziel van het eenvoudige kind
Gods steeg, een gebed ten hemel, om de
bekeering van den ouden graaf, maar ook
van graaf' Frederik.
Zou iets den Heere ta wonderlijk zijn?
En zou zelfs niet het ongeluk aan 't
Ottergat van achteren kunnen blijken,
het grootst denkbare geluk voor den
rampzaligen jongen man te zijn geweest?
Bekende Manasse niet in den druk, dat
de Heere God is?
Gebruikt de Heere geen diepe en smar
telijke wegen soms, om dwalenden toe
te brengen en te voeren pit de duisternis
in het licht?
Eén ding stond voor vader Beijers
onomstootelijk vast: hij was door licha
melijke verpleging zonder meer niet van
Graaf Frederik af. God riep hem, den
ongelukkige op zijn verloren toestand en
op den weg des behouds te wijzen.
Welnu, hij zou aan deze roeping ge
hoorzamen, den Heere vragen om de
wijsheid, die hij 'in zichzelf ten eenenmale
male miste.
if I 1 1
(Wordt vervolgd.)
