No 105
Dinsdag 3 Februari 1935
39e Jaargang
Bflitsalaii
II de Provincie.
VERVOLGD EN GERED.
Binnenland.
88888
8
•rukkers-ExpItilanlen
GOSTERiAAN LE C01NTRE GOES
Bureaux: Lange Vorstetraat 68—70, Goes
Tel.: Redactie no. II; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
Ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKGAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummersffcOS
Prijs der Advertenliën;
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ci
Bij abonnement belangrijke korting.
DE FINANCIËN.
II.
Ons Program vraagt inkrimping van de
Staatsbemoeiing; maar hieraan kan de
Overheid niet veel d-oen, wanneer de
veerkracht en 't initiatief ontbreken, waar
door de Staat zich kan terugtrekken, of
gerechtigd is na te laten, wat 't. particulier
initiatief reeds heeft aangepakt. Vanoluds
heeft een groot deel van ons volk geleerd
op de Staa'tskrukken te lenen. In zake de
schoolquaestie en de sociale quaestie zou
veel maar aan 't particulier initiatief over
te laten zijn geweest. Op schoolgebied had
de Staat van den beginne moeten nalaten
te schoolmeesteren. Ben openbare school
ware niet noodig geweest, indien men
Lohmans leus: „de vrijie school voor heel
de natie" verwerkelijkt had, en iedere
groep voor haar eigene school had laten
zorgen. De Staat had dan wel moeten
bijspringen door middel van 't reeds door
ons verdedigde subventiestelselmaar- dat
zou miljoenen minder gekost hebben dan
nU bij deze gelijkstelling,. Maai' onze goede
liberalen wantrouwden deze leus. Zij
meenden, dat met de vrije school de
Christelijke school alleen bedoeld was.
En toen in het ontwerp schoolwet van
minister Mackay in 1889 een schoolgeld
regeling werd voorgesteld, zoodat ook de
voorstanders der „openbare" school
schoolgeld zouden moeten gaan betalen,
toen verzetten alle liberalen zich daar
tegen, zoodat de minister verplicht was
in zijl wetsontwerp op te nemen eien
minimum schoolgeld van slechts twintig
cent; en toen waren de hoeren tevree,
met uitzondering echter nog van de radi
calen onder hen mr Kerdijk was hun
woordvoerder! die heelernaal geen
schoolgeld wilden genoemd zien. Zoo
heeft de openbare school tot voor enkele
jaren met haar minimum schoolgeld van
twintig cent op haar Staa'tskrukken rond
gesprongen; en miljoenen zijn daarbij te
gronde gegaan. En nu is in plaats van!
het subventie-stelse 1 de financiëele gelijk
stelling gekregen, die ook wel rechtvaar
dig is, doch in de praktijk onnoemlijk
veel geld kost.
Ook het departement van Arbeid slokt
veel miljoenen op, die niet noodig zou
den zijn, indien destijds ook door onze
arbeiders was gelet op de, becijfering van
Staatslieden en Cijferaars als Lobman
en Fabius die aantoonden, hoe door be
zuiniging en sparen de jonge werkman
zooveel zou kunnen bijdragen voor zijn
eigen verdiend pensioen; en indien de
patroons maar van ouds hun roeping
begrepen hadden om hun werklieden heter
te beloonen >en te zorgen voor h'un ouden
dag. Aan beide zijden heeft het laat-maar-
waaien-stelsel veel kwaad gesticht. En
ook nu nog wordt in verschillende ver
zekeringen denk oUa!. aan de Werkloos-
heidverzekeringveei te weinig reke
ning gehouden met den plicht van den
werkman, om iets weg te leggen tegen
den kwaden dag; en van de Overheid
om te bedenken, dat 'tniet haar geld is,
hetwelk zij beheert want zijl zelve heeft
niets! maar het geld van een ander.
Men ziet dit op kleine schaal te Am
sterdam. Daar is dat stelsel van centra
lisatie weer eens toegepast op het bak
kersbedrijf.
Reeds vroeger werd door den Raad
aan 't Diagelijksch Bestuur een crediet toe
gestaan voor den aankoop van meel dat
den bakkers, die er van gediend wilden
zijn, tegen den kostprijs zou worden ge-
FEU1LLETON.
25) o-
Bn nu nogmaals de vraag: wat zal men
dien man doen, die zonder eenige aan
leiding zijn vriend mishandelt?
Weet je 'tniet?
Ik wel."
Eer Frans IIolz besefte, wat hem over
kwam, had de wachtmeester hem in den
kraag gepakt. Op een drafje .ging het de
gang door. Eien juist bij de deur staande
marechaussee opende deze met groote
bereidwilligheid. Toen voelde IIolz een
sterke drukking, als van een mannenlaars
op zekere plaats van zijn lichaam, die
liij nooit zelf gezien haden daarop
lag hij languit in de modder op den weg
to spartelen, tot uitbundig vermaak van
twee juist passeerende jonge meisjes.
Knarsetandend van woede krabbelde
de afgestrafte valschaard overeind.
En nog niet van zijn verwaandheid
genezen, siste hij: „dat zal ik je betaald
zetten, kale dienderWe zuilen eens zien,
of je het recht hebt iemand, die tienmaal
meer belasting betaalt dan jij zelf, op
zoo'n manier te behandelen."
Bij de familie Beijers was een schrijven
gekomen van den ouden graat van S-,
houdende de uitnoodiging aan den ge
leverd. Er werd natuurlijk gerekend op
een oploopende markt, met als gevolg!
goedkooper brood dan de wereldmarkt
prijs zulks veroorloofde.
Op dit bestuit is een tweede besluit
gevolgd, namelijk de bepaling van den
broodprijs. Beide 'besluiten werden ge
volgd door 'tvoteeren van een bedrag
van f 40000 elk oan gedekt te zijd bij
eventueel verlies.
Een goed zaakje, wanneer de meel-
prijzen oploopen. Maar wanneer 't tegen
deel plaats heeft en alle Amsterdamsche
bakkers zich aansluiten biji dien regeer
ringshandel, dan zal dit een schadepost
voor de gemeente worden, welke in de
miljoenen loopt. i
Men heeft 'took in de crisisdagen ger
,zien, wat nadeel die Staatsbemoeiing mee
brengen kan. Peperdure inkoopen, die
met groot verlies weer van de hand
moeten. Stapels eeetwaren, die bederven.
Tal van voorraden die zoek raken. Ver
liezen door de slechte controle. Dit alles
is in de crisisjaren gezien.
De sodalisten willen het zoo wel, na
tuurlijk niet met die verliezen er bij'.
Maar h'un ideaal is bet leven te brengen
in handen van een centrale macht. Do
geldelijke risico voor de gemeenschap is
echter voor ons Anti-Revolutionairen het
hoofdbezwaar niet, al telt het natuurlijk
0;ok mee. Veel ernstiger is voor ons
het gevaar voor da geestelijke vrijheid op
alle gebied, hetwelk bij 't steeds dieper
ingrijpen der Overheid in 't maatschappe
lijk leven, tot in de fijnste verhoudingen
toe, dat leven bedreigt.
Het Amsterdamsche experiment geeft
hiervan een sprekend waarschuwend
voorbeeld. Het liberale blad „Het Han
delsblad" merkt op, dat niet alleen deze
brooddeeling tot verminderden prijs, die
trouwens de particuliere bakkers, die niet
aan deze bedenkelijke proef meedoen, ver
moordt, maar ook de s'ubsidie's, die voor
'tTooneel van gemeentewege' worden ver
leend een parodie schijnt op de bekende
Bijbelspreuk, dat de mensch bij' brood
alleen niet leven zal. Immers bij 'tgoed-
koope brood krijigt het volle nu ook goetl-
koope spelen. Het tekort legt de stad er
toch bij. Zoo gaat Amsterdam terug naar
den tijd, die aan Rome's ondergang voor
afging, in welken 't Romeinsche volk riep
om, en zoet gehouden worden moest met
„brood en spelen" (panem et cirsensis).
Wie den geestelijken achtergrond van deze
Overheidsbemoeiing niet ziet, ziet alleen
't gevaar voor geestelijke verwording,
waaraan ook Rome ten onder ging1, en
waarvoor niet alleen de hoofdstad, maar
sansch het land bloot ligt, hij een zoo
danige Staatsbemoeiing.
Doch niet minder groot is het stoffelijk
gevaar.
Die Staat (of de Gemeente) broodbezor
ger, schoenmaker, melkbezorger, boter
boer. Ziedaar de consequentie van derge
lijk ingrijpen in de bedrijven. Doodend
voor 't particulier initiatief. Gelukkig dat
zulks meer en meer ook buiten onze partij
door practische menschen wordt ingezien.
Die Overheid boude zich zóóveel moge
lijk b'uiten het maatschappelijk bedrijf.
I
Ons Program vraagt ook dat de Over
heid bij 'het heffen van belastingen reke
ning boude met de talrijkheid van 't ge
zin en de kleinere inkomsten.
Nu wij een Regeering hebben, die in
dezen geest waakzaam blijft, behoeven wij
hieraan geen woord te verspillen. TroU-
wezen jachtopziener en zijn zoon, hun
heer te komen bezoeken op zijn kasteel
te A-, „voor een onderhoud van groor
belang, dat spoed eischte."
Er stond niet in den brief, waarover bet
onderhond loopen zou, maar de Beijers
konden dit wel raden. Natuurlijk zouden
de gebeurtenissen der laatste weken het
onderwerp der samenspreking. vormen.
Dat lag, -dacht hun, voor de hand.
Hoe zou de graaf echter die noodlottige
gebeurtenissen, waardoor zoo veel leed
en schande over zijn huis was gebracht,
opnemen? 1
Zou misschien het gedrag van Willem,
wiens voortvarend optreden Fr ede rik tot
schieten had gebracht, den ouden edel
man in toorn hebben doen ontsteken tegeii
den zoon van zijn ondergjeschikte en zou
hij behoefte hebben, dien toom monde
ling te luchten?
Willem vreesde er voor en wierp de
vraag op, of zijn vader niet het beste zou
doen, die uitnoodiging te beantwoorden
met de mededeeling, dat hij niet wensebte
te komen, „pangezien hij geen lust ge
voelde, zich onaangename dingen te laten
zeggen. Hij kon immers weigeren! Hij
was immers ontsla,gen! Eu over een ont
slagen ambtenaar had de graaf immers
niet meer te beschikken! N'u ja! Hij kon
den ouden ex-jachtopziener nog zijn karig
pensioen ontnemen! Maar had Willem
niet een paar sterke armen aan het lijf?
Kon hij niet gemakkelijk bij een boer
wens de on- en minvermogenden hebben
al sedert lang geen klagen meer. Ware de
middenstand cok maar zoo gelukkig.
Na hetgeen wij over bet Nieüw-M'althu-
sianisme schreven, behoeven wij niet
meer te wijzen op de zedelijke beteekenis
van de groote gezinnen, die do dragers
zijd van de volkskracht.
De sociaal-democraat, die alles ver-
materialiseert en met de ordinantiën Gods
niet rekent, spreekt smalend van fok
premies. Alleen dit woord bewijst reeds
premies. Alleen dit woord bewijst
volkswensch bij de regeering! te vertolken,
op den goeden weg is.
Bij wijze van toegift laten wij hier
onder nog een staatje volgen, van het
welk men hét groote verschil kan aflezen
in uitgaven in 1850 en heden. Dat is
een tijdvak van 75 jaren.
De eerste kolom geeft aan de uitgaven
in 1850, de tweede de geraamde uitgaven
in 1914 voor den wereldoorlog en de
derde kolom de geraamde uitgaven voor
het nu loopende jaar: Hoofdstuk:
O
O t
o
>0 ci i
evi
CD C3 i
go o
o
th o
O O O O o o
o§888§o
'ÓÖO
i r-
03
O^COlOCOOO^OixO
O O O o
oooo
p O O O
oó ld
o t—i go t>-
o oo t>
O O Q O
O O O Q
O O o o
oooo
o p p
CO kO xo CO
O-l
o oo OO O
8SSSS8
888888
0 P P P O i>
01 th oó o iri cd
-rti ca co co co H
58
00 co
01 eó
qioiooo
-tl o cd co th
co th
co
00
of
T—1
O
cd
0
01
O
p
Jp
Oï
O
O
O
vo
03
O
cd
O
O
M
d
N3
o
CO
2
bD
.0 <D C
5b
3 2 M
O CS1
a> w
P
=16 3 <2 6^ aj ni. .5 o "8 o ai
<u -£ .2 "3 2 'S w, g
O.-S'-S fl^-3-43 <3-5 45 oo 3
Financieele schandalen.
Naar de Berl- Ztg. A. M. meldt is de
president van het Rijksnvonopolie voor
brandewijn, geheimraad Steinkopf, afge
treden. Als officieele reden wordt ziekte
opgegeven. Wie hem zal opvolgen is nog
niet bekend. In verband hiermee deelt
het blad mee, dat de kaufmann S. Co-
hen, die het rijksmonopolie bijna dage
lijks in- en uitging en die zoowel voor
eigen rekening zaken in spiritualiën deed,
als door zijn verbindingen met het rijks
monopolie invoereonsenten en andere pa
pieren aan andere belanghebbenden le
verde, Zaterdag in hechtenis zou wor
den genomen. Toen de politie Zaterdag
aan zijn woning kwam bleek Cohen vergil
te hebben ingenomen en moest hij naar
een ziekenhuis worden gebracht. Onder
werk vinden? Als 'ter op aan kwam
zou hij wel zorgen, dat vader en moeder
een kalmen ouden dag hadden al zou
er misschien wat minder boter op het
brood en wat minder suiker in de koffie
moeten. En smaakte ten slotte verdiend
droog brood niet beter dan gesmeerd ge
nadebrood Bovendien kon immers Keetje
licht een loonende betrekking'vinden qp
een kantoor 1
Vader Beijers had er echter anders over
g|e dacht.
„Je moet oppassen, mijn jongen", had
hjij gezegd, „dat de tijdgeest je niet te
pakken krijgt. Niet alleen van werkgeven
en Werknemen hangt het af, wie heer
en wie knecht is. D|at wordt ook floor
'zedelijke verhoudingen bepaald. De graaf
is door God in een hoogere positie ge
plaatst dan wij. Djat hebben we te er
kennen, ook al heeft hiij ons niet meer te
bevelen. Daarenboven vergemakkelijkt het
pensioen, dat hij ons vrijwillig heeft ver
zekerd, ons 't leven op den ouden dag,
en al twijfel ik niet aan je bereidwillig)
heid, voor ons te werken, zoo hard je
kunt, toch zou het met het zoeken van
vast werk wel eens tegen kunnen val
len. In geien geval mogen we o>ns pensioen
gering, achten.
Maar wie zegt je, dat da graaf ons
onwelwillend gezind is en ons harde woor
den zal toevoegen? Ik geloof volstrekt
niet, dat dit de oorzaak van zijn schrijven
is. Veertig jaar heb ik onzen landheer
zijn hoofdkussen werd ook een geladen
revolver gevonden.
Aardschokken.
In het Zuid-Westen van Engeland zijn
gisteren een aantal lichte aardschokken
waargenomen, welke ongerustheid ver
wekten. Tot nog toe werden geen per
soonlijke ongevallen gemeld. De seismo
graaf te Karlsruhe heeft in den nacht
van Zondag op Maandag een aardbeving
geregistreerd, welke eenige minuten duur
de. Men vermoedt, dat de haard onge
veer 300 K.M. verwijderd was.
Korts berichten.
De vroegere Duitsche kroonprins, die
zich tot nog toe in politieke zaken op
den achtergrond had gehouden, is ver
leden Zaterdag op een openbare vergade
ring van den Silezischen landbond ver
schenen. De vergadering bracht den kroon
prins levendige ovaties.
De Fransche kamer heeft met 314
tegen 250 stemmen de opheffing van
het gezantschap bij het Vaticaan aan
genomen.
De sovjet van Petersburg heeft be
sloten tot den aanleg van een onder-
grondschen spoorweg in deze stad.
In een rede te Moskou verklaarde
Kameneff, dat de Unie van Sovjet-Repu
blieken thans slechts 5 pet. van de hoe
veelheid alcohol fabriceert, welke vóór
den oorlog vervaardigd werd.
Salarisherziening Rijks-
personeel.
Dezer dagen heeft de minister van fi
nanciën in particuliere audiëntie ontvan
gen de heeren J. G. van der Jagt en F. S.
Noordhoff, voorzitter en secretaris van
het comité van zes, samengesteld' uit de
besturen van het comité van neutraal
overheidspersoneel en het comité ter be
hartiging van de algemeene belangen van
overheidspersoneel.
De delegatie heeft in een uitvoerig
betoog op grond van: de gedaalde koop
kracht van de salarissen van het rijks
personeel sinds 1914, de stijging van
de kosten van het levensonderhoud, het
ruimer vloeien van de rijksmiddelen over
1924 dan geraamd was (voordeelig ver
schil 37 miilioen) en de meermalen door
de regeering gegeven verzekering, dat de
salarisverlagingen slechts noodgedwon
gen zijn opgelegd', gepleit voor het tref
fen van maatregelen ter tegemoetkoming
in den noodtoestand, Waarin 'haars in
ziens het rijkspersoneel is komen te ver-
keeren.
D(e minister gaf toe, dat de raming
voor 1924 met een belangrijk bedrag
was overschredendit bedrag was echter
niet 37, maar 35 miilioen. Hij Wees
er echter op, dat in dat bedrag van 35
miilioen ook begrepen w'as de opbrengst
van in den loop van 1924 ingevoerde
nieuwe heffingen, en de overschrijding
van de raming voor een deel ook het ge
volg is geweest van het inhalen van
achterstand.
De minister heeft verder tegenover het
betoog van de delegatie opgemerkt, dat
de begrooting voor 1924, zelfs met in
achtneming van dé bovengenoemde meer
dere inkomsten, nog altijd met een tekort
sluit van meer dan 20 miilioen, ter-wijl
om de begrooting voor 1925 sluitend
gekend; en al was hij steeds kort en
zakelijk, toch heb ik bom nooit onrecht
vaardig kunnen vinden. We gaan er heen,
Willem; en vergis ik me en is hij boos,
welnu, dan hebben wij onzen plicht ge
daan en kunnen we met een zuivere
consciëntie terugkomen. Dienk er om, dat
een vrij geweten noodig is om lot en»
leven in de hand des Heeren 'te kunnen
leggen met kinderlijk vertrouwen. Wat ik
zou willen verliezen, maar niet mijn ge-
bedsvrijmoedigheid, jonglen; en streef jijl
er in Christus' kracht ook altijd naar,
die te behouden, boven alles."
Moeder had bij deze woorden van
vader instemmend met het hoofd geknikt
en Willem had er niets op teruggezegd.
Zoo waren vader en zoon dan op den
dag, door den ouden graaf bepaald, op
reis gegaan; echter niet, dan nadat htet
kleine gezin op gebogen knieën zijn be
langen den Heere had opgedragen en wijs
heid had gevraagd voor vader en zoon,
wanneer ze straks tegenover den graaf
zouden staan.
Bij de aankomst op het trotschie kas
teel met zijn graoht, ophaalbrug en torens
met schietgaten, was toch een angstig
gevoel in de harten der Beijer's geslopen.
Slechts tweemaal in zijn teven was de
oUde man hier geweest; en dan nog;
maar enkele oogenblikken, om in een
spreekkamertje voor de pachters en amb
tenaren, enkele inlichtingen te geven, ge
beurtenissen in het jachtveld betreffende.
te kunnen maken, voor dat dienstjaar
hoogere inkomsten moesten worden ge
raamd tot een bedrag, dat, als men op de
hierboven gememoreerde bijzondere om
standigheden let, ongeveer even hoog is,
als het bedrag, waarmede in 1924 de
raming is overschreden geworden, zoo
dat deze overschrijding van 1924 reeds
in de begrooting voor 1925 is verdiscon
teerd. Verder zijn voor laatstgenoemd
jaar en volgende jaren nieuw'e uitgaven
te wachten, waarvoor tot heden geen dek
king is gevonden. Ook Was de minister
er nog volstrekt niet zeker van, dat de
voor 1925 geraamde ontvangsten ook in
derdaad in de schatkist zullen vloeien.
Hoewiel de minister bereid Was, het ver
zoek van de delegatie om het personeel
tegemoet te komen in den ministerraad
Üer sprake te brengen, liet hij toch niet
den minsten twijfel hierover bestaan, dat
dit verzoek op steun zijnerzijds niet zal
kunnen rekenen. Iets anders Was het
gladstrijken van plooien uit het Bezol
digingsbesluit 1925, van de noodzake
lijkheid Waarvan ook 'de minister door
drongen toonde te zijn en wiaartoe hij
dan ook eventueel wél zal kunnen mede
werken.
Lijfstraffen gewenscht.
Schrijvende over herziening van het
strafstelsel, pleit mr 0. E. G. graaf van
Limburg Stirum, ambtenaar van het open
baar ministerie bij de Amsterdamsche
kantongerechten, in het „Haagsch Maand
blad" voor wederinvoering der lijfstraf
fen ter vervanging van de korte vrijheids
straffen, die weinig baten'. Als het voor
deel daarvan ziet hij dat trots, eigen
liefde en schaamtegevoel van den ge
strafte gekrenkt worden, wat veeleer van
herhaling zal weerhouden dan een vrij
heidsstraf. Voorts ziet hij er bezuiniging
in, doordat men gevangenisruimte met
bijbelioorend personeel missen kan. De
straf zou bestaan moeten in „enkele sla
gen, op bevel van den rechter, na afloop
der openbare behandeling van de zaak, in
het openhaar toegediend door een om-
partijdig persoon". Toebrengen van blij
vend lichamelijk leed of letsel zou uit
gesloten moeten zijn.
Troelstra als journalist af.
Het nummer van „Het Volk" van gis
teren is het eerste sinds verscheidene
jaren, waarop Troelstra's naam niet meer
als lid van de hoofdredaktie voorkomt.
Als zoodanig heeft hij, met ingang van 1
Febr., zijn ontslag genomen, daartoe ge
noopt door den staat zijner gezondheid,
die hem eveneens verplichtte zich allengs
uit andere funkties terug te trekken.
Allerlei
Bij Kon. besluit zijn benoemd tot ridder
in de Orde van Oranje-NassaU H. J. Kou-
wenhoven, predikant bij de Geref. kerk
te Leiden; en H. Wagenvoort hoofd eener
school der Nederd. Herv. Gemeente te
Utrecht.
Het Belgische loodswlezen.
Men meldt uit Vlissingen aan de Amst.
Toen wij eenigen tijd' geleden mede
deelden, dat het bij een gedeeltelijke ver
plaatsing van het Belgisch loodswezen
uit Vlissingen niet zou blijven, Werd dit
door meerdere bladen als zijnde zeer
voorbarig tegengesproken. Thans heeft de
Gewoonlijk deed een secretaris dienst als
tusschenperscon tusscben den graaf en.
zijta ondergeschikten en wat de oudehieer
persoonlijk zeggen wilde, dat zei liij bij
't jagen. Een bezoek aan 't kasteel was dus
zelden noodig.
Willem had nog nooit een voet in den
burcht gezet; en hiij gevoelde zich dan
ook alles behalve op zijn gemak, toen hij
de brug naar de poort overschreed.
Een oude portier in livrei, een man
met een strak gezicht, liet "de Beijers
binnen, monsterde hen van boven tot
beneden, vroeg wie ze waren en of de
graaf van hUn komst wist en leidde hen
vervolgens naar hetzelfde sober gemeubi
leerd vertrek, waarin de oude jachtop
ziener al meer had gezeten.
Het duurde echter maar even, of de
portier kwam terug en bekeek $e beide
bezoekers nog eens van het hoofd tot
de voeten, met blikken van niet-begrijpen.
Of ze hem maar volgen wilden?
De Beijers waren even verwonderd als
de bediende, toen deze een prachtige
eetzaal opende, waarin de huisknecht
bezig was voor twee personen te dekken.
Twee leuningstoelen bij de tafel schui
vend, noodigde hij de bezoekers uit, plaats
te nemen en iets te gebruiken. Wanneer
ze iets noodig hadden, behoefden ze maar
op die schelknop daar in den wand te
drukken. Zoo sprekende verwijderde hij
zich.
(Wordt vervolgd).