M®
Maandag 8 Pecembei* 1H3I4
SÖe Jaargang
FEUILLETON."
INKEER
BraenM.
O
■rukkers-Exploitanten
COSTEBBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorstsiraat 68—70, Goes
Tel.: Redactie no. II; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ. L. Burg. Tel no. 259
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersfft.05
Prijs der Advertentiën:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 et.
Bij abonnement belangrijke korting.
Vrijheidsbond en Bezuiniging.
De houding van den Vrijheidsbond in
zake bezuiniging valt niet te prijzen.
Men herinnert zich den miljoerienrit
ia Nov. 1918; dat wil zeggen het advies
van den heer Dresselhuijs in de Tweede
Kamer, hetwelk, indien het ware opge
volgd geworden, het vaderland tot nog
veel grootcr tekorten zou hebben ge
doemd, dan waaronder het thans gebukt
gaat.
En nog is de houding van genoemden
Bond ver van onberispelijk.
Bij de behandeling van de Onderwijs-
begrooting heeft Mr Rutgers hieromtrent
rake opmerkingen gemaakt, die wij onzen
lezers niet willen onthouden.
„Ik zou niet -aldus de heer Rutgers
het woord gevraagd hebben, ware ik
*iet daartoe genoopt door enkele spre
kers, die mij zijn voorafgegaan. Ten eer
ste door hetgeen mejuffrouw Westerman
in het midden heeft gebracht. Deze heeft
gesproken over de houding van de leden
van den Vrijheidsbond tegenover de be'
zuiniging op onderwijs.
Het komt mij voor, dat dit onderwerp
zeker de moeite van het bespreken
waard is.
Ik ben het er mede eens, dat de mate
van vertrouwen, die een partij bij het
Nederlandsche volk verdient, o-ok afhangt
van den ernst, die gemaakt wordt met de
bezuiniging. Wanneer aanleiding gevon
den wordt om de houding van een be
paalde politieke partij ten aanzien van de
bezuiniging op het onderwijs te bezien,
(neen ook ik dat daarvoor wel reden
kan zijn.
Dit bleek reeds uit hetgeen door mij bij
de algemeene beschouwingen over de
Staatsbegrooting is gezegd.
Maar ik moet betwisten, dat ik mij toen
aan verdachtmaking heb schuldig ge
maakt. Ik heb mijn meening ronduit uit
gesproken en wil die herhalen.
Ik beticht den Vrijheidsbond ten aan
zien van de bezuiniging op onderwijs van
een tweeslachtige houding; ik leg hem
ten laste, dat hij een groot woord voert,
maar in gebreke blijft, wanneer het op
daden aankomt, en voorts op den voor
grond stelt een punt, financieel van se
cundair belang, maar dat schijnt geacht
te worden als wapen 'te kunnen dienen.
Dat de Vrijheidsbond een groot woord
voert, is natuurlijk hier in de Kamer be
kend genoeg. Misschien is het meest
éclatante voorbeeld wel, dat de heer Dres
selhuijs bij de algemeene beschouwingen
over de Staatsbegrooting het vorige jaar
verklaarde, dat men de feiten toch eenigs-
zins onjuist voor zich moet hebben, in
dien men zou meenen, dat een bezuini
ging van I2V2 millioen op het onderwijs
al zoo groot zou zijn, dat ooit een Minis
ter zou kunnen optreden in Nederland,
die met geringer eisehen zich zou te
vreden stellen. Als het op woorden aan1
komt, kan men op den Vrijheidsbond
rekenen.
Maar waar het op daden aankomt, is
het anders gesteld.
De groote bezuiniging moet, mejuffrouw
VVesterman wees er terecht op, worden
gevonden in een andere verhouding van
het aantal kinderen tot. dat der onder
wijzers.
Nu hebben wij tweemaal voorstellen tot
door
IGNA.TIA LUBELEY.
(Nadruk verbodeu.)
184D- Brouwershaven.
Iti de stilte van den wintermiddag klon
ken yier slagen van de Stadhtosklok.
Juffrouw Petronella M'aue, aau het tafel
tje bij haar raam gezeten, draaide haar
hoofd om, om ta zien, of haar klok op
den hoekhang'er veel verschilde, toen met
een vior slagen in de schemerdonkere
diepe kamer pingden; de gangklok volgde
met zwaarder klank. Tevreden over deze
juistheid, wendde zij1 haar blik weer naar
buiten naar het havenplein, waar de vis-
sehersbooten met hoog© masten roerloos
in het haventje lagen; aan d' overkant
"ude 'huizen, laag onder de lage grij'ze
lucht. „Als 'tmaar niet gaat sneeuwen'',
dacht zij1, „dan is morgen do weg mis
schien niet begaanbaar". Zij had plan
gemaakt, den volgenden dag naar Zie-
i'ikzee te rijden; 't wagentje van den boer
was al besteld, 't Zou allervervelendst zijn
ula het niet kon. Zij maakte haar plannen
met een doel, en 'twas bepaald heet on
geschikt als zij gedwarsboomd werden.
Juffrouw Petronella Mane was tenger
gebouwd de zwarte berthe van haar
zwarte japon omvatte smalle schouders,
'jf; handen, die uit d© zwarte polsjes van
de wijde mouw kwamen, waren fijn en
yd; het bruine haar hoog opgemaakt op
t achterhoofd lag in onberispelijke han-
bezuiuiging gehad van de Regeering, bij
de zoogenaamde technische herziening van
dè Lager-onderwijswet en .bij de jongste
herziening van de Lager-onderwijswet en
de Leerplichtwet, en beide keeren heeft
de Vrijheidsbond gestemd tegen het voor
stel van de Regeering om het aantal leer
lingen per onderwijzer te vermeerderen.
Wanneer do leden van den Vrijheids
bond hun zin hadden gekregen, waren
die voorstellen dus verworpen geworden.
Zoo vaak de Vrijheidsbond tot daden
wordt geroepen in zake bezuiniging, is hij
in gebreke gebleven.
Hiermede kan ik volstaan. En het rap
port van de commissie uit den Vrijheids
bond in zake bezuiniging op het onder
wijs heb ik er eigenlijk ook niet bij noodig.
Mejuffrouw Westerman heeft dit rapport
zelf in de Kamer geïntroduceerd; reeds
voordat liet verschenen was, heeft zij met
de drukproef in de hand daaruit geciteerd.
Maar nadat het rapport verschenen was,
is het stil onder de tafel geraakt en heeft
men er niet meer van hooren spreken.
Thans verklaart mejuffrouw VVester
man, dat het een doode brochure is. Ik
heb er geen bezwaar tegen, wanneer de
Vrijheidsbond zich voor dat rapport
schaamt, om er verder niet meer over
te spreken.
Terecht kwam Mr Rutgers tot de con
clusie, dat op het punt van bezuiniging bij
het onderwijs de Vrijheidsbond wel heeft
een groot woord, maar te kort schiet in
de daad, en dat op dit punt de Vrijheids
bond het vertrouwen van het Nederland
sche volk niet verdient.
ieder gezin, Dermm.
Omdat Hermin zoo best is voor
tfarsifoutlemi ec» Küzswew
en zoo goedkoop. Per groote doos 30 cent.
Bij Uw drogist.
t' W
CADEAUX VOOR LEDIGE DOOZEH
POTJES EN BUSSEN
Dreigende toestand in Frankrijk.
De „Matin" meldt, dat de Fransche
■ministerraad zich Donderdag met de com
munistische agitatie heeft bezig gehouden-
De regeering heeft toen besloten een
einde te maken aa,n de misdadige propa
ganda, die een bedreiging vormt voor de
veiligheid en vrijheid der staatsburgers.
De weder indienstneming der ontslagen
communistische onderwijzers zal niet
plaats vinden. En er zal een aantal uit-
wijzingsbesluiten worden genomen tegen
buitenlandsche communisten.
Herriot zei Vrijdagavond nog aan do
pers, dat het bolschewistisch gevaar zeer
overdreven werd voorgesteld. Op een ban
ket echter, dat Zaterdagavond werd ge
houden door de groote republikeinsche
associatie voor handel en industrie, heeft
senator Chaumet van de aanvallen van
Herriot gebruik gemaakt om den minister
president vierkant in het gezicht te zeg
gen, dat het dreigend communistisch ge
vaar wel aangepakt zou kunnen worden,
wanneer men er den wil toe had. Het is
slechts een kwestie van willen.
Inmiddels hebben de ministers het noo
dig gevonden, een geheime mobilisatie te
ondernemen om de bolschewiki aan te
pakken. Onder leiding van 22 commissa
rissen van politie en 700 inspecteurs zijn
alle beschikbare politiemannen geconsig
neerd op één van de plaatsen in de om
geving van Parijs, Bobigni, waar een zoo
genaamde communistische school het
hoofdkwartier voor de aanstaande revo
lutie schijnt te zijn. In de verschillende
kazernes werden de troepen geconsig
neerd en de. garde rópublicaine was ook
op verschillende plaatsen gewaarschuwd.
In een groot aantal vrachtauto's werd
de politiemacht overgebracht naar Bo
bigni, waar om 3 uur het stadhuis en de
daarbij gelegen school werd omsingeld.
Er hadden niet minder dan 400 arresta
ties plaats, doch de gearresteerde Fran-
schen werden losgelaten. Een 70-tal aan
houdingen van vreemdelingen werden ge
handhaafd. Ook ten Westen van Parijs
zijn hier en daar sterke detachementen
aan het zoeken naar geheime wapen
bergplaatsen, die zich daar mochten be-,
vinden.
De schuldenaars!
Jusserand, de Fransche gezant, heeft
naar uit New York gemeld wordt
in een redevoering verklaard, dat Frank
rijk zijn schuld aan de Ver. Staten zal
betalen. Het verwacht echter, dat reke
ning zal worden gehouden met het feit,
dat van het geleende geld vijf zesde in
de Ver. Staten was besteed, terwijl Frank
rijk meer bloed had gestort dan welke
ook der andere geallieerden.
Engeland heeft officieus te Washington
laten weten dat het verwacht, indien aan
andere mogendheden faciliteiten worden
verleend bij de terugbetaling van schuld,
dergelijke faciliteiten ook aan Engeland toe-
gestaan zullen worden. De kwestie heeft
voor het overige nog niet het stadium
bereikt van een formeeïe diplomatieke
gedachtenwisseling.
Castro, f
Vrijdag is, naar de „Nieuwe Rotterd.
Crt." meldt, te San Juan op Porto Rico,
waar Ij.ij zijn laatste levensdagen in bal
lingschap sleet, Castro overleden, de be
ruchte ex-president-dictator van Venezu
ela, in de dagen dat ons land met hem
overhoop lag ook wel oneerbiedig „dé
aap van de Andes" genoemd. Castro, die
12 October 1860 geboren was en dus 64
jaar oud is geworden, was een muil
ezeldrijver en veesmokkelaar in den Ve
nezuelan sehen staat Los Andos, waar
hij in 1899, na den dood van president
Crespo, een revolutie op touw zette. Met
deaux over haar slapen; haar heel don
ker silhouette met het fijne profiel, dat
zich afteekende tegen haar raam, was nu
ook weer dat va.n een teere vrouw
maar zij 'had „de gedecideerdheid van
een burgemeester". Misschien waren haar
kennissen wel tot deze vergelijking geko
men, omdat zij stamde uit een burgemees-
tersgeslaciht en omdat, zij de laatste Mane
was. Zij was zestien jaar oud geweest,
toen zij in 1810 als wees van den vaan
drig Mane bij diens rijke en kinderlooze
neef en nicht Mane in Brouwershaven
was komen wonen. Z.ij had als 'het armo
nichtje dankbaar de plaats in het groote
huis aanvaard en getracht zich onmisbaar
te maken bij de wat ziekelijke en zeurige
nicht en den .geleerden zonderlingen neef.
Toen zij een en dertig was, was nicht
gestorven, maar voor neef had zij' nog
lang mogen zorgen, 't Was nu een jaar
geleden ruim, dat hij was overleden; zij
was in den rouw over hem. Nooit had zij
er op durven rekenen, dat zij! zijn erfge
naam zou zijn, want hiervoor was altijd
aangewezen geweest do zoon van zijn
zuster, die den naam M.ane hij den zijne
'had gevoegd: Mane de Lange en die
eens in het jaar uit het Utrechtscbe naar
Zeel,and kwam om zij!n oom te zien. Zij
kreeg echter de helft van het fortuin met
het huis; en nu nam zij. alleen daar de
plaats in van alle do Mane's, die ge
durende eenige eeuwen in het stadje ge
woond hadden; de plaats van de voor
naamste t.e zijh, en zij' handhaafde die
op haar wijze, door het best haar huis
te onderhouden en het meest voor de ar
men te doen. Een ander mocht een gezin
hebben, zij had het stadje. Behalve Wet
huis bezat zij een boerenhofstede in de
buurt, met welks pachter de afspraak
was gemaakt, dat, als hij naar Zierikzee
reed, hij met het rijtuigje hij! haar moest
aankomen om te vragen, of er ook bood
schappen waren. Als zij op marktdagen
zelf mee wilde gaan, liet zij het hem' we
ten, dan rekende hij op plaats. Niet ver
van den dijk achter de kerk was er ook
een stuk land, dat haar toebehoorde.
Het was verpacht geweest, maar nu, met
de vernieuwing van de pacht, wilde zij
een gedeelte er van onder eigen beheer
nemen, om er een tuin aan te leggen,
ten deelo moestuin, en teil deel© bloe
mentuin; oen mooie heg zou het omslui
ten, hier en daar afgebroken door ecu
hek, opdat met zelf vanuit den tuin bet
wijde land van Schouwen kon zien, maar
ook, opdat de mensc-hen, die,over het veld
pad er langs kwamen, een blik konden
liebhen op de wel onderhouden groente
bedden, en de kleurige bloemenranden.
Ede tuin zou een sieraad zijn. In gedach
ten had zij alles al voor oogen. Zij zag
de vlinders fladderen in oen koesterenden
zonneschijn boven cle anjelieren, de vi
olieren, de duizendschoonen, de gerani
ums. Een kronkelend pad zou voeren
na,ar het eind van den tuin, en daar, niet
ver van den dijk, zou een koepeltje ver
rijzen, een koepeltje met een bovenverdie
ping, rustend op eenige zuilen. Om die
zuilen slingerden zich klimrozen en be
reikten het ijzerwerk van het balcon. Op
dit balcon kwamen de deurvensters uit
van het ronde vertrek, dat aan alle kan
ten ramen bad, Ilier kon mien over den
een legertje van 600 man slaagde Caslro,
die geenerlei militaire opleiding of er
varing bezat, er in de troepen van presi
dent Andrade te verslaan en Caracas te
bezetten. In drie weken tijds was Castro
van muildierdrijver opgeklommen tot pre
sident de facto. Twee jaar later werd hij
inderdaad tot president gekozen en tot
1908 wist hij zich te handhaven. Hij lag
al spoedig met de vreemdelingen in zijn
land overhoop, tengevolge waarvan irt
1903 de kust va.n Venezuela door een
Engelsch-Duitsch-Ilaliaansche scheeps
macht werd geblokkeerd. Castro deed een
beroep op de Monroeleer, arbitrage voor
het hof in Den Haag volgde en ten slotte
werd Venezuela tot het betalen van een
schadevergoeding veroordeeld. Twee jaar
daarna had hij het met de Ver. Staten
aan den stok, in 1906 met Frankrijk, het
volgend jaar met België en in 1908 zag
onze regeering zich verplicht eenige oor
logsbodems naar de West-Indische wate
ren te zenden, die korte metten maak
ten met de Venezuelaansche oorlogs
schoeners en de kust blokkeerden. Dat
zelfde jaar werd Castro de grond in zijn
vaderland te heet onder de voeten, hij
ging op reis naar Europa en in zijn af
wezigheid zakte zijn bewind in elkaar.
Een poging in 1913 om zich opnieuw in
het bezit van de macht te stellen faalde-
Thans is in ballingschap aan dit avon
tuurlijk leven een einde gekomen.
(N. R. C.)
De bedreiging van de Engelsche
ministers.
De bewaking van Chequers, het buiten
verblijf van den Britschen premier, is
verscherpt, terwijl alle leden van het ka
binet voortdurend worden gevolgd door
gewapende rechercheurs, die voor hun
veiligheid waken. Speciale veiligheids
maatregelen zijn genomen met het oog
op .de opening van het parlement op
morgen. Van de te Londen woonachtige
Egyptenaren behooren er ongeveer 500
tot de organisatie van de nationalisten.
Vele leden van deze organisatie komen
des nachts geregeld bijeen op een plaats
in West-Centraal Londen. Den laatsten.
tijd hebben vermomde detectives deze
bijeenkomsten bijgewoond.
Korte Berichten.
De krijgsraad te Reval hoeft twee
officieren van den vliegdieust, die tijdens
den opstand van 1 December werkeloos
bleven toezien, ter dood veroordeeld. Zij
zijn gefusilleerd.
In de Engelsche bladen verluidt dat
het verslag van de commissie der gealli
eerden over Duitschland's ontwapening
minder gunstig voor Duitschland is dan
men gehoopt had. Bijgevolg kan de kwes
tie van de ontruiming van de Keulsche
zone op 10 Januari tot eenige moeilijk
heid aanleiding geven.
Volgens berichten uit Roemeensche
bron voeren gewapende bolsjewieksche
benden den laatsten tijd aanvallen uit
in het Roemeensche grensgebied. Roe
meensche cavalerie heeft ze thans ver
dreven.
In het proces tegen Haarmann, den
Duitschen massa-moordenaar, en Granz
heeft eerstgenoemde zijn medebeklaagde,
dijk zien naar het wijlde water - wijd tot
aan den verren horizont, waav de duinen
van Goeree konden schitteren in de zon.
het wijde water, waarin dei zee beukte met
den vloed, overzwalpend de zandbanken,
of dat door de zee werd meegetrokken in
'eb-tijd het water, dat nooit gansch
rustig was, en zelfs in stille maannachten
(deinde met lichtende golvingen klotsend
éentonigen zang. Meest als zij dacht aan
den koepel, zag zij het water bla.uw onder
een blauwen hemel, een scheepje met wit
te zeilen glijdend over 't watendak, de
stralende zon al wat laag hoven de zilve
ren zee.
Op clien grauwen wintermiddag, ter
wijl zij in haar schemerdonkere kamer
bij het raam zat te breien, maakte zij
plannen voor de meubels in haar koepel
kamer, toen stappen haar stoep nader
den. Er werd niet gebeld, maar de klink
van de voordeur werd opgelicht: „Zeker
Daatje", zeide zij; tot zichzelf, tot de
werkelijkheid terugkeerend en meteen we
tend, dat er van haar tuin nu nog al
leen bestond een leeggehaald stuk land
waarop enkele koolplanten beefden in
den killen mist.
Iemand was in de gang bezig aan
den kapstok, en toen," langzaam, ging
de kamerdeur open. In de schemering
vertoond© zich de lange donkefe gestalte
van Daatje Stelling, een groote muts van
zwarte kant op.
Petronella richtte zich op. „Zoo, Daatje
er nog doorgekomen?"
,,'t Sneeuwt niet", antwoordde Daatje
wat kortaf. Zij zeeg neer op den stoel
aan d' anderen kant van het tafeltje, en
dien hij tot dusver altijd had gespaard,
beschuldigd met zekeren Witkowski een
der vermoorde jongens te hebben omge
bracht. De politie te Hannover heeft
dadelijk daarop dezen Witkowski, oen
straatventer van '20 jaar, gevangen ge
nomen.
De Tel. verneemt uit Brussel: De
minister van justitie bereidt de benoeming
voor van een parlementaire commissie
die de dossiers zal onderzoeken ran de
nog gedetineerde activisten, ten einde ze
eventueel iu vrijheid te stellen.
Een hevige cycloon heeft in de
Spaanschc provincie Leon geweldige scha
de aangericht. Huizen en schuren zijn
ingestort.. Groote graanvoorraden zijn ver
nietigd. Boomen werden ontworteld en
tot 500 meter y;er weggeslingerd.
- Volgens bericht uit New-York zijn
te Weehawken aan de Hudson een po-
litie-kapitein, twee luitenants en zescon-
stabels gearresteerd, beschuldigd van
hulpverleenen aan de dranksmokkelaars.
Russische bladen bevatten tal van
berichten omtrent vervolgingen, die de
medewerkers van de bolschewistische bla
den op het platteland hebben te verdu
ren. Mishandelingen, zijn aan de orde
van den dag en ook moorden komen
vaak voor. Alle maatregelen, door de re
geering genomen, om deze journalisten
te beschermen, zijn tot nu toe onvol
doende gebleken.
Foster's Maagpillen regelen de lever en
wekken de maag op. Zij genezen verstop
ping, slechte spijsvertering, maagpijn en
galzucht. Houdt uw gestel in orde, uw
geest helder en uw lichaam flink, door
nu en dan een dosis Foster's Maagpillen
te gebruiken. Prijs per flacon van vijftig
verstokende pillen f0.65; in apotheken
en drogistzaken. (9)
Uitvoer van groenten-
In de laatste maand waren de cijfers,
die de uitvoerhoeveelheden aanwijzen,
veel hooger dan de overeenkomende
maand in de 4 voorafgaande jaren, zoo
dat de uitvoer weer zijn normaal aanzien
heeft gekregen. Bovendien blijkt, dat
Duitschland in de afgeloopen maand weer
dc voornaamste afnemer der Nederland
sche tuinbouwproducten is gebleken. Niet
minder dan 91 pet van alle uitgevoerde
witte en savoye kool is naar D'uitschland
geëxporteerd, terwijl dit het vorige jaar
slechts 40 pet was. Van de uitgevoerde
100de kool kwam 80 pet. in Duitschland
terecht, vorig jaar 60 pet. Bijna alle
bloemkool vond zijn afzetgebied in
Duitschland, n.l. ruim 99 pet, in 1923
slechts 54 pet. Van de geëxporteerde uien
ging 30 pet naar onze Oostelijke naburen,
iu 1923 slechts 1 pet. Bijna deel van
alle uitgevoerde wortelen vond zijn be
stemming in Duitschland; in dezelfde
maand van 192-3 was dit plm. 6 pet
Verder valt het op, dat naar Amerika
in het geheel g©en kool werd uitgevoerd,
terwijl dit in deze maand van 1923 nog
90-000 K-G. bedroeg. Naai' België, Enge
land en Frankrijk nam de uitvoer aan-
l<4de haar breikous op het glimmende
blad. Bit was haar vaste plaats. Haar
stoof stond al klaar. Zij zat er bijna
dagelijks een paar uren. Waarom ook
niet? Petronella was toch alleen in die
groote kamer en zij moest anders zitten
bij het drukke gezin van haar zoon.
Zij woonde sedert een paar jaren bij deze
in. Zomers kon zij op haar eigen ka
mer blijven, maar nu was het te koud.
De tijden waren duur. Er werd alleen
in de achterkamer gestookt. Als het don
ker werd, moesten allen er wel binnen
zijn. Zit) nam dan haar wijk aan d' over
kant van het havenplein bij haar nicht
Zij dronk er meestal the©, maar vóór het
souper ging zij weg. Zij' wilde niet den
naam 'hebben, da.t zijl „klap liep" op haar
familie. Toen de oud© neef nog leefde,
was zij niet zooveel gekomen. Trouwens
toen moest Petronella 3hem altijd voorle
zen uit geleerde boeken, over philosophic
en staatshuishoudkunde. Zij geloofde nooit
dat Petronella ze zelf begreep; ze zeide
van wel nïaar dat was biauwkouserij of
pedanterie. Maar ©ere wie eer© toekomt,
Men moest bekennen, dat het meisje goed
geweest was voor haar pleegouders en
dat zij de erfenis verdiend had.
Diaatjes oogen dwaalden de kamer rond.
Het was, alsof zij weer eens duidelijk
moest begrijpen, 'hoeveel Petronella wel
bezat, ook aan meubels.
,,'t Is vroeg donker", merkte deze op,
„maar Mietje brengt dadelijk de lamp
met het theewater".
,,'t Kan best schemeren", zeide Daatje.
Die stilte viel weer in.
(Zie vervolg ommezijde.)
