m 43
Woensdag 19 November 1934
39e Jaargang
400 NIEUWE ORGELS
imeilagl
PUROL
FIRMA A. S. J. DEKKER,
Buitenland.
WONDERLIJK GELEID
f besluiten van de volksvertegenwoordiging
FEUILLETON.
bieden wij uit voorraad aan
van f 150.— en hooger.
In Seder gezitt, Dermic.
Bsrukkers-ExplsRaflteti
eOSTERBAAN LE C01NTRE GOES
Eureaux: Lange Vorststraat 68—70, Goes
Tel.: Redactie no. tl; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJV L. Burg. Tel. no. 259
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertentie»;
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
Arnemuiden.
Wij ontvingen reeds geruimen tijd ge
leden 5 dollar ait Grandrapids Michigan
van de familie Van Houte Baterstreet
946, welk bedrag wij aan den penning
meester den heer Ilemmekam te Vlissin-
gen overmaakten.
gebonden.
Ratnp „Bartiméus" te Zeist.
Met vriendelijken dank hiervoor ont
vangen collecte Gerei Kerk te Veere
134,67; van dhr A. de Sch., Kloetinge,
f2,50.
Goes, 19 Nov. '24. J. DONNER Sr.
HET GRONDWETTIG KONINGSCHAP.
Art. 6 van Ons Program van Beginselen
luidt:
Op zichzelf geen enkelen staatsvorm
den eenig bruikbaren keurende, erkent zjj
liet aan de grondwet gebonden koning
schap, gelijk zich dit ten onzent gelei
delijk uit de Republiek der 16e eeuw
heeft ontwikkeld, als den voor ons moest
««schikten regeeringsvorm.
Welke staatsvorm is de beste? Deze
vraag is altijd als een vraag van zeer
groot gewicht beschouwd, en reeds in
de oudheid is zij zeer uiteeiiloopend be
antwoord.
De drie voornaamste regeeringsvormon
zijn." dc monarchie, de aristocratie en de
democratie.
De m o n a$$ c h i e is die regeerings
vorm, waarbij het oppergezag bij één per
soon berust. Deze kan dan den titel van
Keizer, Koning, Sultan, Shah, Pharaö of
welken anderen titel ook dragen, dit doet
er niet toe. pis hij maar het hoogste
gezag alleen uitoefent.
De aristocratie is die regee
ringsvorm, waarbij dc oppermacht berust
bij de voornaamsten in den Staat.
Een zeer goed voorbeeld van zulk een
aristocratie levert de republiek der Ver-
eenigde Nederlanden. Ons land beleefde
destijds den bekenden regententijd. Al
leen bepaalde patricische families kon
den toen een regeeringspost bekleeden.
Vooral de regentenfamilies van Amster
dam hadden een zeer groote macht door
den overwegenden invloed, welken Am-
1^ sterdam in die dagen binnen en buiten
de grenzen van ons Vaderland had.
De democratie is die regeerings
vorm, waarbij het hoogste gezag wordt
uitgeoefend door personen welke recht
streeks door het volk worden aangewezen.
In dc oudheid leverde vooral de repu
bliek van Athene een voorbeeld van zulk
een democratischen regeeringsvorm.
Tegenwoordig behooren onder de be
kendste landen, welke een democrati
schen regeeringsvorm hebben, de Fran-
sche republiek, de Vereenigde Staten van
N. Amerika, en de Zuid Amerikaansche
republieken.
De grenslijn tussclven de zooeven ge-
teekende drieërlei regecringsvormen wordt
heden ten dage zoo scherp niet meer
getrokken als vroeger. Dat is voorname
lijk het gevolg van het ontstaan der zoo
genaamde constitutioneele monarchieën.
Ook ons land is een constitutioneele mo
narchie, d. w. z. wij worden geregeerd
door één persoon, onze Koningin, doch
deze oefent geen absoluut gezag uit, maar
is aan allerlei wet en bovenal aan de
37).
De tijd begon hem bijna te lang te val
len voordat deze, stipt met klokslag van
negenen, in den winkel verscheen. Wouter
maakte gebruik van het oogenblik, toen hij
na het geven van eenige aanwijzingen
aan de bedienden zich naar liet kantoor
wilde begeven, en vroeg hem een oogen
blik te spreken. Gaarne werd hem dit
toegestaan. De heer Van Velde zette zich
in zijn leuningstoel neder en vroeg la
chend naar de staatsgeheimen, die zijn
leerling op het hart had.
Wouter gevoelde, dat de beslissing over
zijn toekomst thans op handen was. Re
heer Petersen of de heer Van Velde!
dat was de quaestie; de een of de
ander
Aan den eerste verbond hem de lang
durige gewoonte, de herinnering aan zijn
eerste verdienste als knaap, en door hem
was hij „de courantenjongen van Ham
burg" geworden. In zijnen dienst had hij
zijn vader bewezen, dat ook „de Een-
arm" brood verdienen kon. De bekendheid
met den boekhandelaar was van veel la
ter datum, maar de genegenheid pn de
vertrouwelijke bejegening van den laatst
genoemde legden een aanmerkelijk ge
wicht in de schaal.
„Het moet wel iets belangrijks zijn,
Zoo zijn als het ware de voordeden
van het monarchale en die van het de
mocratische stelsel met elkander gecom
bineerd.
Welke regeeringsvorm is nu de beste?
Op deze vraag is eigenlijk nimmer een
antwoord te geven. Immers, elk land
heeft een geschiedenis achter zich. En
die geschiedenis heeft -liaar stempel o^.
de 'bevolking en de staatsinrichting van
zulk een land gedrukt.
Kon men heelemaal abstract, d. i. los
van de geschiedenis en de omstandig
heden van een volk, zijn oordeel zeg
gen, dan zou misschien aan den demo
cratischen regeeringsvorm de voorkeur
moeten geschonken worden. Wanneer dan
ook in de verschillende deelen 'der we
reld nieuwe rijken ontstaan, dan zal het
maar zelden gebeuren dat deze een an
deren regeeringsvorm dan juist den de
mocratischen kiezen.
Nu men echter over dit, vraagstuk niet
in abstracte, niet los van allerlei om
standigheden oordeelen kan, maar bij de
beantwoording telkens letten moet op
de eigenaardige historie van een volk,
nu kan voor ons land op deze vraag
slechts één antwoord gegeven worden, en
wel 'dit, dat het. koningschap voor ons
land de aangewezen regeeringsvorm 'is.
God heeft onze geschiedenis zóó geleid,
dat er tussclien ons volk on het stam
huis der Oranjes in den loop der eeuwen
een zeer nauwe band is ontstaan. Oranje
was altijd bereid zich aan ons volk en
zijn zaak te geven. De vorsten uit dit
Huis hebben dit gedaan in een tijd, toen
naar menschelijk oordeel ons vaderland
op den rand van den ondergang stond.
Denk maar aan het begin van den tach
tigjarigen oorlog en aan het jaar 1672,
toen wij gewikkeld werden in een oor
log met Frankrijk, Engeland, Munster en
Keulen.
Niet alleen hebben de Oranjevorsten
steeds ons Vaderland beschermd tegen
buitenlandsch gevaar, maar zij hebben
ook steeds een tegenwicht geboden tegen
de maclit der Regenten. Voor de rechten
en vrijheden des volks stonden zij al
tijd pal.
En zoo is het dan ook gekomen, dat,
toen in 1813 het Fransche dwangjuk werd
afgeschud, heel de 'Nederlandsche bevol
king unaniem, hare ingenomenheid betoon
de met de verheffing van den Prins van
Oranje tot Souvereinen Vorst en later tot
Koning. Dat is niet gegaan bij volksstem
ming, bij beslissing van do helft plus
één, maar het. is veel beter, het is spon
taan geschied.
Diezelfde genegenheid voor het Oranje
huis zit nog altijd in ons volk. Het schijnt
wel, dat we de liefde voor "Oranje als
't ware bij de geboorte meekrijgen.
Nu is het wel waar, dat in de latere
.jaren bij de revolutionaire partijen der
socialisten en anarchisten, wier stelsel
in botsing komt met elk koningschap,
de theorie van den republikeinschen re
geeringsvorm telkens tot uiting komt, doch
veel verneemt men van die theorie niet.
Alleen tengevolge van uitlatingen van
sommigen is er in den laatsten tijd wat
meer over gesproken. Wat echter daarbij
tot weemoed stemt is dit, dat de prin-
■cipieele anti-koningsgezinde gevoelens liet
meest, ja we zouden haast zeggen, bijna
uitsluitend tot uiting komen bij onder-
wa-t gij mij hebt mede te deelen," zeide
de heer Van Velde op meer ernstigen
toon, daar hij op het gelaat van den jon
gen den pijnlijken tweestrijd in diens
binnenste las.
In eenvoudige bewoordingen verhaalde
Wouter nu, welken voorslag de heer Pe
tersen hem gedaan had, terwijl hij tege
lijkertijd bekende, dat de keuze hem zwaar
viel, daar hij zich geen rechte voorstel
ling van de gevolgen kon. maken. Hij ver
zocht den heer Van Velde de beslissing op
zich te nemen, daar hij 'net buiten twijfel
goed met hem voorhad. Als de beslissing
verkeerd uitliep, zou zijn vader het hem
levenslang verwijten.
De heer van Velde reikte hem de hand.
„Het doet mij genoegen," sprak hij,
„dat gij vertrouwen in mij stelt: ik be
oog niets anders dan uw bestwil. De aan
bieding van den heer Petersen is inder
daad uitlokkend. Intusschen vraag ik
in alle bedaardheidIs die betrekking
eenigermate voordeelig, is zij vast? Uw
dagelijksche ontvangst hangt van zoo
genaamde toevalligheden af. Verkoopt gij
veel, dan gaat alles' goed; hebt gij wei
nig debiet, dan zijt gij bijna alleen tot
uw loon beperkt, dat u niet voldoende
brood geeft. Misschien vindt de heer Pe
tersen na eenigen tijd de onderneming
niet voordeelig. Het gevolg daarvan is,
dat gij weer courantenjongen wordt. Zoo-
gaat het van dé eene onzekerheid in
de andere. Die redeneering is duidelijk,
zou ik zeggen.
w ij z e r s, bij hen, aan wie het onder
wijs van de kinderen van ons volk is
•toevertrouwd. Het valt niet te verbloe
men, dat dit feit vooral met het oog op
de toekomst van zeer groote beteekenis is.
De openbare school lieeft het godsdienstig
leven van ons volk ondermijnd, het zal
nu langzamerhand ook de liefde tot Oranje
ondermijnen gaan.
Maar dit neemt niet weg, dat die liefde
thans onder allo andere partijen dan de
socialistische nog groot is; en wij anti
revolutionairen zien in het Oranjehuis
een Godsgeschenk, een blijk van 's Hee-
ren gunst over ons volk.
Zoo kunnen we ons dan ook nog vol
komen vereenigen met wat reeds in 1878
in Ons Program, art. 6 werd geschreven:
Op zich zelf geen enkelen
Staatsvorm den ©enig bruikba
ren keu r ende
En wat daar meer volgt.
Afbeeldingen en Inlichtingen verstrekt
gratis ons hoofdkantoor te GOES.
GOES - ROTTERDAM - UTRECHT
Korte berichten.
Men meldt uit Weenen:
Ramek, die tot Seipel's opvolger be
stemd is, telt pas 43 jaren, de nieuwe
minister van financiën is ternauwernood
36 jaar oud, zoodat Seipel's aanduiding,
dat hij plaats wilde maken voor jongere
krachten, is opgevolgd.
De verontrustende stijging van de
prijzen der levensmiddelen geeft de En-
gelsche pers aanleiding op een onderzoek
van regeeriiigswege naar de oorzaken aan
te dringen. Over October zijn die prijzen
met zeven ten hónderd opgeloopen, zoo
dat zij! nu 79 pet. staan boven het peil
van Juli 1914.
Die Deensche minister van buit. za
ken verdedigde in het parlement de Deen
sche ontwapeningsontwerpen. Hij uitte de
hoop dat zij ©en bijdrage zullen zijn tot
algemeene ontwapening.
Te Liverpool zijn twee mannen van
de koude bezweken. De een zakte ineen
bij zijn werk en de ander op straat.
Op het station Hassfurt in Noord-
Beieren zijn twee zoons van fabrieks
arbeiders onder naar benedenrollende
boomstammen geraakt en verpletterd.
Omdat Dermin zoo best is voor
GESIPRtSSSGifcHI LIPPEM.
en zoo goedkoop. P8r groote doos 30 cent.
Bij Uw drogist.
Daar mijnheer Petersen zelf de keuze
aan li heeft overgelaten, kan ik u nn niet
anders raden, dan dat gij geheel bij mij in
de zaak komt. Ik heb dit reeds lang ge-
wenscht, maar wilde u toch niet aan
uw vroegeren meester ontfutselen. Want
het strijdt met het tiende gebod, als wjj
onzen naaste zijn dienstknechten afhan
dig weten te maken, hetzij dan door list,
door geld of door overreding. Nu echter
de heer Petersen u voor een beslissende
keuze gesteld heeft, mag ik des te eer
mijn wensch vrijuit te kennen geven, wijl
ik daarmede niets anders dan uw welzijn
beoog. Welke positie ik u in het vervolg
zal kunnen aanbieden, dit hangt in de
allereerste plaats van u zeiven af; ik ben
niet in staat, u daaromtrent iets naders
te zeggen. Wat ik u beloven kan en wil,
is dit: dat gij een vast maandelijksch
loon zult hebben, het dubbele bedragende
van hetgeen de heer Petersen u geven wil.
Mijn zaak is zoo groot en zoo uitgebreid,
dat ik wel altijd op de een of andere
wijze bezigheid voor u vinden kan. Wees
©r verzekerd van, dat ik u geen gebrek
zal laten lijden. Het doet mij leed, dat
ik u niet onder het personeel mijner
gewone bedienden kan opnemen; ik zeg
het u open en rond: daartoe is uw ont
wikkeling niet voldoende, en dat is dus
onmogelijk. Houd daarentegen steeds in
het oog, dat ik iemand, die mijn kind
uit het water heeft gered, anders behandel
dan ik in gewone omstandigheden iemand
van beperkte ontwikkeling behandelen zou.
De sabotage bij de marine.
Onder dit hoofd vermeldden wij m ons
blad van gisteren een aantal gevallen
van sabotage bij de marine te Helder,
•welke vooral in de voorstelling der fei
ten, zooals die gegeven wordt door „Het
Volk" ongeveer den indruk moesten ves
tigen alsof de marine reeds met haar
eigen liquidatie begonnen was. Naar aan
leiding van het gebeurde had een redac
teur van de Msb. een onderhoud met den
commandant der marine te Willemsoord,
vice-admiraal C. Fock.
Dleze wilde de feiten allereerst tot de
juiste proporties terug brengen. Zondag
avond is inderdaad vermoedelijk door
kwaadwilligheid, brand ontstaan in de
houten bovenbouw van de oude kanon
neerboot „Bever", welke tot arrestanten
schip werd ingericht, doch dat nimmer
als zoodanig dienst deed. Deze houten
bovenbouw brandde uit. Verder is do stop
uitgedraaid der leiding van een olietank
op den steiger aan de haven. Doordat de
kraan bij de tank gesloten was, liep
alleen de leiding leeg. Dian is Zondag
voor acht dagen, vermoedelijk eveneens
door kwaadwilligheid, brand ontstaan in
een klein houten gebouwtje op den Dijk,
dat als leslokaal dienst deed, tengevolge
waarvan dit eveneons uitbrandde. Nog
enkele andere gevallen van sabotage zijn
er voorts te melden. Men ziet, de ma
rine maakt er geen geheim van. Op
de „Heemskerk" is het handwiel van een
kanon verdwenen, terwijl enkele takels
werden beschadigd door insnijding met
een mes, waardoor ongelukken voor de
eigen bemanning niet buitengesloten wa
ren geweest. Tenslotte is op het fort
Oostoever de koperleiding van den blik
semafleider verdwenen, hetgeen intus
schen evengoed een geval van diefstal
als van sabotage kan zijn.
Het samentreffen van deze gevallen,
aldus Z.Ex. Fock, kan natuurlijk niet na
laten een ernstigen indruk te maken
en de feiten op zich zelf zijn ook ern
stig genoeg. De gevallen van sabotage
op cle „Heemskerk" intusschen, aldus
Z.Ex. Fock zijn periodiek terugkeerendo
uitingen van ontevredenheid, waarmedo
bepaalde naturen wegens de hun opge
legde provooststiaf plegen te antwoorden.
Dé gestichte brandjes vormen wel een
nieuwe en zooals gezegd ongetwijfeld
ernstige noot. Zij rechtvaardigen intus--
schen volstrekt niet, aldus Z.Ex. Fock,
om van een mentaliteit of sfeer van
sabotage bij de marine te Helder to
spreken. Integendeel de geest onder de
manschappen is zoo goed als onder de
gegeven omstandigheden slechts verwacht
kan worden. Rat is mijn persoonlijk
oordeel en dat van alle commandanten.
Bij het Onderzee-corps heerscht daaren
tegen een geest van verontwaardiging
over de geploegde gevallen van sabo
tage welke de marineleiding en politie
alle medewerking verzekert bij het zoe
ken naar de daders, hetgeen in een corps
van ruim 3000 man intusschen moeilijk
is, ook al staat het overgroote 'deel 'bo
ven verdenking.
v"an een algemeonen geest Van saoo
tage onder het corps kan volstrekt niet
gesproken worden, zelfs niet van een
geest van ontevredenheid, waartoe de
„Gij vraagt misschien, waarom ik mij
eerst zoo laat uw opofferende daad her
innerd heb? Eenvoudig daarom, wijl het
meisje, dat destijds bij Alli was, beweerde
niet het minste of geringste van den knaap,
te weten. Ook werd zij spoedig wegens
een ernstig vergrijp op staanden voet ont
slagen. Daarom waren wij er ten hoogste
verblijd over, dat een wat men noemt
gelukkige samenloop van omstandigheden
ons in Uhlenhorst met u in aanraking
bracht. Tot dusver heb ik u als 't ware
op de proef hier gehouden. Blijf u verder
zoo goed, trouw en eerlijk gedragen, en
ik verzeker u, dat gij er geen schade bij
zult hebben!"
Wouter had hem met blijde verrassing
aangehoord. De beslissing was naar zijn
wensch uitgevallen. Als een leidende en
bestierende wenk des Heeren hadden hem
de woorden van den boekhandelaar in
het oor geklonken.
Eindelijk stond de heer Van Velde op,
daar hem zijn brieven en couranten van
de post ter hand gesteld werden.
„Ik hoop, dat wij het samen lang zul
len uithouden," sprak hij op minzamen
toon. „Gij kunt er overigens, als gij wilt,
thuis nog eens nader over spreken."
Wouter keerde naar zijn werk terug,
vroolijk. dankbaar en vast besloten om
trent de keus, die hij doen zou. Toch
wilde hij niet nalaten, er nog eens met
zijn vader en moeder over te spreken. Als
kind was hij hun dat schuldig. Het be
hoorde bij het: „Eert uw vader en uw
Gesprongen Handen
DOOS 30, 60,90 Cent.
Bij Apoth. en Drogisten.
Pharm.Fabr. A.Mijnhardt
Zeist
dienst en de omstandigheden, waaronder
hij verricht moet worden, ook geen aan
leiding geven. Langs administrafcieven
weg zijn dan ook geen klachten töt mij
gekomen. Aldus Z. Exc. Fock. Wel kan
gesproken worden van een geest van
teleurstelling onder het corps over het
bezoldigingsbesluit, dat vooral van de
ongehuwde jongeren inderdaad groote of
fers heeft geëischt. Onder hen is de
geest, nu het besluit gevallen is, beter
geworden, omdat de zekerheid omtrent
hetgeen aan offers moet worden gebracht
voor de meesten altijd nog gemakkelijker
te dragen is dan- dc onzekei'heid daarom
trent. Ik hoop gaarne, aldus besloot Z.
Ex. Fock het onderhoud, dat do nerveuse
stemming als gevolg dier onzekerheid nu
voor een geest van berusting moge plaats
maken.
De arbeid in b r o o d b a k k e r ij e n.
Gelijk wij' reeds meldden, zal weldra
verschijnen het wetsontwerp houdende
wijziging van do bepalingen der arbeids
wet 1919 betreffende den arbeid in brood-
bakkerijen.
Als belangrijkste element is in 1922
in de wet opgenomen het verbod om
versch of opgewarmd brood te vervoe
ren vóór 9 uur des voormiddags en te
verkoopen of af te leveren vóór 10 uur
des voormiddags. Diit vervoer- en ver
koopverbod heeft grootendeels aan de
verwachtingen beantwoord. Dé ontzet
tende jacht om voor het ontbijt een
zoo groot mogelijke hoeveelheid brood
gereed en bezorgd te liebben, is, zeer ten
bate van arbeiders en werkgevers en ook
van de kwaliteit van het brood verdwe
nen.
Nu de ervaring heeft aangetoond, dal
liet vervoer- en verkoopverbod gehand
haafd kan blijven en do naleving ervan
over het algemeen vrij bevredigend is,
acht de minister het oogenblik geko
men voor bet aanhangig maken van een
wijziging van principieelen aard, n.l. de
opheffing van het verbod1 van bakkersar-
beid des nachts voor den patroon. Waar
den minister niet gebleken is, dat van
de zijde der patroons prij[s wordt gesteld
op opheffing van liet verbod van bakkers-
arbeid op Zondag, meent hij, dat. in dit
opzicht geen wijziging in den bestaanden
toestand behoort te worden gebracht.
Ondanks het verkoopverbod is toch
nog steeds in alle bakkerijen 'f; haastig
werken in de morgenuren blijven bestaan.
Weliswaar wordt het brood niet meer
vóór 12 uur genuttigd, doch om alles
vóór 12 uur bezorgd te hebben is er
den bakker veel aan gelegen om te
9 a 10 uur met een zoo groot mogelijk
cleel der productie de bezorging te begin
nen. De beschikbare tijd! voor de brood-
bereiding is klein doch het pijnlijkste doet
zich dat gevoelen bij de kleine stadsbak-
kers, die eerst te 6 uur mogen beginnen.
Ongetwijfeld is het voor de gezellen in de
kleine stadsbakkcrijen en voor hun gezin
een nadeel, dat zij reeds te 5 uur op hun
werk moeten zijn. De minister ïs dan
moeder!" Maar tevens wilde hij hun dan
verzoeken, hem vrijheid te geven om naar
goedvinden te handelen.
Toen hij 's middags te huis kwam,
bracht hij zijn zaak ter sprake, die na
tuurlijk niet weinig opzien verwekte.
„Ziet gij wel!" riep Karei vol vreugde
en trots over zijn Wouter, „zij vechten
reeds om hem, zij kennen zijn hoofd; wie
kan
„F.en onnoozele bloed behoeft hij ten
minste niet meer te worden!" bromde zijn
weet,' wat er van Wouter nog worden
vader. „Want hij zit zoo vast aan dien
boekverkooper als de visch aan den hen
gel. Wat biedt deze hem aan voor de toe
komst? Precies zooveel vooruitzicht als
er in zijn inktkoker is. De heer Petersen
is de man, die hem duidelijk zegt, wat)
hij met hem voorheeft. Dat vind ik prij
selijk. Wat heeft de boekhandelaar ge
daan om zijn dankbaarheid te bewijzen,
omdat de jongen op een haar af in het
Alsterwater verdronken was?"
Het kostte geen geringe moeite, om
van hem de toestemming te verkrijgen,
dat Wouters keus den doorslag zou ge
ven. Karei moest er weder duchtig voor
in de bres springen. Wrevelig en norsch
liep vader Reek de kamer uit. Hij had
echter gelukkig geen neen gezegd; en dus
bleef 't bij het ja, dat zijn moeder met
haar liefderijke hand zegenend op Wou
ters hoofd legde.
I
(Wordt vervolgd)