Wo 42
Dinsdag 18 Movember 19&4
39e Jaargang
Butteilari.
Bimnlanl
Spit in den rugf
Kloosterbalsem
verdrijft de pijn
Zijjrt Uw handen en lippen
Büukkers-Exploitanten
60STERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorsfstraal 6870, Goes
Tel.: Redactie no. II Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
VeZeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDA®.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummersfö-05
Prijs der Advertentie»;
t—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
GU1DO GEZELLE.
f 27 November 1899-
„Wat hoorde ik toch geerne de vogel-
kens schuifelen
Het is bijkans een kwarteeuw geleden,
«lat onze Gezelle deze woorden sprak.
Stamelend sprak; op den levensavond...
op zijn Btex-fbed
Dat kon hij zeggen, ue zoetgevooisde,
dio zoo menigen zang had gewijd, aan
bloemen en boomen, aan de vogelen des
hemels, aan alles wat sprak een jubelende
sprite in Gods Wond er-heerlijke Schep
ping.
En toen hij aan de vog-elkens dacht,
zal zijn geest stellig ook verwijld hebben
bij dien Schepper, Die hem, den eenvou-
digc-n zanger van natuur en genade, in
die overigens zoo snoode wereld zoo
veel blijdschap te smaken gegeven had.
Hij heeft nimmer het geschapene losge
maakt van den Schepper. In alles her
kende en beleed hij de liefdevolle hand
Gods. Nietwaar, „wind en wee en wol
ken, wegelen van Gods heiligen voet..."1
Zoo zijn de voorbeelden voor het grijpen:
Hoe eerbaar, edel, schoone en fijn
kan toch eene enkele blomme zijn,
die, al med eens, en zorgloos, uit
de hand mn beuren Schepper spruit!
En als de nachtegaal zijn avondbede
uitgalmt, onwetend, dat hij zingend des
«lichters ooren boeit, belijdt Gezelle:
Ach, wist hij 'tgene ik wetena ben:
aal dankbaar ik toch wete en ken
wie hem zijn' tale, en mij daaraf
'tgenoegen en 'tgienieten, gaf!
Oog en hart zijn imm'er naar Boven
gericht, en zijn geest en zijn pen heeft
hij altjjd in dienst willen stellen van zijin
Hemelschen Vader, uit Wien, door Wien,
en tot Wier, alle dingen zijn.
Hoe weet gij 'tdan zoo wel,
na 's werelds duisterheden
te hebben doorgestaan,
met welk een verruwpracht
gij dekken zult uw hoofd,
o edel boomgesladht,
nu 't weerom lente wordt
en 't jaar is omgegleden?
t
Hoe weten ze altemaal,
die hooge en leege spranken
van Gods milddadigheid,
hoe vroeg, hoe laat hiet wordt
in 't jaar Wat is 't, dat hen
nog eens te geven port
hetgeen daarover wij.
nooit iemand en bedanken?
GÜ weet het best, o Heere
en U ziji lof daarvoor s
gezeid, zoo lange ik ooit,
een penne roeren kan!
Doch moet ik altijd meer afschrijven?
Och, hoe zullen wij; hem beter herden
ken, dan door zijn eigen lied te herhalen,
al maar te herhalen, tot biet weerklank
vinut in de harten van ons nuchter, pro
zaïsch volk.
Is het bij al die nuchterheid niet op
merkelijk, dat er in onze kringen zoo'n
„mystieke" bewondering is voor Gnido
Gezelle?
Wij zouden ze niet gaarne formuleeren
als de groote letterkundige August Ver-
mxjylen, die, bespot om zijn vereering
voor Gezelle, volhardde in zijn „boos
heid" en zeide: „In den beginne was
Gezelle, en Gezelle was het Woord"
doch laat ons die profaneerende taal,
die wij weigeren, tot de onze te maken,
niet verder afschrijven.
Maar bewondering en waardeering is
er ook onder ons.
Dtat de Vlaamsche literatuur, door liet
geslacht van Prudens van Diuyse, Lede-
ganck, Door van Ryswyck en Hendrik!
Conscience nieuw leven ingeblazen, door
Gezelle verkreeg de hoogere schoonheid
van een kunst, die in wijden kring der
harten snaren zou weten te treffen, ach,
dat zal wel zoo zijn, doch dat staat voor
ons, Noord-Nederlanders, niet zoo op den
voorgrond. Literatuurgeschiedenis is niet
het fort van den doorsnee-lettervriend.
Wij proeven in Gezelle nu eenmaal den
essentieelen dichter bij Gods genade; den
man, die iets van zijn ziel gaf aan al
wat hij zag, iets van het licht en den
zang van zijn ziel mededeelde aan al
wat hij zeide en, wars van alle conventie,
een taal en rhythmenspel te genieten
geeft, als weinige anderen.
Hij plaatste tegenover het eindigende;
liet onvergankelijke, tegenover het wisse-
lend-stoffeijke, het eeuwig-geestelijke.
Gezelle was ook mensch. Niets rnen-
schelijks was hem vreemd. Ook bij hiem
het zielekermen in den onbevredigde,
maar in tegenstelling met de heidensche
mystiek, geeft hij de oorzaak niet al
leen, maar ook de oplossing aan en wijst
hij den weg tot de zaligste bevrediging.
Duidelijker dan de overtuigendste be
schouwingen, spreekt zijd eigen taal. Luis
tert slechts naar zijn zuchten en vragen:
Op Krukken.
Waarom, waarom
en wete ik niet,
het kwelt mij1, al
te onzelden,
eèn zwarigheid,
die 'k nooit en kan,
wat poge ik doe,
vermelden.
Daar hapert iets
aan ziele, aan lijf,
aan bei misschien
te zamen,
daarvan ik dit
noch dat en weet
beseffelij'k
te namen.
Als 't avond is
'tzou middag of
't zou morgen zijn
wij moeten;
als 't morgent weer,
of noemt, 't en geeft
mij geen of kleen,
vergeten.
't Verdriet mij, in
de stee, en 'k ga
te lande, om lust
en. leven.
Te lande: ,,'t Dioet
mij deugd in stad;
■och, ware ik daar
gebleven!"
Alleen, en is 't
niet houdelijk:
„Och, mochte ik mij;
één vinden,
die. 't kluwen van
mijn herte hielp
mij; heel en al
ontwinden
Beluistert ge hierin niet dezelfde klacht
als in het bekende gezangvers:
Ieder woelt hier om verand'ring,
En betreurt ze dag aan dag^
Hunkert naar hetgeen hij' zien zal
Wenscht terug 'tgeen hij eens zag
Gezelle kende echter de' groote kwaal:
„Heer, mijn hert is boos en schuldig".
Hij wist ook tot Wien hij zich mochit
wenden en met welke bede; „Help mijl,
God, vergeef 'het mijl!" Maar hij kende
óók de verzekerdheid des geloofs:
-Uw bloed op mijn hoofd",....
„en 'k vluebte in Uw armen, o Jesu!"
Zelden heeft Guido Gezelle zichzelf tot
onderwerp gekozen: natuur en godsdienst
leverden de beelden, zijln stemming ligt
alleen in den toon. Terecht is de op
merking gemaakt (door August V-ermey-
len): „De meest individueel© dichter dien
we hebben gehad was ook de minst
individualistische: Gezelle ziet liefst zich-
zelven niet: hij ziet de natuur eri God
Wie was hijzelf ook. E,en eenvoudige
hloerrikveokerszoon. uit Brugge, niet. ge
teld of geacht- Veeleer was smaad en
tegenwerking zijn deel. Zijn liefde voor
de schoone letteren, zijn afkeer van over
levering en sleur, zijn vertrouwelijkheid
met de jongens in het Roeselaarsche Ge
sticht, die hem verzen brachten, welke
'hem tot weer ander kunstwerk inspireer
den, ze werden evenzoovele oorzaken
van afgunst en achteruitzetting. Eerst en
kele maanden vóór zjjh dood deed de
kerkelijke overheid iets voor hem: in
April 1899 werd hij bestuurder van het
klooster der Engel sche dames" te Brugr
ge, zijn geboorteplaats. Wel een al te
late herstelling! Tenslotte bleek het nog
een noodlottige promotie, want het ambt
vergde al te veel van zijn zwakke krach
ten. Reeds eenige maanden na die aan
stelling op 27 November 1899 sloot
hij de oogen voor goed.
En toen eerst volgde de onomwonden
waardeering, belaas wel eens met een bij
smaakje. De groote kunstenaar lag, in
het graf; hij stond anderen niet meer
in den weg. Nu de zon ondergegaan was.
kon het schijbsel der sterren zichtbaar
worden. Was zoo de afgunst een belet
sel geweest om Gezelle tijdens zijn leven
naar waarde te schatten, na zijn dood is
er veel goed gemaald in flit opzicht.
Soms ook met de erkentenis, dat het
was om een oude schuld te vereffenen;
tot eer van de schrijvers zij 'ter bij ge
zegd.
Gezelle 'heeft nadat hij in 1897 door
het Noord-Nederlandsch literair publiek
ontdekt was van onze landgenooten
zelfs op gullere wijze bijval genoten dan
van de zijne.
Of wo den ouden Gezelle of den jon
gen Gezelle leeren kennen, 'tis ons bijl-
na om het even. Dit weten wij1: zijn kunst
werk is een openbaring voor ons. Hij
heeft niet alleen voor Vlaanderen op
geheel eenige wijze gedicht, niet alleen
het leven van zij'n volk vol. poëzie doen,
stralen, maar ook in ons volk den zin
voor echte dichtkunst veredeld, ook óns
bloeiend leven getoond, ook óns een les
voor de c-euwigheid medegegeven.
Soli Deo Gloria.
In 1930 wil men een standbeeld van
Guido Gezelle oprichten, to Brugge, tus-
sc'hen hot tot oen Gezeile-museum inge
richte geboortehuis en het Engclsch©
klooster, waar hij stierf, slechts een hon
derdtal meters van het museum af.
Indien men op het voetstuk enkele re
gelen van den Dichter bij de gratie Gods
wil uithouwen, zou men geen schooner
opschrift kunnen kiezen dan het bekende
typeerende, teere:
Als de ziele luistert
spreekt het al een taal dat leeft,
KEES VAN DER MEER.
scholen staken de leerlingen. De studen
ten trekken door de straten en juichen ter
eere van Zagloel pasja. De ambtenaren
aan hel ministerie van financiën hebben
het werk neergelegd, en de ambtenaren
van het departement van onderwijs ver
zamelden zich op het binnenplein van het
departementsgebouw, waar redevoeringen
werden gehouden. Besloten werd, een de
putatie naar den koning te zenden om1
hem te yerzoeken, Zagloel's verzoek om
ontslag niet in te willigen. De menigto
bestormde de bureau's van een humo
ristisch geïllustreerd blad, dat voortdu
rend caricaturen van Zagloël opnam. Zij
vernielde binnen alles, wierp de rui ten in
en verbrandde den papiervoorraad. Do po
litie heeft de aanvallers uiteen gedreven.
Nederland en Oranje.
Men abonneere zich toch op dit orgaan
van onze Propaganda clubs. Het Novem-
bernommei', waarin veel goeds te lezen is,
munt uit door een model-toon in 't debat
met, tien eerlijken tegenstander. De heeren
R. A. den Ouden (van 't. Kuyperhuis) en
Kees' Boeke (van Bilthoven) kruisten de
zwaarden, zoo hoffelijk en ridderlijk dat
het een verkwikking was het te lezen.
Het gaat weer naar de verkiezingen.
Men leze dit Novembernommer en oefene
zich, zoover men het noodig heeft, in
't voeren van debat gelijk dit door deze
twee .tegenvoeters is geschied, en waarbij'
het gelijk naar onze meening beslist was
bij den antirevolutionair.
De Rijksmiddelen.
Het eigenaardig geval doet zich voor
dat nagenoeg alle middelen in de vorige
maand hooger waren dan in October
'23; terwijl bij die middelen welke minder-
opbrachten'het verlies niet zoo groot
was, uitgezonderd dan de invoerrechten
die ruim vier ton en de grondbelasting,
die ruim anderhalve ton teruggingen.
Overigens gingen de Dividend- en tantiè
me-belasting en het Geslacht elk onge
veer een ton, Wijn en D'omeinen elk onge
veer een halve ton terug. De overige
middelen gaven een meer of minder
groot accres te zien; o.a. Successierecli-
ten een van twee miljoen; de Inkomsten
belasting van 5V'2 ton; Vermogensbelas
ting en Suiker elk 4Va ton. Gedistilleerd
4 ton; Zegelrechten ruim 3 ton; Loods
gelden circa een ton; Statistiekrecht ruim
een halve ton. Zoo klom de totaal-op
brengst die in October '23 even 36 mil
joen bedroeg; lot ruim 40 miljoen in Oct.
'24 op. Be opbrengst was in da
vorige maand, volledig gerapporteerd,
f 40.174.345,77, of, wanneer men de op
brengst der Rijwielbelasting er bij telt,
f 40.188.565,77. Door deze uitkomst over
treft de opbrengst der eerste tien maan
den van dit jaar die van het gelijknamige
tijdvak in het vorige met ruim 4 mil
joen. Wel een verschil met de vorige
maand, toen de opbrengst der eerste
negen maanden van dit jaar (lie van 't
vorige gelijknamige tijdvak nog met zes
miljoen overtrof. Dioch het had erger
kunnen wezen. Trouwmis de opbrengst
der Rijwielbelasting, groot vijf en een
kwart miljoen, moet er nog bij geteld, en
dan wordt het voordeelig verschil nage
noeg 10 miljoen.
Dat de Invoerrechten iedere volgende
maand een tegenvaller vertoonen wijst
op nog zeer abnormaal handelsverkeer,
ofschoon de steeds meerdere opbrengst
der loodsgelden wijzen op een levendiger
nationaal verkeer ter zee.
De Oorlogswinstbelasting bracht weer
een meevallertje van anderhalve ton. Zij
bracht in Oct. 1923 ruim 174 duizend
gulden op en in Oct. '24 ruim 337 dui
zend. In totaal van Januari tot heden
ruim een en een kwart miljoen tegen
14 en een half miljoen in de eerste
tien maanden van verleden jaar.
In liet Leeningfonds vloeiden over Oc
tober circa tien miljoen, vorig jaar ruim
negen. Tot ultimo October 82 miljoen
tegen 86 miljoen in 1923 van Januari
tot genoemden datum.
De raming over dit jaar bedraagt 397
miljoen. Wij zijn nu al aan de 364
miljoen. Er is derhalve alle kans dat
op 31 Dec. a.s. het geraamde bedrag
aanmerkelijk zal overschreden zijn.
De politieke crisis in Egypte bijgelegd.
Na een langdurig gehoor bij den Koning
heeft Zagloel pasja, de premier, die zijn
ontslag had gevraagd, zijn aanvraag om
ontslag ingetrokken.
Uit Caïro wordt nog gemeld: Aan alle
Korte Berichten.
Voor de tweede maal is een aanslag
gepleegd op een posttrein op de lijn Cal-
cutta-Darjeeling. De locomotief en zeven
waggons sprongen uit het spoor, doordat
de staven opgebroken waren. Niemand
werd gewond. Men twijfelt er niet aan,
dat de aanslag een politiek karakter droeg.
Luitenant Gabriël Smyth, die in een
kano van Londen naar Rome wilde roeien,
en daartoe Zaterdag uit Dover naar Calais
was vertrokken, is Zondag in het Kanaal
door het Goodwin-lichtschip opgenomen.
-— De Weensche politie is een aantal
bedriegerijen op het spoor gekomen, waar
door vreemdelingen, die huizen te Wee-
nen hebben gekocht, vermoedelijk bena
deeld zijn. Het is gebleken, dat bemid
delaars bij verkoop van onroerende goe
deren met valsche documenten hebben
gewerkt.
Bij de 'te Schwerin gehouden raads
verkiezingen is het aantal socialistische
en democratische stemmen, vergeleken bij
de vorige verkiezing, aanmerkelijk geste
gen, terwijl de volksche en de communis
tische partij veel stemmen hebben ver
loren. Ook de raadsverkiezingen in Anhalt
zijn uitgeloopen op verliezen voor de volk-
schen en communisten.
In Zuid- en West-Duitschland is
het al even koud als hier fe lande. Uit
Freiburg wordt gemeld, dat de tempera
tuur, die 'de laatste nachten 3 tot 4 gra
den onder nul was, nog belangrijk is ge
daald. Ook in het Rijndal is de tempera
tuur sterk gedaald.
Volgens een telegram uit Müncben
zou generaal Ludendorff het plan hebben
München voor goed te verlaten en zich
elders in Duitschland te vestigen. De oor
zaak daarvan zou zijn, zijn conflict met
den kroonprins en niet de Beiersche offi
ciersbonden.
De Oostenrijkscbe Bondskanselier
Seipel neemt zijn ontslag vanwege zijn
geschokte gezondheid en, omdat hij niet
op voldoenden steun in het parlement
kan rekenen.
pijnlijk, schraal of gesprongen 'door de
koude, gebruik dan de heerlijk verzach
tende en snel genezende Purol. In doozen
van 30, 60 en 90 ets. Bij apothekers en
drogisten.
Brandjes te Dien Helder.
In aansluiting aan onze driestar van
Zaterdag j.l. zij gemeld, dat in „Hst
Volk" van gisteravond op een in 'toog
loopende plaats met flinke letter het vol
gende bericht te lezen was:
Die Nederlandsche marine
ontwapent.
Van onzen Helderschen correspondent:
Hedennacht is de kanonneerboot „Re-
ver", die gebruikt wordt als drijvend
arrestantenschip totaal uitgebrand.
„Oorzaak onbekend."
Hedennacht is van het groote oliere
servoir op den strekdam, waarin de
stookolie voor de onderzeebooten wordt
bewaard, de oliekoppeling afgeschroefd.
Alle olie uit de leiding is weggeloopen.
Hedenmorgen stond op de groote excer-
citieloöds bij de buitenhaven, die onder
voortdurende bewaking is, met groote let
ters geschreven: „Nou ben jij aan de
beurt!"
Maandagmorgen bij het uit de haven
stoomen van de „Heemskerck" werd ge
constateerd', dat een bakswiel van c-en
15 c.M. kanon verdwenen was.
Na geblindeerd, dat is met gedoofde
lichten, varen, werd "Woensdagavond ts
10.30 uur, toen de lichten weer werden
ontstoken, gemerkt, dat 5 sloepkabels ge
heel waren doorgesneden.
De bliksemafleiders van de munitie-
schepen aan het fort „Oostoever" zijn
verdwenen.
De wachten aan liet fort „Oost
oever" en op den strekdam, waar zich
de munitiewerkplaatsen bevinden, zijn
versterkt.
Vrijdagmorgen heeft in het directiege
bouw der marine, een conferentie plaats
gehad met alle commandanten van sche
pen in de directie "Willemsoord, in ver
band met de plaats gehad hebbende ge*
beurtenissen van den laatsten tijd.
"Wie nu met oordeel des onderscheids
weet te lezen, zal opmerken, dat het
roode hoofdorgaan met welgevallen van
deze feiten melding maakt, 'tls wel ver
gekomen! Maar wie wind zaait, zal storm
oogsten. Dut zal een partij als de S.D.A.P.
ook wel ondervinden. Gelijk ze trou
wens zoo menigmaal reeds ondervonden
heeft. "Wat een moeite hebben mannen als
v. d. "Waerden, de Miranda, e.a. niet om
de opgehitste massa eenig economisch
besef bij te brengen! En kwam de S. T>.
A. P. eens aan het bewind, dan zou zij
natuurlijk ook gehoorzaamheid van de
ondergeschikten moeten eischen, wilde
de boel niet spaak loopen. En dat zou
moeilijk gaan!
W e gb el as ti ng en weg-
verbetering.
Volgens de „Tel.' ligt het in hot voor
nemen van de ministers van Financiën en
Waterstaat, het ontwerp-wtegbelastingwet,
zooals.dat is samengesteld door de com-
missie-Everts, in zijn geheel als wets
ontwerp in te dienen bij de Tweede
Kamer.
De commissie-Everts heeft zich ver
klaard voor een rijksbelasting. Zij is voor
een systeem, waarbij alle motorrijtuigen
worden belast, welke den openbaren weg
berijden. Rijwielen moeten volgens de
overgroote meerderheid der commissie
vrij blijven.
De belasting zal bedragen por jaar:
a. voor elk motorrijtuig op twee wie
len met een eigen gewicht van minder
dan 60 K.G. flO.
b. voor elk motorrijtuig op twee wie
len met een eigen gewicht van 60
120 K.G. f25; c. voor elk motorrijtuig
op twee wielen met een eigen gewicht
van 120 K.G. of meer f40; d! voor elk
rij- of voertuig, hetwelk door een der
sub. a, b of c bedoelde motorrijtuigen
wordt voortbewogen f15.
Verder voor drie- of vierwielige motor
rijtuigen uitsluitend of in hoofdzaak voor
het vervoer van personen f60 bij een
vervoerd gewicht van minder dan 1000
K.G. en f 6 voor iedere 100 K.G. ver
voerd gewicht meer.
Voor vrachtauto's, bestelwagens enz.
f 60 bij een eigen gewicht van min
der dan 1000 K.G. en f26 voor iedere
100 K.G. eigen gewicht meer. Een en
ander geldt voor motorrijtuigen op lucht
banden. Voor cushionbanden wordt da
belasting 50 pet. en voor massieve gum
mi- of ijzeren banden met 100 pet. ver
hoogd. Bovendien wordt de belasting met
100 pet. verhoogd voor autobussen.
Mechaniseering van de Raden
van Arbeid.
Naar de Msb. verneemt, zullen de proe
ven met de mechaniseering van de ad
ministratie der Raden van Arbeid worden
voortgezet en nog met een paar Raden
worden uitgebreid. Zooals in de Memorie
van Antwoord op de begrooting van Ar
beid is medegedeeld, ligt het in de be
doeling niet tot reorganisatie van de
raden van Arbeid over te gaan voordat
het ontwerp van wet betreffende de
ziekte- en ongevallenverzekering door de
Staten-Generaal zal zijn behandeld, omdat
verwacht wordt, dat eerst dan een prac-
tische reorganisatie en de meest daad
werkelijke bezuiniging kan worden ver
kregen.
Het ledental van het N. V.
In het derde kwartaal van dit jaar
is het ledental van hei Cl. N. V. ge
daald van 51.88S tot 51.124. Die daling
beloopt dus 764 leden. Een viërtal or
ganisaties gingen in ledental vooruit. De
Ned. Dhr. Landarbeidersbond noteerde
een ledenwinst van 181. De Ned. Chr.
Bouwarbeidersbond, de Ned. Bond van
Cbr. Fabrieks- en Transportarbeiders, de
Chr. Metaalbewerkersbond en de Ned.
Chr. Textielarbeidersbond „Unitas" had
den elk een ledenverlies van over de
100 te boeken.
Averechtseh gevolg.
In verband met den zeer ongunstigen
toestand der gemeente-financiën, was te
