WetHschap ei Isasi
Oemeagd Mfeaws.
Telegram».
Allerlei.
Land- en Tnliixraw.
JL. MJUEWXC
Stukken voor de Prov. Staten.
In druk zijn verschenen de eerste drie
voorstellen welke behandeld zullen wor
den in de op 25 November te openen
najaarszitting van de Provinciale Staten
van Zeeland.
De Lagerweijpolder.
Daar de werken tot bedijking van de
buitengronden ten zuiden van den Ooster-
scheldedam onder de gemeente Rilland-
Bath in Augustus 1923 door de Regee
ring zijn goedgekeurd, deelen Ged. Sta
ten mede, dat zij een afzonderlijk regle
ment voor den nieuwen polder niet 1100-
dig achten; toepasselijk verklaring van
het Algemeen Reglement is voldoende.
Een der bepalingen van do beschikking
van den minister van Waterstaat geeft
den bedijker de bevoegdheid, aan Ged.
Staten een voorstel te doen aangaande
den naam van den polders.
Be fungeerende directeur der registratie
en domeinen, schreef d.d. 19 Februari
j.l. dat hij voorstelde „Lagerweijpolder"
zulks naar den administrateur, chef der
afd'. Domeinen, aan het Departement van
Financiën, onder wiens ambtelijke loop
baan als zooiinig reeds verschillende
polders in Zeeland zijn tot stand gekomen.
Ged. Staten vereenigen zich daarmede en
vertrouwen dat ook de Staten geen be
zwaar tegen dien naam zullen hebben.
Inkoopsom pensioenen.
Bij de aanbieding van de begrooting
voor 1923 wezen Ged. Staten er op, dat
voor „memorie" geraamd moest worden
het bedrag, hetwelk de* Provincie zou
moeten storten voor den inkoop voor
pensioen van den tijd, door het personeel
doorgebracht in haren dienst vóór 1 Juli
1922.
Thans is nog steeds niet na te gaan,
hofe zwaar de uit dezen hoofde op de
provincie te leggen last zal zijn. Immers
van de ruim 170 ambtenaren, die ver
klaard hebben, diensttijd vóór 1 Juli 1922
te willen inkoopen, en hierbij is .geen
rekening gehouden kunnen worden met
ambtenaren, die reeds den dienst der
provincie verlaten hadden is tot op
dit oogenblik nog slechts aangaande 34
van den pensioenraad een opgave ont
vangen van het bedrag, hetwelk voor hen
als inkoopsom moet worden gestort. Fooi-
deze 34 ambtenaren bedraagt het geza
menlijk bedrag f90.025. Inmiddels meldde
de pensioenraad, dat reeds twee termij
nen hadden moeten zijn voldaan van die
inkoopsom.
Waar het Rijk 3,5 pet. rekent bij beta
ling in termijnen, achten Ged. Staten dit
voor de provincie het voordeeligste en zij
stelden daarom twee termijnen betaalbaar,
terwijl de derde voor of op 31 Dtec. a.s.
betaald zal dienen te worden. Verder
ligt het in de bedoeling van Ged. Staten,
van iedere nog nader vast te stellen
inkoopsom, onmiddellijk na ontvangst
van het bericht dienaangaande, de reeds
vervallen termijnen betaalbaar te stel
len.
Wijziging begrooting 1925.
Voorgesteld wordt van onvoorziene uit
gaven van de begrooting 1923 over te
schrijven naar subsidie voor auto- en
wagendiensten f 2.906.87. De post on
voorzien wordt daardoor f 33.853.75i/k.
„Ilomoeopathie in de Praktijk",
door dr J. Voorhoeve. Zwolle,
La Rivière en Voorhoeve.
Toen ongeveer een halve eeuw geleden
de Homoeopathie, die reeds in Amerika,
1 en waar al niet in het Buitenland hare
lauweren had behaald, zich als weten
schappelijke geneeswijze aandiende, was
algemeen spot haar deel. Herhaaldelijk
moesten hare voorstanders haar in vlug
schrift en vergadering verdedigen en val-
sche beschuldigingen afweren. Zij werd
overal als kwakzalverij uitgekreten.
Dit geschiedt nu niet meer, dank zij
de onvermoeide verdediging harer be
oefenaars, en de schitterende resultaten
door haar, vaak in de ernstigste ziekte*
gevallen, verkregen. In Zeeland vooral
verkreeg zij vasten voet, en vonden boe
ken als van Merckens, V. d. Stempel,
Voorhoeve en anderen een goed onthaal.
Vooral Voorhoeve's „De dokter in huis"
was een succes. Sinds haar verschijning
beleefde deze uitgaaf zes drukken. De
zesde druk ligt nu, wèl verzorgd, in keu-
rigen stempelband voor de ramen onzer
boekhandelaars, die ook nu weer, en te
recht, op een flinke afname rekenen. Hoe
zou dat ook anders kunnen, waar 't aan
tal vrienden van de Homoeopathie schier
met deh dag toeneemt, vele menschen
't land uitgaan, hetzij naar Amerika, het
zij naar de Oost, en dan dit onmisbare
boek meenemen. Maar ook zij die hier
blijven, gevoelen behoefte aan een der-
gelijken vraagbaak. En zij schaffen zich
liefst 'tboek van Voorhoeve aan, om den
goeden naam van den schrijver, om zijn
gebleken betrouwbaarheid en om zijn
groote bekendheid o.a. uit „Timothe|iis"
en „De dokter in huis"; en omdat men
weet dat hij iederen nieuwen druk deze
uitgave vermeerderd en verbeterd ver
schijnt. Dit is ook nu 't geval weer. Deze
6e druk bevat nieuwe artikelen o.a. over
de ziekte van Menière; Blaasneurose,
Hartmassage, enz. en beschouwingen over
Vitaminen, Insuline, en andere nieuwste
ontdekkingen der Wetenschap. Het aan
tal afbeeldingen en illustraties is ,weer
belangrijk uitgebreid, terwijl de minder
duidelijke door praktisch-waardevolle zijn
vervangen.
In ieder huisgezin behoorde dit koste
lijke handboek aanwezig te zijn. Aanwezig,
natuurlijk in dien zin dat iedere huis
vader of huismoeder 't in zijn kast ach
ter slot en toch onder zijn bereik be
hoort te hebben, om 't zoo noodig en
dit geschiedt vaak te raadplegen. Het
is een boek, niet voor de kinderen bene
den zekeren door Moeder te bepalen leef
tijd, maar voor de ouderen. Het heeft
reeds in menig gezin zijn werk gedaan,
en 't betrekkelijk kleine bedrag voor hem
uitgegeven, met intrest teruggegeven.
Moge ook deze zesde druk medewer
ken tot de populariseering der homoeopa-
thische geneeswijze en tot de bevordering
van volksgezondheid en volkskracht!
Het jongste nummer .van „Het ge
lukkig Huisgezin" is gewijd aan wijlen
dr J. Rutgers, den oprichter en eere-voor-
zitter van den Nieuw-Malthusiaanschen
Bond, die in den nacht van 3 op 4 Aug.
is overleden, doch wiens lijk eerst 12
Aug. is ontdekt in een woning te Heeren
veen, ,waar hij eenzaam toefde. Het zal
niet velen bekend zijn, dat dr Rutgers
•voor hij medicus werd, dominee is ge
weest. (Vad.)
Ongelukken. De 18-jarig(J D'.
uit Munstergeleen, die Zondag door een
onbekenden automobilist werd aangere
den, is aan de gevolgen overleden.
Te Rotterdam kreeg de 27-jarige F. op
straat een bloedspuwing. Hij zakte iri-
een en overleed bijna onmiddellijk.
Te Bennebroek is de metselaarsbaas J.
in de regenput achter zijn woning ver
dronken. Te Heijen (Limb.) is een
auto op den -weg naar Gennep, toen plot
seling voor een wielrijder moest worden
uitgeweken, tegep een boom gereden,
waarbij een inzittende dame met het
hoofd door de ruiten sloeg. Ze werd naar
het ziekenhuis te Gennep vervoerd. Op
den spoorweg Nijmegen-Arnliem is gister
morgen de spoorwegwerker B- uit Nijime-
gfen door den sneltrein naar Amsterdam
gegrepen. Beide beenen werden hem af
gereden. Die man was direct dood.
Gistermiddag is uit een vaart "te Den
Haag iet lijk opgehaald van een S-jarigen
jongen, die vermoedelijk spelenderwijs te
water is geraakt.
Overstrooming te Arnhem.
Aanhoudende stortregens hebben te Arn
hem en in den omtrek groote overstroo
mingen veroorzaakt. Te Arnhem zijn in
de laaggelegen gedeelten van de stïd op
verschillende plaatsen de kelders onder-
geloopen. De riolen waren niet instaat
den watervloed op te nemen. "Op sommige
plaatsen stond het water 20 c.M. hoog.
Het tramverkeer ondervond vertraging.
Brand. Gisteravond is de bliksem
geslagen in de boerderij' van den heer
B tusschen Monnikendam en Broek in
Waterland, Boerderij en stalling brand
den af.
Schip vergaan. Men meldt uit
Goedereede: Nog steeds verkeert men in
het onzekere omtrent het uitblijven van
de blazerschuit G- O. 15, welke hoogst
waarschijnlijk de vorige week Woensdag
nacht op de Noordzee vergaan is. Die op
varenden waren C- Lokker, schipper, oud
42 jaar, en zijn broeder M- Lokker, 33
jaar. pn zijn zoon Kommer, oud 19 jaar.
De schipper laat een vrouw na met 9
kindc-ren en zijn broer een vroiuw met 2
kinderen. De verslagenheid in het dorp
is groot. I s%f
Naar wiji vernemen, was schipper Sper
ling van Ouddorp, in genoemden nacht
bij het Goeieesche hoofd, toen bijl vermoe
delijk de vergane blazer in gevaar zag.
Daar hijl zelf in gevaarlijke positie ver
keerde door den hevige® storm, kon hij
geen h'ulp verleenen en verdween de bla
zer plotseling Uit het gezicht. Sperling
klom boven in den mast, maar bespeurde
niets meer.
Zoek het varken!'De keurings
dienst te Schiedam en de politie zoeken
ijverig naar een varken, dat spoorloos
verdwenen is. Een zekere v. B. vond
een zijner varkens dood liggen, waar
schijnlijk aan vlektyphus gestorven. Hij
liet het overlijden bekend maken
aan een slager, die uit pure belangstelling
eens kwam kijken. Nadien heeft niemand
het kadaver meer gezien. De eigenaar
noch de slager weten waar het gebleven
is. En nu komen slecht-denkende men
schen met de veronderstelling, dat het
beestje met de vlektyphus door de worst
is gedraaid.
Smokkelaarseinde. In den
nacht van Zondag op Maandag is in het
Oosterdiep (Drenthe) verdronken een ze
kere Bi. Op het geroep der kommiezen wil
de hij niet blijven staan, waarna deze
op hem schoten. B. kreeg slechts een
schampschot langs den arm. Hij' sprong
in het kanaal, om zwemmende te ont
komen. Rij deze poging is hij verdronken.
Later bleek, dat hij onder zijn kleeren
nog vijf flesschen cognac verborgen had.
(Volk.)
Scheepsramp door drank
misbruik. Te Riga wordt druk ge
sproken over de geheimzinnige oorzaak
van het vergaan van een zeilschip met
motor, de „Bolinder", dat tijdens een
storm strandde. Een en twintig menschen
verloren daarbij het leven, waaronder 14
vrouwen. Twaalf lijken zijn aan land
gespoeld en negen personen werden dood
in het ruim van het scjhip gevonden, blijk
baar gdstikt door petroleumdampen. De
autoriteiten hebben de zaak in onderzoek
en gelooven, dat het drinken van wodka
de oorzaak van de ramp is.
Tragische dood. Zaterdag ver
misten de gebroeders A. en J. van Es
sen te Earneveld, hun ruim 65-jarigen j
broeder Willem, die eenigen tijd aiieen
op de hofstede had vertoefd. Na lang
zoeken vond men den ongelukkige einde
lijk, met een wonde nabij Je hersenen,
dood in het varkenshok liggen. Aan mis
drijf wordt niet gedacht.
Onveiligheid aan dé grens.
De laatste dagen worden de Duitsche
grensplaatsen weer onveilig gemaakt door
handelaars in meisjes, die zich zelfs niet
ontzien op klaarlichten dag hun slag
te slaan. Zoo is dezer dagen te Goesteld
in den namiddag weer een meisje ont
voerd door een automobilist, die, naar
geconstateerd is, gebroken Duitsch sprak.
De man vroeg den weg naar Klinke, op
hetzelfde oogenblik gibep hij het meisje
vast en droijg haar in den auto, waar haar
een verdoovingsmiddel werd toegediend.
Toen zij na eenigen tijd weer bijkwam,
wist zij zich door het openwerpen van
het portier uit de auto te laten vallen,
waarbij zij in een greppel terecht kwam.
Waar deze ontvluchting plaats had op een,
vrij drukken verkeersweg, waagde de ont
voerder het niet het meisje te achter
volgen. De auto reed zoo snel mogelijk
door; het signalement van den dader is
bekend.
Een insluiping. Een tandarts
te Amsterdam had de gewoonte om tij
dens zijn spreekuur de buitendeur van
zijn woning geopend te houden. Zaterdag
heeft een onbevoegde daarvan gebruik
gemaakt, om in de woning te sluipen.
Hij is daarna verdwenen, medenemend
een damesrijwiel, toebehoorende aan de
assistente van den tandarts en een school-
tasch, welke op een tafel in "de wacht
kamer fag en toebehoorde aan een pa
tiënte, die juist onder behandeling was.
De inhoud van deze tasch was nogal
van waarde, daar er zich in bevonden
twee effecten, elk groot f 1000, een zil
veren knipje, een banlïbiljet van f 25, een
spaarbankboekje tot een bedrag van f 100,
een regenmantel en voorts nog enkel©
voorwerpen van minder waarde. Deze
laatste voorwerpen zijn teruggevonden in
een raamkozijn van eeiv ander perceel,
waar ze blijkbaar zijn neergelegd door den
dief, die er zich van wilde ontdoen. De
voorwerpen van waarde heeft hij echter
meegenomen, en de politie heeft nog geen
spoor van hem ontdekt.
Vergeetachtige reizigers.
Die Southern Railway (Eng.) deelt mede,
dat niet minder dan 3003 parapluies en
honderden regenjassen door passagiers
in de treinen zijn achtergelaten. Deze
collectie zal op de veiling worden) ver
kocht.
V r e e s e 1 ij k dram a, Aan de Qe-
li Ct wordt dato 3 Sept. uit Magelan^
geseind:
W-, de o'ud-administrateur van de on
derneming Djaboeng, drong vannacht de
woning van de familie S- binnen en ver
moordde de 17-jarige dochter, waarna hij
zelfmoord pleegde.
Om half 3 in den nacht hoorde mevr.
S- gerucht op het erf; zijl liep naar den
stal en daar aangekomen, hoorde zij de
achterdeur intrappen. Zij snelde onmiddel
lijk terug en werd onderweg tegengehou
den door Inlanders. Haar oudste 17-jarige
dochter hoorde eveneens de deur intrap
pen en snelde naar buiten, teneinde haar
te helpen, doch zij werd door den met
èen geweer gewapenden W- vastgehouden
en de slaapkamer binnengesleurd. Het
jongere züsje, dat hulp wilde bieden,
word eveneens door W. met een geweer
bedreigd; zij liep naar buiten, terwijl de
Oudste dochter inmiddels uit angst achter
in bed was gekropen, waar zij zonder
eenige woordenwisseling door W- a bout
portant werd doodgeschoten. De kogel
drong door de borst, vernielde de rugge-
graat en ging vervolgens door den hou
ten wand naar buiten. W. wierp zich
vervolgens op het slachtoffer en schoot
zichzelf een kogel door het hart. Reide
schoten werden binnen een minuut af
gevuurd. Op een telefonischen oproep van
den vader, die geen hulp kon verleenen,
snelde de dokter toe, die slechts den dood
kon constateeren. Dje oorzaak is vermoe
delijk wraak of jaloUzie, daar anderhalf
jaar gcledcfn de heer S- aan W. den toe
gang tot zijn huis ontzegde, vreezende
voor den goeden naam van zijh dochter
wegens herhaaldelijke bezoeken van W-,
die bovendien gehuwd was- Gebleken is
dat W. Inlandsche handlangers had, die
tot dusver vergeefs door de politie wor
den gezocht.
aan den stok en van weerszijden zijn dure
advocaten te werk gesteld om van den
nagelaten buit het grootst mogelijke deel
voor mm cliënten ,t© redden. Met het
j oog op net bedrag der erfenis 82 mil-
j joen dollarhebben deze advocaten
j gemeend niet. te bescheiden te moeten
j wezen; en laten zich dan ook eiken dag,
j dat zij aan de rechtbank moeten wezen,
i bc talen met een honorarium van 25C0
I dollar per Uur. Onder deze omstandig-
heden is het hof dan ook maar begonnen
met twee miljoen van de erfenis op zij'
te zetten, om de onkosten van het geding
te dekken.
Amerika r o o k v r ij Amerika
heeft 432 jaren geleden de wereld de
tabaksplant cadeau gedaan en nu staat
het op het punt een wettelijk rookverbod
in te voeren! Of wij dit verschijnsel
als een uitwerking der historische gerech
tigheid of als een teeken van oversclmi-
mende gezondheid beschouwen, één ding
is zeker: Amerika plaatst 'zich met deze
beweging evenals met het reeds door
gevoerde alcoholverbod aan het hoofd
der .menschheid. In Europa wordt over
matig veel tegen den alcohol geschreven
en gesprokenAmerika maakt slechts een
energiek gebaar en het alcoholverbod
krijgt wettelijke sanctie.
Of het rookverbod er ook zoo gemakke
lijk door zal gaan, is echter nog da
vraag. De dingen liggen hier toch èenigs-
zins anders dan bij het alcoholverbod,
want de alcohol heeft der meuschheid
ontegenzeggelijk veel grooter nadeelen be
rokkend dan sigaren, snuif-, rook- en
kauwtabak te zamen. D;e oppositie is hier
bij dus veel grooter dan "vroeger hij het
alcoholverbod, ook is het aantal rookers
en molesters veel grooter dan ooit dat der
drinkers is geweest.
De puriteinen evenwel, van welke de
strijd tegen het rooken eigenlijk uitgaat,
beroepen zich ter verdediging van hun
standpunt op de uitspraken van verschil
lende beroemde artsen» die de schadelijke
werking van de nicotine op het zenuw
stelsel, het hart en de maag in "t licht
stellen. Daaraan wordt in tallooze pro-
paganda-geschriften ruim gebruik ge
maakt, de geestelijkheid ondersteunt de
beweging, waarbij dan nog komt, dat de
dames der „haute volée" ostentatief bet
rooken in hare salons gaan verbieden,
wat natuurlijk terugwerkend op de lagere
kringen tegen het rooken inneemt.
Van den anderen kant worden tegen
zulk een rookverbod sociale en Einancieele
argumenten aangevoerd'. Amerika is name
lijk de kweekplaats van de beste en edel
ste tabaksoorten, die met recht een we
reldfaam bezitten en duur betaald worden.
De tabakken van Virginia, Cuba, Jamaica,
Portorico en Havana behooren tot de
fijnste en meest gezochte soorten van dit
product. Alleen in de Vereenigde Staten
waren in het jaar 1923 ongeveer 700.009
hectaren land met tabak beplant, waarvan
600 millioen ponden tabak werden ge
oogst. Als het rookverbod wettelijk werd
ingevoerd, zou daardoor den producenten
en daarmede samenhangenden industrie-
en enorme schade worden berokkend;
ook de Staat zou kolossale sommen ver
liezen, die hij nu uit de belasting op de
rookartikelen trekt.
Zoo wordt de strijd over en weer
met alle mogelijke, soms ook zeer unfaire
middelen gevoerd. De uitslag is twijfel
achtig. "Waarschijnlijk zal de kamp veel
langer duren dan indertijd bij het drank
verbod. Daar de zedelijke ernst, de ijver
en de organisatie aan den kant der puri
teinen het grootst zijn, is het niet on
mogelijk, dat wij binnenkort behalve met
een „drankvrij" ook met een „rookvrij"
Amerika rekening moeten houden.
(De dokter in Huis, no. 10.)
AMSTERDAM. V.D. Het Comité Vlieg
tocht NederlandIndië deelt mede, dat
de onderdeelen, noodig voor reparatie
van het vliegtuig, te Philoppopel zijn aan
gekomen. De werkzaamheden zijn onmid
dellijk begonnen. Zeer ongunstig weer
voorbehouden, hopen de aviateurs Zater
dag 1 Nov. den tocht te hervatten.
LONDEN. V.D. Geruchten uit Shanghai
melden, dat generaal Feng is vermoord.
AMSTERDAM. "V.D. De Kantonrechter
deed gisteren uitspraak in de zaak van
den leerling-machinist der spoorwegen,
die uitbetaling van de 10 pet. gekort
loon vanaf 1 Januari j.l. eischte De Kan
tonrechter verwierp dezen eisch en stelde
de spoorwegmaatschappiji in 't gelijk.
AMSTERDAM. V.D. In verband met de
oplichting der Duitsche Bank wordt niet S
Karl Ecke, maar Albert Ecke gezocht, j
Waarom men te New York
advocaat wordt. Sedert 1916 heb-
ben de erfgenamen van den schatrijken j
Amerikaan Jay Gduld het met elkander
Biefen tijd.
Men schrijft uit Zeeland aan de „N.
R. Crt.":
We zitten nu midden in de bieten
campagne. En wie in de herfstmaanden
nog niet een tochtje door de Zeeuwsche
landouwen en langs de Zeeuwsche haven
tjes heeft gemaakt, kan zich ook niet
voorstellen wat dat heteekent, welk een
roerigheid en arbeid dat overal wekt en
welk een ontzaglijke hoeveelheid werk
ermee gemoeid is om de biet uit den
grond tot 'in de fabriek te brengen. Er
is wel geen ander product van den bo
dem, waarmee zooveel handen zich be
moeien vóór het op de plaats van zijn
bestemming is. Zeeland staat yerreweg
vooraan in hoeveelheid (absoluut en ook
nog meer relatief, gelet op de kleine be
volking en oppervlakte) en ook in de
waarde. Een staatje uit het landbouw -
verslag is teekenend voor 't overwicht
van Zeeland, wat betreft de met bieten
bebouwde oppervlakte, de totale hoeveel
heid en de hoeveelheid per H.A. Ze geven
den toestand van 1923:
Groningen 5,981 124,547 20,8
Friesland 4,450 91,853 20,6
Drente 570 10,459 18,3
Overijsel 116 2,807 24,1
Gelderland 3,802 80,098 21,1
Utrecht 11 1,9779 16,9
Noord-Holland 5,038 126,197 25,—
Zuid-Holland 10,163 259,610 25,5
Zeeland 25,651 746,410 29,1
Noordbrabant 10,456 244; 194 23,4
Limburg 1,150 32,3S0 28,2
Aan cijferaars laat ik het over eens
•uit te rekenen hoe groot de berg zou zijn,
als die 746 millioen K.G- bieten eens
op één hoop konden worden gegooid-
Maar hier weten we, dat die hoeveelheid
bieten in de werkelijkheid een aardig
heuvelland vormt, dat nu in deze herfst
maanden -zich op verschillende punten
van Zeeland verheft. En dat heuvelland
wordt met mensclienhanden opgeworpen.
Want ik zeg nog eens, dat er merk
waardig veel menschenhanden mee ge
moeid zijn.
Zoo'n suikerbiet zit stevig in den
grond en die grond is hier vette klei.
Eén voor één moeten die bieten uit den
grond gestoken worden, wat een zeer
zwaar werk is, en wat lang niet ieder
een kan. 'De heele landbouwbevolking
is dan ook nu op het veld gërecruteerd.
Als dan zoo'n biet uit den grond ge
stoken is, wordt met een sabelvormig
mes de kop er af geslagen, en dan wordt
hij op een hoop gegooid. Men heeft wel
gezocht naar ^machines die dat bieten-
rooien zouden kunnen doen, met tege
lijkertijd dat g,fslaan van de koppen,
maar ze hebben nog niet voldaan, en
bijgevolg kan men nu overal op het
veld mannen en vrouwen bezig zien,
biet voor biet afwerkend, vaak op hun
knieën.
Van den hoop moeten de bieten op
een boerenwagen geladen worden. Maar
dat gaat niet op. de vlotte manier waar
op men bijv. grint in .een wagen schept.
Aan de kanten worden ze netjes opge
stapeld om het afglijden te voorkomen.
En dan moet dé volle wagen van den
akker gereden worden, wat een geweldig
werk is, want diezelfde vette klei h-oudt
zuigend de wielen vast. Kent ge de dikke
groote Zeeuwsche paarden? Stel u tyvee
van die kolossen voor, met strak ge
spannen spieren trekkend en zwoegend
om zoo'n zwaren wagen uit de klei te
trekken. Een toonbeeld van kracht.
Dit jaar is het eerst nog een poosje
droog geweest, en dan: „Dan hebben de
zadelmakers een slechten tijd, want dan
worden er geen tuigen stuk getrokken",
zoo verbeterde me eens iemand, toen ik
opmerkte, dat een droge tijd toch wel
gunstig voor allen moest zijn. Maar na
tuurlijk is het in dezen herfsttijd in den
regel nat, en dan is dat vervoer zwaar.
Dan zijn de spaken en assen van de
wielen dik beklonterd met natte klei. Dan
zijn de wegen in enkele dagen bedekt
met een glibberige kleilaag, die het loopen
bijna onmogelijk, èn het rijden met die
zware wagens nog moeilijker maakt dan
het bij droog weer al is. En toch moeten
er kilometers en kilometers worden af
gelegd vóór de afleveringsplaats is be
reikt.
Die afleveringsplaatsen zijn heel ver
schillend. Is er een trein of tram in de
huurt, dan worden de bieten aan een
station afgeleverd. Maar voor heel veel
streken liggen die ook nog te ver. En
dan gaan de wagens naar een van de
kleine haventjes, die hier en daar (niet
talrijk) aan de kusten van de Zeeuwsche
stroomen liggen. En soms is er niet eens
een haven, maar wordt het schip tot voor
den dijk gehaald, en worden de bieten
zeer primitief achter den dijk afgeleverd,
d. w. z. op een hoop gegooid, die dan
later over den dijk heen naar het schip
worden gekruid over planken.
Die bietenhoopen kunnen aan de groo-
tere afleveringsplaatsen den omvang krij
gen van lange breede hooge dijken. Wie
nu en de volgende maand langs 's-Heer
Arendskerke spoort, kan er een begrip
van krijgen. Maar hij zou er nog een
beteren indruk van ontvangen als hij eens
de dikke -omwalling zag van het haventje
bijv. van Ellewoutsdijk, of de enorme
bergen zag bij de stations en havens
van de beide deelen van Zeeuwsch-Vlaan-
deren, dat weer van Zeeland het bie-
tenland bij uitnemendheid is.
Zijn de bieten op een spoorwegstation
geladen, zooals in Zuid-Beveland, of aan
een tramstation zooals in Zeeuwsch-Ylaan-
deren, dan worden ze van de geweldige
hoopen weer geschept in de spoorweg
wagens, die ze direct naar de fabriek kun
nen voeren, waar ze dan nog weer eens
moeten worden ontladen. Maar als ze bijv.
met de Bomburgsche tram worden ver
voerd, moeten ze op de Loskade in Mid
delburg nog eerst worden uitgeladen op
nieuwe hoopen, die dan weer worden ver
laden in de schepen.
In den laatsten tijd heeft op de groote
plaatsen het gebruik van transbordeurs
met benzinemotor althans eenige bespoe
diging van bet werk en eenige besparing
van de arbeidskrachten mogelijk gemaakt.
Is dan het schip vol, dan gaat het
vlug naar de fabriek, waar het lossen
meestal machinaal en vrij gauw gaat. En
dan weer terug om een nieuwe lading.
Want hoe vlugger hoe beter. Is een fa
briek eenmaal aan het draaien, dan ver
slindt ze honderdduizenden kilo's per dag.
Er is -ook nog een andere drang tot spoed.
Zit de biet nog in den grond, dan neemt
het suikergehalte bij gunstig weer'in Re
laatste maand steeds toe. Maar is de
biet uit den grond, dan moet ze zoo
spoedig mogelijk verwerkt worden, want
dan neemt het suikergehalte voortdu
rend af.
Aan al die leveringsplaatsen, stations
en havens moeten de bieten uitgeladen
en ingeladen worden. En bovendien ge
wogen en gecontroleerd. Dat beteekent
ook nog een aanzienlijk stel werkkrach
ten. ,Dit jaar is Sat nog een uitkomst
geweest yoor menigen werkloozen kan
toorbediende, onderwijzer, of wat dies
meer zij. Het was echter ten koste van
anderen. Want de meeste controleurs en
Wegers, diereeds jaren en jaren dat
werk deden in Zeeuwsch-Vlaanderen, zijn
dit jaar niet weer aangesteld, maar ver
vangen door krachten die „aan den over-
kjflit", d.w. z. aan de andere zijde "der,
Schelde werden aangeworven. Men zegt
dat er verleden jaar zulk een groot ver
schil wérd geconstateerd tusschen de hoe
veelheid ^geleverde en de hoeveelheid
aan de fabriek ontvangen bi.eten, dat men
he.t nu eens met „vreemde" krachten
